تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

علمی پژوهشی - باغبانی

تأثیر گرده‌افشانی آزاد و کنترل‌شده بر خصوصیات میوه و دانه پسته رقم احمدآقایی

حسن فرهادی؛ محمد مهدی شریفانی؛ حسین حکم آبادی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 299-309

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.34075.1927

چکیده

گرده‌افشانی ناقص گل‌های پسته یکی از مهم‌ترین دلایل پایین بودن عملکرد آن است. بنابراین انجام آزمایش‌هایی جهت بهبود صفات کمی و کیفی میوه رقم پسته ضروری به نظر می‌رسد. به منظور بررسی تأثیر گرده‌افشانی ... بیشتر گرده‌افشانی ناقص گل‌های پسته یکی از مهم‌ترین دلایل پایین بودن عملکرد آن است. بنابراین انجام آزمایش‌هایی جهت بهبود صفات کمی و کیفی میوه رقم پسته ضروری به نظر می‌رسد. به منظور بررسی تأثیر گرده‌افشانی آزاد و کنترل‌شده بر برخی خصوصیات میوه و دانه پسته رقم احمد‌آقایی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پسته آستان قدس رضوی واقع در شهرستان بردسکن در سال 97-1396 اجرا شد. فاکتور روش گرده‌افشانی شامل دو سطح اسپری دانه گرده و استفاده از قلم‌مو و فاکتور نوع دانه گرده شامل چهار ترکیب آرد-‌گرده به همراه شاهد و سه تکرار بودند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که استفاده از گرده آزاد گونه اهلی اثرات مثبت معنی‌داری بر اکثر صفات نسبت به سایر تیمارهای گرده گونه اینتگریما دارد. از طرفی گرده گونه اینتگریما در صفت مربوط به ناخندانی در روش گردهافشانی اسپری نتایج مطلوب‌تری در تیمار IF4 (50/0 گرم گرده اینتگریما+ 25/0 گرم آرد) نسبت به شاهد و سایر تیمارها نشان داد. طبق نتایج روش گرده‌افشانی اسپری نسبت به روش گردهافشانی قلم‌مو در صفات طول میوه خشک، عرض میوه خشک، ضخامت میوه خشک، عرض مغز میوه و ضخامت مغز میوه به‌ترتیب 07/1، 91/0، 86/1، 73/2، 79/5 درصد افزایش و در ارتباط با صفات طول مغز میوه، ناخندانی و انس به‌ترتیب 29/1، 71/23، 34/1 درصد کاهش نشان داد. در بررسی اثر متقابل روش گرده‌افشانی × مخلوط آرد-گرده، روش گردهافشانی اسپری در تیمار IF4 در صفت ناخندانی با میانگین 99/3 درصد کم‌ترین میزان این صفت را نسبت به سایر تیمارها و شاهد نشان داد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، به نظر می‌رسد بتوان با استفاده از روش گرده‌افشانی اسپری و بکارگیری گرده گونه اینتگریما تا حدودی باعث کاهش برخی صفات مانند ناخندانی و انس در باغهای پسته شد.

علمی پژوهشی - باغبانی

بررسی پایداری عملکرد توتون‌های گرمخانه‌‌ای با استفاده از برخی آماره‌های پایداری تک متغیره و چند متغیره

نقی حسین زاده فشالمی؛ رقیه امینیان؛ حبیب الله سمیع زاده

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 311-321

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40945.2037

چکیده

این طرح به منظور تعیین سازگاری و پایداری عملکرد 10 ژنوتیپ توتون و برآورد پایدارترین ژنوتیپ برای مناطق توتون‌کاری استان‌های گیلان، مازندران و گلستان اجرا شد. در این پژوهش 10 ژنوتیپ نرعقیم توتون گرمخانه‌ای ... بیشتر این طرح به منظور تعیین سازگاری و پایداری عملکرد 10 ژنوتیپ توتون و برآورد پایدارترین ژنوتیپ برای مناطق توتون‌کاری استان‌های گیلان، مازندران و گلستان اجرا شد. در این پژوهش 10 ژنوتیپ نرعقیم توتون گرمخانه‌ای در شش منطقه توتون‌کاری استان‌های گیلان، مازندران و گلستان به مدت دو سال زراعی (1397-1398) ارزیابی شدند. ژنوتیپ‌ها در 12 محیط، به‌صورت جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه مرکب با درنظرگرفتن محیط‌ها به‌عنوان فاکتور تصادفی و ژنوتیپ‌ها به‎عنوان فاکتور ثابت انجام شد. سپس تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها به وسیله 10 آماره‌ پایداری و سه مؤلفه اول حاصل از تجزیه AMMI (Additive Main effects and Multiplication Interaction) شامل IPCA1، IPCA2 و IPCA3 انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر مکان و اثر متقابل سال × مکان، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان در سطح احتمال یک درصد برای صفت عملکرد معنی‌دار بودند. کمترین مقدار ضریب تغییرات مربوط به ژنوتیپ‌های DVH2101 و RVH27 بود. با توجه به پارامترهای اکووالانس ریک و واریانس پایداری شوکلا، ژنوتیپ‌های RVH30، RVH27 و RVH8به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها انتخاب شدند. از نظر ضریب تشخیص و آماره جنکینز و پرکینز ژنوتیپ‌های RVH27، RVH30 و RVH8 در رتبه مشابهی از نظر پایداری قرار گرفتند. در نتیجه با لحاظ نمودن اکثر آماره‌های پایداری و تجزیه AMMI، پایدارترین ژنوتیپ،‌ هیبرید RVH27 بوده و هیبریدهای RVH30 و DVH2101 در رده‌های بعدی پایداری قرار گرفتند. از نظر سازگاری خصوصی ژنوتیپ RVH6 و NC100 به منطقه توتون‌کاری تیرتاش و ژنوتیپ شماره RVH27 به منطقه رشت سازگاری خصوصی بالایی نشان دادند.

علمی پژوهشی - گیاهان دارویی و معطر

بررسی ترکیبات عصاره‌های هگزانی و اتانولی در واریته‌های مختلف گل نرگس (Narcissus tazetta L.)

محمد یونس ماهن؛ محمد محمودی سورستانی؛ حسین معتمدی؛ سید منصور سیدنژاد

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 323-333

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40498.2027

چکیده

گیاه گل نرگس یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی است که مواد موثره آن کاربرد زیادی در صنایع آرایشی، بهداشتی و تولید عطر دارد. شهرستان بهبهان مربوط به استان خوزستان از عمده ترین مراکز تولید گل نرگس در ... بیشتر گیاه گل نرگس یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی است که مواد موثره آن کاربرد زیادی در صنایع آرایشی، بهداشتی و تولید عطر دارد. شهرستان بهبهان مربوط به استان خوزستان از عمده ترین مراکز تولید گل نرگس در ایران است. این پژوهش در آزمایشگاه گیاهان دارویی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 1399 به منظور بررسی ترکیبات عصاره هگزانی و اتانولی پنج واریته گل نرگس با نام علمی Narcissus tazetta L. (شهلا، مسکینک، پُرپر، پنجه گربه‌ای و گل سفید) به‌صورت خودرو و کشت شده در شهرستان بهبهان وجود دارد، در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بصورت دو آزمایش جداگانه انجام شد. گلهای تازه نرگس با استفاده از حلال‌های آلی هگزان نرمال و اتانول 96 درصد عصارهگیری و سپس اجزای عصاره توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی شناسایی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین میزان بازده عصاره هگزانی (3/1 درصد) در واریته شهلا و کمترین مقدار (9/0 درصد) در واریته پُرپر مشاهده شد. مهم‌ترین ترکیبات عصاره هگزانی شامل بنزیل استات، لینالول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، هیدرو سینامل الکل، فنیل اتیل الکل، و 1و 3 دی متیل اتیل بنزین بود. هم‌چنین بیشترین میزان بازده عصاره اتانولی (2/6 درصد) مربوط به واریته شهلا و کمترین مقدار آن (8/4 درصد) مربوط به واریته پُرپر بود. عمدهترین ترکیبات شناسایی شده در عصاره اتانولی واریتههای گل نرگس شامل 2 – بوتکسی اتانول، 1 و 8 سینئول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، لینالول، فنیل اتیل الکل، بنزیل استات و بنزیل اتانول می‌باشد. گل نرگس از لحاظ ترکیبات شیمیایی از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و از همین رو استخراج مواد مؤثره و خالص‌سازی و شناسایی دقیق‌تر آن‌ها در گل نرگس، نیازمند پژوهش‌های بیشتری در ارتباط با خالص سازی می‌باشد. کلیدواژه‌ها: بنزیل استات، حلال‌های آلی، کروماتوگرافی گازی، لینالول، نرگس

علمی - پژوهشی

اثر ماده جهش‌زای اتیل متان سولفونات (EMS) بر رز ایرانی (Rosa persica Michx) جهت ایجاد تنوع مورفولوژیک

محمد مهدی مهرابی؛ مینا تقی زاده؛ موسی سلگی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 335-346

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40690.2031

چکیده

افزایش تنوع ژنتیکی از اهداف اساسی در بهنژادی گیاهان میباشد. با توجه به مقاومت رز ایرانی در برابر خشکی، این گونه بومی میتواند منبع ژنتیکی مفیدی جهت برنامههای اصلاحی بهویژه اصلاح از طریق جهش ... بیشتر افزایش تنوع ژنتیکی از اهداف اساسی در بهنژادی گیاهان میباشد. با توجه به مقاومت رز ایرانی در برابر خشکی، این گونه بومی میتواند منبع ژنتیکی مفیدی جهت برنامههای اصلاحی بهویژه اصلاح از طریق جهش میباشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر ماده جهشزای اتیل متان سولفونات (EMS) بر ویژگیهای جوانهزنی بذر و ویژگیهای دانهال در رُز ایرانی بود که در طی دو آزمایش جداگانه در دانشگاه اراک در سال 1398 اجرا شد. در آزمایش اول تأثیر غلظتهای صفر، 2/0 و 3/0 درصد EMS در زمانهای 4، 8 و 12 ساعت بر ویژگیهای جوانهزنی بذر و در آزمایش دوم غلظتهای صفر، 2/0 و 3/0 درصد EMS در زمانهای 4 و 8 ساعت بر ویژگیهای جوانههای زایشی مورد بررسی قرار گرفت. ویژگیهای جوانهزنی بذر شامل درصد و سرعت جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، شاخص میزان جوانهزنی، طول گیاهچه، تعداد و طول برگ، طول ساقه و ریشه و قطر جوانه گل، میزان بازشدگی گلها، تعداد جوانههای نکروز شده و تعداد بذر تشکیل شده در هر هیپ ارزیابی شد. نتایج نشان داد افزایش غلظت EMS و زمان تیمار، سبب کاهش بیشتر شاخصهای جوانهزنی بذر شد. در تیمار 3/0 درصد EMS بهمدت هشت ساعت بر بذر، درصد و سرعت جوانه‌زنی، شاخص میزان جوانهزنی و جوانهزنی روزانه به صفر رسید. نتایج آزمایش دوم نشان داد، در غلظت 2/0 و 3/0 درصد EMS و در زمان چهار ساعت، طول برگ و طول گیاهچه بلندتر بود. با افزایش غلظت و زمان اعمال EMS، کاهش تعداد بذر در هر هیپ و افزایش تعداد جوانههای نکروز مشاهده شد. بهمنظور موفقیت در یک برنامه بهنژادی به کمک روش‌های جهشزا باید ابتدا غلظت و زمان مناسب مشخص شود. برای تعیین بهترین غلظت مواد جهشزا، میزان غلظت نباید بهحدی زیاد باشد که گیاهان را از بین ببرد و غلظت کاربردی باید به میزانی انتخاب شود که فراوانی وقوع جهش بهاندازه کافی رخ دهد. به این دلیل که تیمار بذرها با 3/0 درصد EMS بهمدت چهار ساعت دارای شاخص‌های جوانهزنی بهتری نسبت به سایر تیمارها نشان داد، از اینرو جهت ایجاد جهش در بذر این تیمار انتخاب شد. همچنین کاربرد غلظت 2/0 درصد EMS بهمدت چهار ساعت بر جوانههای زایشی دارای اثرات سوء کمتری بر رشد و باز شدن جوانههای زایشی نسبت به سایر تیمارها داشت و بنابراین جهت القای جهش و ایجاد تنوع در رُز ایرانی این تیمار مناسب میباشد.

علمی پژوهشی - علوم بذر

تعیین خطر آلاینده‌های گازی بر جوانه‌زنی بذر کلزا با استفاده از تئوری خاکستری و تحلیل تصویر

فاطمه افشارنیا؛ سید امیر موسوی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 347-359

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40213.2016

چکیده

بذر از دیدگاه کشاورزی نقطه آغاز تمامی فعالیت‌های منجر به تولید محصول است. امروزه ماشین‌های کشاورزی از جمله مهم‌ترین منشأ تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی در مزارع مکانیزه می‌باشند و آلودگی ناشی از آن‌ها ... بیشتر بذر از دیدگاه کشاورزی نقطه آغاز تمامی فعالیت‌های منجر به تولید محصول است. امروزه ماشین‌های کشاورزی از جمله مهم‌ترین منشأ تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی در مزارع مکانیزه می‌باشند و آلودگی ناشی از آن‌ها می‌تواند سبب اختلال در فرآیند جوانه‌زنی و رشد گیاهان گردد. بنابراین علاوه بر انواع چالش‌های محیطی، مانند تنش‌های شوری و خشکی، آلودگی‌های حاصل از ماشین‌های کشاورزی نیز می‌تواند به جوانه‌زنی و رشد گیاه‌چه به‌عنوان یک تهدید اضافه شود. رویکرد تئوری خاکستری به عنوان یکی از تئوری‌های جدید ریاضی برگرفته از مجموعه خاکستری جهت اولویت‌بندی خطر‌ها بکار می‌رود و هدف آن حل مسئله، اولیت‌بندی و کمک به تصمیم‌گیری است. مطالعه حاضر در سال 1398 با هدف بررسی اثر آلاینده‌های ناشی از اگزوز تراکتور در سه عمر مختلف اولیه، عمر مفید و فرسودگی بر جوانه‌زنی بذر کلزا در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش، شامل سه دوره عمر مختلف تراکتور شامل عمر اولیه، عمر مفید و فرسودگی به عنوان عامل اوّل، و تیمار مدّت زمان‌های قرار گرفتن بذرها در معرض آلودگی خروجی از اگزوز تراکتور شامل صفر، 30، 60، 90 و 120 دقیقه به عنوان عامل دوّم در نظر گرفته شد. اگر γ(x_0,x_i)≥γ(x_0,x_j) که نشان‌دهنده درجه ارتباط بین x_i و x_0 می‌باشد، بزرگ‌تر از x_j و x_0 باشد؛ در این صورت، ارتباط بین علل بالقوه و مقادیر بهینه فاکتورهای تصمیم را نشان می‌دهد. با این مفهوم که درجه ارتباط بزرگ‌تر اثر کوچک‌تری دارد. بنابراین، افزایش رتبه درجه ارتباط اولویت خطر دلایل بالقوه را نشان می‌دهد که بایستی بهبود یابند. برای آنالیز خطر آلاینده‌های گازی خروجی از اگزوز تراکتور، تیمار با کمترین ضریب ارتباط خاکستری، بایستی بالاترین اولویت خطر را نشان دهد. به طوری که بیشترین درجه ارتباط خاکستری، بهترین حالت تیمار بذر را مشخص می‌کند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، ضریب سرعت جوانه‌زنی، شاخص جوانه‌زنی، شاخص سرعت جوانه‌زنی و بنیه بذر کلزا از تیمار عدم وجود آلودگی ناشی از اگزوز بدست آمد؛ در حالی که کمترین میزان این صفات مربوط به تیمار قرار گیری در معرض آلودگی به مدت 120 دقیقه و تراکتور فرسوده بود. برعکس، میزان پروتئین بذر و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز و پرکسیداز با افزایش فرسودگی تراکتور و مدت زمان قرار گرفتن در آلودگی افزایش نشان داد. محاسبات انجام شده بر اساس تئوری خاکستری نشان داد که تیمار با رتبه کمتر، تیمار مورد ترجیح و دارای خطر کمتر با توجه به تمامی شاخص‌های رشد در نظر گرفته شده برای بذر کلزا می‌باشد که در این مطالعه، مدت زمان صفر برای عمرهای مختلف تراکتور تیمار بدون خطر شناخته شد. بنابراین احتمال می‌رود که افزایش زمان در معرض‌گیری با آلاینده اگزوز تراکتور به تدریج موجب کاهش آستانه تحمل بذر و مسمومیت آن گردد. تئوری خاکستری مشخص ساخت که مدت زمان قرار گرفتن در معرض آلودگی از میزان آلودگی مهم‌تر است. شدت تأثیرپذیری بسته به میزان آلودگی نیز متفاوت بود. حساسیت بذر کلزا به آلاینده‌های ناشی از تراکتور فرسوده بیشتر از تراکتور نو بود. حساسیت این بذرها لزوم تعویض ماشین‌های فرسوده، سرویس و تعمیر به موقع تراکتورها، استفاده از سوخت پاک و بکارگیری تراکتورهای نو یا با دوره عمر مفید را دو چندان می‌کند.

علمی - پژوهشی

اثر تلقیح قارچ Piriformospora indica بر فعالیت زیستی گیاه استویا تحت تیمار نانوذرات سلنیوم

معصومه احمدی خویی؛ رویا کرمیان

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 361-373

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.38237.1990

چکیده

استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)گیاهی متعلق به تیره مرکبان است و در صنایع غذایی بعنوان عامل شیرین‌کننده و در پزشکی و داروسازی به عنوان عامل ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان، تببر، ضد قارچ و ضد باکتری استفاده می‌شود. ... بیشتر استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)گیاهی متعلق به تیره مرکبان است و در صنایع غذایی بعنوان عامل شیرین‌کننده و در پزشکی و داروسازی به عنوان عامل ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان، تببر، ضد قارچ و ضد باکتری استفاده می‌شود. Piriformospora indica یک قارچ اندوفیت گیاهی است که موجب بهبود رشد، افزایش محتوای متابولیت‌های ثانویه و خواص دارویی گیاه میزبان می‌شود. سلنیوم (Se) به عنوان یک ریزمغذی توان آنتی‌اکسیدانی و رشد گیاهان را افزایش داده و در فرم نانوذره (SeNPs) یک آنتی‌اکسیدان مصنوعی است. به منظور بررسی اثر قارچ P. indica و نانوذرات سلنیوم در دو غلظت 5 و 10 میلی-گرم در لیتر بر فعالیت زیستی گیاهان باززایی‌شده S. rebaudiana در دو مرحله رویشی و آغاز گلدهی، آزمایشی در سال 1398 در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهی دانشگاه بوعلی‌سینا بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و 3 تکرار انجام شد. شاخص‌های رشد، محتوای فنل و پتانسیل آنتی‌اکسیدانی عصاره متانولی استویا پس از اعمال تیمارها به ترتیب با استفاده از روش فولین-سیوکالتو و مهار رادیکال آزاد DPPH و فعالیت ضد باکتریایی به روش انتشار دیسک بررسی شد. نتایج نشان داد که P. indica و نانوذرات سلنیوم سبب افزایش شاخص‌های رشد، محتوای فنل و پتانسیل آنتی‌اکسیدانی استویا بویژه در مرحله رویشی شدند. همچنین عصاره‌ها در برابر باکتریهایBacillus thuringiensis ،Staphylococcus aureus و Escherichia coli خاصیت ضد باکتریایی نشان دادند. بیشترین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و فعالیت ضدباکتریایی مربوط به گیاهانی بود که همزمان در معرض P. indica و SeNPs قرار گرفتند. بنظر میرسد که P. indica و SeNPs، با افزایش محتوای فنل، موجب تقویت توان آنتی‌اکسیدانی و خاصیت ضدباکتربایی استویا میشوند.

علمی پژوهشی - زراعت

تأثیر باکتری‌های محرک رشد تولید‌کننده ACC - دآمیناز، IAA‌، سیدروفور و حل‌کننده فسفات بر شاخص‌های رشد، کلروفیل، پرولین و پروتئین یونجه در سطوح مختلف شوری

سید حسن تفرجی؛ سید علی ابطحی؛ مجتبی جعفری نیا؛ مهدی عبادی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 375-384

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40265.2018

چکیده

باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) گروه وسیعی از باکتری‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم، کمیت و کیفیت رشد گیاه را بهبود بخشند. این پژوهش به منظور غربالگری سویه‌های PGPR با صفات ... بیشتر باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) گروه وسیعی از باکتری‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم، کمیت و کیفیت رشد گیاه را بهبود بخشند. این پژوهش به منظور غربالگری سویه‌های PGPR با صفات مختلف محرک رشد در خاک‌های آهکی و استفاده از این سویه‌های PGPR به‌عنوان تلقیح بیولوژیکی یونجه انجام شد. در این راستا در پاییز 1399 در مجموع 45 نمونه خاک آهکی از ناحیه ریزوسفری گیاهان مختلف در جنوب استان فارس برداشت شد. تعداد 181 جدایه، جداسازی شدند. در غربالگری اولیه تعدادی از آن‌ها دارای خصوصیت انحلال فسفات، تولید سیدروفور و تولید ایندول استیک اسید (IAA) بودند. در غربالگری ثانویه‌، جدایه‌های برتر در این سه خصوصیت محرک رشدی انتخاب شدند و جدایه SF1038 در انحلال فسفر، جدایه SF1092 در تولید سیدروفور و جدایه SF1050 در تولید IAA به‌عنوان جدایه برتر انتخاب گردیدند. در آزمون تولید ACC‌-‌دآمیناز‌، هر سه جدایه برتر توانستند این آنزیم را تولید کنند. شناسایی مولکولی جدایه‌ها، از طریق تکنیک توالی یابی ژن 16S rRNA صورت گرفت و جدایه‌های SF1038‌، SF1050 و SF1092 به‌ترتیب متعلق به گونه‌های Bacillus Cereus‌، Pseudomonas Syringae و Pseudomonas Alcaliphila بودند که در پایگاه NCBI ثبت گردیدند. در آزمایشات گلخانه‌ای مشخص گردید، تلقیح باکتری Pseudomonas Alcaliphila بهترین عملکرد را در طول اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، تولید کلروفیل، تولید پروتئین خام یونجه (medicago sativa L.) و کمترین تولید پرولین را تحت تنش شوری نشان داد، در‌حالی‌که تلقیح باکتری Pseudomonas Syringae عملکرد بهتری را در طول و وزن خشک ریشه داشت. گرچه تلقیح باکتری Bacillus Cereus باعث افزایش در شاخص‌های رشد و پارامترهای بیوشیمیایی نسبت به شاهد گردید، اما از دو جدایه برتر دیگر عملکرد ضعیفتری داشت. تلقیح با Pseudomonas Alcaliphila میزان کلروفیل کل معادل 23/10 میلی‌گرم بر گرم را به ثبت رساند که افزایش 13 درصدی را نسبت به شاهد در شوری 2 dS m-1 داشته است. در مورد تولید پرولین تیمار شاهد در شوری 7 dS m-1 با میانگین 177/1 میکرومول بر گرم بیشترین، و تیمار تلقیح‌شده با Pseudomonas Alcaliphila در شوری 2 dS m-1 با تولید 173/0 میکرومول بر گرم کمترین پرولین را تولید نموده است. هم‌چنین تولید پروتئین خام در تیمارهای تلقیح‌شده با Pseudomonas Alcaliphila و Pseudomonas Syringae در شوری 2 dS m-1 به‌ترتیب با 94/13 و 87/13 میلی‌گرم بر گرم بهترین عملکرد را داشته‌اند و اختلاف معنی‌داری در سطح 5 درصد ندارند. در همه تیمارهای باکتریایی، با افزایش شوری از 2 به 7 دسی‌زیمنس بر متر، در همه شاخص‌های رشد کاهش معنی‌دار رخ داده است، اما تلقیح با باکتری‌های PGPR سبب افزایش شاخص‌های رشد و پارامترهای بیوشیمیایی نسبت به شاهد در شرایط شوری بیشتر شده است. به این ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت، سویه Pseudomonas Alcaliphila می‌تواند برای بهره‌برداری به‌عنوان یک تلقیح زیستی یا کود زیستی در خاک‌های آهکی و تحت تنش شوری استفاده شود تا بهره‌وری بهتر و پویایی اکولوژیکی را فراهم نماید. کلیدواژه‌ها: خصوصیات محرک رشد، شوری‌، یونجه، ACC- دآمیناز، PGPR

علمی پژوهشی - زراعت

مطالعه تنوع پروتئین‌های ذخیره‌ای دانه در برخی ارقام محلی و تجاری گندم دوروم

فاطمه سورنی نیا؛ عبداله نجفی؛ دانیال کهریزی؛ علی مصطفایی؛ علی اشرف مهرابی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 385-396

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39915.2012

چکیده

کاهش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی درنتیجه به‌کارگیری فرایندهای اصلاحی، منجر به از دست رفتن تعداد زیادی از ژن‌های مفید می‌شود. از این‌رو مطالعه‌ تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی با استفاده از الکتروفورز پروتئین‌های ... بیشتر کاهش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی درنتیجه به‌کارگیری فرایندهای اصلاحی، منجر به از دست رفتن تعداد زیادی از ژن‌های مفید می‌شود. از این‌رو مطالعه‌ تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی با استفاده از الکتروفورز پروتئین‌های ذخیره‌ای دانه میتواند ابزاری سودمند درجهت بررسی خصوصیات آن‌ها از نظر پروتئین‌های ذخیره‌ای و در نتیجه تنوع باشد. در مطالعه حاضر، تنوع پروتئین‌های دانه 25 ژنوتیپ گندم دوروم به‌دست آمده از نواحی مختلف ایران که شامل برخی ارقام محلی و ارقام تجاری هستند با استفاده از روش الکتروفورز SDS-PAGE بررسی شدند. پروتئین‌های ذخیره‌ای ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بعد از استخراج و پس از الکتروفورز، نمره‌دهی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. صفات محتوای پروتئین دانه، از بذور برداشت شده با استفاده از دستگاه NIR و محتوای گلوتن کل با استفاده از دستگاه گلوتن‌شوی اندازه‌گیری شدند.این مطالعه در سال زراعی 97-1396 در مزرعه و آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی انجام پذیرفت. الکتروفورز منجر به شناسایی 14 نوار چندشکل گردید. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از ضرایب جاکارد و به روش UPGMA ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را به 4 گروه تقسیم کرد. نمودار دوبعدی حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نیز این 4 گروه را تایید کرد. بر اساس ماتریس تشابه جاکارد کمترین تشابه و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های شماره 24 (رقم محلی اسلام آباد غرب) با ژنوتیپ‌های شماره 21 (رقم دهدشت)، 22 (رقم محلی خرم‌آباد) ، 23 (رقم دنا) و 25 (رقم محلی خرم آباد) با ضریب تشابه 41/0 به‌دست آمد. از طرفی مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها برای صفات کیفی محتوای پروتئین دانه و گلوتن کل بیشترین میزان این دو صفت را برای ژنوتیپهای شماره 3 (رقم محلی کرمانشاه)، 4 (رقم محلی ایرانی با منشاء نامشخص)، 1 (رقم محلی خرم‌آباد) و 2 (رقم محلی خرم‌آباد) نشان داد و کمترین میزان هردو صفت نیز برای ژنوتیپ شماره 24 (رقم محلی اسلامآباد غرب) به‌دست آمد. ژنوتیپ شماره 18 (رقم محلی اهر) نیز جزو ژنوتیپ‌های با مقادیر بالای گلوتن می‌باشد. با توجه به بررسی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه واریانس صفات کیفی محتوای پروتئین دانه و گلوتن کل و مقایسه میانگین و نیز گروه‌بندی آن‌ها با استفاده از اطلاعات حاصل از الکتروفورز، می‌توان تلاقی بین ژنوتیپ‌های شماره3 (رقم محلی کرمانشاه) ،4 (رقم محلی ایرانی با منشاء ناشناخته)، 1 (رقم محلی خرم‌آباد) و 2 (رقم محلی خرم‌آباد) را به دلیل دارا بودن مقادیر بالای گلوتن و پروتئین با ژنوتیپ شماره 18 (رقم محلی اهر) به دلیل داشتن مقادیر بالای گلوتن و نیز فاصله ژنتیکی قابل قبول با ژنوتیپ‌های ذکر شده را پیشنهاد داد.

علمی پژوهشی - زراعت

تأثیر کود‌های زیستی و شیمیایی و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گندم تحت شرایط تنش خشکی

فاطمه چهارلنگ بدیل؛ خسرو عزیزی؛ حمید‌رضا عیسوند؛ علی حیدر نصرالهی؛ احمد اسماعیلی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 397-408

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40567.2026

چکیده

گندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در ... بیشتر گندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در حال حاضر، از کود‌های زیستی به‌عنوان جایگزینی برای کود‌های شیمیایی بر اساس اصول زیست‌محیطی کشاورزی پایدار و تحمل گیاهان به تنش استفاده می‌شود. اسید‌ سالیسیلیک یک ترکیب فنلی طبیعی است که در کاهش اثرات مضر ناشی از تنش‌های غیرزنده محیطی و تنظیم فرآیند‌های فیزیولوژیکی حیاتی گیاهان نقش دارد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه کودی و محلول‌پاشی اسید سالیسلیک بر تحمل گندم رقم چمران دو به تنش‌‌ خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان با‌: عرض جغرافیایی 33 درجه و 26 دقیقه شمالی، طول جغرافیایی 45 درجه و 17 دقیقه شرقی، و ارتفاع 1210 متری با آب و هوای نیمه خشک، میانگین بارندگی سالانه 8/462 میلی‌متر، میانگین تبخیر سالانه 52/1842 میلی‌متر و میانگین دمای سالانه 16.6 درجه سانتی‌گراد‌، در سه تکرار انجام شد. کرت اصلی شامل سطوح آبیاری در دو سطح عدم تنش (100 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی (50 درصد ظرفیت زراعی) و کرت‌های فرعی شامل کود در پنج سطح شامل عدم مصرف کود زیستی + 50 درصد کود شیمیایی، کاربرد 100 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال کود زیستی نیتروکسین‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال مایکوریز‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف همزمان کود‌های زیستی (نیتروکسین‌+مایکوریز)‌ + ‌50 درصد کود شیمیایی، و تیمار محلول‌‌پاشی در دو سطح (محلول‌‌پاشی با آب و محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌‌مولار اسید سالیسلیک) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب افزایش پروتئین دانه و مالون‌دی‌آلدئید و کاهش دیگر صفات مورد ارزیابی شد. تیمار تغذیه کودی و تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسلیک هرکدام به تنهایی سبب افزایش صفات مورد ارزیابی و کاهش میزان مالون‌دی‌آلدئید نسبت به عدم مصرف کود زیستی+50 درصد کود شیمیایی و عدم محلول‌پاشی اسید سالیسیلک (شاهد) شدند. تیمار ترکیبی کودزیستی (نیتروکسین+مایکوریز)‌+ 50 درصد کود شیمیایی و اسید سالیسلیک توانست اثر تنش خشکی را در صفات مورد ارزیابی این پژوهش بر گندم رقم چمران دو کاهش دهد. به‌طور‌کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد کودزیستی (نیتروکسین‌+‌مایکوریز) + 50 درصد کود شیمیایی و محلول‌‌پاشی اسید سالیسیلیک می‌تواند به عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمبود آب در شرایط خرم‌آباد در جهت کشاورزی پایدار عمل کند. کلیدواژه‌ها: تغذیه گیاه، سطوح آبیاری، رتگیزه فتوسنتزی، مالون‌دی‌‌آلدئیدگندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در حال حاضر، از کود‌های زیستی به‌عنوان جایگزینی برای کود‌های شیمیایی بر اساس اصول زیست‌محیطی کشاورزی پایدار و تحمل گیاهان به تنش استفاده می‌شود. اسید‌ سالیسیلیک یک ترکیب فنلی طبیعی است که در کاهش اثرات مضر ناشی از تنش‌های غیرزنده محیطی و تنظیم فرآیند‌های فیزیولوژیکی حیاتی گیاهان نقش دارد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه کودی و محلول‌پاشی اسید سالیسلیک بر تحمل گندم رقم چمران دو به تنش‌‌ خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان با‌: عرض جغرافیایی 33 درجه و 26 دقیقه شمالی، طول جغرافیایی 45 درجه و 17 دقیقه شرقی، و ارتفاع 1210 متری با آب و هوای نیمه خشک، میانگین بارندگی سالانه 8/462 میلی‌متر، میانگین تبخیر سالانه 52/1842 میلی‌متر و میانگین دمای سالانه 16.6 درجه سانتی‌گراد‌، در سه تکرار انجام شد. کرت اصلی شامل سطوح آبیاری در دو سطح عدم تنش (100 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی (50 درصد ظرفیت زراعی) و کرت‌های فرعی شامل کود در پنج سطح شامل عدم مصرف کود زیستی + 50 درصد کود شیمیایی، کاربرد 100 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال کود زیستی نیتروکسین‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال مایکوریز‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف همزمان کود‌های زیستی (نیتروکسین‌+مایکوریز)‌ + ‌50 درصد کود شیمیایی، و تیمار محلول‌‌پاشی در دو سطح (محلول‌‌پاشی با آب و محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌‌مولار اسید سالیسلیک) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب افزایش پروتئین دانه و مالون‌دی‌آلدئید و کاهش دیگر صفات مورد ارزیابی شد. تیمار تغذیه کودی و تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسلیک هرکدام به تنهایی سبب افزایش صفات مورد ارزیابی و کاهش میزان مالون‌دی‌آلدئید نسبت به عدم مصرف کود زیستی+50 درصد کود شیمیایی و عدم محلول‌پاشی اسید سالیسیلک (شاهد) شدند. تیمار ترکیبی کودزیستی (نیتروکسین+مایکوریز)‌+ 50 درصد کود شیمیایی و اسید سالیسلیک توانست اثر تنش خشکی را در صفات مورد ارزیابی این پژوهش بر گندم رقم چمران دو کاهش دهد. به‌طور‌کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد کودزیستی (نیتروکسین‌+‌مایکوریز) + 50 درصد کود شیمیایی و محلول‌‌پاشی اسید سالیسیلیک می‌تواند به عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمبود آب در شرایط خرم‌آباد در جهت کشاورزی پایدار عمل کند.

علمی - پژوهشی

بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیک لاین های گندم تریتی پایرم در پاسخ به تنش شوری

فاطمه رازقی جهرمی؛ محمد اسماعیل پور؛ حسین شاهسوند حسنی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 409-420

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.41353.2047

چکیده

شوری خاک اثر نامطلوبی بر تولیدات کشاورزی و در نتیجه امنیت غذایی دارد. تریتیپایرم یک گندم آمفی پلوئید دستساز بشر (2n=6x=42 ، AABBEbEb) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (2n=4x=28 ، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم ... بیشتر شوری خاک اثر نامطلوبی بر تولیدات کشاورزی و در نتیجه امنیت غذایی دارد. تریتیپایرم یک گندم آمفی پلوئید دستساز بشر (2n=6x=42 ، AABBEbEb) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (2n=4x=28 ، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم (2n=2x=14 ، EbEb) بدست آمده است و میتواند به عنوان یک گیاه با کاربرد دوگانهی علوفهای و دانهای مورد کشت قرار گیرد. در این آزمایش، برخی خصوصیات فیزیولوژیک لاین های اولیه گندم تریتی پایرم در شرایط شوری در قالب کرت‌‌های خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در محیط کشت هیدروپونیک در دانشگاه شهرکرد در سال 1399 مورد ارزیابی قرار گرفت. شوری به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (0، 100 و 200 میلی مولار کلرید سدیم) و ژنوتیپ شامل سه لاین اولیه تریتیپایرم (La/b، Ka/b وSt/b)، نسلهای 4F، 5F، 6F لاین ترکیبی تریتیپایرم اولیه (Cr/b)(Ka/b)، رقم گندم دوروم کرسو و همچنین لاین امید بخش تریتیکاله (45Ma) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. تیمارهای شوری از مرحله سه برگی به بعد اعمال شد. صفاتی از قبیل غلظت سدیم، پتاسیم، کلسیم، نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی و ریشه، سطح برگ پرچم، تعداد گلچه بارور در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد آزمایشی اندازهگیری شدند. بر اساس نتایج بدست آمده، بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. در تنش شوری 200 میلی مولار، لاین امید بخش تریتیکاله (45Ma) و لاین تریتیپایرم (Ka/b)(Cr/b)(F6) بیشترین و لاین La/b کمترین سطح برگ پرچم داشتند. همچنین لاین تریتیپایرم (6 (Ka/b)(Cr/b)(Fبالاترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد آزمایشی و کمترین غلظت سدیم در اندام هوایی در تنش شوری 200 میلیمولار را دارا بود. با افزایش شدت تنش شوری، غلظت سدیم در ریشه و اندام هوایی در کلیه ژنوتیپ ها افزایش یافت و متعاقباً صفات سطح برگ پرچم، تعداد گلچهی بارور، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در واحد آزمایشی در ارقام و لاین های مورد مطالعه کاهش یافت. همبستگی منفی و معنی دار بین غلظت سدیم اندام هوایی و ریشه با صفات سطح برگ پرچم، تعداد گلچه بارور و وزن هزار دانه مشاهده شد اما بین عملکرد بیولوژیک و غلظت سدیم ریشه و اندام هوایی همبستگی معنی داری وجود نداشت. بطور میانگین لاینهای مختلف تریتیپایروم نسبت به گندم کرسو و تریتیکاله میزان بیشتری سدیم در ریشه تجمع داده بودند در حالی که غلظت این عنصر در اندام هوایی آن ها کمتر از دو گونه مذکور بود. بنابراین ممکن است یکی از مکانیسم های تحمل شوری در لاین های تریتی پایروم جلوگیری از انتقال یونهای سدیم به بخشهای هوایی باشد.

علمی - پژوهشی

پاسخ برنج و علف‌های هرز به پیش‌تیمار بذر تحت مدیریت‌های متفاوت علف‌های هرز در کشت مستقیم

علی اصغر سبحانی؛ فائزه زعفریان؛ محمد کاوه؛ ارسطو عباسیان

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 421-434

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40389.2024

چکیده

به‌منظور ارزیابی تاثیر پیش‌تیمار بذر و مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزایعملکرد گیاه برنج، تراکم و زیست‌تودهی علف‌های هرز در کشت مستقیم، پژوهشی مزرعه‌ای در سال 1397 در شهرستان نکا اجرا گردید. ... بیشتر به‌منظور ارزیابی تاثیر پیش‌تیمار بذر و مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزایعملکرد گیاه برنج، تراکم و زیست‌تودهی علف‌های هرز در کشت مستقیم، پژوهشی مزرعه‌ای در سال 1397 در شهرستان نکا اجرا گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوکهای کاملتصادفی با 3 تکرار انجام شد. پیش‌تیمار بذر در چهار سطح 1- بدون پیش‌تیمار، 2- هیدروپرایمینگ، 3- استفاده از کود حاوی مواد هیومیکی (10 گرم در 5/1 لیتر آب) و 4- استفاده از کود حاوی هورمون اکسین مایع (5/1 سیسی در 5/1 لیتر آب) و همچنین، مدیریت علفهای هرز در پنج سطح 1- عدم وجین، 2- مصرف علفکش کانسیلاکتیو (15 گرم در 20 لیتر آب)، 3- دوبار وجین (یک ماه پس از کاشت و پیش از خوشهدهی)، 4- مصرف علفکش کانسیلاکتیو (15 گرم در 20 لیتر آب که حدود یک ماه پس از کاشت اعمال شد) + وجین (یک ماه و نیم پس از کاشت) و 5- وجین کامل (وجین تمامی علفهای هرز موجود در طی دورهی رشد) بودند. بر اساس نتایج به‌دست آمده، با اعمال پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک بیشترین ارتفاع بوته، طول خوشه و تعداد بوته در متر مربع به دست آمد و با انجام وجین کامل علف هرز بیشترین ارتفاع بوته، پنجهی بارور، پنجهی کل و طول خوشه حاصل شد. همچنین با اعمال پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک به همراه وجین کامل علف هرز، بیشترین تعداد دانهی پر در خوشه 80 عدد، تعداد کل دانه در خوشه‌ 90 عدد، وزن هزار دانه 47/23 گرم، عملکرد دانه 2327 کیلوگرم در هکتار و عملکرد بیولوژیک 11220 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بر اساس نتایج کمترین تراکم و زیست‎توده علف‌های هرز با کاربرد پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک و با مصرف علف‌کش کانسیل‌اکتیو + وجین حاصل شد که تفاوت معنی‌داری با تیمارهای پیش‌تیمار با اسیدهیومیک به‌همراه دوبار وجین و نیز پیش‌تیمار با اکسین همراه با علف‌کش + وجین و دوبار وجین نداشت. درمجموع، یافته‌های این پژوهش حاکی از تاثیر پیش‌تیمار بذر برنج بخصوص اسیدهیومیک و اکسین به همراه علف‌کش کانسیل‌اکتیو + وجین و یا دوبار وجین علفهای هرز بر کاهش تراکم و زیست توده علف‌های هرز و همچنین افزایش عملکرد و اجزای عملکرد برنج در کشت مستقیم می‌باشد.

علمی پژوهشی - مدل سازی

شناسایی الگوهای مختلف خشکی گندم دیم در شمال غرب ایران با استفاده از مدل APSIM

سجاد رحیمی مقدم؛ حامد عینی نرگسه

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، صفحه 435-446

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40869.2036

چکیده

این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد ... بیشتر این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد مطالعه از مدل APSIM[1] استفاده شد. داده‎های بلند مدت اقلیمی (2016-1980) شامل بیشینه و کمینه دما، بارش و تابش بودند که از سازمان هواشناسی کشور جمع آوری شدند و به عنوان ورودی مدل شبیه سازی رشد و نمو گیاه زراعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین الگوهای مختلف خشکی از شاخص عرضه و تقاضای آب استفاده شد. نتایج نشان داد که 4 الگوی مختلف خشکی در طول فصل رشد گندم دیم در مناطق مورد مطالعه شناسایی شد. الگوی خشکی 1 نشان دهنده عدم تنش خشکی یا تنش خشکی خفیف در تمام طول فصل رشد گندم دیم بود. الگوی 2 بیانگر تنش خشکی بود که قبل از گلدهی شروع و در طی پر شدن دانه پایان یافت. تحت الگوی خشکی 3، تنش آب از زمان جوانه‌زنی شروع شد اما در طول دوره رویشی به بعد برطرف گردید. الگوی خشکی 4 تنش خشکی در مراحل اولیه رشد شروع شد و تا پایان فصل رشد گندم ادامه یافت. عملکرد دانه تحت الگوی خشکی نوع 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 7/3738، 7/2949، 6/694 و 2/1456 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین درصد الگوهای خشکی خفیف (1 و 2) مربوط به منطقه مرند با 100 درصد بود و منطقه سراب الگوی‎های خشکی شدید را بیشتر از مناطق دیگر تجربه کرد (2/88 درصد). به طور میانگین در تمام سال‎ها، بالاترین عملکرد در شهرستان مرند تحت الگوی خشکی 1 با 4759 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی شد و کمترین میزان آن در شهرستان ارومیه و الگوی 3 با 8/208 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. در مجموع بیشترین رخداد مربوط به الگوی خشکی 4 (DP4) بود که تحت این الگو، تنش خشکی خفیف در مراحل اولیه رشد شروع می‎شود و تا پایان فصل رشد گندم دیم ادامه دارد. با توجه به این موضوع پیشنهاد می‎شود راهکارهای مختلفی از جمله به کار بردن ارقامی با طول دوره رسیدگی کم که از تنش خشکی آخر فصل اجتناب کنند و استفاده از ارقامی با مقاومت بالا به تنش خشکی به ویژه در دوره گلدهی مورد بررسی قرار گیرد.

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

دوره و شماره: دوره 45، شماره 3، آذر 1401، صفحه 299-446

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده