تولیدات گیاهی

علمی پژوهشی - میوه کاری

ارزیابی تحمل به شوری قلمه‌های برخی از ژنوتیپ‌های وحشی، ارقام محلی و تجاری انار در شرایط گلخانه‌ای

سید رسول ضیاتبار احمدی؛ اسماعیل سیفی؛ فریال وارسته اکبرپور؛ وحید اکبرپور

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42780.2073

چکیده

تنش شوری از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و کارآیی گیاهان است که باعث تغییرات ساختاری در اندام‌های مهم گیاه مثل ساقه، ریشه، برگ و دمبرگ می‌گردد. در شرایط تنش شوری، درخت انار نمی‌تواند محصول اقتصادی ... بیشتر تنش شوری از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و کارآیی گیاهان است که باعث تغییرات ساختاری در اندام‌های مهم گیاه مثل ساقه، ریشه، برگ و دمبرگ می‌گردد. در شرایط تنش شوری، درخت انار نمی‌تواند محصول اقتصادی مناسب تولید نماید. بنابراین، شناسایی و استفاده از ژنوتیپ‌ها و ارقام متحمل در برابر تنش شوری از موارد بسیار ضروری در انتخاب رقم می‌باشد. تغییرات مورفولوژیک و فیزیولوژیک می‌توانند به عنوان نشانگر جهت گزینش ارقام متحمل مورد استفاده قرار گیرند. این آزمایش در سال 1399 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار در آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. فاکتور اول ژنوتیپ و رقم انار در 15 سطح، شامل چهار ژنوتیپ وحشی (اینچه‌برون، علی‌آباد و کردکوی از استان گلستان و میانکاله از استان مازندران)، هشت رقم محلی (قند و ترش گلوگاه، شیرین، ترش و گل انار بهشهر، فرشته قرمز ساری، شیرین و ترش شیوند خوزستان)، دو رقم تجاری (یوسف خانی و ملس ممتاز ساوه) و یک رقم خارجی (واندرفول) و فاکتور دوم شوری آب آبیاری در سه سطح شاهد، 5/2 و 4/6 گرم در لیتر نمک کلرید سدیم بود. پس از ریشه‌زایی، استقرار و رشد کافی قلمه‌ها در گلدان، تنش شوری به مدت 10 هفته اعمال شد. سپس، صفات ریخت‌شناختی، فیزیکوشیمیایی و فیتوشیمیایی در ریشه، ساقه و برگ اندازه‌گیری گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بعد از اعمال تنش شوری در تمامی ژنوتیپ‌ها و ارقام شاخص‌های ریخت‌شناختی و فیزیکوشیمیایی مانند رشد طولی ساقه، قطر ساقه، تعداد انشعابات شاخه، تعداد کل برگ، طول ریشه، قطر ریشه، سطح برگ، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل، فنل کل و آنتوسیانین در مقایسه با نمونه شاهد کاهش و در مقابل برخی دیگر از صفات فیزیکوشیمیایی و فیتوشیمیایی مانند نشت یونی، درصد برگ‌های ریزش یافته، درصد برگ‌های نکروزه، آسیب‌دیدگی غشا سلولی، شاخص آسیب شوری و پرولین در مقایسه با شاهد افزایش یافت. همچنین واکنش ژنوتیپ‌ها از نظر قدرت تحمل به تنش شوری و شاخص‌های رشدی با یکدیگر متفاوت بود. بر اساس مجموع امتیازات حاصل از اندازه‌گیری صفات، برخی از ارقام متحمل، تعدادی نیمه‌متحمل و برخی دیگر حساس معرفی شدند. با افزایش تنش شوری میزان شاخص‌های ریخت‌شناختی، فیزیکوشیمیایی و فیتوشیمیایی در ارقام متحمل افزایش و در ارقام حساس کاهش یافت. همچنین نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده به جز وزن خشک ریشه معنی‌دار بود. در پایان آزمایش بر اساس مقایسه میانگین صفات ریخت‌شناختی، فیزیکوشیمیایی و فیتوشیمیایی اندازه‌گیری شده و پس از رتبه‌بندی و استانداردسازی، رقم واندرفول متحمل‌ترین رقم تشخیص داده شد. این رقم توانست شوری 4/6 گرم در لیتر کلرید سدیم (8 دسی‌زیمنس بر متر) را به خوبی تحمل کند و در مقابل رقم شیرین بهشهر به عنوان حساس‌ترین رقم به تنش شوری شناسایی شد. پس از رقم واندرفول، ارقام فرشته قرمز و ملس ساوه، و یوسف‌خانی ساوه به عنوان ارقام متحمل در رتبه‌های بعدی بودند. ارقام ترش گلوگاه، ترش شیوند، وحشی اینچه‌برون، شیرین شیوند، قند گلوگاه، وحشی میانکاله، به عنوان ارقام نیمه‌متحمل و وحشی علی‌آباد، ترش بهشهر، گل‌انار بهشهر، وحشی کردکوی و شیرین بهشهر به عنوان ارقام حساس به تنش شوری شناسایی شدند.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - گیاهان دارویی و معطر

تغییرات فیتوشیمیایی گیاه لعل کوهستان (Oliveria decumbens) در پاسخ به تنش شوری و کاربرد هورمون سالیسیلیک اسید

آناهیتا بویری ده‌شیخ؛ محمد محمودی سورستانی؛ نعیمه عنایتی ضمیر؛ مهدی صفدریان

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43201.2090

چکیده

تنش شوری از جمله مهم‌ترین معضلات در مسیرکشت و تولید محصولات کشاورزی از جمله گیاهان دارویی است. گسترش اراضی شور در پی خشکسالی‌های مستمرِ سال‌های اخیر، بر اهمیت تعیین سطح تحمل گیاهان دارویی، نوع واکنش ... بیشتر تنش شوری از جمله مهم‌ترین معضلات در مسیرکشت و تولید محصولات کشاورزی از جمله گیاهان دارویی است. گسترش اراضی شور در پی خشکسالی‌های مستمرِ سال‌های اخیر، بر اهمیت تعیین سطح تحمل گیاهان دارویی، نوع واکنش آن‌ها و ضرورت یافتن راهکاری جهت کاهش خسارات تنش مذکور بر گیاه و افزایش بهره‌وری از اراضی فوق، می‌افزاید. به‌منظور مطالعه تاثیر تنش شوری و کاربرد محلول‌پاشی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید بر صفات بیوشیمیایی گیاه لعل کوهستان، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز در 1400-1399 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح شوری آب آبیاری (1/1 (آب شهری)، 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار سطح کاربرد برگی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید (صفر، 100، 200 و 500 میلی‌گرم بر لیتر) بود. صفات بیوشیمیایی گیاه شامل میزان کربوهیدرات محلول کل، پرولین، مالون‌دی آلدهید، عناصر سدیم و پتاسیم، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پلی‌فنول اکسیداز و فنیل‌آلانین آمونیالیاز گیاه در ابتدای مرحله گلدهی، اندازه‌گیری شدند. اثر متقابل تنش شوری و محلول‌پاشی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید کلیه صفات گیاه لعل کوهستان را به‌طور معنی‌دار تغییر داد. کاربرد برگی 200 میلی‌گرم در لیتر این تنظیم‌کننده در گیاهان تحت تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر میزان کربوهیدرات محلول کل، پرولین، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پلی‌فنول اکسیداز را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. بالاترین میزان فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و فنیل‌آلانین آمونیالیاز نیز در محلول‌پاشی گیاهان تحت تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر توسط غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید به‌دست آمد اما تفاوت معنی‌داری میان این غلظت و کاربرد 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده مذکور مشاهده نشد. بیشترین میزان غلظت عنصر پتاسیم و کمترین میزان مالون‌دی آلدهید و عنصر سدیم برگ گیاه لعل کوهستان نیز در تیمار گیاهان تحت تنش شوری 5/2 دسی‌زیمنس بر متر توسط غلظت 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید ثبت گردید. تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید به عنوان یک پیام‌رسان بسیار مهم در سیستم دفاعی گیاه از طریق افزایش تحریک فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در گیاه لعل کوهستان سبب کاهش اثرات منفی رادیکال‌های آزاد، تخریب غشاء و تولید ترکیب مالون‌ دی‌آلدهید در تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر گردید. از سوی دیگر، کاربرد این تنظیم‌کننده با بالا بردن توان گیاه در تولید ترکیبات تنظیم‌کننده فشار اسمزی شامل کربوهیدرات‌های محلول و پرولین آسیب ناشی از تنش ثانویه کم‌آبی را کاهش داد. گیاه لعل کوهستان به واسطه توانایی خود در افزایش تولید ترکیبات اسمولیت شامل کربوهیدرات‌های محلول و پرولین، فعال‌سازی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و حفظ پایداری غشاءهای سلولی، قادر به تحمل تنش شوری تا سطح 5 دسی‌زیمنس بر متر می‌باشد. کاربرد غلظت 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید نیز بدلیل اثر مثبت بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و افزایش تولید ترکیبات محافظ اسمزی در گیاه بعنوان راهکاری جهت افزایش مقاومت گیاه لعل کوهستان در برابر تنش مذکور، سودمند و قابل توصیه است.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی گیاهان زراعی

اثر ترکیب اسیدهای آمینه مختلف بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه دارویی سیر (Allium Sativum L,)

علی حیدرزاده؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42775.2071

چکیده

گیاه سیر، یک گیاه پیازی شکل متعلق به جنس آلیوم، خانواده آلیاسه بوده و به‏عنوان ادویه به غذا از دیرباز اضافه می‏شود. سیر خواص ضدباکتریایی، ضدویروسی، ضد قارچی و ضدانگلی دارد و موجب افزایش فعالیت سیستم ... بیشتر گیاه سیر، یک گیاه پیازی شکل متعلق به جنس آلیوم، خانواده آلیاسه بوده و به‏عنوان ادویه به غذا از دیرباز اضافه می‏شود. سیر خواص ضدباکتریایی، ضدویروسی، ضد قارچی و ضدانگلی دارد و موجب افزایش فعالیت سیستم ایمنی می‏شود. همچنین، باعث افزایش جذب و کارایی غذا می‏شود. سیر به دلیل سازگاری با شرایط مختلف آب و هوایی، در اکثر استان‏های ایران از جمله همدان، کرمانشاه، مازندران، کرمان و خوزستان کشت می‏شود لذا یک گیاه بسیار باارزش غذایی بالا در ایران میباشد. به منظور بررسی واکنش سیر به محلول‌پاشی ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل: 1) آرژنین+ اسیدآسپارتیک، 2) آرژنین+والین، 3) آرژنین+تیروزین، 4) آرژنین+لوسین، 5) اسیدآسپارتیک +والین، 6) اسیدآسپارتیک+تیروزین، 7) اسیدآسپارتیک+لوسین، 8) والین+تیروزین، 9) والین+لوسین، 10) تیروزین+لوسین، 11) اسید آمینه تجاری، 12) آب مقطر و 13) شاهد (بدون استفاده از هیچ ترکیبی) بود. نتایج نشان داد که کاربرد ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه سبب افزایش عملکرد در سیر شد به طوری که محلول‌پاشی اسیدآسپارتیک و لوسین (با تولید 054/13 تن در هکتار وزن تر سوخ و 267/12 تن در هکتار وزن تر سیرچه) بیش‌ترین وزن تر سوخ و سیرچه را داشت که با تیمارهای اسیدآسپارتیک و تیروزین (با تولید 2/12 تن در هکتار سوخ و 683/9 تن در هکتار سیرچه)، آرژنین و لوسین (با تولید 129/12 تن در هکتار سوخ و 425/9 تن در هکتار سیرچه) و اسیدآسپارتیک و والین (با تولید 425/11 تن در هکتار سوخ و 256/9 تن در هکتار سیرچه) اختلاف معناداری نداشت. همچنین بیش‌ترین سرعت فتوسنتز از محلول‌پاشی اسیدآسپارتیک و لوسین با 58/10 میکرو مول CO2 در مترمربع بر ثانیه به‌دست آمد. بالاترین فعالیت آنزیم کاتالاز از کاربرد آرژنین با اسیدآسپارتیک (U mgFW-1 9064) مشاهده شد در حالی که فعالیت آنزیم پراکسیداز در تیمارهای اسیدآسپارتیک و والین (U mgFW-1 517)، آرژنین و تیروزین (U mgFW-1 511) و آرژنین و لوسین(U mgFW-1 496) بیش‌تر از سایر تیمارها بود. به طور کلی، با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می‌رسد محلول‌پاشی اسیدهای آمینه با افزایش راندمان انرژی در گیاه (ذخیره انرژی گیاه در راستای تولید اسیدهای آمینه) و همچنین افزایش سرعت فتوسنتز و در نتیجه کمک به گیاه سبب افزایش عملکرد می‌شود. در بین بررسی ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه، ترکیب اسیدآسپارتیک و لوسین بیش‎تر از سایر ترکیبات عملکرد سوخ سیر (بعنوان عملکرد اقتصادی سیر) را افزایش داد و به عنوان تیمار برتر در این پژوهش معرفی می‌شود.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - اکولوژی گیاهان زراعی

بررسی تنوع مکانی بهره‌وری مصرف آب و منابع کودی در ‌نظام‌های گندم آبی و دیم در مناطق مختلف ایران

مصطفی ترکمان؛ سرور خرم دل؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی نصیری محلاتی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42802.2074

چکیده

کودهای شیمیایی نقش بسزایی در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی بویژه از دهه 1950 میلادی داشته‌اند. از طرف دیگر، کاربرد بیش از حد این کودها در سال‌های اخیر، منجر به بروز آلودگی‌های زیست‌محیطی و افت بهره‌وری ... بیشتر کودهای شیمیایی نقش بسزایی در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی بویژه از دهه 1950 میلادی داشته‌اند. از طرف دیگر، کاربرد بیش از حد این کودها در سال‌های اخیر، منجر به بروز آلودگی‌های زیست‌محیطی و افت بهره‌وری کشاورزی، امنیت غذایی، سلامت بوم‌نظام، سلامت انسان و رفاه اقتصادی گردیده است. محققان بر این باورند که بهترین و قابل دسترس‌ترین راه‌کار برای رفع این مشکلات، بهبود کارایی مصرف نهاده‌ها می‌باشد. بر این اساس، هدف این مطالعه بررسی شاخص‌های کارایی مصرف نیتروژن، فسفر و آب در نظام‌های تولید گندم آبی و دیم در کشور بود. در این پژوهش استان‌های با بیش از هشتاد درصد تولید گندم آبی و دیم در کشور، تعیین و در هر استان، شهرستان‌های دارای بیش از 80 درصد تولید، انتخاب شدند. با استفاده از آمار و اطلاعات و مصاحبه‌های حضوری، داده‌های مورد نیاز جمع‌آوری و بهره‌وری مصرف نهاده‌ها تعیین و سپس ضریب همبستگی پیرسون بین بهره‌وری منابع مختلف محاسبه شد. جهت تعیین رابطه بین عملکرد با متغیرهای اقلیمی و منابع کودی و آب از رگرسیون چندگانه استفاده شد. برای این منظور، میانگین دو ساله مجموع بارندگی و میانگین دما برای طول دوره رشد گندم آبی و دیم در هر منطقه استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش، نشان داد که در مناطق اصلی تولید، میانگین بهره‌وری مصرف نیتروژن در گندم آبی معادل‌ 69/16 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن محاسبه شد که نسبت به گندم دیم با میانگین بهره‌وری مصرف نیتروژن 27/17 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن پایین‌تر بود. برخلاف نیتروژن، میزان بهره‌وری مصرف فسفر در زراعت دیم پایین-تر از زراعت آبی بود. نتایج حاصل از پژوهش بالاترین میزان همبستگی را در گندم آبی بین بهره‌وری‌ نیتروژن و فسفر با 506/0=r و در زراعت دیم بین بهره‌وری نیتروژن و آب با 309/0=r نشان داد. بررسی رگرسیون ارتباط بین عملکرد گندم با پارامترهای اقلیمی و زراعی نیز نشان داد که در بین متغیرهای مورد بررسی تنها افزایش بیشتر دما با عملکرد دانه گندم دیم ارتباط مثبت داشت و افزایش سایر پارامترها از قبیل بارندگی، نیتروژن و فسفر و آبیاری در زراعت گندم دیم و آبی با عملکرد دانه ارتباط مستقیم داشت. مصرف بیشتر کودهای نیتروژن در زراعت آبی منجر به کاهش بهره‌وری نیتروژن شد. با وجود بالاتر بودن عملکرد گندم آبی در مقایسه با دیم، با توجه به حساسیت مصرف کودهای نیتروژن و اثر نامطلوب استفاده‌ بی‌رویه این کودها در زراعت دیم، مصرف نیتروژن با دقت و حساسیت بیشتری صورت گرفته که نهایتاً منجر به افزایش بهره‌وری مصرف نیتروژن نسبت به زراعت آبی شد. برخلاف نیتروژن، بهره‌وری مصرف فسفر به دلیل تأثیر مستقیم محتوی رطوبت خاک در انتشار فسفر در خاک در زراعت دیم پایین‌تر از زراعت آبی بود. براساس این پژوهش، دو منبع نیتروژن و آب مهمترین عوامل موثر بر عملکرد گندم آبی و دیم بودند.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - زراعت

بررسی عملکرد ژنوتیپ متحمل به ریزش کنجد در آرایش کاشت‌های مختلف در مناطق داراب و دزفول

مجید غلامحسینی؛ غلامرضا قدرتی؛ ابوالقاسم الحانی؛ سعدالله منصوری؛ فرناز شریعتی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43685.2100

چکیده

ارقام اصلاح شده متحمل به ریزش کنجد شاید تنها گزینه موجود برای توسعه کشت کنجد در کشورهای مستعد کشت این گیاه از جمله ایران باشد. در ارتباط با مدیریت زراعی از جمله آرایش کاشت بهینه ژنوتیپ واراداتی متحمل ... بیشتر ارقام اصلاح شده متحمل به ریزش کنجد شاید تنها گزینه موجود برای توسعه کشت کنجد در کشورهای مستعد کشت این گیاه از جمله ایران باشد. در ارتباط با مدیریت زراعی از جمله آرایش کاشت بهینه ژنوتیپ واراداتی متحمل به ریزش کنجد اطلاعاتی در اختیار نیست. به همین منظور آزمایشی طی دو سال 1399 و 1400 در مزارع پژوهشی دو مرکز تحقیقات کشاورزی در استان‌های خوزستان (دزفول) و فارس (داراب) به صورت بلوک‌های خرد شده (نواری) در قالب طرح بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این پژوهش اثر فاصله ردیف‌های30، 45 و 60 سانتی‌متری و فاصله بوته روی ردیف‌های 5، 8، 11 و 14 سانتی‌متری بر عملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و عملکرد روغن ژنوتیپ متحمل به ریزش کنجد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در هر دو منطقه کاهش فاصله بین ردیف‌ها و بین بوته‌ها روی ردیف که پیامد آن افزایش تراکم در واحد سطح است موجب افزایش ارتفاع بوته شد. در ارتباط با عملکرد دانه، در منطقه داراب افزایش فاصله بین ردیف‌ها از 30 به 45 سانتی‌متر، شش درصد عملکرد دانه را افزایش داد اما بیشتر شدن این فاصله (از 45 به 60 سانتی‌متر) موجب کاهش عملکرد دانه شد. نتایج در این منطقه حاکی از آن است که بیشترین عملکرد دانه به مقدار 659 کیلوگرم در هکتار از آرایش کاشت 5×45 سانتی‌متر و کمترین آن با کاهشی 21 درصدی از آرایش کاشت 14×60 سانتی-متر بدست آمد. در دزفول حداکثر عملکرد دانه از آرایش کاشت 11×45 سانتی‌متر به مقدار 684 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتایج این پژوهش نشان داد در هر دو منطقه اجرای آزمایش بیشترین عملکردهای دانه از فاصله بین ردیف های 45 سانتی-متری حاصل شد. به عبارت دیگر در هیچ یک از مناطق فاصله بین ردیف متداول 60 سانتی متر بیشترین عملکرد دانه را تولید نکرد. همچنین نتایج نشان داد که در منطقه داراب افزایش تراکم کاشت تا 42 بوته در مترمربع عملکرد دانه را افزایش داد این در حالی است که حداکثر عملکرد دانه در دزفول در تراکم 38 بوته در مترمربع بدست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که کاهش فاصله بین ردیف‌ها با حفظ فاصله مناسب بین بوته ها می تواند در حصول به عملکردهای بالا در ژنوتیپ متحمل به ریزش کنجد موثر باشد. همچنین با افزایش تراکم ، عملکرد دانه تا حد معینی افزایش می‌یابد و پس از آن در محدوده باریکی از تراکم عملکرد ثابت و با افزایش بیشتر تراکم به علت افزایش رقابت عملکرد کاهش پیدا می‌کند.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - اکولوژی گیاهان زراعی

تأثیر نیتروژن در برخی صفات کمی و کیفی جو درکشت مخلوط با ماشک

حسین نیستانی؛ حمید عباس دخت؛ احمد غلامی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42974.2080

چکیده

به ‌منظور مطالعه‌ی پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان جو و ماشک در الگوی کشت مخلوط تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و استفاده از کود نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 98-1397 در دو ایستگاه تحقیقات دیم سیساب و شیروان ... بیشتر به ‌منظور مطالعه‌ی پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان جو و ماشک در الگوی کشت مخلوط تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و استفاده از کود نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 98-1397 در دو ایستگاه تحقیقات دیم سیساب و شیروان واقع در استان خراسان شمالی اجرا شد. آزمایش به صورت اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی بود که در این آزمایش فاکتور اصلی شامل کود نیتروژن در سه سطح ( صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار ) و فاکتور فرعی الگوهای مختلف کشت در پنج سطح ( تک ‌کشتی گیاه جو، تک ‌کشتی گیاه ماشک، نسبت‌های افزایشی 15، 30 و 45 درصد افزایش گیاه ماشک به تراکم گیاه جو ) و کشت از نوع درهم و افزایشی بود. صفات مورد بررسی شامل: ارتفاع بوته جو، میزان خاکستر جو، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، تعداد دانه در سنبله جو، تعداد سنبله در متر مربع جو، وزن هزار دانه جو، میزان پروتئین جو و عملکرد دانه جو بود. بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل دو گانه نیتروژن و الگوهای کشت مخلوط، بیشترین میزان خاکستر جو در تیمار کشت مخلوط 100:45 و در تیمار کودی 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد در حالیکه کمترین مقدار این صفت مربوط به تیمارهای کشت مخلوط 100:15 و کشت خالص جو بود که در تیمار عدم استفاده از نیتروژن حاصل شد، همچنین بیشترین مقدار پروتیین جو و وزن هزار دانه به ترتیب در تیمارهای 100:45 و کشت خالص جو به دست آمد، که در تیمار استفاده 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. بر اساس نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل سه گانه آزمایش، بیشترین عملکرد دانه در کشت خالص جو و در تیمار استفاده نیتروژن 100 کیلوگرم در هکتار ( 1675 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد که مربوط به منطقه سیساب بود و کمترین آن در تیمار کشت مخلوط 100:30 و تیمار کودی 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار ( 790 کیلوگرم در هکتار) که در منطقه شیروان به دست آمد. شاخص نسبت برابری زمین در تیمار کشت مخلوط 100:45 و کود نیتروژن 50 کیلوگرم بیشترین مقدار (158/1=LER) را داشت که در منطقه شیروان حاصل شد؛ که نشان می دهد 8/15 درصد سطح زمین بیشتری برای سیستم کشت خالص نیاز است تا بتواند محصولی برابر با محصول سیستم کشت مخلوط مذکور تولید نماید؛ بنابراین به نظر می‌رسد بر اساس نتایج به دست آمده از بررسی و مقایسه تیمارهای مختلف در این آزمایش، می توان عنوان کرد که بهترین تیمار از تیمارهای مورد بررسی، تیمار کشت مخلوط افزایشی 100:45 با سطح کودی 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار باشد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - تنش محیطی یا زیستی

اثر تنش غرقابی در مرحله سه برگی بر رشد و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی گندم نان (.Triticum aestivum L)

سید بشیر فاضلی؛ موسی مسکرباشی؛ افراسیاب راهنما

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42792.2072

چکیده

تنش غرقابی هر ساله باعث آسیب‌های جدی به محصول مهم و راهبردی گندم در سرتاسر جهان می‌شود و به احتمال زیاد با تغییر اقلیم این آسیب‌ها رو به افزایش است. در بسیاری از موارد تنش غرقابی به علل گوناگون در مراحل ... بیشتر تنش غرقابی هر ساله باعث آسیب‌های جدی به محصول مهم و راهبردی گندم در سرتاسر جهان می‌شود و به احتمال زیاد با تغییر اقلیم این آسیب‌ها رو به افزایش است. در بسیاری از موارد تنش غرقابی به علل گوناگون در مراحل ابتدایی رشد این گیاه رخ می-دهد. گزارش‌های متعددی در مورد وجود تفاوت در میزان تحمل تنش غرقابی در ارقام و ژنوتیپ‌های مختلف گندم وجود دارد، ولی تا کنون از این تفاوت‌ها به طور کامل بهره برداری نشده است. جهت بررسی اثر تنش غرقابی بر عملکرد ماده خشک اندام هوایی، غلظت رنگدانه‌های فتوسنتزی، میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان، غلظت مالون دی‌آلدئید و محتوی کارتنوئید، این پژوهش طراحی و اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. اعمال تنش در مرحله سه برگی و در سه سطح شاهد (بدون تنش غرقابی)، تنش ملایم (48 ساعت) و تنش شدید (120 ساعت) به عنوان فاکتور‌های اصلی در نظر گرفته شدند، 11 رقم و 10 ژنوتیپ نیز به عنوان فاکتورهای فرعی لحاظ شدند. کشت گیاهان به صورت گلدانی و در فضای باز بود، سطح آب در طی دوره اعمال تنش حدود پنج سانتی‌متر بالاتر از سطح خاک حفظ شد. تنش ملایم و شدید غرقابی به ترتیب منجر به کاهش 06/14 و 37/38 درصدی ماده خشک اندام هوایی شد، که در همه ارقام و ژنوتیپ‌ها معنی‌دار بود. ارقام و ژنوتیپ‌های مختلف پاسخ‌های متفاوتی به تنش غرقابی از خود بروز دادند، به منظور درک بهتر دلایل این تفاوت‌ها از بین 21 رقم و ژنوتیپ، ارقام مهرگان و سارنگ و ژنوتیپ‌های ms 93-16 و ms 93-6 برای مطالعه برخی صفات فیزیولوژی انتخاب شدند. در مجموع تنش غرقابی منجر به کاهش میزان رنگدانه‌های فتوسنتزی، افزایش غلظت مالون دی آلدئید و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان شد که در این موارد نیز تفاوت‌های بین این ارقام و ژنوتیپ‌ها آشکار بود. به طور کلی ارقامی که در مواجه با تنش غرقابی سطح بالاتری از فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان را داشتند، توانستند با آسیب کمتری به ساختار غشای سلولی (با توجه به میزان غلظت مالون دی‌آلدئید) و رنگدانه‌های فتوسنتزی از دوره تنش عبور کرده و درصد کاهش کمتری در ماده خشک را از خود نشان دادند. رقم مهرگان با وجود کاهش شدید عملکرد ماده خشک اندام هوایی در مواجه با تنش غرقابی، در هر سه سطح تنش به طور معنی‌داری دارای بیشترین عملکرد ماده خشک نسبت به سایر ارقام و ژنوتیپ‌ها بود. بین پاسخ فیزیولوژی به تنش شدید و تنش ملایم نیز تفاوت هایی وجود داشت، به عنوان مثال در همه ارقام مورد بررسی فقط تنش شدید توانست منجر به افزایش معنی‌دار فعالیت آنزیم پراکسیداز شود، ولی در مورد کاتالاز در ارقام متحمل تنش ملایم نیز منجر به افزایش معنی‌دار فعالیت آنزیم کاتالاز شد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - تنش محیطی یا زیستی

ارزیابی تحمل به شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران

عطیه دریابیگی؛ فائزه السادات ابطحی؛ حسین صالحی ارجمند

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42680.2069

چکیده

ارزیابی مقاومت به تنش شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران زنیان (Trachyspermum copticum) گیاهی معطر و علفی یک ساله از خانواده Apiaceae است. این گیاه علاوه بر استفاده به عنوان ادویه، از دیرباز به ... بیشتر ارزیابی مقاومت به تنش شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران زنیان (Trachyspermum copticum) گیاهی معطر و علفی یک ساله از خانواده Apiaceae است. این گیاه علاوه بر استفاده به عنوان ادویه، از دیرباز به دلیل خواص درمانی آن به عنوان یک گیاه دارویی مورد توجه بوده است. عوامل محیطی تأثیر بسزایی بر روی کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی دارند. بنابراین محصولات دارویی بر خلاف دیگر محصولات کشاورزی که در طی بروز تنش از نظر مقدار تولید لطمه می‌بینند، ممکن است در این حالت میزان مواد موثره بیشتری در آن‌ها تولید شود. تنش شوری از عوامل مهم در کاهش رشد و نمو گیاهان بوده و در نهایت کمیت و کیفیت عملکرد آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و با توجه به اینکه بخش زیادی از کشور در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، در نتیجه یافتن گیاهان مقاوم باید در اولویت قرار گیرد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی اثر تنش شوری بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک برخی از جمعیت‌های زنیان(Trachyspermum copticum L.) بود. در این مطالعه اثر تنش شوری در دو سطح (شاهد و 100میلی‌مولار NaCl) به‌ عنوان فاکتور اول و 10 جمعیت زنیان (شیراز، اصفهان، همدان، زاهدان، تبریز، مشهد1، مشهد2، یزد، اهواز، اراک) به‌عنوان فاکتور دوم به ‌صورت فاکتوریل و بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در محل گلخانه تحقیقاتی دانشگاه اراک طی سال 1398 اجرا گردید. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی‌دار در ارتفاع گیاه، وزن تر، وزن خشک و محتوای نسبی آب گردید، در حالی‌که شوری موجب افزایش معنی‌دار در نشت الکترولیت‌ها، فنل‌ها، فلاونوئیدها و فعالیت آنتی‌اکسیدانی شد. تیمار شوری بر هیچ کدام از رنگیزه‌های فتوسنتزی تاثیری نداشت. بیشترین ارتفاع، وزن تر و فعالیت آنتی‌اکسیدانی به‌ترتیب مربوط به جمعیت‌های همدان، مشهد یک و اراک بود. همچنین کمترین مقدار میانگین ارتفاع و وزن تر مربوط به جمعیت اراک و کمترین مقدار فعالیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به جمعیت مشهد یک بود. اثر متقابل جمعیت و شوری در هیچ یک از صفات معنی‌دار نشد. هم‌چنین نتایج نشان داد که زنیان به‌عنوان گونه نسبتا مقاوم به شوری طبقه‌بندی می‌شود، هرچند که تفاوت قابل توجهی بین جمعیت‌های آن وجود دارد.همچنین کمترین مقدار میانگین ارتفاع و وزن تر مربوط به جمعیت اراک و کمترین مقدار فعالیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به جمعیت مشهد یک بود. اثر متقابل جمعیت و شوری در هیچ یک از صفات معنی‌دار نشد. هم‌چنین نتایج نشان داد که زنیان به‌عنوان گونه نسبتا مقاوم به شوری طبقه‌بندی می‌شود، هرچند که تفاوت قابل توجهی بین جمعیت‌های آن وجود دارد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - اصلاح نباتات

تجزیه برهمکنش ژنوتیپ- محیط و گزینش ژنوتیپ‌های پایدار چغندرقند از نظر عملکرد شکر سفید با استفاده از مدل‌های AMMI

داریوش طالقانی؛ اباذر رجبی؛ علی صارمی راد؛ شهرام خدادادی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43177.2089

چکیده

مقدمه: روش‌هایی که برای تجزیه برهمکنش ژنوتیپ- محیط و تعیین پایداری و سازگاری ژنوتیپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌طور مداوم در حال تکامل می‌باشند تا ارزیابی ژنوتیپ‌ها و مطالعه مؤلفه‌های برهمکنش ... بیشتر مقدمه: روش‌هایی که برای تجزیه برهمکنش ژنوتیپ- محیط و تعیین پایداری و سازگاری ژنوتیپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌طور مداوم در حال تکامل می‌باشند تا ارزیابی ژنوتیپ‌ها و مطالعه مؤلفه‌های برهمکنش محیطی با دقت بیشتری صورت گیرد. در این راستا اغلب به‌جای وابستگی به یک تجزیه، بهتر است ترکیبی از چند روش به کار گرفته شود تا ماهیت برهمکنش ژنوتیپ- محیط از ابعاد گوناگونی مورد سنجش قرار گیرد. در این مطالعه به بررسی برهمکنش ژنوتیپ- محیط با استفاده از روش AMMI و آماره‌های ارائه‌شده برای آن پرداخته شد.مواد و روش‌ها: به این منظور تعداد 25 ژنوتیپ چغندرقند متشکل از 18 هیبرید جدید، سه شاهد داخلی و چهار شاهد خارجی در هفت محیط کرج، مشهد، شیراز، میاندوآب، کرمانشاه، همدان و خوی در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال زراعی 1399-1398 کشت شدند. پس از بررسی یکنواختی واریانس خطاهای آزمایشی با آزمون بارتلت، تجزیه پایداری ارقام بر اساس مدل AMMI انجام شد. طی این مطالعه از 12 آماره به‌دست‌آمده از مدل AMMI شامل آماره‌های ASTAB، ASI، ASV، AVAMGE، DA، DZ، EV، FA، MASI، MASV، SIPCi و Za نیز برای شناسایی ژنوتیپ‌های پایداراستفاده شد. به‌منظور بررسی بهتر و کارآمدتر پایداری ژنوتیپ‌های آزمایشی با در نظر داشتن معیارهای ارائه‌شده توسط تک‌تک شاخص‌های مبتنی بر مدل AMMI، شاخص SIIG نیز برآورد گردید.نتایج: تجزیه واریانس مرکب بر اساس مدل AMMI حاکی از معنی‌داری اثرات افزایشی محیط و ژنوتیپ و اثر ضرب‌پذیر ژنوتیپ- محیط در سطح احتمال یک درصد بود. تجزیه اثرات برهمکنش به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که چهار مؤلفه اول در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بودند و مجموعاً 50/93 درصد از تغییرات مربوط به برهمکنش ژنوتیپ‌- محیط را تبیین نمودند. طبق بای‌پلات AMMI1 هیبریدهای 3 و 9 به دلیل داشتن عملکرد شکر بالاتر از میانگین کل و مقدار پایین مؤلفه اول برهمکنش، تحت عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند. بر اساس بای‌پلات AMMI2، میان ژنوتیپ‌های آزمایشی، هیبرید 3 و رقم BTS 335 با محیط‌ میاندوآب، رقم Lexia و هیبرید 4 با محیط مشهد، رقم Lexia با محیط همدان، هیبریدهای 14 و 15 با محیط کرمانشاه، هیبریدهای 13 و 17 با محیط شیراز، هیبرید 11 با محیط کرج و رقم Baloo با محیط خوی سازگاری خصوصی قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. هیبرید 9 و پس از آن 6، 2 و 8 از سازگاری عمومی برخوردار بودند. شاخص SIIG محاسبه شده بر اساس آماره‌های مدل AMMI، هیبریدهای 2، 9، 10 و 8 را پایدارترین ژنوتیپ‌های با عملکرد مطلوب معرفی کرد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده محیط و برهمکنش آن با ساختار ژنتیکی ژنوتیپ‌های مختلف، نقش بسزایی را بر بیان فنوتیپی عملکرد شکر سفید داشته است و سبب شده است تا ژنوتیپ‌ها با توجه به شرایط محیط‌های مختلف پاسخ‌های متفاوتی را از نظر عملکرد شکر سفید ارائه نمایند. به‌طور کلی، بر اساس نتایج مطالعه حاضر، هیبرید 9 و پس از آن هیبریدهای 6، 2، 8، 7 و 10 عملکرد شکر سفید و پایداری عملکرد بالایی داشتند. در مجموع در صورتی که عوامل ژنتیکی کنترل‌کننده حساسیت ژنوتیپ‌های چغندرقند به شرایط متغیر محیطی شناسایی شوند، پیشرفت واقعی در اصلاح ارقام چغندرقند به‌دست خواهد آمد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری

بررسی میزان عناصر غذایی اندام‌های زایشی بر میوه‌نشینی درختان کشت بافتی و حاصل از پاجوش خرمای رقم برحی

مریم بروجردنیا؛ سید سمیح مرعشی؛ حجت دیالمی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43140.2087

چکیده

خرما یکی از محصولات مهم در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان می‌باشد. امروزه تکنولوژی کشت بافت گیاهی به عنوان یک روش تجاری مهم، امکان تکثیر سریع درختان مورد نیاز برای توسعه نخلستان‌ها را فراهم می‌نماید. با ... بیشتر خرما یکی از محصولات مهم در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان می‌باشد. امروزه تکنولوژی کشت بافت گیاهی به عنوان یک روش تجاری مهم، امکان تکثیر سریع درختان مورد نیاز برای توسعه نخلستان‌ها را فراهم می‌نماید. با وجود این، یکی از نقاط ضعف اصلی این روش، امکان ظهور فنوتیپ‌های غیرطبیعی مانند تأخیر در گلدهی، سطوح پائین میوه‌نشینی و تشکیل میوه‌های پارتنوکارپ است. درصد پایین میوه‌نشینی به واسطه تولید بالای میوه‌های پارتنوکارپ و یا ریزش زیاد میوه‌ها به ویژه در گیاهان کشت بافتی رقم برحی معمول است که منجر به زیان اقتصادی به باغداران می‌شود. در بین ارقام خرمای کشت بافتی از نظر میزان ناهنجاری‌ها اختلاف وجود دارد، براساس بررسی‌های صورت گرفته در بسیاری از کشورها در رقم برحی حاصل از کشت بافت، میزان تولید میوه‌های پارتنوکارپ به 59 تا 86 درصد می‌رسد.مسلماً یافتن راهی بهینه برای افزایش میوه‌نشینی و عملکرد میوه این رقم در گیاهان کشت بافتی که با ناهنجاری زایشی مواجه‌اند، به منظور افزایش درآمد نخلدار و نیز درآمد ناشی از صادرات آن بسیار حایز اهمیت است. این پژوهش به‌منظور بررسی روند تغییرات عناصر غذایی بر میوه‌نشینی نخل‌های خرمای کشت بافتی و پاجوشی رقم برحی در نخلستان ستاد پژوهشکده خرما و میوه‏های گرمسیری در شهرستان اهواز انجام شد. در اوایل فصل بهار از هر دسته درختان کشت بافتی و پاجوشی، نمونه‌برداری گل و میوه در سه مرحله ظهور اسپات، اسپات رسیده و 2 هفته پس از گرده‌افشانی از سه اسپات صورت گرفت. در مرحله گرده‌افشانی، سه اسپات دیگر در هر نخل 1 تا 2 روز قبل از باز شدن طبیعی با گرده نر یکسان به روش سنتی گرده‌افشانی شد. در نمونه‌های جمع‌آوری شده از درختان کشت بافتی و پاجوشی، عناصر نیتروژن، روی،آهن، منیزیم، منگنز، بور و پتاسیم اندازه‌گیری شد. در هفته‌ پنجم پس از گرده‌افشانی، درصد میوه‌نشینی، درصد میوه‌های پارتنوکارپ و درصد ریزش گل و میوه در سه اسپات گرده‌افشانی شده در هر نخل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد گیاهان کشت بافتی نسبت به گیاهان حاصل از پاجوش دارای درصد میوه‌نشینی کمتر و میزان میوه‌های پارتنوکارپ و ریزش گل و میوه بیشتری بودند.همچنین میزان عملکرد میوه در گیاهان کشت بافتی نسبت به گیاهان حاصل از پاجوش کمتر بود. میزان عناصر منیزیوم، منگنز، بور، روی و پتاسیم در گیاهان حاصل از پاجوش در اغلب مراحل اندازه‌گیری شده بالاتر از گیاهان کشت بافتی بود. نتایج تجزیه رگرسیون خطی چندگانه و گزینش مدل برتر نشان داد میزان کلسیم و آهن گل و میوه با میوه‌نشینی رابطه منفی و میزان نیتروژن، فسفر، روی، منیزیوم، منگنز و بور گل و میوه، رابطه مثبت با میوه‌نشینی داشت.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی پس از برداشت

حفظ کیفیت پس از برداشت و بهبود ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه آلبالوی رقم مجارستانی توسط تیمار با اسید مالیک

محلا صتعتی؛ زهرا پاک کیش؛ سهیلا محمدرضاخانی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43467.2095

چکیده

در این تحقیق به بررسی اثر اسیدمالیک در طی دوره پس از برداشت در میوه‏های آلبالو رقم مجارستانی پرداخته شده است. میوه‌های آلبالو از یک باغ تجاری در شهر ماهان کرمان در سال 1401 انتخاب و بعد از تیمار با اسیدمالیک ... بیشتر در این تحقیق به بررسی اثر اسیدمالیک در طی دوره پس از برداشت در میوه‏های آلبالو رقم مجارستانی پرداخته شده است. میوه‌های آلبالو از یک باغ تجاری در شهر ماهان کرمان در سال 1401 انتخاب و بعد از تیمار با اسیدمالیک 0، 2 و 4 درصد تیمار برداشت و در دمای 1 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی 85 درصد برای مدت 16 روز ذخیره شدند. صفاتی مانند صدمه سرمازدگی، میزان پراکسید هیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی، ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز اندازه‏گیری شدند. نتایج نشان دادند که کاربرد اسیدمالیک با هر دو غلظت و درتمامی فواصل مورد مطالعه منجر به کاهش میزان خسارت سرمازدگی، پراکسیدهیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی نسبت به نمونه‏های شاهد گردید. از طرفی، در میوه‏های تیمار شده با اسیدمالیک ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز نیز افزایش یافت. به عنوان نتیجه‏گیری کلی، اسید مالیک با غلظت 4 درصد در تمامی فواصل مورد مطالعه، اثرات معنی‏داری در سطح آماری 5 درصد بر بهبود فعالیت‏های آنتی‏اکسیدانی میوه‏های آلبالو در طی دوره انبارمانی داشته است.در این تحقیق به بررسی اثر اسیدمالیک در طی دوره پس از برداشت در میوه‏های آلبالو رقم مجارستانی پرداخته شده است. میوه‌های آلبالو از یک باغ تجاری در شهر ماهان کرمان در سال 1401 انتخاب و بعد از تیمار با اسیدمالیک 0، 2 و 4 درصد تیمار برداشت و در دمای 1 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی 85 درصد برای مدت 16 روز ذخیره شدند. صفاتی مانند صدمه سرمازدگی، میزان پراکسید هیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی، ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز اندازه‏گیری شدند. نتایج نشان دادند که کاربرد اسیدمالیک با هر دو غلظت و درتمامی فواصل مورد مطالعه منجر به کاهش میزان خسارت سرمازدگی، پراکسیدهیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی نسبت به نمونه‏های شاهد گردید. از طرفی، در میوه‏های تیمار شده با اسیدمالیک ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز نیز افزایش یافت. به عنوان نتیجه‏گیری کلی، اسید مالیک با غلظت 4 درصد در تمامی فواصل مورد مطالعه، اثرات معنی‏داری در سطح آماری 5 درصد بر بهبود فعالیت‏های آنتی‏اکسیدانی میوه‏های آلبالو در طی دوره انبارمانی داشته است.در این تحقیق به بررسی اثر اسیدمالیک در طی دوره پس از برداشت در میوه‏های آلبالو رقم مجارستانی پرداخته شده است. میوه‌های آلبالو از یک باغ تجاری در شهر ماهان کرمان در سال 1401 انتخاب و بعد از تیمار با اسیدمالیک 0، 2 و 4 درصد تیمار برداشت و در دمای 1 درجه سانتیگراد با رطوبت نسبی 85 درصد برای مدت 16 روز ذخیره شدند. صفاتی مانند صدمه سرمازدگی، میزان پراکسید هیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی، ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز اندازه‏گیری شدند. نتایج نشان دادند که کاربرد اسیدمالیک با هر دو غلظت و درتمامی فواصل مورد مطالعه منجر به کاهش میزان خسارت سرمازدگی، پراکسیدهیدروژن، پراکسیداسیون لیپیدها، نشت یونی نسبت به نمونه‏های شاهد گردید. از طرفی، در میوه‏های تیمار شده با اسیدمالیک ظرفیت آنتی‏اکسیدانی و فعالیت آنزیم‏های آنتی‏اکسیدان شامل پراکسیداز، کاتالاز، سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز نیز افزایش یافت. به عنوان نتیجه‏گیری کلی، اسید مالیک با غلظت 4 درصد در تمامی فواصل مورد مطالعه، اثرات معنی‏داری در سطح آماری 5 درصد بر بهبود فعالیت‏های آنتی‏اکسیدانی میوه‏های آلبالو در طی دوره انبارمانی داشته است.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - اکولوژی گیاهان زراعی

تأثیر کاربرد سطوح مختلف کودهای زیستی، شیمیایی و دامی بر عناصر ماکرو و برخی صفات کمی کاکتوس علوفه‌ای (Opuntia ficus-indica L)

خسرو عزیزی؛ فاطمه فاطمی نیک؛ ثریا قاسمی؛ امیدعلی اکبرپور

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43071.2084

چکیده

اهمیت کاکتوس به عنوان یک گیاه علوفه‌ای به دلیل مقاومت بالا به کم‌آبی و شوری، تولید بالای ماده خشک و خوش‌خوراکی می‌باشد و در بسیاری از مناطق خشک دنیا، کشاورزان از گونه‌های وحشی و زراعی کاکتوس به طور ... بیشتر اهمیت کاکتوس به عنوان یک گیاه علوفه‌ای به دلیل مقاومت بالا به کم‌آبی و شوری، تولید بالای ماده خشک و خوش‌خوراکی می‌باشد و در بسیاری از مناطق خشک دنیا، کشاورزان از گونه‌های وحشی و زراعی کاکتوس به طور گسترده به عنوان علوفه در سال‌هایی که خشک‎سالی‌های شدید و مکرر اتفاق می‌افتد استفاده می‌کنند. به دلیل اینکه عناصر غذایی ماکرو نظیر نیتروژن، کلسیم، فسفر و پتاسیم در جیره غذایی دام‌ها از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشند. عملکرد کاکتوس علوفه‌ای در سراسر جهان متغیر است که این تفاوت تا حدی تحت تأثیر کاربرد کودهای آلی یا معدنی می‌باشد. مطالعات زیادی مصرف انواع کود در کشت و کار این نوع کاکتوس را مورد بررسی قرار داده‌اند که در منبع کود مصرفی، مقدار و زمان مصرف کود با هم متفاوت بودند. تأثیر تغذیه معدنی بر کیفیت میوه کاکتوس، اندازه پد، وزن تازه محصول، وزن پد، نسبت خمیر به پوست، سفتی پوست و غلظت کل مواد جامد محلول، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این کاکتوس که به گلابی خاردار یا کاکتوس راکتی هم معروف است، با آن‎که عملکرد بالایی در خاک‎های حاصلخیز با آب کافی تولید می‎کند. در این آزمایش با ارزیابی این عناصر در کاکتوس علوفه‌ای تحت تأثیر کاربرد کودهای مختلف شیمیایی، زیستی و دامی، ارزش غذایی این گیاه و برخی صفات کمی نظیر عملکرد تر، عملکرد خشک، تعداد کل پد و طول و عرض هر پد مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای زیستی، شیمیایی و دامی به صورت جداگانه و تلفیقی بر برخی صفات کاکتوس علوفه‌ای، آزمایشی در سال‌های زراعی 1398 تا 1399 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل 3 عاملی بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 32 تیمار و 3 تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در شهرستان خرم آباد انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کود زیستی (قارچ مایکوریزا) در 2 سطح (مصرف و عدم مصرف مایکوریزا)؛ کود دامی (گاوی) در 4 سطح (0، 10، 20 و 30 تن در هکتار) و کود شیمیایی نیتروژنه (اوره) در 4 سطح (0، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد بیشترین میزان عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک در تیمار استفاده تلفیقی از 300 کیلوگرم کود نیتروژنه + 30 تن در هکتار کود دامی در مقایسه با تیمار شاهد (عدم استفاده از کود) با کمترین مقدار به‌دست آمد. تیمار مذکور مقدار عملکرد علوفه تر و خشک را به ترتیب به میزان تقریبی 61/81 درصد و 75 درصد نسبت به تیمار شاهد بهبود بخشید. بهترین نتایج پس از این تیمار در تیمارهای استفاده تلفیقی از 200 کیلوگرم کود نیتروژنه + 30 تن در هکتار کود دامی، استفاده تلفیقی از 300 کیلوگرم کود نیتروژنه + 20 تن در هکتار کود دامی و استفاده تلفیقی از 300 کیلوگرم کود نیتروژنه + 30 تن در هکتار کود دامی به‌دست آمد. صفات درصد کلسیم، درصد فسفر، درصد پتاسیم، درصد نیتروژن، تعداد کل پد و طول و عرض هر پد در تیمارهای کاربرد تلفیقی کودهای دامی و نیتروژنه نتایج مطلوبی نشان دادند و کاربرد تلفیقی کود دامی و شیمیایی بر همه صفات آزمایش معنی‌دار گردید. نتایج نشان داد که اثر کاربرد کود زیستی مایکوریزا تنها بر میزان فسفر مؤثر بود و بر سایر صفات اندازه گیری شده تأثیر معنی‌داری نداشت

مشاهده مقاله

بررسی مناسب ترین روش و زمان پیوند درخت کُنار (.Ziziphus spina-christi L) در منطقه‌ی اهواز

عزیز تراهی؛ مجید علی‌حوری

دوره 34، شماره 2 ، بهمن 1390، ، صفحه 81-86

چکیده

درخت کُنار از جملـه درختان میـوه مناطق گرمسیـری و نیمه گرمسیـری است که در کشورهای مختلفی از اروپا، امریکا، افریقا، استرالیا و آسیا از جمله ایران گسترش یافتهاست. کُنار از جمله مقاوم‎ترین درختان میوه ... بیشتر درخت کُنار از جملـه درختان میـوه مناطق گرمسیـری و نیمه گرمسیـری است که در کشورهای مختلفی از اروپا، امریکا، افریقا، استرالیا و آسیا از جمله ایران گسترش یافتهاست. کُنار از جمله مقاوم‎ترین درختان میوه به شرایط سخت محیطی به ویژه شرایط خشکی و کم‎آبی، شوری و درجه حرارت های بالا به شمار می رود. کُنار درختی است که علاوه بر مصرف میوه آن به صورت تازه خوری دارای کاربردهای متعدد نیز می باشد. با وجود ویژگی های مطلوب این درخت، کشت و کار آن در کشور هنوز به صورت تجاری متداول نشده است. از جمله مهم ترین دلایل عدم توسعه ی کشت باغ‌های تجاری آن، کمبود نهال پیوندی و نبود اطلاعات کافی در مورد پیوند این گیاه است. لذا به منظور بررسی تکثیر به روش پیوند، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه فاکتور زمان پیوند (خرداد و شهریور)، روش پیوند {تی (T)، تی معکوس (┴) و لوله ای} و نوع اکوتیپ (پیوندک درختان اکوتیپ A، اکوتیپ B و اکوتیپ C) از سال 1382 به مدت دو سال به مرحله ی اجرا گذاشته شد. بر اساس نتایج به دست آمده، در استان خوزستان پیوند در شهریورماه با 26/80 درصد گیرایی مناسب تر از خرداد ماه و روش پیوند پیوند تیمعکوس (┴) با 15/86 درصد گیرایی مناسب تر از روش‌های پیوند تی و لوله‌ای است. اکوتیپ اثر معنی داری بر میزان گیرایی پیوند نداشته است که می تواند نشان دهنده ی میزان سازگاری بالای نهال‌های بذری با پیوندک‌های مورد آزمون باشد.

اثر زمان برداشت و روش بسته‌بندی برکیفیت و عمر انباری میوه زردآلوی رقم قربان مراغه

محمد زرین‌بال؛ عادل دباغ محمدی نسب؛ راحله رسولی پیروزیان

دوره 36، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-11

چکیده

میوه زردآلو به دلیل شدت تنفسی بالا و سرعت زیاد فرآیند رسیدگی، عمر انباری کوتاهی داشته و بلافاصله پس از برداشت به بازار عرضه می‌شود. برداشت میوه‌های زردآلو در زمان مناسب و بسته‌بندی مطلوب آنها عمر انباری ... بیشتر میوه زردآلو به دلیل شدت تنفسی بالا و سرعت زیاد فرآیند رسیدگی، عمر انباری کوتاهی داشته و بلافاصله پس از برداشت به بازار عرضه می‌شود. برداشت میوه‌های زردآلو در زمان مناسب و بسته‌بندی مطلوب آنها عمر انباری میوه‌ها را افزایش می‌دهد. این پژوهش با هدف بررسی اثر زمان برداشت و روش بسته‌بندی زردآلو بر افزایش عمر انباری و کاهش ضایعات آن انجام شد. طرح آزمایشی اسپلیت- فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی بود که در آن میوه‌های زردآلوی رقم "قربان مراغه" در سه مرحله مختلف رسیدگی میوه (فاکتور اصلی) بر اساس شاخص رنگ پوست میوه برداشت شدند. سپس میوه‌ها در جعبه‌های بدون پوشش و یا با پوشش پلی‌اتیلن بسته‌بندی شده (فاکتور فرعی) و در سردخانه با دمای 2-0 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 85% بمدت صفر (شاهد)، 7، 14‌، 21 و 28 روز (فاکتور فرعی) نگهداری شدند. پس از پایان هر مرحله از انبار نمودن میوه‌ها در سردخانه، خصوصیات میوه‌ها شامل وزن میوه، سفتی بافت، میزان مواد جامد محلول، pH و هدایت الکتریکی عصاره میوه اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که مناسب‌ترین زمان برداشت میوه زردآلو در رقم "قربان مراغه" مرحله دوم برداشت (رنگ پوست میوه زمینه زرد با لکه‌های سبز) و همزمان با 82 روز پس از تمام گل معادل با 1176 درجه روز (28224 درجه ساعت) واحد حرارتی بوده و استفاده از پوشش پلی‌اتیلنی در بسته‌بندی میوه‌ها در افزایش عمر انباری آنها اثر معنی‌داری داشت. در این شرایط میوه‌های رقم "قربان مراغه" تا 28 روز با کیفیت مناسب در سردخانه قابل نگهداری بودند. تاخیر در برداشت میوه‌های زردآلو عمر انباری میوه‌ها را بصورت معنی‌داری کاهش داد. همچنین با افزایش مدت انبارداری میوه‌های زردآلو در سردخانه، سفتی میوه‌ها کاهش و میزان مواد جامد محلول، pH و هدایت الکتریکی عصاره میوه‌ها افزایش یافت.

تحریک ریشه‌های موئین تراریخت در گیاه دارویی شقایق (Papaver somniferum L) با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)

احمد جلیلیان؛ احمد اسماعیلی؛ فرهاد نظریان فیروزابادی؛ سیده زهرا حسینی

دوره 39، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12057

چکیده

گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی ... بیشتر گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی از روش‌های کاربردی نقش مهمی در راستای تولید صنعتی متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی دارد. از میان سیستم‌های کشت بافت، سیستم ریشه‌های موئین در شرایط کشت بدون تنظیم‌کننده رشد بسیار پایدار است و به دلیل ثبات ژنتیکی و بیوشیمیایی ذاتی، متابولیت‌های ثانویه را در طی یک دوره‌ی طولانی تولید می‌کنند. در این پژوهش به منظور بهینه‌سازی شرایط کشت ریشه‌های موئین از سویه‌های مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز (ATCC15834،A4 و GMI9534)، محیط‌های کشت MS و ½MS، دو دمای 25 و 17 درجه سلسیوس در دوره هم‌کشتی و دو نوع ریزنمونه‌ی اندام هوایی و محور زیرلپه استفاده گردید. صفت‌های درصد تحریک ریشه موئین، تعداد ریشه موئین در ریزنمونه و تعداد انشعاب فرعی ریشه موئین در طول یک سانتی‌متر از ریزنمونه اندازه‌گیری شد. واکاوی نتایج نشان داد که سویه‌ی ATCC15834، محیط کشت ½ MS، دمای 25 درجه سلسیوس همکشتی و ریزنمونه اندام هوایی بهترین ترکیب تیماری جهت تحریک ریشه موئین در گیاه شقایق هستند. با استفاده از واکنش PCR تأیید تراریختی ریشه‌های موئین با آغازگرهای اختصاصی ژن rolB انجام گرفت.

تأثیر سطوح مختلف پلوییدی بر قابلیت باروری دانه‌گرده، جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری گیاهچه تولیدی بادمجان

حامد کاوه؛ سید حسین نعمتی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-12

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.18116.1350

چکیده

به منظور بررسی اثر اتوتتراپلوییدی در گیاه بادمجان (Solanum melongenaL.)، بر قابلیت باروری، تعداد روز تا تشکیل میوه، سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری؛ آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی برروی چهار رقم کشتزار، ... بیشتر به منظور بررسی اثر اتوتتراپلوییدی در گیاه بادمجان (Solanum melongenaL.)، بر قابلیت باروری، تعداد روز تا تشکیل میوه، سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری؛ آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی برروی چهار رقم کشتزار، یلدا، چاه‌بلند و پاسارگاد انجام گرفت. در آزمایشی جداگانه و در سه تکرار اندازه‌گیری درصد و سرعت جوانه‌زنی در هر رقم و سطح پلوییدی انجام گرفت. بذور تتراپلویید از گیاهان اتوتتراپلویید که با تیمار کلشیسین به‌دست آمده ‌بودند، تهیه شدند. برای مقایسه صفات بین سطوح مختلف پلوییدی موجود، بذرها در شرایط گلخانه‌ای در تخته پرورش نشا، کشت‌شده و درصد و سرعت ظهور گیاهچه محاسبه گردید. با گذر از دوره دانهالی، نشاها به گلخانه با بستر خاکی منتقل شدند. از زمان کشت بذرها در جعبه کاشت، سرعت نمو مراحل مختلف نونهالی (دو برگی شدن، چهار برگی شدن)، اندازه‌گیری شد. تعداد روز تا تشکیل میوه، خصوصیات بذر و دانهال و سرعت نمو در مراحل دانهالی به‌طور معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد تحت تأثیر تغییرات ‌القا‌شده در تعداد دسته‌جات کروموزومی ‌بودند. رنگ‌آمیزی دانه‌های گرده با استوکارمن به منظور تعیین درصد باروری آن‌ها نشان‌داد که با افزایش سطح پلوییدی، قابلیت باروری دانه‌های گرده در سطح احتمال 5 درصد افزایش می‌یابد. در تلاش برای تولید گیاهان تری‌پلویید، هیچ یک از تلاقی‌های انجام‌شده بین دو فرم دیپلویید و تتراپلویید موفقیت‌آمیز نبوده و میوه‌ای تشکیل نگردید.تتراپلویید، سرعت نمو، کلشیسین

تأثیر تاریخ کاشت بر مراحل نموی و صفات کیفی چهار رقم کلزای پاییزه در یاسوج

محمدحسن فلاح هکی؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ حمیدرضا بلوچی؛ هوشنگ فرجی

دوره 35، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 99-113

چکیده

بیشتر

علمی - پژوهشی

تأثیر نظام‏های کشاورزی فشرده، پایدار و ارگانیک بر عملکرد دانه و کارآیی استفاده از انرژی در گیاهان کنجد، ماش و ذرت

آرام گورویی؛ امیر آینه بند؛ افراسیاب راهنما

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 آبان 1399

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.32356.1871

چکیده

با توجه به منابع طبیعی محدود و اثرات سوء ناشی از عدم استفاده صحیح از منابع مختلف انرژی بر سلامت انسان و محیط زیست لزوم بررسی الگوی مصرف انرژی در بخش کشاورزی امری ضروری به‏نظر می‏رسد. بر این اساس آزمایش ... بیشتر با توجه به منابع طبیعی محدود و اثرات سوء ناشی از عدم استفاده صحیح از منابع مختلف انرژی بر سلامت انسان و محیط زیست لزوم بررسی الگوی مصرف انرژی در بخش کشاورزی امری ضروری به‏نظر می‏رسد. بر این اساس آزمایش در تابستان سال 1398 در مزرعه‏ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. آزمایش به‌صورت طرح کرت‏های یک‏بار خردشده در قالب پایه بلوک‏های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی نوع سیستم کشاورزی در سه سطح شامل کشاورزی رایج (تمامی نهاده‏های مصرفی شامل کود، علف‏کش‏ها و ‏آفت‏کش‏ها به‏صورت شیمیایی بودند)، پایدار (نهاده‏های ورودی تلفیقی از شیمیایی و آلی بود) و زیستی (نهاده‏های مصرفی به‏صورت کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک بودند و از هیچگونه کود و سم شیمیایی در این سیستم کشاورزی استفاده نشد، مبارزه با علف‏های هرز به‏صورت مکانیکی انجام گرفت) و فاکتور فرعی شامل کاشت سه گیاه زراعی ماش، ذرت و کنجد بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه هر سه گیاه ماش، ذرت و کنجد در شرایط کشاورزی رایج بیشترین و در شرایط زیستی کمترین مقدار را دارا بود. کمترین (18/1) و بیشترین (69/3) کارآیی مصرف انرژی به‏ترتیب در تولید کنجد به روش رایج و تولید ذرت به‏روش زیستی به‏دست آمد. بیشترین (34/34396 مگاژول) و کمترین (8247 مگاژول) انرژی مصرفی نیز به‏ترتیب مربوط به تولید ذرت به‏روش رایج و تولید ماش به‏روش زیستی بود. تولید رایج ذرت بطور معنی داری بیشترین انرژی خروجی (09/94045 مگاژول) را داشت. درحالیکه تولید ماش به روش زیستی کمترین (02/15279 مگاژول) انرژی خروجی را تولید کرد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

اثر تیمار گرمایی و تابش اشعه UV-C بر ترکیبات بیوشیمیایی، فعالیت آنزیمی و میزان پوسیدگی میوه پرتقال رقم تامسون ناول

شهره زیودار؛ ناصر عالم زاده انصاری؛ حسین فریدونی؛ حجت اله ربانی نسب؛ محمدحسین رزاقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1401

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39210.2002

چکیده

در این مطالعه، اثر تابش اشعه UV-C و جریان هوای گرم بر میزان پوسیدگی، کاهش وزن، ویژگی‌ های بیوشیمیایی و فعالیت شماری از آنزیم‌ های دخیل در اکسیداسیون میوه پرتقال رقم تامسون ناول مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها ... بیشتر در این مطالعه، اثر تابش اشعه UV-C و جریان هوای گرم بر میزان پوسیدگی، کاهش وزن، ویژگی‌ های بیوشیمیایی و فعالیت شماری از آنزیم‌ های دخیل در اکسیداسیون میوه پرتقال رقم تامسون ناول مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل شاهد (عدم اعمال هر گونه تیمار) پرتو تابی اشعه (تابش UV-C با شدت KJ m 298/7)، هوای گرم (هوای گرم C° 37 به مدت 24 ساعت) و ترکیبی (UV-C + هوای گرم) بود که در چهار زمان انبارمانی صفر، 30، 60 و 90 روز در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. به‌ منظور بررسی اثر انبارمانی، میوه‌ های تیمار شده در سرد خانه در دمای 5/0 ± 5 درجه سانتی‌ گراد و رطوبت نسبی حدود 85 تا 90 درصد نگهداری شدند. نتایج نشان داد که پرتو تابی اشعه بر خصوصیات بیوشیمیایی میوه تأثیری نداشت و عمدهّ تغییرات تحت‌ تأثیر زمان نگهداری و تیمار گرمایی بود. پرتوتابی اشعه و تیمار حرارتی به طور مؤثری پوسیدگی میوه را کاهش دادند و کمترین و بیشترین درصد پوسیدگی تجمعی به ترتیب در تیمار ترکیبی با میانگین 8/3 درصد و تیمار شاهد با میانگین7/12درصد مشاهده شد. بیشترین و کمترین کاهش وزن میوه در تیمار شاهد و تیمار ترکیبی به ترتیب با میانگین 68/5 و 94/2 مشاهده شد. در طول مدت نگهداری میوه صفات مواد جامد محلول، نسبت کل مواد جامد محلول به اسیدیته قابل تیتراسیون و pH، افزایش و اسید یته قابل تیتراسیون کاهش معنی دار یافت. میزان اسید اسکوربیک در میوه‌ های تیمار شده با جریان هوای گرم بامیانگین 54/35 میلی‌ گرم در 100 گرم در سطح معنی دار بالاتری نسبت به تیمار شاهد با میانگین 67/30 میلی گرم در100گرم قرار داشت. فعالیت آنتی‌ اکسیدانی در ابتدای دوره روند افزایشی داشت با این وجود تیمار ها تأثیر معنی‌ داری بر مهار فعالیت رادیکال DPPH درگوشت میوه نداشتند. میزان فنل کل، فعالیت آنزیم‌ های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در گوشت میوه تحت‌ تأثیر تیمار گرمایی، در ابتدای دوره با افزایش همراه بود که با طولانی تر شدن زمان نگهداری از میزان فعالیت آنزیمی کاسته شد. به کارگیری اشعه UV-C توأما با تیمار گرمایی و یا تیمار گرمایی در کنترل پوسیدگی پس از برداشت میوه پرتقال تامسون و حفظ کیفیت بیوشیمیایی عصاره مفید بود.با توجه به صفات ارزیابی شده تیمار گرمایی و ترکیبی موفق به کاهش میزان پوسیدگی و افزایش خواص بیوشیمیایی میوه طی انبار مانی گردید، از این رو می‌توان آن را به عنوان گزینه مناسب جهت کاربرد معرفی کرد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - سبزی و صیفی

بهبود خصوصیات رشدی، عملکردی و کیفی گوجه فرنگی گلخانه ای با استفاده از آب استخر پرورش ماهی تراکم بالا

امین باجی؛ ادریس شعبانی؛ ناصر عالم زاده انصاری؛ محمد الباجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 خرداد 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43551.2098

چکیده

یکی از مشکلات کشور ما کمبود آب شیرین جهت پرورش گیاهان به‌خصوص سبزی‌ها می‌باشد. هم‌اکنون تعداد نسبتاً زیادی استخر پرورش ماهی در کشور وجود دارد که آب‌های آن پس از چند روز استفاده در استخر از زهکش‌ها ... بیشتر یکی از مشکلات کشور ما کمبود آب شیرین جهت پرورش گیاهان به‌خصوص سبزی‌ها می‌باشد. هم‌اکنون تعداد نسبتاً زیادی استخر پرورش ماهی در کشور وجود دارد که آب‌های آن پس از چند روز استفاده در استخر از زهکش‌ها رها می‌شوند. استفاده مجدد از پساب ماهی در کشاورزی یکی از ابعاد مهم برنامه ریزی منابع آب می‎‌باشد. بازیافت آب زهکشی از مزارع آبزی پروری یکی از ضرورت‌ها است زیرا سرشار از موادی است که استفاده از آن در کشاورزی می‌تواند مفید واقع گردد. این ترکیبات حاصل‌خیزی خاک را افزایش داده و تولید محصول را بهبود می‌بخشد و علاوه بر آن با مصرف کمتر کود سبب کاهش هزینه‌های تولید خواهد شد. کمبود آب و رشد سریع جمعیت سبب گردید تا امکان استفاده از آب‌های غیرمتعارف بررسی گردد. بدین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. این پژوهش در فصل پاییز و زمستان سال 1400 در دانشگاه شهید چمران اهواز انجام پذیرفت. تیمار‌ها شامل محلول رش، آب استخر ماهی و آب استخر ماهی اصلاح‌شده و سه لاین امیدبخش گوجه فرنگی با نام‌های V4، AZ4 و AZ5 بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که رقم V4 و AZ4 دارای بیش‌ترین وزن‌تر ساقه و برگ در مقایسه با رقم AZ5 بود. همچنین نتایج نشان داد که محلول رش و آب استخر اصلاح‌شده دارای بیش‌ترین وزن خشک ‌ریشه (به ترتیب 58 و 56 گرم) در مقایسه با تیمار آب استخر ماهی (47 گرم) بود. یافته‌های این پژوهش نشان داد که استفاده از محلول‌غذایی رش و آب استخر اصلاح شده در قیاس با تیمار آب استخر ماهی به ترتیب سبب افزایش 88/23% و 69/18% تعداد برگ گیاهان گوجه‌فرنگی گردید. بیش‌ترین مقدار کلروفیل کل در محلول رش و آب استخر اصلاح‌شده به ترتیب با غلظت‌های 3/2 و 2/2 میلی‌گرم بر گرم مشاهده گردید. بالاترین میزان عملکرد کل در رقم V4 و در تیمارهای محلول‌غذایی رش و آب استخر اصلاح شده مشاهده گردید. نتایج نشان داد که آب استخر اصلاح‌شده دارای بیش‌ترین هدایت الکتریکی عصاره گوجه‌فرنگی بود (dS/m 9/1). همچنین نتایج اثرمتقابل رقم و محلول‌غذایی نشان داد که بیش‌ترین سفتی میوه در محلول رش و در رقم‌های V4 و AZ4 مشاهد شد که اختلاف معنی‌داری با تیمار آب استخر اصلاح‌شده نداشت. به نظر می‌رسد با توجه به نتایج فوق امکان استفاده از آب استخر با تراکم بالای ماهی در پرورش گوجه‌فرنگی گلخانه‌ای وجود دارد. از بین رقم‌های مورد آزمایش نیز می‌توان لاین امیدبخش V4 را جهت کشت در گلخانه برای استفاده از آب استخر ماهی اصلاح‌شده توصیه نمود.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - میوه کاری

بررسی اثرات کاربرد پس از برداشت پوشش کامپوزیت نانوسلولز/کارواکرول بر ویژگی-های فیزیکوشیمیایی میوه فیسالیس دارای کالیکس

لیلا فریدونی؛ عبداله احتشام نیا؛ حسن مومیوند؛ محمدرضا راجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 تیر 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42926.2078

چکیده

مقدمه: فیسالیس (Physalis peruviana)گیاهی از خانواده Solanaceae و میوه آن حبه، گرد و نارنجی رنگ است. این میوه فرازگرا است و پس از رسیدن به بلوغ فیزیولوژیکی می‌توان آن را به صورت سبز بالغ برداشت کرد. از آنجایی که میوه‌های ... بیشتر مقدمه: فیسالیس (Physalis peruviana)گیاهی از خانواده Solanaceae و میوه آن حبه، گرد و نارنجی رنگ است. این میوه فرازگرا است و پس از رسیدن به بلوغ فیزیولوژیکی می‌توان آن را به صورت سبز بالغ برداشت کرد. از آنجایی که میوه‌های کوچک به صورت تازه مصرف می‌شوند و همچنین به دلیل حساسیت آن‌ها به عوامل بیماری‌زا، فساد، اختلالات فیزیولوژیکی است. از سوی دیگر، ایمنی مواد غذایی یکی از مسائل مهم مربوط به میوه‌ها و سبزیجات تازه است. بیش‌تر ترکیبات طبیعی تجزیه-پذیر هستند و می‌توانند ترکیبی بی‌خطر برای سلامت انسان و محیط زیست و جایگزینی برای ترکیبات مصنوعی باشند. تحقیقات نشان داده است که ترکیب مواد زیست فعال مانند اسانس‌ها، عصاره‌های گیاهی و نانوکامپوزیت‌ها، اثر فعال را به عنوان بسته‌بندی میوه افزایش می‌دهد و سرعت زوال میوه را کاهش می‌دهد.مواد و روش‌ها: این تحقیق در آزمایشگاه دانشگاه لرستان (خرم آباد، عرض جغرافیایی 33 درجه و 26 دقیقه شمالی و 48 درجه و 15 دقیقه طول شرقی و در ارتفاع 1148 متری از سطح دریا) انجام شد. در این تحقیق میوه‌های فیسالیس از گلخانه تحقیقاتی خرم‌آباد، ژل نانوسلولز استخراج شده از خمیر سوزنی برگان از شرکت نانو پلیمر نانونوین، کارواکرول خالص با آنالیز GC/MS از شرکت داروسازی خرم آباد و ترکیب نانوسلولز با کارواکرول در آزمایشگاه تهیه شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با دو فاکتور در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام شد. اولین فاکتور نوع مواد در غلظت‌های خاص در نه سطح (شاهد، Car 0.3%، Car 0.3%، CNF 0.5٪، CNF 1.5٪، Car 0.3 + CNF 0.5٪، Car 0.6 + CNF 0.5٪، Car 0.6 + CNF 1.5٪، Car 0.6+CNF 1.5% و دومین فاکتور زمان نگهداری در چهار سطح (0، 45، 90 و 135 روز) بررسی قرار گرفت. ابتدا میوه‌های فیسالیس با آب مقطر شسته و سپس برگ‌های اضافی و میوه‌های آسیب دیده مورد جدا شد. میوه‌ها به مدت 2-3 دقیقه در سوسپانسیون مورد نظر قرار گرفته و پس از اعمال تیمار میوه‌ها در یخچال با دمای 4 درجه و رطوبت نسبی 90 درصد قرار داده شد.نتایج: نتایج نشان داد که میوه‌های تیمار شده با نانوسلولز و کارواکرول کاهش وزن کم‌تری را نشان دادند و سفتی بافت بالاتری داشتند. بررسی خصوصیات بیوشیمیایی نیز تأثیر مثبت تیمارها را بر پارامترهای مورد نظر نشان داد، به طوری که بیش‌ترین TA و ویتامین ث و کم‌ترین میزان اسیدیته در تیمارهای ترکیبی نانوسلولز و نانوسلولز/کارواکرول به دست آمد. همچنین تیمارهای مورد استفاده باعث کاهش TSS و میوه TSS/TA شدند و تیمارهای ترکیبی کم‌ترین مقدار را داشتند. پوشش نانوسلولزی با ایجاد لایه‌ای بر روی سطح میوه از تبخیر آب جلوگیری می کند و فرآیندهای متابولیک و تنفس را کاهش می دهد. میزان نرم شدن میوه ارتباط مستقیمی با میزان تجزیه ترکیبات پکتین از طریق فعالیت آنزیمی متیل استراز و پلی گالاکتروناز در طی رسیدن دارد. پوشش‌های استفاده شده یک لایه نازک بر روی سطح میوه تشکیل می‌دهند که می‌تواند تبادل گاز و سرعت تنفس را کاهش دهد. پوشش‌های کامپوزیتی نانوسلولز/کارواکرول با کاهش اکسیژن داخلی منجر به افزایش فعالیت سیتوکروم اکسیداز شده و این آنزیم سرعت تجزیه اسید اسکوربیک را افزایش می‌دهد.نتیجه گیری کلی: به طور کلی، نتایج تحقیق نشان داد که ویژگی‌های بررسی شده میوه فیسالیس تحت تأثیر تیمارهای مورد استفاده قرار گرفته است. در نمونه‌های تیمار شده کاهش وزن کم‌تر، اسیدیته، مواد جامد محلول و شاخص طعم کم‌تر، سفتی بافت، اسیدهای قابل تیتراسیون و ویتامین ث بیش تر بود. با توجه به نتایج کلی می‌توان بیان کرد که کاربرد تیمارهای کامپوزیت نانوسلولز/کارواکرول به ویژه تیمار کارواکرول 6/0+ نانوسلولز 5/1 درصد نتایج مطلوب‌تری نسبت به کاربرد هر یک به تنهایی در اکثر ویژگی‌ها نشان داد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - کشت بافت

تولید گیاهان تریپلوئید موسیر به روش کشت آندوسپرم

امین جهانیان؛ علیرضا مطلبی آذر؛ جابر پناهنده؛ محمدرضا دادپور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43507.2096

چکیده

آندوسپرم منبع تغذیه جنین می باشد که به صورت 3n می‌باشد که دو هسته قطبی از والد مادری(2n) یک یاخته اسپرم از والد پدری (1n) دریافت کرده است. به طور سنتی گیاهان تریپلوئید از تلاقی گیاهان تتراپلوئید با گیاهان ... بیشتر آندوسپرم منبع تغذیه جنین می باشد که به صورت 3n می‌باشد که دو هسته قطبی از والد مادری(2n) یک یاخته اسپرم از والد پدری (1n) دریافت کرده است. به طور سنتی گیاهان تریپلوئید از تلاقی گیاهان تتراپلوئید با گیاهان دیپلوئید ایجاد می‌شوند. برای انجام این روش ایجاد لاین‌های تتراپلوئید ضروری است و دو برابر کردن کروموزوم‌های گونه‌های دیپلوئید با استفاده از مواد بازدارنده تشکیل دوک تقسیم ممکن می‌شود. مزیت کشت آندوسپرم نسبت به روش سنتی تلاقی در این است که فرآیند تولید گیاهان تریپلوئید در کشت آندوسپرم یک پروتکل یک مرحله ای می باشد که زمان مورد نیاز برای تولید گیاه تریپلوئید کمتر از روش سنتی می باشد. این آزمایش در سال 1400 در آزمایشگاه کشت بافت گیاهی علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. این تحقیق بر اساس طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام گرفت که در هر تکرار تعداد 8 عدد آندوسپرم کشت شد. در این مطالعه از بافت‌های بالغ و نابالغ آندوسپرم گیاه موسیر در ترکیبات هورمونی برای پینه‌زایی به مدت سه ماه در شرایط تاریکی کشت گردید. در آزمایش بعدی، تاثیر میزان ساکارز در دو سطح 30 و 50 گرم در لیتر و ترکیب تیمارهای هورمونی BAP و NAA بر تولید پیازچه مورد بررسی قرار گرفت. از روش شمارش کروموزومی و فلوسایتومتری برای تعیین و تایید گیاهچه‌های باززایی شده با سطح پلوئیدی تریپلوئید استفاده گردید. در این پژوهش تیمار یک میلی‌گرم در لیتر NAA و یک میلی‌گرم در لیتر BAP بیشترین درصد پینه ‌زایی در هر دو بافت بالغ و نابالغ آندوسپرم موسیر بدست آمد. گیاهچه‌های تولیدی در تیمار نیم میلی‌گرم در لیتر NAA و سه میلی‌گرم در لیتر BAP در محیط کشت دارای 50 گرم ساکارز باعث تولید پیازچه‌های با طول و قطر بیشتر شد. بررسی‌های سیتوژنتیک شمارش کروموزوم، فلوسایتومتری و اندازه روزنه گیاهان تریپلوئید باززایی شده از بافت آندوسپرم را شناسایی نمودند. در پایان آزمایش تعداد 12 گیاهچه تریپلوئید از بافت آندوسپرم بالغ و تعداد 8 گیاهچه از بافت نابالغ بدست آمد. نتایج نهایی این آزمایش استفاده از ترکیب هورمونی BAP و NAA را برای پینه‌زایی بهتر در گیاه موسیر پیشنهاد می‌کند و برای تولید گیاهان با صفات رشدی بهتر و تولید پیازچه‌های با کیفیت‌تر از اکسین NAA در غلظت پایین و سایتوکینین BAP در غلظت بالاتر همراه با درصد بالاتر ساکارز را توصیه می‌شود. در این آزمایش با توجه به افزایش جنسی و غیر جنسی (پیاز دختری) موسیر، بهنژادی و تولید گیاه تریپلوئید در موسیر، افزایش این گیاه را از طریق پیاز دختری امکان‌پذیر می‌کند. در این تحقیق به طور موفقیت آمیزی گیاهان تریپلوئید با روش کشت آندوسپرم تولید شدند.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

تاثیرکود دامی و اسید هیومیک بر تجمع یون‌ها در پنبه (Gossypim hirsutum L.) در شرایط شوری آب آبیاری

محبوبه سردار؛ محمدعلی بهدانی؛ سید وحید اسلامی؛ غلامرضا زمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 مرداد 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42864.2075

چکیده

مقدمه: پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی مهم در کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. با توجه به اینکه تنش شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های تهدید کننده تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور و ... بیشتر مقدمه: پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی مهم در کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. با توجه به اینکه تنش شوری یکی از مهم‌ترین تنش‌های تهدید کننده تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور و جهان معرفی شده است، می-توان با کاربرد مناسب کودهای ارگانیک (کود دامی و اسید هیومیک)، اثرات نامطلوب این تنش را کاهش داد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر کود دامی و اسیدهیومیک بر تجمع برخی عناصر در برگ پنبه تحت تنش شوری، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه‌ای واقع در شهرستان بشرویه در خراسان جنوبی در سال زراعی 98-99 در 4 تکرار انجام شد. کرت‌های اصلی شامل سطوح مختلف شوری آب آبیاری در سه سطح (5/2، 5/5 و 5/8 دسی زیمنس بر متر) و کرت‌های فرعی شامل دو تیمار کود دامی در دو سطح (صفر و 20 تن در هکتار) و اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 200 گرم برای 100 کیلوگرم بذر) بود. به‌منظور اندازه‌‌گیری غلظت عناصر سدیم و پتاسیم، با استفاده از دستگاه فلیم فتومتر و غلظت کلر بر مبنای روش ارائه شده توسط جانسون و الریچ Johnson and Ulrich,1995)) انجام شد. به منظور بررسی عملکرد، عملکرد وش دو چین متوالی با هم جمع و به عنوان مجموعه عملکرد هر واحد آزمایشی در نظر گرفته شد. نتایج و بحث: نتایج نشان داد تنش شوری 5/8 دسی زیمنس بر متر سبب افزایش غلظت سدیم (5/87%) و کلر (59/61%)و کاهش غلظت پتاسیم (07/13%) در برگ گیاه در مقایسه یا تنش شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر شد. میزان عملکرد وش پنبه نیز با افزایش تنش شوری از 5/2 به 5/5 و 5/8 دسی زیمنس بر متر، کاهش چشم‌گیری داشت. کود دامی موجب افزایش غلظت سدیم (45/13%)، پتاسیم (67/2 %)،کلر (30/18%) و عملکرد وش پنبه (90/13%) نسبت به تیمار عدم کاربرد آن گردید. کاربرد اسید هیومیک نیز با کاهش غلظت سدیم (08/3%)، کلر (78/9%) و افزایش غلظت پتاسیم (17/4%) و عملکرد وش پنبه (15/9%) موجب بهبود شرایط رشد گیاه نسبت به تیمار عدم کاربرد آن شد. مصرف کود دامی (قبل کاشت) و اسید هیومیک (به‌صورت بذرمال) با بهبود تجمع عناصر مفید در برگ ها، موجب افزایش عملکرد پنبه در شرایط تنش شدند. نتیجه‌گیری:به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد اسید هیومیک به‌صورت بذرمال و کود دامی قبل از کاشت در شرایط تنش شوری، موجب تعدیل اثرات منفی تنش شوری بر عملکرد وش گیاه شد. این موارد از طریق افزایش جذب پتاسیم و کاهش جذب سدیم و کلر توسط گیاه حاصل شد. بنابراین، کود دامی و اسید هیومیک می‌توانند به‌عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و تنش شوری در اقلیم‌های گرم و خشک مورد استفاده قرار گیرند.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

کاهش آثار فیزیولوژیک تنش گرمایی آخر فصل رشد با مصرف بور در سه رقم کلزا (Brassica napus L.)

سید محمد مولی؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ علی مشتطی؛ علی قاطعی؛ نفیسه رنگزن

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 مرداد 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43212.2091

چکیده

چکیدهمقدمه:از جمله رایجترین مشکل و تنش در شرایط خوزستان تنش گرمای آخر فصل و تنش غیرزنده کمبود عناصر غذایی است که در دورههای مختلف رشدگیاه کلزا، بسته به شدت آنها موجب ایجاد اختلالات فیزیولوژیک، متابولیک ... بیشتر چکیدهمقدمه:از جمله رایجترین مشکل و تنش در شرایط خوزستان تنش گرمای آخر فصل و تنش غیرزنده کمبود عناصر غذایی است که در دورههای مختلف رشدگیاه کلزا، بسته به شدت آنها موجب ایجاد اختلالات فیزیولوژیک، متابولیک و در نهایت موجب کاهش عملکرد گیاه کلزا با شدت متفاوت و بسته به نوع ژنوتیپ گیاه، تحت تاثیر قرار می‌دهند.مواد و روش:با هدف ارزیابی واکنش رشد، فیزیولوژی و عملکرد ارقام کلزا (.Brassica napus L) به سطوح عنصر بور در شرایط تنش گرمای آخر فصل ناشی از تاریخ‌های کاشت دیرهنگام در شرایط آب و هوایی ملاثانی اهواز، این مطالعه به صورت اسپلیت-اسپلیت پلات (کرت‌های دوبارخردشده) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. تاریخ‌های کاشت (30 آبان، 20 آذر و 10 دی‌ماه) در کرت‌های اصلی، چهار سطح بور (صفر، 4، 8 و 12 کیلوگرم در هکتار) در کرت‌های فرعی و ارقام کلزا (RGS، ظفر و صفار) در کرت‌های فرعی-فرعی بررسی شدند.نتایج و بحث:نتایج پژوهش نشان داد، تاریخ کاشت و تنش گرمای آخر فصل در شرایط خوزستان اثر معنی‌دار بر اغلب صفات مورد بررسی فیزیولوژیک، عملکرد دانه و بیولوژیک داشت. همچنین اثر بور بر صفاتی از جمله شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی آب برگ، نشت الکترولیت‌ها، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی، معنیدار شد. اثر متقابل سه گانه تاریخ کاشت، بور و رقم نیز بر صفاتی همچون محتوای رطوبت نسبی آب برگ، نشت الکترولیت‌ها، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، معنیدار شد. به طوری که با تأخیر در کاشت و به تبع آن افزایش دما و تنش گرمای آخر فصل در دوره رشد و نمو و در سایر دورههای حساس گیاه کلزا، موجب کاهش صفات از جمله شاخص سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی آب برگ، نسبت سطح برگ، سطح ویژه برگ، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک گردید. و به طور عکس بر اثر تنش گرمای آخر فصل، نشت الکترولیتها و دمای سایه‌انداز افزایش یافت. به طور کلی بیشترین عملکرد دانه در رقم صفار در تاریخ کاشت 20 آذر و سطح بور 4 کیلوگرم در هکتار با میانگین 4590 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. همچنین بیشترین میانگین شاخص سطح برگ در تاریخ کاشت اول و رقم صفار با میانگین 43/5 و کمترین مقدار آن در تاریخ کاشت سوم و رقم صفار با میانگین 11/2 مشاهده شد. همچنین مشاهده شد کاربرد بور سبب کاهش معنی‌دار شاخص سطح برگ در هر سه رقم مورد بررسی شد. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده نیاز کمتر ارقام مورد بررسی در این آزمایش به مصرف بور باشد.نتیجه‌گیری:به طور کلی تنش گرمای آخر فصل که در دورههای مختلف رشدگیاه کلزا مخصوصا دوره پرشدن دانه، بسته به شدت آن موجب ایجاد اختلالات فیزیولوژیک در گیاه شده و در نهایت عملکرد دانه را با شدت متفاوت و بسته به نوع ژنوتیپ گیاه، تحت تاثیر قرار می‌دهد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی کلزا نیز به سطوح مختلف عنصر بور در شرایط تنش گرمای آخر فصل تحمل و واکنش‌های متفاوتی با مقدار مختلف مصرف بور در هکتار از خود بروز دادند.کلیدواژه‌ها: تنش گرما، خوزستان، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، نشت الکترولیت‌ها

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی گیاهان زراعی

ارزیابی تغییرات راندمان مصرف نور و شاخص‌های رشد ارقام کلزا در شرایط قطع آبیاری و سطوح افزایش یافته‌ تراکم بوته

هنا عبوده؛ عبدالمهدی بخشنده؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ سید عطاء اله سیادت؛ سید امیر موسوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 مرداد 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43064.2086

چکیده

مقدمهتجزیه و تحلیل رشد، دیدگاه قابل توجهی در خصوص کارکرد گیاهان زراعی دارد. در مراحل اولیه رشد گیاه شاخص‌های رشدی از جمله شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول به صورت کاهشی می‌باشد و پس از آن به دلیل پوشش گیاهی ... بیشتر مقدمهتجزیه و تحلیل رشد، دیدگاه قابل توجهی در خصوص کارکرد گیاهان زراعی دارد. در مراحل اولیه رشد گیاه شاخص‌های رشدی از جمله شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول به صورت کاهشی می‌باشد و پس از آن به دلیل پوشش گیاهی مناسب‌تر، جذب تشعشع نوری نیز بهتر صورت می‌گیرد. و تجمع ماده خشک گیاهی نیز افزایش می‌یابد. پس از آن به دلیل پیری و زرد شدن برگ‌ها، کاهش می‌یابد. میزان تشعشع نوری که توسط گیاه جذب می‌گردد در طول دوره رشد متغیر است که به شاخص سطح برگ و آرایش برگ های گیاه وابسته است.مواد و روش هادر این تحقیق تاثیر سه عامل قطع آبیاری، ارقام و تراکم در قالب اسپلیت فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. عامل (بدون اعمال قطع آبیاری (شاهد)، قطع آبیاری مرحله‌ی گلدهی تا 50 درصد خورجین‌دهی و فطع آبیاری مرحله‌ی خورجین‌دهی تا برداشت) به عنوان عامل اصلی، ارقام کلزا هایولا 4815 و آرام و تراکم بوته در متر مربع (80، 110 و 140 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. طی آزمایش تغییرات پارامترهای رشد شامل LAI، LAD، RGR، CGR وTDW ارزیابی شد. تشعشع فعال فتوسنتزی در زمان بسته شدن کانوپی و با استفاده از دستگاه پارسنج در فاصله ساعات 10 تا 12 اندازه‌گیری شد.نتایج و بحثقطع آبیاری باعث کاهش شاخص‌های رشدی از جمله میزان تجمع ماده خشک گیاه، شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ گردید. تغییرات شاخص برداشت و دوام سطح برگ و تجمع ماده خشک در ابتدای توسعه برگ‌ها تا کمی قبل از ظهور گل‌آذین روندی کند داشت اما پس از آن شیب افزایش پارامترهای ذکر شده بیشتر گردید. . در ابتدای فصل رشد گیاه به دلیل کامل نبودن پوشش گیاهی و کارایی مصرف نور مناسب، سرعت رشد محصول پایین بود. در تمامی تیمارها با گذشت زمان سرعت رشد محصول به تدریج افزایشی بود و در مراحل زایشی به حداکثر مقدار رسید و پس از آن روند کاهشی را طی نمود.اثرات قطع آبیاری بر وزن خشک مشهود بود و تجمع ماده خشک در طول زمان افزایشی مشاهده شد. که می‌تواندبه دلیل افزایش وزن خشک ساقه، برگ و اندام‌های زایشی در طول زمان باشد. سرعت رشد نسبی نیز با افزایش شاخص سطح برگ در ابتدا روند افزایش و پس از آن روند کاهشی نشان داد.نتیجه‌گیریبیشترین میزان عملکرد دانه، تشعشع فعال فتوسنتزی و کمترین استهلاک نوری نیز به ژنوتیپ هایولا 4815 اختصاص یافت. ژنوتیپ آرام از شاخص سطح برگ بالایی برخوردار بود و افزایش شاخص سطح برگ بیش از اندازه در گیاه سبب سایه-اندازی بیشتر گیاهان روی هم می‌شود و برگ‌های جوان به برگ‌های پیرتر تبدیل می‌گردند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	45
تعداد شماره‌ها	51
تعداد مقالات	540
تعداد نویسندگان	1,425
تعداد مشاهده مقاله	600,724
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	262,839
نسبت مشاهده بر مقاله	1112.45
نسبت دریافت فایل بر مقاله	486.74
تعداد مقالات ارسال شده	1,116
درصد عدم پذیرش	61
درصد پذیرش	28
زمان پذیرش (روز)	180
تعداد پایگاه های نمایه شده	4

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان