تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

علمی پژوهشی - اکولوژی گیاهان زراعی

مطالعه رقابت گیاه سویا(Glycine max (L) Merrill) و چیا(Salvia hispanica L.) در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط به‌صورت جایگزینی

رحمت عباسی؛ میثم نامداری

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.37720.1986

چکیده

به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش ... بیشتر به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به‌ترتیب چیا-سویا) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی سویا و ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد گل‌آذین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه چیا داشتند. بیشترین تعداد شاخه ‌فرعی، تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه سویا مربوط به نسبت کاشت 25:75 بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت چیا در نسبت‌های مختلف کاشت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه چیا افزایش و تعداد گل‌آذین در بوته کاهش یافت. همچنین در طی مراحل مختلف رشد، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود و مقدار آن با کاهش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط افزایش یافت. علاوه بر آن کشت خالص سویا (100:0) و چیا (0:100) به‌ترتیب با میانگین 57/4629 و 14/823 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین مقدار عملکرد دانه بودند. بیشترین مقدار شاخص نسبت برابری زمین مربوط به نسبت کاشت 25:75 با میانگین 22/1 بود. افزایش کارایی کشت مخلوط در نسبت کاشت 25:75 به علت افزایش 37/75 درصدی سهم اثر مکملی بر عملکرد دانه و ایجاد تعادل و تسهیل در رقابت بین‌گونه‌ای است.

علمی پژوهشی - باغبانی

همبستگی عملکرد و صفات کیفی ارقام چغندرقند با شاخص های بیماری ریزومانیا در شرایط آلودگی مزرعه

مسعود احمدی؛ حسن حمیدی؛ جمشید سلطانی ایدلیکی؛ جواد رضایی؛ مژده کاکوئی نژاد

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 15-28

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.32377.1873

چکیده

بیماری ویروسی ریزومانیا از عوامل محدود‌کننده زراعت چغندرقند بوده و عملکرد آن را به شدت کاهش می‌دهد. مهم‌ترین راهکار مقابله با این بیماری استفاده از ارقام مقاوم است. به منظور بررسی همبستگی عملکرد و ... بیشتر بیماری ویروسی ریزومانیا از عوامل محدود‌کننده زراعت چغندرقند بوده و عملکرد آن را به شدت کاهش می‌دهد. مهم‌ترین راهکار مقابله با این بیماری استفاده از ارقام مقاوم است. به منظور بررسی همبستگی عملکرد و صفات کیفی ارقام چغندرقند با شاخص‌های بیماری ریزومانیا، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با استفاده از 12 رقم مختلف چغندرقند در چهار تکرار در مزرعه با آلودگی طبیعی به بیماری ریزومانیا در منطقه تربت جام طی سال‌های 1396 و 1397 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مختلف چغندرقند از نظر کلیه صفات مورد مطالعه به استثنای میزان سدیم تفاوت معنی‌داری وجود داشت. تجزیه خوشه‌ای عملکرد، کیفیت محصول و هم‌چنین شاخص آلودگی به بیماری ریزومانیا، ارقام مختلف چغندرقند را به سه گروه مقاوم، نیمه مقاوم و حساس دسته‌بندی نمودند. همبستگی بین صفات در شرایط آلودگی طبیعی مزرعه و استفاده از ارقام با مقاومت متفاوت به بیماری ریزومانیا، روند متفاوتی داشت. در ارزیابی کلیه ارقام با سطوح مختلف مقاومت، همبستگی بسیار معنی‌داری بین عملکرد قند خالص با صفات نمره رشد برگ (**88/0=r)، نمره رشد ریشه (**85/0=r)، شدت وقوع بیماری (**84/0-=r) و شاخص آزمون الایزا (**67/0-=r) مشاهده شد. لذا صفات مزبور شاخص‌های مناسبی برای ارزیابی مقاومت ارقام نسبت به بیماری ریزومانیا می‌باشند. علاوه بر این همبستگی بین شاخص آزمون الایزا با شدت وقوع بیماری (**83/0=r)، نمره رشد برگ (**61/0-=r) و نمره رشد ریشه (**67/0-=r) بسیار معنی‌دار بود.

علمی پژوهشی - باغبانی

تأثیر محلول‌پاشی متانول بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در شرایط تنش کم‌آبی

حامد جوادی؛ سید غلامرضا موسوی؛ محمد جواد ثقه الاسلامی؛ علیرضا ابراهیمی؛ محمد کوزه گر

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 29-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.33127.1888

چکیده

به‌ منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول و تنش کم‌آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم پروگرس، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در بیرجند ... بیشتر به‌ منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول و تنش کم‌آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم پروگرس، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در بیرجند به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دو سطح تنش کم‌آبی شامل: آبیاری مطلوب (80 میلی‌متر تبخیر از تشتک) و تنش کم‌آبی (160 میلی‌متر تبخیر از تشتک) به‌عنوان عامل اصلی و پنج سطح محلول‌پاشی متانول شامل: محلول‌پاشی با آب (شاهد)، 7، 14، 21 و 28 درصد حجمی به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی قطر ساقه، تعداد دانه در طبق و نسبت وزن مغز به پوست دانه را کاهش داد. محلول‌پاشی متانول نیز باعث افزایش تعداد دانه در طبق شد. هم‌چنین، محلول‌پاشی متانول موجب بهبود اکثر صفات مورد مطالعه در شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم‌آبی شد. به‌طوری‌که در شرایط تنش کم‌آبی محلول‌پاشی با متانول 28 درصد حجمی موجب افزایش ارتفاع بوته (9/9 درصد)، قطر ساقه (5 درصد)، تعداد برگ در بوته (7/14 درصد) و محلول‌پاشی با متانول 14 درصد حجمی موجب افزایش عدد کلروفیل‌متر (8 درصد) و محلول‌پاشی با متانول 21 درصد حجمی موجب افزایش هدایت روزنه‌ای (7/34 درصد)، وزن هزار دانه (12 درصد)، عملکرد دانه (9/27 درصد) و عملکرد زیستی (4/23 درصد) نسبت به شاهد (محلول‌پاشی با آب) شد. بر اساس نتایج این آزمایش، حداکثر عملکرد دانه آفتابگردان در منطقه بیرجند با محلول‌پاشی متانول 28 درصد حجمی و در شرایط آبیاری مطلوب به دست آمد، اما در شرایط تنش کم‌آبی، محلول‌پاشی با متانول 21 درصد حجمی جهت جلوگیری از کاهش عملکرد دانه در این منطقه مناسب بود.

علمی پژوهشی - باغبانی

اثر محلول‌پاشی روغن معدنی ولک بر خصوصیات گلدهی و بیوشیمیایی دو رقم زیتون در شرایط آب و هوایی اهواز

سارا داودی؛ شهره زیودار؛ اسمعیل خالقی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 41-52

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.34536.1933

چکیده

برای بررسی اثر روغن ولک بر خصوصیات گلدهی و بیوشیمیایی دو رقم زیتون، آزمایشی با کرت‌های خرد‌شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار و بر روی درختان 17 ساله زیتون در طی سال 98-1397 در باغ زیتون دانشکده ... بیشتر برای بررسی اثر روغن ولک بر خصوصیات گلدهی و بیوشیمیایی دو رقم زیتون، آزمایشی با کرت‌های خرد‌شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار و بر روی درختان 17 ساله زیتون در طی سال 98-1397 در باغ زیتون دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به انجام رسید. ارقام زیتون (مانزانیلا و خضیری) و غلظت‌های روغن (صفر، 1، 3 و 5 درصد)، به‌عنوان فاکتورهای اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد، در رقم مانزانیلا پس از محلول‌پاشی روغن ولک در غلظت 3 و 5 درصد (به‌ترتیب 8/31 و 7/28 روز پس از تیمار) گلدهی اتفاق افتاد و در رقم خضیری در هیچ یک از غلظت‌های روغن ولک، گلدهی مشاهده نشد. کربوهیدارت جوانه پس از محلول‌پاشی درختان با روغن در هر سه غلظت افزایش معنی‌داری پیدا کرد. رقم خضیری با غلظت 3 درصد روغن ولک بالاترین میزان کربوهیدرات جوانه (68/78 میلی‌گرم بر گرم) را داشت. بکارگیری روغن ولک بر هورمون اسید آبسیزیک (ABA) در رقم مانزانیلا مؤثر واقع شد و تأثیر آن در غلظت 3 و 5 درصد (به‌ترتیب 1/83 و 4/105 میکروگرم بر گرم) مشاهده شد. میزان پرولین هر دو رقم پس از کاربرد روغن ولک در هر سه غلظت و تا 60 روز بعد از اعمال تیمار افزایش یافت و میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل پس از گذشت 30 روز از اعمال تیمار افزایش و سپس کاهش پیدا کرد. بنا‌بر نتایج از روغن ولک با غلظت 3 درصد می‌توان برای گلدهی رقم مانزانیلا در شرایط آب و هوایی اهواز استفاده کرد.

علمی پژوهشی - باغبانی

بهینه‌سازی شرایط کشت درون شیشه‌ای گیاه هاورتیا شیشه‌ای (Haworthia cooperi)

سیده مهدیه خرازی؛ مریم مرادیان؛ نسیم صفری؛ آزاده خادم؛ احمد شریفی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 53-66

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.36744.1971

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی پاسخ رشدی گیاه هاورتیا شیشهای (Haworthia cooperi) به شرایط کشت درون شیشهای در قالب 3 آزمایش جداگانه، بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در آزمایشگاه تحقیقاتی ... بیشتر این پژوهش به منظور بررسی پاسخ رشدی گیاه هاورتیا شیشهای (Haworthia cooperi) به شرایط کشت درون شیشهای در قالب 3 آزمایش جداگانه، بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه بیوتکنولوژی گیاهان زینتی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی انجام شد. در آزمایش اول اثرات نوع سیتوکنین (BA و KIN) و غلظت سیتوکنین (صفر، 1، 2 و 3 میلیگرم در لیتر) بر باززایی ریزنمونه برگ مورد ارزیابی قرار گرفت. طی آزمایش دوم به بررسی اثرات نوع نمک محیط کشت (MS و B5) و غلظت نمک محیط کشت (5/0 و 1) بر میزان پرآوری گیاهچه‌ها پرداخته شد. در آزمایش سوم، میزان ریشه‌زایی گیاهچه‌ها تحت تأثیر نوع اکسین (NAA، IBA و IAA) و غلظت اکسین (صفر، 5/0، 1 و 5/1 میلیگرم در لیتر) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد انواع مختلف سیتوکینین بر میزان باززایی مؤثر بود. بیشترین تعداد گیاهچه باززاشده در محیط کشت پایه MS حاوی 3 میلیگرم بر لیتر BA به همراه 5/0 میلیگرم بر لیتر NAA مشاهده شد. استفاده از محیطکشت MS در مقایسه با محیط کشت B5 کارایی بهتری را نشان داد. نتایج مرحله ریشه زایی نشان داد که وجود هورمون NAA در محیط کشت افزایش ریشهزایی در گیاه را سبب شد، در مقابل به افزایش ضخامت ریشههای تولیدی در گیاهچه نیز منجر شد که این ریشهها برای رشد گیاه در مرحله سازگاری مناسب نیستند. لذا با در نظر گرفتن تعداد و طول ریشه های تولید شده، محیط کشت بهینه جهت ریشه‌زایی، محیط کشت نصف غلظت MS حاوی 1 میلیگرم در لیتر هورمون IAA معرفی گردید.

علمی پژوهشی - باغبانی

تأثیر بیوچار و هیدروژل بر خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) تحت تنش خشکی

شایسته غیاث؛ مصطفی شیرمردی؛ حیدر مفتاحی زاده؛ مریم دهستانی اردکانی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 67-80

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.36030.1962

چکیده

خشکی و پائین بودن کربن آلی خاک دو مسئله مهم برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. استفاده از بیوچار و هیدروژل می‌تواند اثرات مخرب خشکی برگیاه را کاهش دهد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر بیوچارو هیدروژل ... بیشتر خشکی و پائین بودن کربن آلی خاک دو مسئله مهم برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. استفاده از بیوچار و هیدروژل می‌تواند اثرات مخرب خشکی برگیاه را کاهش دهد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر بیوچارو هیدروژل بر پارامترهای مرفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی مریم‌گلی تحت تنش خشکی بود. به این منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در گلخانه تحقیقاتی شهرک صنعتی میبد انجام شد. تیمارها شامل پنج سطح بیوچار و هیدروژل (شامل عدم کاربرد، کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار، کاربرد 100 و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل) و سه سطح تنش خشکی (آبیاری در 80% ظرفیت مزرعه (FC) به عنوان عدم تنش، آبیاری در 60% FC به عنوان تنش متوسط و آبیاری در 40% FC به‌عنوان تنش شدید) بود. پارامترهای مختلف از قبیل شاخص سبزینگی برگ، سطح برگ، ارتفاع، محتوای نسبی آب (RWC)، نشت یونی، محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی‌کسیدانی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که خشکی منجر به کاهش پارامترهای رشدی و RWC شد در حالی که نشت یونی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و فنل کل افزایش یافت. کاربرد 20 تن در هکتار بیوچار و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل به‌طور معنی‌داری شاخص سبزینگی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی را نسبت به شاهد در تنش شدید خشکی افزایش داد. در تنش متوسط، کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار و هم‌چنین کاربرد 100 و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل، نسبت ریشه به اندام هوایی را در مقایسه با شاهد کاهش دادند. با این وجود در تنش شدید، تنها کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار نسبت ریشه به اندام هوایی را کاهش داد. در شرایط عدم تنش و تنش شدید، کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل منجر به افزایش RWC نسبت به شاهد شد (به‌ترتیب 9/15 و 1/5%). نتایج نشان داد که کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل و20 تن در هکتار بیوچار، نشت یونی و فنل کل را در تنش متوسط و شدید نسبت به شاهد کاهش داد. همه تیمارها در تنش شدید خشکی منجر به کاهش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی نسبت به شاهد شدند و تیمار شاهد بیشترین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی را داشت. به‌نظر می‌رسد که کاربرد بیوچار و هیدروژل با بهبود ساختمان خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و هم‌چنین اضافه شدن عناصر توسط بیوچار به خاک، بتوانند اثرات مخرب خشکی بر گیاه را کاهش دهند.

علمی پژوهشی - باغبانی

تأثیر دو گونه قارچ مایکوریزا بر خصوصیات بیوشیمیایی و زیست‌توده خشک اندام هوایی گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت تنش کادمیوم

فریبا محمدی فرد؛ محمد مقدم

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 81-94

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30809.1817

چکیده

فلزات سنگین باعث کاهش رشد گیاهان می‌شوند و بر پتانسیل عملکردی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. کادمیوم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که باعث ایجاد تنش در گیاهان می‌شود. قارچ‌های مایکوریزا می‌توانند گیاهان را در ... بیشتر فلزات سنگین باعث کاهش رشد گیاهان می‌شوند و بر پتانسیل عملکردی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. کادمیوم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که باعث ایجاد تنش در گیاهان می‌شود. قارچ‌های مایکوریزا می‌توانند گیاهان را در برابر تنش‌های محیطی محافظت کنند. به‌منظور بررسی تأثیر قارچ‌های مایکوریزا بر زیست‌توده خشک اندام هوایی و خصوصیات بیوشیمیایی گشنیز تحت تنش کادمیوم آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور و در 3 تکرار در گلخانه‌ تحقیقاتی گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 اجرا شد. فاکتور اول نیترات کادمیوم در 4 سطح صفر، 20‌، 40، 80 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک و فاکتور دوم قارچ مایکوریزا در 3 سطح بدون کاربرد قارچ، قارچ‌هایGlomus mosseae وGlomus intraradices بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کادمیوم مقادیر نشت الکترولیت،کربوهیدرات محلول، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فنول کل، فلاونوئید کل و پرولین برگ گشنیز افزایش پیدا کردند؛ ولی مقدار زیست‌توده خشک اندام هوایی،کلروفیل ‌a، b، کل و کارتنوئید کاهش یافتند. به‌طوری‌که با افزایش غلظت کادمیوم مقدار وزن خشک اندام هوایی گشنیز 40 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش پیدا کرد. بر اساس نتایج این پژوهش کاربرد قارچ‌های مایکوریزا در شرایط تنش فلز سنگین کادمیوم باعث کاهش اثر تنش شد. به‌طوری‌که بیشترین مقدار زیست‌توده خشک اندام هوایی در گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد کادمیوم و کمترین مقدار در گیاهان غیرمیکوریزی رشد یافته در خاک آلوده به کادمیوم در بالاترین غلظت آن مشاهده شد. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد کاربرد قارچGlomus mossea تأثیر بهتری بر صفات مورد بررسی داشت و کاربرد آن توصیه می‌شود.

علمی پژوهشی - زراعت

اثر تنش غرقابی بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فتوسنتزی دو رقم ماش در شرایط اهواز

سید بشیر فاضلی؛ افراسیاب راهنما؛ پیمان حسیبی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 95-108

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30538.1805

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده ... بیشتر به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مراحل مختلف رشدی شامل رشد رویشی، ابتدای گلدهی، پر شدن دانه و هر سه مرحله رشدی در کرت اصلی و شرایط بدون تنش و تنش غرقابی و نیز دو رقم هندی و عمرانی ماش در کرت فرعی قرار گرفتند. تنش سبب کاهش وزن خشک و عملکرد دانه شد. این کاهش برای رقم هندی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 45 و 37 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 66 و 68 درصد، پر شدن دانه به‌ترتیب 44 و 48 درصد و هر سه مرحله رشدی به‌ترتیب 39 و 41 درصد و برای رقم عمرانی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 60 و 60 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 51 و 44 درصد، پر شدن دانه به ترتیب 46 و 45 درصد و هرسه مرحله رشدی به‌ترتیب 69 و 58 درصد بود. به‌طور‌کلی تنش غرقابی منجر به کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق، محتوای کلروفیل و عدد اسپد در هر دو رقم شد. در تیمارهای تنش در هر مرحله رشدی به صورت منفرد، رقم عمرانی به دلیل نامحدود رشد بودن و انعطاف پذیری فنولوژیکی و طولانی‌تر بودن مدت زمان تشکیل غلاف‌ها توانست تا حدودی آسیب ناشی از تنش را جبران کند. بنابراین در خوزستان که گیاهان تابستانه مانند ماش با شرایط غرقابی در مراحل مختلف رشدی روبرو می‌شوند، رقم هندی برای کشت مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

علمی پژوهشی - زراعت

کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون شیشه‌ای

بنفشه جمشیدی؛ مرضیه قنبری جهرمی؛ امیر موسوی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 109-122

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30032.1782

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون‌شیشه صورت گرفت. این آزمایش در سال 1397 در قالب طرح کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل (دو فاکتور رقم و ... بیشتر تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون‌شیشه صورت گرفت. این آزمایش در سال 1397 در قالب طرح کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل (دو فاکتور رقم و مواد اسمتیک) با سه تکرار در مجتمع آزمایشگاهی زکریای رازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران انجام شد. بذر سه رقم سیب‌زمینی (آگریا، ساوالان، HPS-II/67) در محیط MS کشت شدند که پس از پرآوری گیاهچه‌ها به محیط‌های حاوی نه تیمار ایجاد‌کننده تنش اسمتیک شامل پلی‌اتیلن‌گلیکول در چهار غلظت (003/0، 006/0، 009/0 و 012/0 مولار) و سوربیتول در چهار غلظت (1/0، 2/0، 3/0 و 4/0 مولار) و یک محیط بدون عامل اسمتیک (شاهد) منتقل شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده گیاهچه‌های رشد یافته در شرایط غیرتنش (شاهد) نسبت به گیاهچه‌های تحت تیمار تنش از نظر صفات تعداد برگ، طول نوشاخه و ضریب پرآوری از مقادیر بالاتری برخوردار بودند. رقم آگریا نسبت به بقیه ارقام در شرایط تنش ویژگی‌های رشدی بهتری نشان داد. بالاترین درصد خشکیدگی به‌ترتیب در تیمار 012/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول در رقم ساوالان و تیمار 4/0 مولار سوربیتول در هر سه رقم مشاهده شد. درصد ریزغده‌زایی در هر سه رقم با ایجاد تنش جزیی (003/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول) نسبت به شاهد تا حدودی افزایش و در سطوح بالاتر تنش این صفت کاهش پیدا کرد. بیشترین درصد ریزغده‌زایی (66/58) در رقم آگریا و غلظت 003/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول به‌دست‌آمد. میزان تولید پرولین، آنزیم کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز (SOD) با ایجاد تنش نسبت به شاهد افزایش یافت. هم‌چنین، میزان کلروفیل کل با ایجاد تنش نسبت به شاهد کاهش پیدا کرد. به‌طور‌کلی بر اساس نتایج به‌دست‌آمده بیشترین میزان ریزغده‌زایی به‌ترتیب در ارقام آگریا (66/58 درصد) و HPS-II/67 (66/53 درصد) و بیشترین وزن ریزغده (96/0 گرم) در رقم HPS-II/67 مشاهده شد. بر اساس نتایج، تنش اسمزی ملایم در افزایش ریزغده‌زایی در گیاه سیب‌زمینی موثر واقع شد، بنابراین پلی‌اتیلن گلیکول در غلظت 003/0 مولار می‌تواند در تکثیر تجاری این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.

علمی پژوهشی - علوم علف های هرز

مدیریت علف‌هرز حلفه (Imperata cylindrica L. Beauv.) در مزارع نیشکر جنوب ایران

فرخنده اسکندری؛ بتول کرامت؛ یوسف فیلی زاده؛ امیر آینه بند

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 123-132

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.33905.1919

چکیده

حلفه (.Imperata Cylindrica L. Beauv) مهم‌ترین علف‌هرز در مزارع نیشکر استان خوزستان در جنوب ایران است. عدم کنترل مناسب حلفه طی بازرویش بهاره، موجب گسترش سریع آن و کاهش عملکرد نیشکر می‌گردد. دو آزمایش طی سالهای 96-1395 ... بیشتر حلفه (.Imperata Cylindrica L. Beauv) مهم‌ترین علف‌هرز در مزارع نیشکر استان خوزستان در جنوب ایران است. عدم کنترل مناسب حلفه طی بازرویش بهاره، موجب گسترش سریع آن و کاهش عملکرد نیشکر می‌گردد. دو آزمایش طی سالهای 96-1395 در مزارع کشت و صنعت نیشکر سلمان فارسی در جنوب اهواز انجام شد. الگوی حجره‌بندی کربوهیدرات‌های‌ذخیره‌ای برای تعیین نقاط کنترلی حلفه (نقاطی با کمترین قند ذخیره‌ای) در اولین آزمایش مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌برداری از ریزوم‌ها طی زمستان 1395، بهار و تابستان 1396، در مراحل مختلف رشدی حلفه انجام شد. در آزمایش دوم، علف‌کش گلایفوسیت در پنج غلظت (صفر، 92/0، 84/1، 76/2 و 68/3 لیتر ماده‌ مؤثره در هکتار) در دو زمان (فروردین و خرداد‌ماه) به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های‌کامل‌تصادفی در 4 تکرار بکار رفت. نتایج نشان داد که حداقل سطوح کربوهیدرات‌های ذخیره‌ای (15/13±69/88 میلی‌گرم ‌در گرم) از خرداد تا مرداد‌ماه (579 تا 2683 درجه روز رشد تجمعی) وجود داشت و انتهای این دوره، هم‌زمان با شروع ذخیره‌سازی در ریزوم، به‌عنوان زمان مناسب برای کنترل شیمیایی حلفه تعیین شد. سه غلظت بالاتر گلایفوسیت موجب کاهش 58 تا 100 درصدی ارتفاع و زیتوده شاخساره حلفه در هر دو نوبت سم‌پاشی گردید، اگرچه بازرویی اساسی حلفه در تمامی کرت‌های آزمایشی در کمتر از 6 ماه از اولین کاربرد گلایفوسیت رخ داد. براساس این پژوهش برای کنترل مؤثرتر علف‌هرز حلفه اعمال دو مرحله سم‌پاشی در ابتدای بهار و اواسط تابستان مورد نیاز است. از طرف دیگر کاربرد گلایفوسیت با غلظت 84/1 لیتر ماده مؤثره در هکتار v/v) 1%) به‌جای غلظت 76/2 لیتر ماده ‌مؤثره در هکتار (v/v 5/1%) برای کنترل بهاره این علف‌هرز پیشنهاد می‌گردد.

علمی پژوهشی - علوم علف های هرز

کاربرد پارامتر فلورسنس کلروفیل به منظور تشخیص زود هنگام تأثیر علف‌کش‌های بازدارنده فتوسیستم 2 در توده‌های مقاوم و حساس دُرنه (Echinochloa colona (L.) Link.)

الهام الهی فرد؛ علی قنبری؛ محمدحسن راشد محصل؛ اسکندر زند؛ امین میرشمسی کاخکی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 133-142

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30996.1820

چکیده

القای فلورسانس کلروفیل یک روش سریع و غیر تخریبی برای اندازه‌گیری انتقال الکترون فتوسنتزی در گیاهان است. به‌منظور تشخیص زود هنگام تأثیر علف‌کش آمترین توسط پارامتر تغییرات نسبی فلورسنس در مرحله J (Fvj) ... بیشتر القای فلورسانس کلروفیل یک روش سریع و غیر تخریبی برای اندازه‌گیری انتقال الکترون فتوسنتزی در گیاهان است. به‌منظور تشخیص زود هنگام تأثیر علف‌کش آمترین توسط پارامتر تغییرات نسبی فلورسنس در مرحله J (Fvj) بر روی دُرنه، آزمایش دُز-پاسخ با دُزهای صفر، 10، 30، 100، 300، 1000، 3000، 10000 و 30000 گرم ماده مؤثر در هکتار برای توده‌های مقاوم و دُزهای صفر، 1، 10، 30، 100، 300 و 1000 گرم ماده مؤثر در هکتار بر روی توده حساس به علف‌کش آمترین بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 انجام شد. نتایج نشان داد که Fvj در میان توده‌های مورد آزمایش دارای حساسیت متفاوتی نسبت به کاربرد علف‌کش مذکور بود. به‌طوری‌که چهار ساعت پس از اعمال آمترین، Fvj (بر اساس ED50 محاسبه‌شده) در برخی توده‌ها به‌ویژه توده حساس (معادل 47/24 گرم ماده مؤثر آمترین در هکتار) به شدت کاهش یافت. مقادیر ED50 برآورد شده برای Fvj توده‌های حساس و مقاوم، به مراتب کمتر از مقادیر ED50 برآورد شده برای وزن تر توده‌ها در 28 روز پس از تیمار با علف‌کش بود. به‌طورکلی رابطه خطی میان پارامتر مذکور و وزن‌تر توده‌ها نشان‌دهنده همبستگی قوی میان این پارامترها می‌باشد. هدف از بررسی پارامتر مذکور به این دلیل بود که نشان داده شود پارامترهای فلورسنس کلروفیل نیز مانند اندازه‌گیری وزن تر و یا وزن خشک علف‌های هرز، قادر به پیش‌بینی تأثیر علف‌کش‌ها می‌باشند. بنابراین محقق را قادر می‌سازند با صرف وقت و هزینه کمتری تأثیر علف‌کش را بر گیاهان مورد نظر ارزیابی نماید.

علمی پژوهشی - مدل سازی

ساخت منحنی رقیق شدن نیتروژن بحرانی در کلزا بر پایه ماده خشک ساقه

سید عطاء اله سیادت؛ ابوالفضل درخشان

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، صفحه 143-156

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.31971.1854

چکیده

مصرف بی‌رویه کود نیتروژن نگرانی‌ها در مورد سلامت انسان و پایداری محیط‌زیست را افزایش داده است. مدل‌های ریاضی توصیف‌کننده رقیق شدن نیتروژن در بافت‌های گیاهی در طول دوره رشد را می‌توان برای برآورد ... بیشتر مصرف بی‌رویه کود نیتروژن نگرانی‌ها در مورد سلامت انسان و پایداری محیط‌زیست را افزایش داده است. مدل‌های ریاضی توصیف‌کننده رقیق شدن نیتروژن در بافت‌های گیاهی در طول دوره رشد را می‌توان برای برآورد وضعیت تغذیه و نیاز نیتروژنی گیاه در طی فصل استفاده کرد. این مطالعه در سال زراعی 96-1395 با هدف ساخت منحنی رقیق شدن نیتروژن بحرانی (Nc؛ حداقل غلظت نیتروژن لازم برای رشد حداکثر) بر پایه ماده خشک ساقه در کلزای بهاره در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. آزمایش مزرعه‌ای با هفت سطح مصرف صفر، 50، 100، 150، 200، 250 و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار انجام گرفت و ماده خشک و غلظت نیتروژن ساقه دو رقم کلزای بهاره (هایولا 401 و دلگان) در طی فصل رشد اندازه‌گیری شد. رقیق شدن نیتروژن بحرانی هر دو رقم در طی فصل رشد توسط یک منحنی با معادله Nc=5.71SDM-0.29 توصیف شد. شاخص تغذیه نیتروژنی (NNI) و کمبود نیتروژن تجمعی (Nand) به‌خوبی قادر به تشخیص کمبود یا بیش‌بود غلظت نیتروژن در گیاه بودند. در همه مراحل رشدی گیاه، همبستگی مثبت و بسیار معنی‌داری بین تفاوت مصرف نیتروژن (∆N) و تفاوت NNI میان تیمارهای کودی (∆NNI) وجود داشت. بااین‌حال، همبستگی مثبت بین ∆N و تفاوت Nand میان تیمارهای کودی (∆Nand) در مراحل ابتدایی رشد معنی‌دار نبود. به‌هرحال، برای مدیریت دقیق نیتروژن در طی فصل تنها کافی است یکی از دو معیار NNI یا Nand در هر روز از کاشت تا تشکیل خورجین‌ها تعیین شود و نیتروژن مورد نیاز برای دستیابی به حداکثر رشد بر اساس معادله‌های ارائه‌شده جهت توصیف روابط بین ∆N و ∆NNI یا ∆N و ∆Nand محاسبه گردد.

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

دوره و شماره: دوره 45، شماره 1، خرداد 1401، صفحه 1-156

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده