تولیدات گیاهی

بررسی تنوع مکانی بهره‌وری مصرف آب و منابع کودی در ‌نظام‌های گندم آبی و دیم در مناطق مختلف ایران

مصطفی ترکمان؛ سرور خرم دل؛ پرویز رضوانی مقدم؛ مهدی نصیری محلاتی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 263-277

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42802.2074

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی شاخصهای کارایی مصرف نیتروژن، فسفر و آب در نظامهای تولید گندم آبی و دیم در کشور به اجرا درآمد. در این پژوهش، استان‌های با بیش از هشتاد درصد تولید گندم آبی و دیم در کشور، تعیین ... بیشتر این مطالعه با هدف بررسی شاخصهای کارایی مصرف نیتروژن، فسفر و آب در نظامهای تولید گندم آبی و دیم در کشور به اجرا درآمد. در این پژوهش، استان‌های با بیش از هشتاد درصد تولید گندم آبی و دیم در کشور، تعیین و در هر استان، شهرستان‌های دارای بیش از 80 درصد تولید، انتخاب شدند. با استفاده از آمار، اطلاعات و مصاحبه‌های حضوری، داده‌های مورد نیاز جمعآوری و بهره‌وری مصرف نهادهها تعیین و سپس ضریب همبستگی پیرسون بین بهرهوری منابع مختلف محاسبه شد. جهت تعیین رابطه بین عملکرد با متغیرهای اقلیمی و منابع کودی و آب از رگرسیون چندگانه استفاده شد. برای این منظور، میانگین مجموع بارندگی و دما برای طول دوره رشد گندم آبی و دیم در هر منطقه استخراج و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش، نشان داد که در مناطق اصلی تولید، میانگین بهرهوری مصرف نیتروژن در گندم آبی معادل‌ 69/16‌ کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن محاسبه شد که نسبت به گندم دیم با میانگین بهرهوری مصرف نیتروژن 27/17 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن پایینتر بود. برخلاف نیتروژن، میزان بهرهوری مصرف فسفر در زراعت دیم پایینتر از زراعت آبی بود. نتایج حاصل از این پژوهش، بالاترین همبستگی را در گندم آبی بین بهرهوری‌ نیتروژن و فسفر با 506/0=r و در زراعت دیم بین بهرهوری نیتروژن و آب با 309/0=r نشان داد. بررسی رگرسیون ارتباط بین عملکرد گندم با پارامترهای اقلیمی و زراعی نیز نشان داد که بین متغیرهای مورد بررسی تنها افزایش بیشتر دما با عملکرد دانه گندم دیم ارتباط مثبت داشت و افزایش سایر پارامترها از قبیل بارندگی، نیتروژن، فسفر و آبیاری در زراعت گندم دیم و آبی با عملکرد دانه ارتباط مستقیم داشت. مصرف بیشتر کودهای نیتروژن در زراعت آبی منجر به کاهش بهرهوری نیتروژن شد. با وجود بالاتر بودن عملکرد گندم آبی در مقایسه با دیم، با توجه به حساسیت مصرف کودهای نیتروژن و اثر نامطلوب استفاده بیرویه این کودها در زراعت دیم، مصرف نیتروژن با دقت و حساسیت بیشتری صورت گرفته که نهایتاً منجر به افزایش بهرهوری مصرف نیتروژن نسبت به زراعت آبی شد. برخلاف نیتروژن، بهرهوری مصرف فسفر به دلیل تأثیر مستقیم محتوی رطوبت خاک در انتشار فسفر در خاک در زراعت دیم پایینتر از زراعت آبی بود. براساس این پژوهش، دو منبع نیتروژن و آب مهمترین عوامل موثر بر عملکرد گندم آبی و دیم بودند.

تأثیر شوک حرارتی، عمق دفن و جایگاه بذر بر جوانه‌زنی بذور هترومورفیسم ماستونک (Torilis arvensis)

رضوان پیامنی؛ ایرج نصرتی؛ معصومه عامریان

دوره 43، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-12

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.26379.1621

چکیده

چکیدهعلف‌های هرز یکی از فاکتورهای کاهش عملکرد محصولات هستند. علف ‌‌هرز ماستونکدو شکل بذر کرک‌دار و بدون کرک تولید می‌کند که اطلاعات کمی در ارتباط با رفتار جوانه‌زنی آن‌ها وجود دارد. هدف از مطالعه‌ ... بیشتر چکیدهعلف‌های هرز یکی از فاکتورهای کاهش عملکرد محصولات هستند. علف ‌‌هرز ماستونکدو شکل بذر کرک‌دار و بدون کرک تولید می‌کند که اطلاعات کمی در ارتباط با رفتار جوانه‌زنی آن‌ها وجود دارد. هدف از مطالعه‌ حاضر بررسی اثر جایگاه بذر، عمق دفن، شوک حرارتی و چندشکلی بذر بر درصد جوانه‌زنی علف ‌‌هرز ماستونکاست. آزمایش‌ها به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی طی سال‌های 1395-1396 اجرا شدند. در آزمایش اول فاکتورها شامل جایگاه بذر (‌بالا، وسط و پایین بوته)، دما (20 و 25 درجه سانتی‌گراد) و شکل بذر (کرک‌دار و بدون کرک) بود. فاکتورها در آزمایش دوم شامل شوک حرارتی (100، 150 و 200 درجه سانتی‌گراد)، عمق دفن بذر (صفر، 2 و 4 سانتی‌متر) و شکل بذر (کرک‌دار و بدون کرک) بود. نتایج نشان داد که عمق دفن، دما، و شکل بذر اثر معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی بذر ماستونک دارد. در آزمایش اول با افزایش دما از 20 به 25 درجه سانتی‌گراد درصد جوانه‌زنی بذر کاهش نشان داد و در دمای 20 درجه سانتی‌گراد بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (33/73 درصد) مشاهده شد. در آزمایش دوم عمق دفن تأثیر مثبتی بر جوانه‌زنی بذر ماستونک داشت و با افزایش عمق دفن درصد جوانه‌زنی بذر افزایش نشان داد. اثر متقابل شوک حرارتی و عمق دفن نشان داد که با افزایش عمق دفن و دما درصد جوانه‌زنی افزایش می‌یابد. در هر دو شکل بذر با افزایش عمق دفن درصد جوانه‌زنی افزایش نشان داد و در بیش‌ترین عمق دفن (4 سانتی‌متر)، بذور بدون کرک بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی (14/58 درصد) را داشت و شکل بذر نیز بر درصد جوانه‌زنی بذور تأثیر معنی‌داری داشت. با وجود بزرگ‌تر بودن اندازه بذرور کرک‌دار، بیش‌ترین درصد جوانه‌زنی در بذر بدون کرک مشاهده شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که این علف ‌هرز قادر به جوانه‌زنی در دامنه گسترده‌ای از شرایط محیطی است. با افزایش عمق دفن درصد جوانه‌زنی علف ‌هرز ماستونک افزایش نشان داد. دمای بهینه برای جوانه‌زنی بذر ماستونک دمای 20 درجه‌ سانتی‌گراد است. شکل بذر بر درصد جوانه‌زنی ماستونک تأثیرگذار بود.

تحلیل احتمالاتی ویژگی‌های زمانی نمو گندم دیم در استان گلستان با استفاده از متغیرهای اقلیمی

کامی کابوسی

دوره 43، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 143-158

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.26579.1633

چکیده

چکیدهبارش و دما دو عامل اساسی کنترل‌کننده تاریخ کشت و نمو گندم می‌باشند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف برآورد هشت متغیر اکوفنولوژیکی شامل تاریخ کشت، تاریخ سبز شدن، تاریخ گل‌دهی، تاریخ رسیدگی و طول ... بیشتر چکیدهبارش و دما دو عامل اساسی کنترل‌کننده تاریخ کشت و نمو گندم می‌باشند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف برآورد هشت متغیر اکوفنولوژیکی شامل تاریخ کشت، تاریخ سبز شدن، تاریخ گل‌دهی، تاریخ رسیدگی و طول هر یک از مراحل رشد گندم دیم در استان گلستان در پنج سطح احتمال وقوع 25، 50، 75، 85 و 95 درصد انجام شد. برای این منظور ابتدا این متغیرها با استفاده از داده‌های روزانه بارش و دمای کمینه و بیشینه 33 ایستگاه هواشناسی برای یک دوره آماری 26 ساله (1395-1370) تعیین شد. سپس مقادیر متغیرهای اکوفنولوژیکی در سطوح احتمال مختلف با تحلیل فراوانی برآورد گردید. به منظور صحت‌سنجی برآورد متغیرهای اکوفنولوژیکی از یافته‌های پژوهش‌های مختلف که در مقیاس مزرعه در استان گلستان انجام شده بود، استفاده گردید که نتایج نشان از دقت قابل قبول برآوردها و نقشه‌های پهنه‌بندی داشت. نتایج نشان داد سطح احتمال وقوع بر همه متغیرهای مورد بررسی تأثیر معنی‌دار داشت به گونه‌ای که با افزایش سطح احتمال وقوع، تعویق معنی‌دار تاریخ‌های کشت، سبز شدن، گل‌دهی و رسیدگی، افزایش معنی‌دار طول دوره کشت تا سبز شدن و کاهش معنی‌دار طول مرحله‌های سبز شدن تا گل‌دهی، گل‌دهی تا رسیدگی و کشت تا رسیدگی مشاهده گردید. تاریخ کشت مناسب گندم دیم در 90 درصد وسعت استان گلستان برای سطوح احتمال وقوع 25، 50 و 75 درصد قبل از 20 آذر و در 78 و 90 درصد وسعت استان برای سطوح احتمال وقوع به‌ترتیب 85 و 95 درصد 30-11 آذر و 20-1 دی‌ بود. تاریخ سبز شدن گندم دیم در بیش از 90 درصد وسعت استان گلستان برای سطوح احتمال وقوع 25 تا 95 درصد به‌ترتیب تا 30 آذر، تا 15 دی‌، 30-1 دی، 16 دی تا 15 بهمن و 30-1 بهمن به‌دست‌آمد. نتایج نشان داد که در بیش از 90 درصد وسعت استان تاریخ رسیدگی گندم دیم با احتمال 25 درصد در نیمه اول خرداد، با احتمال 50 درصد در ماه خرداد، با احتمال 75 درصد در نیمه دوم خرداد و با احتمال 85 و 95 درصد در نیمه دوم خرداد تا نیمه اول تیر اتفاق می‌افتد.

تحریک ریشه‌های موئین تراریخت در گیاه دارویی شقایق (Papaver somniferum L) با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)

احمد جلیلیان؛ احمد اسماعیلی؛ فرهاد نظریان فیروزابادی؛ سیده زهرا حسینی

دوره 39، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12057

چکیده

گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی ... بیشتر گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی از روش‌های کاربردی نقش مهمی در راستای تولید صنعتی متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی دارد. از میان سیستم‌های کشت بافت، سیستم ریشه‌های موئین در شرایط کشت بدون تنظیم‌کننده رشد بسیار پایدار است و به دلیل ثبات ژنتیکی و بیوشیمیایی ذاتی، متابولیت‌های ثانویه را در طی یک دوره‌ی طولانی تولید می‌کنند. در این پژوهش به منظور بهینه‌سازی شرایط کشت ریشه‌های موئین از سویه‌های مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز (ATCC15834،A4 و GMI9534)، محیط‌های کشت MS و ½MS، دو دمای 25 و 17 درجه سلسیوس در دوره هم‌کشتی و دو نوع ریزنمونه‌ی اندام هوایی و محور زیرلپه استفاده گردید. صفت‌های درصد تحریک ریشه موئین، تعداد ریشه موئین در ریزنمونه و تعداد انشعاب فرعی ریشه موئین در طول یک سانتی‌متر از ریزنمونه اندازه‌گیری شد. واکاوی نتایج نشان داد که سویه‌ی ATCC15834، محیط کشت ½ MS، دمای 25 درجه سلسیوس همکشتی و ریزنمونه اندام هوایی بهترین ترکیب تیماری جهت تحریک ریشه موئین در گیاه شقایق هستند. با استفاده از واکنش PCR تأیید تراریختی ریشه‌های موئین با آغازگرهای اختصاصی ژن rolB انجام گرفت.

تاثیر دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و رشد لوله گرده چند رقم بادام با زمان‌های گل‌دهی متفاوت

صفیه موسوی نژاد؛ جعفر حاجی لو؛ حمید رهنمون

دوره 37، شماره 1 ، خرداد 1393، ، صفحه 49-58

چکیده

در این پژوهش تاثیر دماهای مختلف ( 5، 10، 15 و 20 درجه سانتیگراد) بر دینامیک رشد لوله گرده در شرایط درون شیشهای و گردهافشانی کنترل شده در ارقام نکپلوساولترا، سهند، فرانیس و ژنوتیپ K100 بادام مورد ... بیشتر

بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن برخصوصیات ظاهری و میزان اسانس پنج گونه بومادران (Achillea)

عسکر غنی؛ مجید عزیزی

دوره 32، شماره 1 ، شهریور 1388، ، صفحه 1-11

چکیده

خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی روش های مختلف خشک کردن، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو ... بیشتر خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی روش های مختلف خشک کردن، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور گونه های بومادران (5 گونه) و روش خشک کردن (5 روش) با سه تکرار اجراگردید. تیمارها عبارت بودند از، فاکتور اول: گونه های بومادران Achillea millefolium ،A. eriophora ،A. nobilis, A.biebersteinii ،A. wilhelmsii و فاکتور دوم: 1- خشک کردن در آفتاب به مدت 72 ساعت 2 - خشک کردن در سایه در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 120 ساعت 3- خشک کردن در آون دمای 50 درجه به مدت 48 ساعت 4- خشک کردن در آون دمای 100 درجه به مدت 24 ساعت 5- خشک کردن توسط ماکروویو در مدت زمان کمتر از 10 دقیقه.نمونه های تر نیز اسانس گیری شده و با بقیه روش ها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار نوع گونه و روش خشک کردن بر درصد کاهش وزن، درصد رطوبت نهایی، درصد اسانس و کیفیت ظاهری نمونه ها بود (01/0 p<). همچنین در این فاکتورها اثر متقابل گونه و روش خشک کردن معنی دار شد( p<0/01). بیشترین درصد نهایی رطوبت (7/4 درصد) مربوط به روش ماکروویو و کمترین میزان (32/1 درصد) مربوط به دمای 100 درجه بود. از نظر درصد اسانس بیشترین میزان اسانس مربوط به گونه A. eriophora و کمترین میزان مربوط به گونهA. wilhelmsii بود و در تمامی گونه ها بیشترین میزان اسانس در روش خشک کردن در سایه، دمای °Cْ25 و کمترین میزان اسانس در روش خشک کردن در آون با دمای 100 درجه سانتی گراد به دست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که روش خشک کردن نه تنها بر درصد کاهش وزن و میزان رطوبت نمونه ها موثر است بلکه اثر قابل توجهی بر میزان اسانس نمونه ها داشت لذا بهترین روش برای خشک کردن بومادران خشک کردن در دمای 25 درجه سانتیگراد و شرایط سایه تشخیص داده شد.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = دما

بررسی تنوع مکانی بهره‌وری مصرف آب و منابع کودی در ‌نظام‌های گندم آبی و دیم در مناطق مختلف ایران

چکیده

تأثیر شوک حرارتی، عمق دفن و جایگاه بذر بر جوانه‌زنی بذور هترومورفیسم ماستونک (Torilis arvensis)

چکیده

تحلیل احتمالاتی ویژگی‌های زمانی نمو گندم دیم در استان گلستان با استفاده از متغیرهای اقلیمی

چکیده

تحریک ریشه‌های موئین تراریخت در گیاه دارویی شقایق (Papaver somniferum L) با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)

چکیده

تاثیر دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و رشد لوله گرده چند رقم بادام با زمان‌های گل‌دهی متفاوت

چکیده

بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن برخصوصیات ظاهری و میزان اسانس پنج گونه بومادران (Achillea)

چکیده