رویا موسوی؛ ویدا چالوی؛ کامران قاسمی؛ مهدی حدادی نژاد
چکیده
تمشک سیاه گیاهی از جنس Rubus و از خانواده Rosaceae می‌باشد که امروزه به‌دلیل خواص غذایی و نقش در سلامت انسان‌ها، مورد توجه قرار گرفته‌است. یکی از روش‌ها برای افزایش خواص آن، کاربرد کودهای زیستی و آلی مانند ...
بیشتر
تمشک سیاه گیاهی از جنس Rubus و از خانواده Rosaceae می‌باشد که امروزه به‌دلیل خواص غذایی و نقش در سلامت انسان‌ها، مورد توجه قرار گرفته‌است. یکی از روش‌ها برای افزایش خواص آن، کاربرد کودهای زیستی و آلی مانند ورمی‌کمپوست و نیتروکسین می‌باشد. این کودها نه‌تنها سبب کاهش اثرات منفی کودهای شیمیایی، بلکه بهبود ویژگی‌های رویش و زایشی تمشک سیاه را به‌دنبال دارند. برای بررسی اثر نیتروکسین و ورمی‌کمپوست بر ویژگی‌های رویشی و زایشی تمشک سیاه، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملاً تصادفی در 5 سطح ورمی‌کمپوست (صفر، 10، 20، 30 و 40 درصد حجمی) و دو سطح تلقیح و عدم تلقیح نیتروکسین به‌صورت گلدانی انجام گرفت. بسترهای کشت با مخلوط کردن سطوح مختلف ورمی‌کمپوست با خاک پایه در گلدان آماده شدند. سپس، نهال‌های یک‌ساله ریشه‌دار شده و یکنواخت انتخاب‌شده و ریشه گیاهان به‌مدت 10 دقیقه در محلول نیتروکسین قرار گرفت و سپس در گلدان کاشته شدند. نتایج نشان داد که در شاخه‌های بارده (Floricane) بیشترین تعداد جوانه (5/42 عدد در بوته)، تعداد خوشه (5/5 عدد در بوته)، وزن میوه (37/3 گرم در بوته) و کوتاه‌ترین دوره رسیدن در ورمی‌کمپوست 20 درصد تولید شدند و بیشترین وزن شفتچه (10/0 گرم) در ورمی‌کمپوست 30 درصد حجمی بدست آمد. همچنین بیشترین قطر گل (77/3 سانتی‌متر) در تیمار نیتروکسین همراه با ورمی‌کمپوست 30 درصد حجمی دیده شد. بیشترین طول میانگره (65/5 سانتی‌متر)، طول شاخه (55/2 متر) در تیمار نیتروکسین به تنهایی و بیشترین تعداد گره (67 عدد در بوته) در کاربرد نیتروکسین همراه با ورمی‌کمپوست 20 درصد حجمی به دست آمد. بیشترین قطر شاخه رویشی (8/2 سانتی‌متر) و سطح برگ (83/25 سانتی‌متر مربع) به ترتیب در تیمارهای ورمی‌کمپوست 20 و 10 درصد حجمی به‌تنهایی حاصل گردید. کاربرد ورمی‌کمپوست در سطح 20 تا 30 درصد حجمی می‌تواند بیشترین اثر را بر شاخه‌های بارده نشان دهد، در حالی‌که نیتروکسین به‌تنهایی یا به همراه ورمی‌کمپوست اثرگذاری بیشتری در شاخه‌های رویشی دارد. به‌طور کلی می‌توان گفت که ورمی‌کمپوست در خاک موجب تحریک میکروارگانیسم‌های مفید و افزایش دسترسی به عناصر به‌ویژه نیتروژن و فسفر می‌شود و بهبود شرایط بستر را به‌دنبال دارد. همچنین این ترکیب آلی به‌دلیل دارا بودن اسید هیومیک، افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی و افزایش هورمون‌های تنظیم‌کننده رشد، باعث افزایش تجمع نیتروژن توسط گیاه شده و با افزایش نیتروژن فاکتورهای رشدی گیاه افزایش خواهد یافت. اگرچه غلظت‌های بالای ورمی کمپوست موجب افزایش غلظت نمک، افزایش عناصر سنگین و حضور ترکیبات سمی در گیاه می‌شود که کاهش رشد و عملکرد را به‌دنبال دارد. در این شرایط کاربرد نیتروکسین با تعدیل یا خنثی نمودن اثرات مضر تنش‌های پیرامون با تأمین بخشی از عناصر غذایی و جلوگیری از بهم خوردن توازن بین ترکیبات، ارزش تغذیه‌ای میوه را افزایش می‌دهند.
