تولیدات گیاهی

علمی پژوهشی - اکولوژی گیاهان زراعی

ارزیابی تاثیر کود آلی در تراکم‌های متفاوت کشت بر خصوصیات آگرومورفولوژیکی و عملکرد اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) در شرایط دیم

هوشنگ رحمتی؛ هوشمند صفری

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 323-336

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46887.2167

چکیده

آویشن گیاهی با متابولیت‌های با ارزش است که به دلیل خاصیت دارویی، از اهمیت بالایی در صنایع غذایی و دارویی برخوردار است. استفاده از کودهای شیمیایی مشکلات زیست محیطی زیادی را به همراه داشته است، بنابراین ... بیشتر آویشن گیاهی با متابولیت‌های با ارزش است که به دلیل خاصیت دارویی، از اهمیت بالایی در صنایع غذایی و دارویی برخوردار است. استفاده از کودهای شیمیایی مشکلات زیست محیطی زیادی را به همراه داشته است، بنابراین استفاده از کودهای آلی در الگوهای تراکم مختلف کشت به‌منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی برای دستیابی به کشاورزی پایدار حائز اهمیت است. بر همین اساس این تحقیق به‌صورت طرح اسپلیت پلات با دو فاکتور و سه تکرار در شرایط دیم در استان کرمانشاه طی دو سال زراعی 1399-1400 و 1400- 1401 در ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح (20 تن در هکتار کود گاوی، 10 تن در هکتار کاه غنی‌شده و بدون اعمال کود) و فاکتور فرعی سه تراکم (4، 6 و 8 بوته در مترمربع) بود. صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، قطر تاج پوشش، وزن‌تر و خشک، وزن خشک برگ و ساقه، نسبت برگ به ساقه، درصد و عملکرد اسانس کل اندام هوایی برای هر کرت محاسبه شد. تجزیه واریانس نشان داد که کودهای مختلف و سطوح مختلف تراکم بر تمامی صفات اثر معنی‌داری داشتند، اما اثر متقابل کود × تراکم تنها بر صفات درصد و عملکرد اسانس تأثیر معنی‌داری داشت. با توجه به مقایسه میانگین به روش دانکن، کود باعث افزایش رشد آویشن شد و تمام خصوصیات رویشی گیاه تحت تأثیر مصرف کود قرار گرفت و از بین دو نوع کود مصرفی، تأثیر کود حیوانی بهتر بود. از طرفی با افزایش تراکم، ارتفاع بوته افزایش یافت، اما تعداد شاخه در بوته و قطر تاج پوشش روند کاهشی نشان داد و برخلاف این دو صفت عملکرد تر و خشک گیاه در تراکم کم و زیاد نسبت به تراکم متوسط کمتر بود. روند متفاوتی برای درصد و عملکرد اسانس مشاهده شد و به این ترتیب، درصد اسانس با کاهش تراکم از 8 بوته به 4 بوته به میزان 53/17 درصد افزایش داشت، اما در مقابل عملکرد اسانس 42/5 درصد کاهش نشان داد. نتایج تجزیه مؤلفه‌های اصلی صفات در شرایط مختلف زراعی نشان داد که 3/94 درصد واریانس بر اساس دو مؤلفه اول بیان شد و بای پلات دو مؤلفه نتایج مقایسه میانگین را تأیید کرد. با توجه به هدف نهایی این تحقیق که تعیین بهترین تراکم در شرایط استفاده از کود دامی و کاه غنی شده برای دستیابی به نتیجه مطلوب درکشت آویشن در شرایط دیم بود، بنابراین بر اساس گروه‌بندی اثر متقابل دو عاملی و تحلیل مؤلفه‌های اصلی، مشاهده شد که استفاده از کود دامی به میزان 20 تن در هکتار با تراکم 6 بوته در مترمربع مناسب ترین تیمار برای کشت آویشن در شرایط دیم استان کرمانشاه است که می‌توان آن را برای کشت این گونه در شرایط آب و هوایی استان کرمانشاه توصیه کرد.

علمی پژوهشی - باغبانی

کارایی نیتریک اکسید و نانوذرات زینک اکسید در بهبود رشد، تغذیه، متابولیسم و نمو زایشی در گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum)

الهام دانائی؛ زهرا اوراقی اردبیلی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 337-353

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46944.2170

چکیده

شکی نیست که پیشرفت قابل توجهی در علم و فناوری نانو راه را برای پیشرفت در بسیاری از زمینه‌های مختلف مانند کشاورزی، زیست‌شناسی، غذا و پزشکی هموار کرده است. در میان انواع مختلف اکسیدهای فلزی با مقیاس نانو، ... بیشتر شکی نیست که پیشرفت قابل توجهی در علم و فناوری نانو راه را برای پیشرفت در بسیاری از زمینه‌های مختلف مانند کشاورزی، زیست‌شناسی، غذا و پزشکی هموار کرده است. در میان انواع مختلف اکسیدهای فلزی با مقیاس نانو، نانوذرات اکسید روی (ZnONPs) از جمله پرکاربردترین نانوذرات در صنایع مختلف از جمله کشاورزی، غذایی و دارویی هستند. اکسید نیتریک (NO) یک ماده فعال سیگنالینگ در موجودات زنده از جمله گیاهان شناخته می‌شود که نقش‌های حیاتی را در مراحل مختلف نموی گیاهان در طی چرخه زندگی بازی می‌کند. پاسخ‌های فیزیولوژیک گیاهان زراعی به استفاده طولانی مدت از NO و یا نانوزینک اکسید به طور انفرادی و ترکیبی به خوبی بررسی نشده است و تا حد زیادی ناشناخته باقی مانده است. این تحقیق در سال 1400 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار انجام شد. هدف این تحقیق، بررسی تاثیر بکارگیری برگی طولانی مدت نیتریک اکسید و نانوزینک اکسید بر رشد، نمو زایشی و فیزیولوژی گیاه گوجه فرنگی است. با توجه به ضرورت رویکرد کشاورزی سازگار، این تحقیق طراحی شد تا اثر کاربرد برگی طولانی مدت نیتریک اکسید و نانوذرات زینک اکسید را بر رشد، نموزایشی، تغذیه و متابولیسم گیاه گوجه فرنگی را ارزیابی کند. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 گروه تیماری با 3 تکرار مستقل اجرا شد. دانه رست‌های 30 روزه گوجه فرنگی با ZnO-NP در دو غلظت (صفر و 3 میلی‌گرم در لیتر) و یا نیتریک اکسید در دو غلظت صفر و 25 میکرومولار محلول‌پاشی شدند. نتایج نشان داد که تیمارهای NO و ZnONPs به ویژه در تیمار ترکیبی موجب افزایش معنی‌دار زیست توده در اندام هوایی و ریشه نسبت به شاهد شد. تیمارهای بکارگرفته شده ویژگی‌های شاخص در مرحله زایشی گیاه را تحت تاثیر قرارداد. اعمال تیمارهای NO و ZnONPs به مقدار معنی‌داری موجب کاهش زمان ورود به فاز زایشی، افزایش تولید میوه و نیز افزایش زیست توده میوه شدند که دلالت بر اثربخشی این تیمارها بر نمو زایشی گیاه بود. محلول‌پاشی برگی با NO و ZnONPs موجب افزایش میزان عناصر پتاسیم، آهن و روی در برگ و میوه گیاهان تیمارشده نسبت به شاهد شد. تیمارهای NO و ZnONPs به طور تقویت کننده سبب افزایش معنی‌دار محتوای رنگیزه‌های فتوسنتزی شامل کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها در برگ نسبت به شاهد شد. بالاترین میزان اسید آمینه پرولین در تیمارهایZnONP و NO+ZnONP مشاهده شد که به مقدار معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد بود. تیمارهای تکی و ترکیبی NO و ZnONPs موجب افزایش معنی‌دار میزان فنل محلول برگ در مقایسه با گروه شاهد شدند. فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیا لیاز نیز از روندی مشابه فنل محلول تبعیت کرد. همچنین، فعالیت آنزیم آنتی‌اکسیدان پراکسیداز روند افزایشی معنی‌دار نسبت به شاهد در اثر تیمارهای اعمال شده نشان داد. بیشترین فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در برگ گیاهانی ثبت شد که تحت تیمار ترکیبی NO و ZnONPs بودند. نتایج این تحقیق بیانگر این موضوع بود که محلول‌پاشی برگی با نیتریک اکسید و زینک اکسید در غلظت کم به تعداد دفعات زیاد ضمن کاهش ریسک ناشی از سمیت احتمالی می‌تواند منجر به ارتقا رشد و عملکرد متابولیسم گیاه و نیز تقویت سیستم دفاعی گیاه ‌شود که به ویژه در مورد گیاهان دارویی و زراعی این امر بسیار اهمیت دارد. این یافته‌ها می‌تواند برای طراحی مطالعات آینده در مورد نانو کودها یا آفت‌کش‌ها مفید باشد. این مطالعه همچنین بر ضرورت ارائه داده های مولکولی در مطالعات آتی تاکید می‌کند.

علمی پژوهشی - تنش محیطی یا زیستی

تأثیر محرک‌های زیستی بر برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی گیاه رازیانه تحت تنش کادمیوم

سیده یلدا رئیسی ساداتی؛ فرشته رئیسی ساداتی؛ میر رضا رئیسی ساداتی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 355-372

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46447.2152

چکیده

امروزه با صنعتی شدن جوامع، ترکیبات سمی زیادی در محیط آزاد شده است. آلودگی محیطی ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین عوامل جهانی آلودگی خاک است که امنیت غذایی را تهدید می کند. گیاهان دارویی جزء گیاهان ... بیشتر امروزه با صنعتی شدن جوامع، ترکیبات سمی زیادی در محیط آزاد شده است. آلودگی محیطی ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین عوامل جهانی آلودگی خاک است که امنیت غذایی را تهدید می کند. گیاهان دارویی جزء گیاهان مهم اقتصادی بوده و فرآورده های آنها در سطح وسیع و بالایی در جهان و ایران مصرف می شوند. از آنجایی که کادمیم به عنوان عنصر اصلی در ایجاد انواع سرطان ها به ویژه سرطان گوارش شناخته شده است، بررسی اثرات این فلز سمی بر خواص کمی و کیفی رازیانه ضروری و مهم است. استفاده از نانو کودها در خاک و عناصر تغدیه ای می تواند راهکاری مناسب برای کاهش اثرات نامطلوب این فلز سنگین باشد. این آزمایش به منظور ارزیابی برخی ویژگی های بیوشیمیایی گیاه رازیانه و امکان تخفیف اثرات تنش فلز سنگین کادمیوم با محلول پاشی نانوذره سلنیوم، عصاره جلبکی و برهمکنش آنها در شرایط گلخانه ای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی طی آزمایشی با سه تکرار در سال 1402-1403 اجرا گردید. فاکتور اول شامل فلز سنگین کلرید کادمیم در دو سطح (شاهد و 20 میلیگرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور دوم تغذیه برگی در سه سطح (شاهد، عصاره جلبکی و نانوذره سلنیوم به ترتیب با غلظتهای 2 میلی گرم در لیتر و 20 میلی گرم در لیتر در نظر گرفته شد. یافته ها نشان دادند که در شرایط تنش کادمیوم میزان مالون دی آلدهید، آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز، محتوای پرولین و درصد نشت یونی افزایش معنی داری یافت، درحالی که محتوای رنگیزه های فتوسنتزی نسبت به شاهد کاهش نشان داد. همچنین بیشترین سطح غلظت مالون دی آلدهید و فعالیت آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در محلولپاشی با عصاره جلبکی تحت تنش کادمیوم نسبت به شاهد ملاحظه شد. اثر هم افزایی نانوذره سلنیوم و عصاره جلبکی موجب کاهش 91/3 درصدی نشت یونی و افزایش73/16 درصدی پرولین و رنگیزه های فتوسنزی به ویژه افزایش 11/33 درصدی کلروفیل b شد. به عبارتی اثرات نامطلوب تنش کادمیوم با تقویت سیستم آنتی اکسیدانی و فتوسنتزی گیاه رازیانه توسط نانوذره سلنیوم و عصاره جلبکی کاهش یافته است. به طور کلی تغذیه برگی با عصاره جلبکی (غلظت دو میلی گرم بر لیتر) به دلیل محتوای بالای عناصر ماکرو و میکرو و خاصیت آنتی اکسیدانی در مقایسه با نانوذره سلنیوم، توانسته با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی رادیکال های آزاد را مهار و با کاهش نشت الکترولیت، یکپارچگی غشاء را در شرایط تنش کادمیوم حفظ کند.

علمی پژوهشی - زراعت

ارزیابی خلاء عملکرد گندم و کلزا با استفاده از روش آنالیز خط مرزی (BLA) در شهرستان خرمشهر

حمید مطوریان؛ آیدین خدایی جوقان؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ سید عطاء اله سیادت؛ بنیامین ترابی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 373-385

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43754.2101

چکیده

این پژوهش به منظور مستندسازی فرایند تولید مرتبط با مدیریت زراعی 60 مزرعه گندم و57 مزرعه کلزا با تنوع در سطح زیرکشت، عملیات زراعی و میزان عملکرد براساس اطلاعات مراکز خدمات و پایش مستمر در سال زراعی 1398-1397 ... بیشتر این پژوهش به منظور مستندسازی فرایند تولید مرتبط با مدیریت زراعی 60 مزرعه گندم و57 مزرعه کلزا با تنوع در سطح زیرکشت، عملیات زراعی و میزان عملکرد براساس اطلاعات مراکز خدمات و پایش مستمر در سال زراعی 1398-1397 انجام شد. اطلاعات مورد نیاز مربوط به مزارع (موقعیت و وضعیت زهکشی)، مدیریت زراعی شامل عملیات تهیه زمین (نوع ادوات، نوع، تعداد و زمان شخم و دیسک)، رقم مورد استفاده (نحوه ضدعفونی بذر، میزان بذر و وسیله کاشت)، زمان کاشت، کود (نوع کود، میزان کود، و زمان مصرف کود پایه و سرک)، مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز (میزان مصرف و نوع سموم مصرفی)، تعداد، میزان و زمان آبیاری (روش‌های آبیاری سنتی و تحت فشار) و مسائل مربوط به برداشت (نوع ادوات، زمان برداشت و میزان عملکرد) از طریق پرسشنامه از کشاورزان و یا مشاهده و اندازه‌گیری تکمیل و در پایان فصل رشد میزان عملکرد واقعی برداشت شده توسط کشاورزان ثبت گردید. در این مطالعه خلاء عملکرد به روش آنالیز خط مرزی و با رسم پراکنش داده‌های عملکرد در مقابل متغیرهای مختلف مدیریتی و بیشترین عملکردها در سـطوح مختلف هر نهاده یا مدیریت خاص انتخاب شد. با استفاده از این روش میانگین عملکرد، عملکرد قابل حصول و خلاء عملکرد گندم به‌ترتیب 3654، 4839 و 1185 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. تجزیه و تحلیل داده‌های مورد بررسی مزارع گندم نشان داد که جهت رسیدن به عملکرد قابل حصول به مصرف 258 کیلوگرم در هکتار بذر، استفاده از رقم مهرگان، تاریخ کاشت تا 24 مهرماه، کاربرد 280 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن، مصرف حداقل 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر، حداقل 6 بار آبیاری و استفاده از حداقل 70 کیلوگرم کود پتاسیم نیاز است. همچنین متوسط عملکرد کشاورزان کلزاکار 2063 کیلوگرم بود که با بهبود مدیریت زراعی می‌توان به عملکرد 2939 کیلوگرم در هکتار دست یافت و برای این منظور مصرف حداکثر هفت کیلوگرم بذر در هکتار، تاریخ کاشت حداکثر تا 17 آبان، استفاده از حداقل 300 کیلوگرم کود نیتروژن، کاربرد حداقل 42 کیلوگرم کود فسفر و استفاده از رقم هایولا50 لازم است. بر اساس یافته‌های این پژوهش درصد خلاء عملکرد در گندم 5/31 درصد و کلزا 48 درصد بود که نشان‌دهنده تاثیرپذیری بالای گندم و کلزا نسبت به استفاده از روش‌های مدیریتی مناسب دارد.

علمی پژوهشی - زراعت

مطالعه رنگریزه‌ فتوسنتزی، عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا (Camelina sativa L.) تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری در منطقه تهران

کیمیا مومنی شیجانی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده؛ امیر محمد عابدی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 387-403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46765.2161

چکیده

با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات ... بیشتر با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. در این پژوهش عوامل بررسی شده شامل رژیم‌های مختلف آبیاری در زمان گلدهی گیاه در چهار سطح به عنوان عامل اصلی تعریف شد. این سطوح شامل آبیاری مطلوب (بدون تنش)، کم‌آبی ملایم، کم‌آبی متوسط و کم‌آبی شدید بود. که به ترتیب آبیاری تا زمانی ادامه یافت که رطوبت قابل استفاده گیاه در منطقه ریشه به 20، 40، 60 و 80 درصد برسد و سپس ادامه آبیاری تا حد ظرفیت زراعی مزرعه و عامل فرعی شامل کاربرد کود نیتروژن از منبع اوره به صورت محلول‌پاشی برگی در شش سطح (1%، 2%، 3%، 4% و محلول‌پاشی آب مقطر و عدم محلول‌پاشی) بود. با توجه به نتایج این پژوهش مشاهده شد که در شرایط آبیاری مطلوب، عملکرد دانه و مقدار روغن بیشترین مقدار را نشان دادند. عملکرد دانه در شرایط کم‌آبی ملایم نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) 83/12 درصد کاهش داشت و محلول‌پاشی اوره 1، 2، 3 و 4 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 23/18، 95/27، 30/16 و 74/11 درصد عملکرد دانه را افزایش داد. استفاده از محلول‌پاشی کود اوره با غلظت 3% نیتروژن منجر به افزایش بیشتری در عملکرد دانه و مقدار روغن نسبت به سایر غلظت‌ها شد. عملکرد روغن در شرایط کم‌آبیاری ملایم و متوسط نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) به ترتیب 42/4 و 23/21 درصد کاهش داشت. همچنین محلول‌پاشی اوره 1، 2 و 3 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 85/23، 37/35 و 81/23 درصد عملکرد روغن را افزایش داد. تیمار کم‌آبی ملایم و محلول‌پاشی اوره 4 درصد نیتروژن بیشترین مقادیر اسید چرب پالمیتیک، استئاریک، اولئیک و لینولئیک را ایجاد کرد. از سوی دیگر، بیشترین مقدار اروسیک‌اسید از تیمار آبیاری مطلوب و محلول‌پاشی اوره 1 درصد نیتروژن به دست آمد.

علمی پژوهشی - زراعت

تعیین تراکم مطلوب گیاهی در دو نوع خاک با خصوصیات فیزیکوشیمیایی مختلف در نشاکاری دستی و ماشینی برنج (Oryza sativa L.)

ابراهیم رضایی؛ مرتضی سام دلیری؛ حمیدرضا مبصر؛ امیرعباس موسوی میرکلایی؛ مرتضی مبلغی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 405-423

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47425.2191

چکیده

خاک یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی و منبع اصلی تأمین مواد مغذی و آب برای رشد گیاهان است. از اینرو خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌طور مستقیم بر رشد گیاه و در نتیجه بر تولید محصول برنج تأثیر می-گذارد. همچنین ... بیشتر خاک یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی و منبع اصلی تأمین مواد مغذی و آب برای رشد گیاهان است. از اینرو خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌طور مستقیم بر رشد گیاه و در نتیجه بر تولید محصول برنج تأثیر می-گذارد. همچنین تعیین تراکم مطلوب گیاهی اساسی‌ترین و حیاتی‌ترین اقدامات زراعی برای کاشت ارقام برنج پرمحصول می‌باشد. با توجه به نشاکاری برنج در ایران به هر دو صورت دستی و ماشینی، آزمایش جاری با هدف تعیین تراکم مطلوب گیاهی در دو نوع خاک با خصوصیات فیزیکوشیمیایی مختلف در نشاکاری دستی و ماشینی برنج انجام شد. آزمایش حاضر به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال‌های 1400 و 1401 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد قائم‌شهر، استان مازندران انجام شد. عوامل آزمایشی شامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (خاک نوع اول و خاک نوع دوم) به‌عنوان عامل اصلی، روش کاشت (نشاکاری دستی و ماشینی) به‌عنوان عامل فرعی و تراکم بوته (به‌ترتیب 9/15، 8/20 و 8/27 بوته در متر مربع) به‌عنوان عامل فرعی-فرعی بودند. نتایج نشان دادند که در مرحله آغازش خوشه، بیشترین طول ریشه در سال 1401 در تراکم 8/27 بوته در متر مربع (9/23 سانتی‌متر) به‌دست آمد. در همان مرحله، بیشینه وزن تر ریشه در سال 1401 با خاک نوع دوم (2/66 گرم) مشاهده شد. در مرحله رسیدگی، بیشینه طول ریشه با خاک نوع دوم در نشاکاری دستی (4/22 سانتی‌متر) ثبت شد. در همان مرحله، بیشترین وزن تر ریشه با خاک نوع دوم در تراکم 9/15 بوته در متر مربع (4/86 گرم) مشاهده شد. بیشترین تعداد خوشه در متر مربع در خاک نوع دوم به‌ترتیب در نشاکاری ماشینی و تراکم 8/27 بوته در متر مربع (6/554 خوشه) و در نشاکاری دستی با همان تراکم بوته (4/547 خوشه) به‌دست آمد. بیشترین تعداد کل خوشه‌چه در خوشه در خاک نوع اول در نشاکاری دستی و تراکم 8/27 بوته در متر مربع (1/134 خوشه‌چه) مشاهده شد که به‌خاطر تعداد خوشه در متر مربع (0/427 خوشه) بود. کمترین وزن هزار دانه در سال 1400 با خاک نوع اول در نشاکاری دستی (6/26 گرم) به‌دست آمد. عملکرد دانه در خاک نوع دوم، 7/8 درصد بیشتر از خاک نوع اول بود. همچنین بیشترین عملکرد دانه در تراکم 8/27 بوته در متر مربع (8687 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده در مطاله حاضر، خاک نوع دوم و تراکم 8/27 بوته در متر مربع هر کدام به‌تنهایی به‌منظور دستیابی به بالاترین عملکرد دانه به‌عنوان پیشنهادات قابل ارائه می‌باشند.

علمی پژوهشی - زراعت

آنالیز خلا عملکرد برنج در شعیبیه خوزستان: عوامل کاهنده عملکرد، بیشترین سهم را در کاهش عملکرد دانه دارند

غضبان عنافجه؛ الهام الهی فرد؛ ابوالفضل درخشان؛ احمد زارع

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 425-440

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46453.2153

چکیده

یکی از مشکلات اساسی تولید محصولات زراعی در کشور ایران و بسیاری از کشورهای جهان، اختلاف بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل حصول (عملکرد پتانسیل) است. به این فاصله و اختلاف عملکرد، خلأ عملکرد گفته ... بیشتر یکی از مشکلات اساسی تولید محصولات زراعی در کشور ایران و بسیاری از کشورهای جهان، اختلاف بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد قابل حصول (عملکرد پتانسیل) است. به این فاصله و اختلاف عملکرد، خلأ عملکرد گفته می‌شود. از این‌رو، پژوهشی با هدف تعیین خلا عملکرد برنج در منطقه شعیبیه استان خوزستان انجام شد. این پژوهش در سال 1400 به صورت پیمایشی در 100 مزرعه از اراضی تحت کشت برنج منطقه شعیبیه شهرستان شوشتر انجام شد. برای تعیین خلا عملکرد دانه برنج از روش تحلیل مقایسه کارکرد استفاده شد. مدل‌سازی تولید دانه در مزارع برنج با بررسی رابطه بین تمامی متغیرهای مورد بررسی با عملکردهای دانه مشاهده‌شده در مزارع به روش رگرسیون گام به گام پیش‌رونده انجام شد. مدل تولید بدست‌آمده با این روش توانست 89 درصد از تغییرات عملکرد دانه مزارع برنج مطالعه‌شده را با متغیرهای مورد بررسی توجیه کند. نتایج نشان داد که بین میانگین عملکرد کشاورزان (47/5044 کیلوگرم در هکتار) و عملکردهای قابل‌دستیابی در منطقه (61/6902 کیلوگرم در هکتار) در حدود 1495 کیلوگرم در هکتار فاصله وجود داشت. از این مقدار خلاء عملکرد پیش‌بینی‌شده در منطقه، سهم عوامل سن کشاورز، شدت آلودگی مزارع به علف‌های هرز، حضور علف‌هرز بندواش در مزارع، استفاده از اصلاح‌کننده آب طی عملیات سم‌پاشی، شدت آلودگی مزرعه به آفت کرم ساقه‌خوار و شدت آلودگی مزارع به بیماری بلاست به ترتیب معادل 29/3، 29/62، 53/2، 99/6، 22/20 و 68/4 درصد بود. آنالیز خلا عملکرد برنج نشان داد که آلودگی مزارع به علف‌های هرز به‌تنهایی عامل حدود 3/62 درصد کاهش عملکردها نسبت به عملکردهای قابل‌دستیابی بود. در تمامی مزارع مورد مطالعه علف‌های هرز اویارسلام ارغوانی، درنه سرخه، لویی و قیاق مشاهده و ثبت شدند. با توجه به عدم وجود تنوع در مزارع، مدل قادر به تفکیک میزان افت عملکرد ایجاد شده توسط هر کدام از این علف‌های هرز نبود. شدت آلودگی مزارع برنج به علف‌های هرز نیز تنها در 6 درصد مزارع کم و در 94 درصد باقی‌مانده آلودگی متوسط تا بسیار زیاد مشاهده شد. برخی علف‌کش‌های مورد استفاده نظیر بن‌سولفورون-متیل و تری‌بنورون-متیل ارتباط منفی معنی‌داری با عملکردهای دانه مشاهده‌شده در مزارع برنج داشتند. از‌اینرو، به‌نظر می‌رسد کشاورزان می‌بایست در استفاده از این علف‌کش‌ها در مزارع برنج تجدید نظر نمایند. همچنین، تأخیر در کاشت و مصرف تجملی کودهای نیتروژن‌دار ارتباط نزدیکی با شدت آلودگی مزارع به علف‌های هرز و کاهش عملکرد داشت. در بررسی رابطه بین عملکردهای بدست‌آمده در مزارع برنج و تاریخ سم‌پاشی علف‌کش (31 تا 77 روز پس از کاشت) به‌وضوح رابطه منفی معنی‌داری مشاهده شد؛ یعنی با تاخیر در زمان سم‌پاشی و به‌تبع افزایش توان رقابتی علف‌های هرز که ممکن است با کاهش کارایی علف‌کش‌ها نیز همراه باشد، عملکردها به‌طور خطی کاهش یافت. در مجموع، از میان متغیرهایی که اثر معنی‌داری بر عملکردهای مشاهده‌شده در منطقه داشتند، به استثنای متغیر سن کشاورز، همگی مرتبط با عوامل کاهنده عملکرد، یعنی آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز بودند. بر اساس نتایج بدست آمده، عوامل کاهنده عملکرد، در مجموع، حدود 90 درصد از خلا عملکرد مشاهده‌شده در منطقه را توضیح داد.

علمی پژوهشی - گیاهان دارویی و معطر

تأثیر سلنیوم، سلسیوم و زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد و درصد اسانس رازیانه(Foeniculum vulgare Miller.) در منطقه خسروشهر

جلیل شفق کلوانق؛ محمدباقر تاج خلیلی؛ احمد بایبوردی؛ مینا امانی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 441-454

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44762.2122

چکیده

بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی بر ... بیشتر بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی بر میزان تولید اسانس بیفزاید. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثرات محلولپاشی سلنیوم و سلسیوم و زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و درصد و عملکرد اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Miller.) انجام شد. این آزمایش بهصورت اسپلیت اسپلیت پلات (دوبار خرد شده) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خسروشهر در سال زراعی 1399 اجرا گردید. فاکتور اول شامل محلولپاشی سلسیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) و فاکتور دوم محلولپاشی سلنیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) بهترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی و فاکتور سوم شامل کاربرد زئولیت (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) در کرت‌های فرعی فرعی قرار داده شدند. در مرحله رسیدگی کامل، 5 بوته از یک مترمربع هر کرت برداشت گردید و ماده خشک کل بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه با کاربرد این تیمارها افزایش یافت که نتیجه آن افزایش عملکرد اسانس رازیانه در واحد سطح بود. براساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادهها، کاربرد هر سه ترکیب زئولیت، سلسیوم و سلنیوم افزایش معنی‌داری را در عملکرد اسانس رازیانه باعث شد و این صفت را بهترتیب بهمیزان 24، 1/23 و 5/22 درصد افزایش داد. سلسیوم و سلنیوم با افزایش عملکرد دانه تولیدی، عملکرد اسانس را افزایش داد. علاوه بر آن زئولیت از طریق تعداد دانه، بر عملکرد دانه اثر مثبت داشت، درحالیکه سلسیوم و سلنیوم، هر دو ویژگی اجزای عملکرد شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه را افزایش داد. درنهایت افزایش محصول اسانس رازیانه تحت تأثیر کاربرد زئولیت، سلسیوم و سلنیوم قرار گرفت. در اغلب موارد هر سه ترکیب بر صفات ارزیابی شده مؤثر بود و لذا میتوان این گونه نتیجهگیری کرد که این سه ترکیب با مکانیسمهای مختلف بر افزایش عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه مؤثر بودند.

علمی پژوهشی - گیاهان دارویی و معطر

بررسی اثرات کودهای شیمیایی و زیستی بر مقادیر مواد مؤثره اسانس گیاه مریم گلی (Salvia officinalis L. )

بهلول عباس زاده؛ معصومه لایق حقیقی؛ راضیه عظیمی؛ نگار ولی زاده

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 455-474

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47372.2188

چکیده

استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن‌ها در کشورهای مختلف توسعه فراوانی یافته‌اند. مریم‌‌گلی با نام علمیSalvia officinalis از گیاهان دارویی باارزش تیره نعنائیان است. برگ های مریم‌گلی حاوی انواع مختلفی ... بیشتر استفاده از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن‌ها در کشورهای مختلف توسعه فراوانی یافته‌اند. مریم‌‌گلی با نام علمیSalvia officinalis از گیاهان دارویی باارزش تیره نعنائیان است. برگ های مریم‌گلی حاوی انواع مختلفی از فلاونوئیدها و ترکیبات فنولیک می‌باشند و دارای خواص دارویی مهمی همچون فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی بوده و علاوه براین، از برگ‌ها و سرشاخه‌های‌گلدار مریم گلی در فراوری مواد غذایی و عطرسازی نیز استفاده می شود. برخی از ترکیبات موجود در اسانس مریم‌گلی نظیر 8,1-سینئول، بورنئول، کامفور و توجن دارای خصوصیاتی چون ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی، بهبود حافظه، آلزایمر و ضد سرطان می باشد.کاربرد کودهای زیستی نه تنها نقش مهم و اساسی در افزایش عملکرد گیاهان دارویی دارند، بلکه بر کیفیت مواد مؤثره نیز مؤثر هستند. یکی از راهکارها در سیستم های کشاورزی پایدار جهت افزایش حاصلخیزی خاک، استفاده حداقلی از نهاده های درون مزرعه ای، از جمله کودهای زیستی وکاربرد تلفیقی آن با کودهای آلی وشیمیایی می‌باشد. همچنین از عوامل ضروری موفقیت در کشت، مدیریت کود می‌باشد. به ‌منظور ارزیابی اثرات کاربرد مصرف کودهای شیمیایی و زیستی بر تغییرات درصد و ترکیبات اسانس گیاه مریم‌گلی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401-1400درمزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اجراشد. تیمارهای آزمایش شامل فاکتور اول، شاهد (عدم مصرف کود)، کودهای شیمایی شامل کود فسفات(P) 150کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل و کود ازته(N) 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) فاکتور دوم شامل عدم تلقیح و تلقیح با قارچ‌های مایکوریزا، گونه‌های Funneliformis mosseae و Rhizophagus irregularis و باکتری‌های حل‌کننده‌ فسفات Pseudomonas fluorescens strain 187 بودند. نتایج نشان داد که استفاده از کودهای شیمیایی بر عملکرد و درصد ترکیبات اسانس آلفا-پنین، کامفن،8,1-سینئول، آلفا-توجون و بتا-توجون، مجموع مونوترپن‌های هیدروکربنی، مجموع منوترپن‌های اکسیژن‌دار و مجموع سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار، عملکرد ترکیب‌هایی نظیر آلفا-پینن، 8,1-سیئنول، آلفا توجون، بتا توجون و عملکرد کامفر معنی‌دار بود. همچنین بیشترین درصد ترکیب آلفا-توجون (25/0 %) در تیمار کاربرد هر دو کودهای شیمیایی (اوره و فسفاته) بدست آمد. بیشترین درصد لینالول و عملکرد کامفن نیز در تیمار کاربرد کودهای زیستی حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس با میانگین 57/97، 07/97 و 27/89 کیلوگرم در هکتار به ترتیب متعلق به تیمارهای N300P0* Funneliformis mosseae + Rhizophagus irregularis + Pseudomonas fluorescens strain 187، Pseudomonas fluorescens strain 187 *N0P150، Funneliformis mosseae + Rhizophagus irregularis + Pseudomonas fluorescens strain 187* N0P150 بود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مریم‌گلی به دلیل تولید اندام هوایی فراوان، نیازمند کوددهی مناسب برای دستیابی به عملکرد بالا است. با این حال، درصد اسانس این گیاه تحت تأثیر عوامل محیطی مانند کوددهی قرار نگرفت و به نظر می‌رسد بیشتر تحت کنترل عوامل ژنتیکی باشد. این یافته می‌تواند در آینده به انتخاب و معرفی ارقام با درصد بالای اسانس کمک شایانی کند. همچنین، با ترکیب کودهای شیمیایی و زیستی می‌توان به طور مؤثری بر درصد و مقدار ترکیبات اصلی اسانس مریم‌گلی تأثیر گذاشته و به تولید گیاهانی با کیفیت بالاتر و درصد بالای ترکیبات خاص دست یافت.

علمی پژوهشی - مدل سازی

شبیه‌سازی پاسخ ارقام عدس به تاریخ کاشت و رطوبت اولیه خاک در استان لرستان

مجتبی کوهرو؛ سجاد رحیمی مقدم؛ خسرو عزیزی؛ سعید حیدری؛ سیدرضا امیری

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، صفحه 475-489

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.45041.2127

چکیده

حبوبات پس از غلات دومین منبع غذایی در کشورهای در حال توسعه هستند و تقریبا یک چهارم نیاز پروتئین در این کشورها توسط حبوبات تامین می‌گردد. تولید عدس مانند گیاهان دیگر تحت تاثیر سه فاکتور مدیریت، ژنتیک ... بیشتر حبوبات پس از غلات دومین منبع غذایی در کشورهای در حال توسعه هستند و تقریبا یک چهارم نیاز پروتئین در این کشورها توسط حبوبات تامین می‌گردد. تولید عدس مانند گیاهان دیگر تحت تاثیر سه فاکتور مدیریت، ژنتیک و محیط می‌باشد. با بهینه‌سازی این عوامل می‌توان به تولید بیشتری دست پیدا کرد. بر این اساس، مطالعه حاضر به منظور شبیه‌سازی اثرات رقم، تاریخ کاشت و رطوبت اولیه خاک بر عملکرد دانه عدس در مناطق مختلف استان لرستان انجام شد. مناطق مورد بررسی شامل الیگودرز، نورآباد، خرم‌آباد و کوهدشت بودند. به منظور شبیه‌سازی رشد و نمو محصول عدس از مدل SSM-iCrop2استفاده شد. داده‌های مورد نیاز برای اجرای مدل شامل داده‌های اقلیمی، خاکی، مدیریتی و گیاهی بودند. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار تاریخ کاشت (9 بهمن، 23 بهمن، 13 اسفند و 30 فرودین)، دو رقم (زودرس و دیررس) و چهار آب اولیه خاک (32، 36، 42 و 58 میلی‌متر) بودند. تعداد سال‌های شبیه‌سازی برابر با 41 سال (1399-1358) بود. برای به دست آمدن آب‌های اولیه خاک و تاریخ کاشت‌ها یک آزمایش اولیه شبیه‌سازی انجام شد. نتایج نشان داد که به طور میانگین در همه‌ی تیمارهای مورد بررسی، بالاترین عملکرد دانه با 388 کیلوگرم در هکتار در منطقه خرم‌آباد به علت طول فصل رشد بیشتر بدست آمد. همچنین اختلاف ایجاد شده توسط تیمارهای تاریخ کاشت از 124 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 30 فروردین تا 364 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 9 بهمن بود. دلیل بالا بودن عملکرد دانه در تاریخ کاشت 9 بهمن نسبت به تاریخ کاشت‌های دیگر بیشتر بودن بارندگی تجمعی در طول فصل رشد (3/149 میلی‌متر در مقابل 2/99 میلی‌متر) و پایین‌تر بودن میانگین دما در طول فصل رشد (9/22 درجه ‌سانتی‌گراد در مقابل 9/23 درجه ‌سانتی‌گراد) بود. به طور میانگین در همه‌ی مناطق، تاریخ‌ کاشت‌ها و ارقام مورد بررسی بیشترین عملکرد دانه (263 کیلوگرم در هکتار) در آب اولیه خاک 58 میلی‌متر شبیه‌سازی شد. همچنین به طور میانگین در همه‌ی تاریخ کاشت‌ها، آب‌های اولیه خاک و مناطق، عملکرد دانه رقم زودرس (405 کیلوگرم در هکتار) به علت اجتناب از تنش خشکی آخر فصل بیشتر از رقم دیررس (63 کیلوگرم در هکتار) بود. با در نظر گرفتن برهمکنش‌های مختلف به طور میانگین در همه‌ی مناطق، بیشترین عملکرد دانه با 704 کیلوگرم‌ در هکتار در برهمکنش رقم زودرس، تاریخ کاشت 9 بهمن و آب اولیه خاک 58 میلی‌متر شبیه‌سازی شد. به طور کلی نتایج مشخص کرد که عملکرد دانه عدس در بین تیمارها (تاریخ کاشت، رقم و آب اولیه خاک) و مناطق مختلف مورد بررسی در استان لرستان متفاوت بود. کشاورزان استان لرستان با استفاده از برهمکنش تاریخ کاشت زودهنگام (9 بهمن) × رقم زودرس (کیمیا) × آب اولیه خاک بالاتر (58 میلی‌متر) می‌توانند عملکرد دانه را افزایش دهند. باید ذکر شود که مطالعه حاضر تحت شرایط محدودیت آب انجام شده است و پیشنهاد می‌شود محققان در مطالعات آینده بر روی دیگر فاکتورهای محدودکننده و کاهنده متمرکز شوند.

بررسی مناسب ترین روش و زمان پیوند درخت کُنار (.Ziziphus spina-christi L) در منطقه‌ی اهواز

عزیز تراهی؛ مجید علی‌حوری

دوره 34، شماره 2 ، بهمن 1390، ، صفحه 81-86

چکیده

درخت کُنار از جملـه درختان میـوه مناطق گرمسیـری و نیمه گرمسیـری است که در کشورهای مختلفی از اروپا، امریکا، افریقا، استرالیا و آسیا از جمله ایران گسترش یافتهاست. کُنار از جمله مقاوم‎ترین درختان میوه ... بیشتر درخت کُنار از جملـه درختان میـوه مناطق گرمسیـری و نیمه گرمسیـری است که در کشورهای مختلفی از اروپا، امریکا، افریقا، استرالیا و آسیا از جمله ایران گسترش یافتهاست. کُنار از جمله مقاوم‎ترین درختان میوه به شرایط سخت محیطی به ویژه شرایط خشکی و کم‎آبی، شوری و درجه حرارت های بالا به شمار می رود. کُنار درختی است که علاوه بر مصرف میوه آن به صورت تازه خوری دارای کاربردهای متعدد نیز می باشد. با وجود ویژگی های مطلوب این درخت، کشت و کار آن در کشور هنوز به صورت تجاری متداول نشده است. از جمله مهم ترین دلایل عدم توسعه ی کشت باغ‌های تجاری آن، کمبود نهال پیوندی و نبود اطلاعات کافی در مورد پیوند این گیاه است. لذا به منظور بررسی تکثیر به روش پیوند، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه فاکتور زمان پیوند (خرداد و شهریور)، روش پیوند {تی (T)، تی معکوس (┴) و لوله ای} و نوع اکوتیپ (پیوندک درختان اکوتیپ A، اکوتیپ B و اکوتیپ C) از سال 1382 به مدت دو سال به مرحله ی اجرا گذاشته شد. بر اساس نتایج به دست آمده، در استان خوزستان پیوند در شهریورماه با 26/80 درصد گیرایی مناسب تر از خرداد ماه و روش پیوند پیوند تیمعکوس (┴) با 15/86 درصد گیرایی مناسب تر از روش‌های پیوند تی و لوله‌ای است. اکوتیپ اثر معنی داری بر میزان گیرایی پیوند نداشته است که می تواند نشان دهنده ی میزان سازگاری بالای نهال‌های بذری با پیوندک‌های مورد آزمون باشد.

اثر زمان برداشت و روش بسته‌بندی برکیفیت و عمر انباری میوه زردآلوی رقم قربان مراغه

محمد زرین‌بال؛ عادل دباغ محمدی نسب؛ راحله رسولی پیروزیان

دوره 36، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 1-11

چکیده

میوه زردآلو به دلیل شدت تنفسی بالا و سرعت زیاد فرآیند رسیدگی، عمر انباری کوتاهی داشته و بلافاصله پس از برداشت به بازار عرضه می‌شود. برداشت میوه‌های زردآلو در زمان مناسب و بسته‌بندی مطلوب آنها عمر انباری ... بیشتر میوه زردآلو به دلیل شدت تنفسی بالا و سرعت زیاد فرآیند رسیدگی، عمر انباری کوتاهی داشته و بلافاصله پس از برداشت به بازار عرضه می‌شود. برداشت میوه‌های زردآلو در زمان مناسب و بسته‌بندی مطلوب آنها عمر انباری میوه‌ها را افزایش می‌دهد. این پژوهش با هدف بررسی اثر زمان برداشت و روش بسته‌بندی زردآلو بر افزایش عمر انباری و کاهش ضایعات آن انجام شد. طرح آزمایشی اسپلیت- فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی بود که در آن میوه‌های زردآلوی رقم "قربان مراغه" در سه مرحله مختلف رسیدگی میوه (فاکتور اصلی) بر اساس شاخص رنگ پوست میوه برداشت شدند. سپس میوه‌ها در جعبه‌های بدون پوشش و یا با پوشش پلی‌اتیلن بسته‌بندی شده (فاکتور فرعی) و در سردخانه با دمای 2-0 درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 85% بمدت صفر (شاهد)، 7، 14‌، 21 و 28 روز (فاکتور فرعی) نگهداری شدند. پس از پایان هر مرحله از انبار نمودن میوه‌ها در سردخانه، خصوصیات میوه‌ها شامل وزن میوه، سفتی بافت، میزان مواد جامد محلول، pH و هدایت الکتریکی عصاره میوه اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که مناسب‌ترین زمان برداشت میوه زردآلو در رقم "قربان مراغه" مرحله دوم برداشت (رنگ پوست میوه زمینه زرد با لکه‌های سبز) و همزمان با 82 روز پس از تمام گل معادل با 1176 درجه روز (28224 درجه ساعت) واحد حرارتی بوده و استفاده از پوشش پلی‌اتیلنی در بسته‌بندی میوه‌ها در افزایش عمر انباری آنها اثر معنی‌داری داشت. در این شرایط میوه‌های رقم "قربان مراغه" تا 28 روز با کیفیت مناسب در سردخانه قابل نگهداری بودند. تاخیر در برداشت میوه‌های زردآلو عمر انباری میوه‌ها را بصورت معنی‌داری کاهش داد. همچنین با افزایش مدت انبارداری میوه‌های زردآلو در سردخانه، سفتی میوه‌ها کاهش و میزان مواد جامد محلول، pH و هدایت الکتریکی عصاره میوه‌ها افزایش یافت.

تحریک ریشه‌های موئین تراریخت در گیاه دارویی شقایق (Papaver somniferum L) با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز (Agrobacterium rhizogenes)

احمد جلیلیان؛ احمد اسماعیلی؛ فرهاد نظریان فیروزابادی؛ سیده زهرا حسینی

دوره 39، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12057

چکیده

گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی ... بیشتر گیاه شقایق (Papaver somniferum L.) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان داروئی شناخته شده است. با توجه به این‌که پتانسیل مواد دارویی گیاهان دارویی درشرایط طبیعی بسیار محدود می‌باشد، از این رو کشت بافت گیاهی به‌عنوان یکی از روش‌های کاربردی نقش مهمی در راستای تولید صنعتی متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی دارد. از میان سیستم‌های کشت بافت، سیستم ریشه‌های موئین در شرایط کشت بدون تنظیم‌کننده رشد بسیار پایدار است و به دلیل ثبات ژنتیکی و بیوشیمیایی ذاتی، متابولیت‌های ثانویه را در طی یک دوره‌ی طولانی تولید می‌کنند. در این پژوهش به منظور بهینه‌سازی شرایط کشت ریشه‌های موئین از سویه‌های مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز (ATCC15834،A4 و GMI9534)، محیط‌های کشت MS و ½MS، دو دمای 25 و 17 درجه سلسیوس در دوره هم‌کشتی و دو نوع ریزنمونه‌ی اندام هوایی و محور زیرلپه استفاده گردید. صفت‌های درصد تحریک ریشه موئین، تعداد ریشه موئین در ریزنمونه و تعداد انشعاب فرعی ریشه موئین در طول یک سانتی‌متر از ریزنمونه اندازه‌گیری شد. واکاوی نتایج نشان داد که سویه‌ی ATCC15834، محیط کشت ½ MS، دمای 25 درجه سلسیوس همکشتی و ریزنمونه اندام هوایی بهترین ترکیب تیماری جهت تحریک ریشه موئین در گیاه شقایق هستند. با استفاده از واکنش PCR تأیید تراریختی ریشه‌های موئین با آغازگرهای اختصاصی ژن rolB انجام گرفت.

تأثیر سطوح مختلف پلوییدی بر قابلیت باروری دانه‌گرده، جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری گیاهچه تولیدی بادمجان

حامد کاوه؛ سید حسین نعمتی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 1-12

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.18116.1350

چکیده

به منظور بررسی اثر اتوتتراپلوییدی در گیاه بادمجان (Solanum melongenaL.)، بر قابلیت باروری، تعداد روز تا تشکیل میوه، سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری؛ آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی برروی چهار رقم کشتزار، ... بیشتر به منظور بررسی اثر اتوتتراپلوییدی در گیاه بادمجان (Solanum melongenaL.)، بر قابلیت باروری، تعداد روز تا تشکیل میوه، سرعت و درصد جوانه‌زنی بذر و نشاپذیری؛ آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی برروی چهار رقم کشتزار، یلدا، چاه‌بلند و پاسارگاد انجام گرفت. در آزمایشی جداگانه و در سه تکرار اندازه‌گیری درصد و سرعت جوانه‌زنی در هر رقم و سطح پلوییدی انجام گرفت. بذور تتراپلویید از گیاهان اتوتتراپلویید که با تیمار کلشیسین به‌دست آمده ‌بودند، تهیه شدند. برای مقایسه صفات بین سطوح مختلف پلوییدی موجود، بذرها در شرایط گلخانه‌ای در تخته پرورش نشا، کشت‌شده و درصد و سرعت ظهور گیاهچه محاسبه گردید. با گذر از دوره دانهالی، نشاها به گلخانه با بستر خاکی منتقل شدند. از زمان کشت بذرها در جعبه کاشت، سرعت نمو مراحل مختلف نونهالی (دو برگی شدن، چهار برگی شدن)، اندازه‌گیری شد. تعداد روز تا تشکیل میوه، خصوصیات بذر و دانهال و سرعت نمو در مراحل دانهالی به‌طور معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد تحت تأثیر تغییرات ‌القا‌شده در تعداد دسته‌جات کروموزومی ‌بودند. رنگ‌آمیزی دانه‌های گرده با استوکارمن به منظور تعیین درصد باروری آن‌ها نشان‌داد که با افزایش سطح پلوییدی، قابلیت باروری دانه‌های گرده در سطح احتمال 5 درصد افزایش می‌یابد. در تلاش برای تولید گیاهان تری‌پلویید، هیچ یک از تلاقی‌های انجام‌شده بین دو فرم دیپلویید و تتراپلویید موفقیت‌آمیز نبوده و میوه‌ای تشکیل نگردید.تتراپلویید، سرعت نمو، کلشیسین

تأثیر تاریخ کاشت بر مراحل نموی و صفات کیفی چهار رقم کلزای پاییزه در یاسوج

محمدحسن فلاح هکی؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ حمیدرضا بلوچی؛ هوشنگ فرجی

دوره 35، شماره 2 ، شهریور 1391، ، صفحه 99-113

چکیده

بیشتر

علمی پژوهشی - فیزیولوژی و اصلاح درختان میوه

تأثیر پایه‏ های رویشی و آب مغناطیسی روی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نهال ‏های سیب (Malus domestica) در شرایط تنش شوری

زهرا اسماعیل لو؛ محمدرضا اصغری؛ فریبرز زارع نهندی؛ ابراهیم سپهر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 تیر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46457.2154

چکیده

شوری یکی از مهم‏ترین تنش‏های محیطی می‏باشد که رشد و نموگیاهان و درختان را محدود کرده و سبب تغییرات فیزیولوژیک و متابولیکی در آن‏ها می‏شود. روش‏های متعددی برای مقابله با تنش شوری از جمله استفاده ... بیشتر شوری یکی از مهم‏ترین تنش‏های محیطی می‏باشد که رشد و نموگیاهان و درختان را محدود کرده و سبب تغییرات فیزیولوژیک و متابولیکی در آن‏ها می‏شود. روش‏های متعددی برای مقابله با تنش شوری از جمله استفاده از پایه‏های متحمل و استفاده از آب مغناطیس شده وجود دارد. این پژوهش گلخانه‏ای، به منظور بررسی تأثیر پایه‏های رویشی و آب مغناطیسی در شرایط تنش شوری روی سیب به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال‏های 99-1398 در دانشگاه ارومیه انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل پایه‏های رویشی در دو سطح (M7 و MM106)، آب مغناطیسی در سه سطح (0- 1/0 و 2/0 تسلا) و تنش شوری درسه سطح (0، 40 و 80 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد بیشترین سطح برگ و رشد شاخه در پایه M7 و در شرایط بدون تنش شوری بدست آمد. همچنین، کاربرد آب مغناطیس 2/0 تسلا در شرایط شوری 40 میلی‌مولار سطح برگ را 7/96 درصد و در شرایط شوری 80 میلی‌مولار میزان سطح برگ را 83 درصد بهبود داد. کاربرد 1/0 و 2/0 تسلا آب مغناطیسی در شرایط عدم تنش شوری بالاترین رشد شاخه را داشت. بیش‌ترین میزان فنل در ترکیبات تیماری استفاده از آب مغناطیس 2/0 تسلا در شرایط شوری 80 میلی‌مولار و در پایه MM106 (83/10 میلی‌گرم گالیک اسید در گرم وزن‏تر برگ) بدست آمد. بالاترین طول میان‌گره (58/17 سانتی‌متر) و قطر پایه (2/18 میلی‌متر) در تیمار آب مغناطیس 2/0 تسلا بدست آمد. با افزایش شدت تنش، طول میان‏گره در هر دو پایه M7 و MM106 کاهش یافت و بیشترین طول میان‏گره در پایه M7 و در شرایط عدم تنش شوری با 35/19 سانتی‏متر تولید شد. همچنین، بیشترین قطر پایه در پایه MM106 با 83/19 میلی‏متر مشاهده شود و با افزایش شدت تنش شوری، قطر پایه بطور معنی‏داری کاهش یافت و بیشترین مقدار آن در عدم تنش شوری حاصل شد. رطوبت نسبی آب برگ در پایه M7 با 70/82 درصد، بیشتر از پایه MM106 بود. بالاترین فعالیت آنزیم PAL (77/62 نانومول در گرم وزن‌تر) از تیمار تنش شوری 80 میلی‌مولار، کاربرد آب مغناطیس 1/0 تسلا و در پایه M7 مشاهده شد. نتایج نشان داد آب مغناطیسی قطر پایه، رشد شاخه، محتوای نسبی آب برگ، سطح برگ، ترکیبات فنلی و فعالیت آنزیم PAL نسبت به شاهد را بهبود بخشید. با توجه به نتایج این پژوهش کاربرد آب مغناطیس و پایه M7 اثرات نامطلوب شوری در سیب را تعدیل نموده و استفاده از پایه M7 و آب مغناطیسی در شرایط تنش شوری و عدم شوری توصیه می‏شود.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

ارزیابی و مقایسه درصد و عملکرد روغن دانه در جمعیت‌های مختلف بالنگوی شهری (Lallemantia iberica Fisch. et Mey) در شمال غرب کشور

جلیل شفق کلوانق؛ عادل دباغ محمدی نسب؛ یعقوب راعی؛ پیوند صمیمی فر؛ مینا امانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 تیر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46229.2148

چکیده

مقدمه: گیاه بالنگوی شهری، به‌ دلیل نیاز آبی کم و یا به عبارت دیگر توقع آب کم، دوره رشد کوتاه برای شرایط اقلیمی کشور به‌ ویژه آذربایجان، می‌تواند مناسب باشد. با‌توجه‌ به کاشت اکوتیپ‌های متعدد با خصوصیات ... بیشتر مقدمه: گیاه بالنگوی شهری، به‌ دلیل نیاز آبی کم و یا به عبارت دیگر توقع آب کم، دوره رشد کوتاه برای شرایط اقلیمی کشور به‌ ویژه آذربایجان، می‌تواند مناسب باشد. با‌توجه‌ به کاشت اکوتیپ‌های متعدد با خصوصیات رشدی و عملکردی متنوع و اندازه‌گیری صفات مختلف کمّی و کیفی و همچنین کاربرد روش‌های آماری در تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌توان اکوتیپ‌های سازگار و مناسب برای منطقه را شناسایی و معرّفی کرد و در صورت نیاز در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار داد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن 49 اکوتیپ بالنگوی شهری می‌باشد. مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی ویژگی‌های مرتبط با درصد و عملکرد روغن 49 اکوتیپ بالنگوی شهری (قَرَه‌زَرَک) جمع‌آوری‌ شده از مناطق مختلف کشور، پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و طی سال‌های 1395 و 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. مهم‌ترین صفات اندازه‌گیری شده شامل طول شاخه‌ فرعی بارور، عملکرد دانه در واحد سطح و تعداد دانه در شاخه اصلی و فرعی و همچنین برخی صفات کیفی از قبیل درصد و عملکرد روغن بود. آزمون نرمال بودن داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و تجزیه آماری داده‌ها به صورت تجزیه مرکب با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای MSTAT-C و SPSS انجام شد. مقایسه میانگین داده‌های صفات موردارزیابی با استفاده از آزمون توکی در سطح احتمال یک درصد انجام گرفت. همچنین برای گروه‌بندی اکوتیپ‌ها تجزیه خوشه‌ای به روش Ward انجام و محل برش دندروگرام حاصل با استفاده از تجزیه تابع تشخیص تعیین گردید، همچنین برای ترسیم شکل‌ها از نرم‌افزار Excel استفاده گردید. نتایج: نتایج به‌ دست‌آمده نشان داد که اکوتیپ‌ها در اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نشان دادند. در تجزیه رگرسیونی عملکرد روغن، بالاترین ضریب رگرسیونی (098/1) در عملکرد دانه در واحد سطح مشاهده گردید. بر اساس نتایج مقایسه میانگین، اکوتیپ‌های شماره 37 (روستای الوار بستان‌‌آباد) با میانگین 3/116 گرم در مترمربع، شماره 23 (تبریز 4) با میانگین 7/107 گرم در هر مترمربع و شماره 24 (توده محلی کلوانق 14) با میانگین 7/101 گرم در هر مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح بودند. باتوجه ‌به نتایج جدول تجزیه واریانس اثر اکوتیپ بر درصد روغن دانه و عملکرد روغن در واحد سطح، معنی‌دار گردید. به‌طوری‌که اکوتیپ شماره 8 (توده بومی شهرستان کلوانق 7) با میانگین 3/44 درصد بیشترین درصد روغن در دانه را بین 49 اکوتیپ مورد آزمایش به خود اختصاص داد و اکوتیپ شماره 27 (توده بومی روستای پارام 1 هریس) در رتبه بعدی قرار گرفت. بیشترین عملکرد روغن نیز در اکوتیپ شماره 37 (توده بومی روستای الوار بستان‌آباد) با میانگین 4/44 گرم به دست آمد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق اکوتیپ شماره 37 (روستای الوار بستان‌آباد)، 23 (تبریز 4) و 24 (کلوانق 14) از نظر صفت عملکرد دانه و روغن به‌عنوان مناسب‌ترین و سازگارترین اکوتیپ‌ها برای شهر تبریز شناخته شدند.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - زراعت

مطالعه عملکرد و اجزای ‌عملکرد کاملینا (Camelina sativa L.) با کاربرد زئولیت و سرکه‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی

امیرمحمد عابدی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 شهریور 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46482.2155

چکیده

بخش کشاورزی مسئولیت تضمین امنیت غذایی از طریق تولید داخلی و حفظ منابع طبیعی را بر عهده دارد. دانه های روغنی از جمله مواد غذایی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان ... بیشتر بخش کشاورزی مسئولیت تضمین امنیت غذایی از طریق تولید داخلی و حفظ منابع طبیعی را بر عهده دارد. دانه های روغنی از جمله مواد غذایی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان جایگزین مناسب با ویژگی های سازگار با شرایط نامساعد محیطی و نیاز کم به آب و عناصر غذایی می تواند به عنوان راهکاری موثر برای تنوع بخشی به کشت و تامین نیازهای روغنی کشور باشد. این پژوهش به‌ منظور مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد کاملینا با کاربرد زئولیت و سرکه‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی، به‏صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 02-1401 اجرا شد. عوامل مورد بررسی در این تحقیق شامل رژیم‌های آبیاری در چهار سطح مختلف بوده‌اند: آبیاری مطلوب (I1)، کم آبیاری ملایم (I2)، متوسط (I3) و شدید (I4)، که به ترتیب بعد از تخلیه (جذب در منطقه ریشه یا تبخیر) 20، 40، 60 و 80 درصد آب قابل استفاده و سپس آبیاری تا حد ظرفیت مزرعه اعمال شده است. این رژیم‌ها در کرت‌های اصلی، استفاده از زئولیت در دو سطح مختلف (بدون کاربرد زئولیت و هشت تن بر هکتار تن در هکتار) و سرکه چوب در چهار سطح مختلف (صفر، ۵۰۰۰، 10000، 15000 پی‏پی‏ام) بصورت ترکیب فاکتوریلی در کرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از زئولیت و محلول پاشی سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب می‌تواند بهبودهای قابل توجهی در تمامی صفات اندازه‌گیری شده، داشته باشد. همچنین، در شرایط کم آبیاری متوسط و کم آبیاری شدید، این تأثیرات معنی‌دارتر می‌شود. اما باید توجه داشت که در کم آبیاری شدید، تأثیرات معناداری از زئولیت مشاهده نشد، در حالی که استفاده از سرکه چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام می‌تواند بهبودهای قابل توجهی در برخی از ویژگی‌های گیاه، مانند عملکرد دانه و شاخص برداشت، داشته باشد. برای افزایش سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع، تعداد خورجینک در بوته، و وزن هزار دانه، آبیاری مطلوب و همچنین از زئولیتبرای افزایش سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع، تعداد خورجینک در بوته، و وزن هزار دانه، آبیاری مطلوب و همچنین از زئولیت و محلول پاشی سرکه چوب با غلظت 5000 پی‌پی‌ام توصیه میشود. برای افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، در صورت امکان کم آبیاری متوسط و همچنین کاربرد زئولیت به‌عنوان بصرفه ترین تیمار معرفی میشود. در شرایط کم آبیاری شدید، استفاده از محلول پاشی سرکه چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام به جهت افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک توصیه می‌گردد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

اثر کاربرد برگی گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) و فورکلرفنورون (CPPU) بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی توت فرنگی رقم کاماروسا

نعیمه سوخت سرایی؛ فریال وارسته؛ حمیدرضا صادقی پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 شهریور 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47877.2199

چکیده

کاربرد ترکیبات طبیعی و غیر‌مضر برای سلامت انسان و محیط زیست در افزایش عملکرد و کیفیت توت‌فرنگی اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم ترین و گسترده ترین ارقام توت‌فرنگی مورد کشت در جهان رقم کاماروسا است که به ... بیشتر کاربرد ترکیبات طبیعی و غیر‌مضر برای سلامت انسان و محیط زیست در افزایش عملکرد و کیفیت توت‌فرنگی اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم ترین و گسترده ترین ارقام توت‌فرنگی مورد کشت در جهان رقم کاماروسا است که به دلیل تولید اول فصل، عملکرد زیاد، میوه‌های جذاب همراه با سفتی بالا و کیفیت حمل‌و‌نقل و عمر پس از برداشت خوب، یک رقم مناسب برای تولیدکنندگان است. در این پژوهش بوته‌های توت‌فرنگی رقم کاماروسا در گلخانه ای تونلی با پوشش پلاستیک پلی اتیلنی و بدون استفاده از سیستم گرمایشی در شهرستان رامیان، استان گلستان در گلدان های پلی‌اتیلنی با بستر کشت کوکوپیت و پرلیت در آبان ماه سال 1400 کشت شدند. بوته‌ها در دو مرحله (ابتدای گلدهی و 10 روز بعد) با گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) با غلظت 10 و 20 میلی‌مولار و یک مرحله (ابتدای گلدهی) با فورکلرفنورون (CPPU) با غلظت 5 و 10 میلی گرم در لیتر محلول‌پاشی شدند. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی GABA و CPPU توانست به‌طور معنی‌داری رشد و نمو ریشه، سطح برگ، کلروفیل کل، کاروتنوئید برگ، سفتی میوه و مجموع وزن میوه برداشت شده را افزایش و درصد میوه بدشکل را کاهش دهد. تیمارGABA 20 میلی‌مولار مجموع وزن میوه برداشت شده را 17 درصد افزایش داد و بیشترین سفتی میوه (96/1 نیوتن بر سانتی‌متر مربع) در بوته‌های محلول‌پاشی شده با 20 میلی‌مولار GABA مشاهده شد. میزان کلروفیل کل برگ با افزایش غلظت GABA و CPPU افزایش یافت و بیشترین میزان کلروفیل کل برگ (384/1 میلی‌گرم بر گرم) در تیمارهای 20 میلی‌مولار GABA و 10 میلی‌گرم در لیتر CPPU (430/1 میلی‌گرم بر گرم) ثبت شد. تیمار 10 میلی‌‎گرم در لیتر CPPU به ترتیب 107 و 59 درصد افزایش در حجم و وزن ریشه را سبب شد. بیشترین طول میوه (51/65 میلی متر) و نسبت طول به قطر میوه (69/1) در بوته‌های محلول‌پاشی شده با 10 میلی‌گرم در لیتر CPPU به‌دست آمد. همچنین هر دو تیمار GABA و CPPU بر شاخص درخشندگی رنگ میوه و قند کل میوه تاثیر معنی‌داری داشتند. در این میان، تیمار GABA بر طول، قطر، نسبت طول به قطر میوه و قند برگ در زمان برداشت اثر معنی‌داری نداشت. به‌علاوه تیمار CPPU نتوانست قطر میوه، قند برگ و مجموع وزن میوه برداشت شده را در زمان برداشت تحت تأثیر قرار دهد. محلول پاشی CPPU بر محتوای سیتوکینین میوه تاثیر معنی‌داری داشت و بیشترین مقدار این هورمون گیاهی در تیمار 10 میلی گرم در لیتر CPPU ثبت شد. در نهایت با توجه به نتایج به‌دست آمده، محلول‌پاشی بوته‌های توت‌فرنگی رقم کاماروسا با 20 میلی‌مولار GABA و 10 میلی‌گرم در لیتر CPPU به‌منظور تولید میوه با کیفیت و ماندگاری بالا توصیه می‌شود.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

مطالعة برخی واکنش های فنولوژیک، فیزیولوژیک و عملکرد ارقام کنجد شکوفا و ناشکوفا (.Sesamum indicum L) به تاریخ های کاشت در منطقة دزفول

مهدی عطار روشن؛ افراسیاب راهنما؛ موسی مسکرباشی؛ محمد رضا سیاهپوش؛ متیو هریسون

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47179.2178

چکیده

تاریخ کاشت به هنگام یکی از شیوه های مهم مدیریت مزرعه است که به طور قابل توجهی بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی تأثیر می گذارد. ایــن پــژوهش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار ... بیشتر تاریخ کاشت به هنگام یکی از شیوه های مهم مدیریت مزرعه است که به طور قابل توجهی بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی تأثیر می گذارد. ایــن پــژوهش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال متوالی 1400 و 1401 در شرکت کشت و صنعت شهید رجایی دزفول اجرا شد. سه تاریخ کاشت (15 خرداد، 30 خرداد و 14 تیر) در کرت‌های اصلی و سه رقم ناشکوفای جدید و یک رقم شکوفای محلی کنجد (به ترتیب برکت، مهاجر، چمران و شوین) در کرت‌های فرعی قرار گرفت. نتایج هر دو سال آزمایش نشان داد تاریخ های کاشت به‌طور متفاوتی ویژگی های فنولوژیک، فتوسنتزی و عملکرد دانه و روغن ارقام کنجد را تحت تأثیر قرار داد. تغییر تاریخ کاشت به طور متفاوتی منجر به تغییر قابل‌توجه صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین کپسول از سطح زمین، طول ناحیة کپسول دهی، تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد روز تا ظهور کپسول، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و تعرق، شاخص سبزینگی، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت، و عملکرد دانه و روغن شد. در سال اول آزمایش، تاریخ کاشت زود هنگام 15 خرداد در مقایسه با تاریخ کاشت 30 خرداد منجر به افزایش 1، 25، 11 و 6 درصدی عملکرد دانه به ترتیب در ارقام چمران و شوین، مهاجر و برکت شد، در حالی که در تاریخ کاشت 14 تیر در مقایسه با تاریخ کاشت 30 خرداد عملکرد دانه ارقام چمران و شوین به میزان به ترتیب 12 و 28 درصد افزایش یافت ولی مقادیر آن در ارقام مهاجر و برکت به میزان به ترتیب 21 و 37 درصد کاهش نشان داد. در سال دوم آزمایش نیز روند تغییرات مشابهی برای صفات مورد مطالعه در بیشتر ارقام مشاهده شد. بین ارقام از نظر مقادیر عملکرد دانه و روغن و سایر صفات مورد مطالعه در واکنش به تغییر تاریخ کاشت تنوع ژنتیکی وجود داشت. در هر سه تاریخ کاشت ارقام ناشکوفا به ویژه مهاجر و برکت در مقایسه با رقم شکوفای شوین دارای بیشترین عملکرد دانه و روغن بودند. به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده در دو سال اجرای آزمایش می توان بیان داشت که در مزارع شمال خوزستان می توان تاریخ کشت زودهنگام در فاصلة زمانی 15 الی 30 خرداد را به عنوان تاریخ کشت بهینه و همچنین ارقام جدید ناشکوفای برکت و مهاجر را به دلیل عملکرد دانه و روغن بالا به عنوان ارقام برتر جهت کشت زودهنگام در کشت تابستانه در منطقة دزفول معرفی نمود.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - میوه کاری

تأثیر محلول‌پاشی پیش از برداشت ترکیبات حاوی کلسیم و پتاسیم بر ماندگاری تمشک سیاه بی‌خار

احسان علی نژاد؛ مهدی حدادی نژاد؛ کامران قاسمی؛ مرتضی سلیمانی اقدم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46550.2157

چکیده

میوه‌های تمشک به‌دلیل نداشتن لایه محافظ یا کوتیکول به پوسیدگی حساس بوده و پس از جدا شدن از بوته به‌سرعت با کاهش وزن، پلاسیده می‌شوند. بنابراین میوه‌های تمشک عمر کوتاهی دارند و نگهداری طولانی مدت میوه ... بیشتر میوه‌های تمشک به‌دلیل نداشتن لایه محافظ یا کوتیکول به پوسیدگی حساس بوده و پس از جدا شدن از بوته به‌سرعت با کاهش وزن، پلاسیده می‌شوند. بنابراین میوه‌های تمشک عمر کوتاهی دارند و نگهداری طولانی مدت میوه تمشک مشکل است. به همین منظور در این تحقیق تأثیر تیمارهای قبل از برداشت بر ماندگاری میوه تمشک سیاه بدون خار مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در سال1399به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تیمارهای تغذیه‌ای در پنج سطح (شاهد، نیترات کلسیم 5 در هزار، سیلیکات پتاسیم 1 در هزار، نیترات کلسیم 5 در هزار +سیلیکات پتاسیم 1 در هزار، کود پتاسیمی 51-0-0 با غلظت 5/3 در هزار) بوده که در مرحله تشکیل میوه اعمال گردید. فاکتور دوم زمان نگهداری در انبار سرد در چهار سطح (صفر، 6، 12 و 18 روز پس از برداشت) در نظر گرفته شده‌است. صفات کیفیت ظاهری (درصد کاهش وزن و سفتی حبه)، کیفیت خوراکی (pH عصاره، مواد جامد محلول، شاخص طعم، اسید آسکوربیک)، ارزش غذایی (فنول و آنتوسیانین کل)، ارزیابی حسی (بازارپسندی، طعم و رنگ میوه) بررسی شدند. نتایج این بررسی نشان داد در طول مدت نگهداری تمشک سیاه میزان کاهش وزن میوه روند افزایشی داشت. درحالی‌که تیمار توأم نیترات کلسیم*سیلیکات پتاسیم به‌صورت معنی داری افت آب‌میوه را در روز هیجدهم کاهش داد. همچنین همین تیمار توانست بیشترین سفتی میوه(21/0 نیوتن) را در طول انبارمانی به‌همراه داشته‌باشد؛ این در شرایطی است که با افزایش زمان نگهداری روند کلی سفتی میوه کاهشی بود. با افزایش زمان نگهداری از طول و عرض میوه کاسته شده‌است، به طوریکه بیشترین میزان این پارامترها در تیمار شاهد (به‌ترتیب 107/2 و 923/1 سانتی‌متر) به‌دست آمد. مقدار مواد جامد محلول و شاخص طعم از روز برداشت تا روز دوازدهم با افزایش همراه بوده و بالاترین مقادیر (به‌ترتیب 9 و 22/4) در تیمار سیلیکات پتاسیم به‌دست آمد. همچنین بررسی میزان اسید آسکوربیک نشان داد در طول مدت نگهداری تمشک سیاه میزان آن در تیمار شاهد تا روز ششم روند افزایشی و پس از آن تا پایان دوره نگهداری روند کاهشی و ثابتی داشته است. کاربرد سیلیکات پتاسیم موجب حفظ معنی‌دار ویتامین ث(P≤ 0.05) نسبت به سایر تیمارها در طول انبارمانی گردید، به طوریکه در این تیمار و در روز هجدهم 9 میلی گرم در 100 میلی لیتر آب میوه ویتامین ث دیده شده‌است. میزان فنول در طول نگهداری و با کاربرد نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم بیشترین مقدار(74/75 میلی‌گرم اسید گالیک در گرم عصاره میوه) را نشان داده است. بر اساس نتایج حاصله، آنتوسیانین میوه نیز در تیمار ترکیبی نیترات کلسیم*سیلیکات پتاسیم بیشترین مقدار(8/189 میلی‌گرم سیانیدین 3-گلوکوزید در لیتر آب‌میوه) را در روز برداشت نشان داد. در نهایت، نتایج بررسی پارامترهای حسی نشان داد با افزایش زمان نگهداری از کیفیت میوه کاسته شده و درصد اقبال به آن با کاهش همراه بود. همچنین در بین تیمارهای قبل از برداشت، تیمارهای پتاسیمی مؤثرتر بوده است. درمجموع نتایج نشان داد استفاده از تیمار توأم نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم باعث افزایش سفتی میوه در طول مدت نگهداری می‌شود. همچنین، استفاده از سیلیکات پتاسیم تأثیر مثبتی بر میزان مواد جامد محلول و شاخص طعم میوه دارد و می‌تواند ویتامین C را در میوه حفظ کند. استفاده از نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم میزان فنول و آنتوسیانین را در میوه افزایش می‌دهد. اگرچه با افزایش زمان نگهداری، کیفیت میوه کاهش می‌یابد ولیکن استفاده از تیمارهای تغذیه‌ای می‌تواند با تأثیر مثبت بر میوه، به کشاورزان و فروشندگان میوه‌ها در بهبود نگهداری و افزایش کیفیت محصول کمک نماید.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی پس از برداشت

بررسی اثر کاربرد ترکیبات طبیعی در دوره قبل و پس از برداشت بر ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی میوه سیب رقم گلدن دلیشز (Malus domestica cv. Golden Delicious)

فاطمه عینی تاری؛ عبداله احتشام نیا؛ حسن مومیوند؛ محمدرضا راجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47136.2177

چکیده

سبک زندگی سالم، امروزه در سطح جهانی با تقاضای بالای مواجه شده و این تقاضا نیاز به حفظ یا ذخیره بهتر مواد خوراکی تازه مثل میوه‌ها را بخاطر داشتن مقادیر فراوان ویتامین و مواد معدنی را افزایش داده است. از ... بیشتر سبک زندگی سالم، امروزه در سطح جهانی با تقاضای بالای مواجه شده و این تقاضا نیاز به حفظ یا ذخیره بهتر مواد خوراکی تازه مثل میوه‌ها را بخاطر داشتن مقادیر فراوان ویتامین و مواد معدنی را افزایش داده است. از طرفی، افزایش ضایعات پس از برداشت موجب شده توسعه کاربرد ترکیبات طبیعی و سازگار با طبیعت و انسان، در جهت تولید محصولات عاری از مواد مضر و دارای ارزش غذایی بالا، همراه با کاهش ضایعات، امری ضروری به نظر برسد. به همین منظور، آزمایش حاضر به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، در چهار تکرار و شامل فاکتور اول تیمارهای محلولپاشی قبل و پس از برداشت شامل تیمارهای شاهد،محلولپاشی کیتوسان (50 میلی‌گرم بر لیتر) و نانوکیتوزان (50 و 100 میلی‌گرم بر لیتر) و غوطه‌وری میوه‌های برداشت شده با محلول کلریدکلسیم در مرحله پس از برداشت (صفر و 2 درصد) و فاکتور دوم مدت زمان انبارمانی (روزهای صفر، 60، 90 و 120) بر میوه‌های سیب رقم گلدن) پیوند شده روی پایه MM 111 انجام شد. محلولپاشی قبل از برداشت در یک باغ سیب 18 ساله، واقع در منطقه آبستان شهرستان خرم آباد و مرحله غوطه‌وری در آزمایشگاه پس از برداشت دانشگاه لرستان صورت گرفت. میوه‌ها پس از شستشوی اولیه، ابتدا با آب مقطر شستشو، خشک و سپس در محلول‌ کلرید کلسیم در دمای اتاق به مدت 8 دقیقه غوطه‌ور شدند. سپس در مجاورت جریان هوای خنک به منظور حصول اطمینان از حذف رطوبت سطحی اضافی، در جعبه‌های پلاستیکی میوه و یخچال دمای 4 درجه و رطوبت نسبی 80 تا 90 درصد تا زمان اندازه‌گیری پارامترها نگهداری شد. در این بررسی، ویژگی‌های بیوشیمیایی ازجمله کاهش وزن، اسیدیته، اسیدهای قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول، شاخص رسیدگی، ویتامین ث و مالون دی آلدئید بررسی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که تیمارهای مورد استفاده، ویژگی‌های بررسی شده در میوه سیب را تحت تأثیر قرار دادند و کاهش وزن کم‌تری نسبت به تیمار شاهد داشتند. بررسی ویژگی‌های بیوشیمیایی نیز بیانگر تأثیر مثبت تمام تیمارها بر پارامترهای مورد نظر بود، به طوری که بیش‌ترین اسیدهای قابل تیتراسیون، ویتامین ث و کم‌ترین میزان اسیدیته و مالون دی آلدئید در تیمارهای ترکیبی نانوکیتوسان و کلرید کلسیم به دست آمد. همچنین تیمارهای مورد استفاده موجب کاهش مواد جامد محلول و شاخص رسیدگی میوه‌ها شدند. براساس نتایج کلی، می‌توان بیان نمود که کاربرد تیمارهای نانوذرات کیتوسان 100 میلی‌گرم بر لیتر در مرحله قبل از برداشت به همراه غوطه‌وری میوه‌ها در مرحله پس از برداشت در محلول کلرید کلسیم 2 درصد، در اکثر ویژگی‌ها نتایج مطلوب‌تری نسبت به سایر سطوح تیماری نشان داد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - میوه های معتدله

بررسی خصوصیات کمی و کیفی ارقام هلو در شرایط آب و هوایی استان کرمانشاه

عیسی ارجی؛ محمد گردکانه؛ علی ایمانی؛ رحمت اله غلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47668.2192

چکیده

مقدمه هلو یکی از مهم ترین درختان میوه است که از دوران باستان در ایران کشت می شده است. بنابراین، بررسی سازگاری و انتخاب بهترین ارقام هلو برای توسعه کشت آن اهمیت زیادی دارد. توانایی یک رقم هلو برای سازگاری ... بیشتر مقدمه هلو یکی از مهم ترین درختان میوه است که از دوران باستان در ایران کشت می شده است. بنابراین، بررسی سازگاری و انتخاب بهترین ارقام هلو برای توسعه کشت آن اهمیت زیادی دارد. توانایی یک رقم هلو برای سازگاری با محیط جدید به عوامل متعددی از جمله: آب و هوا، خاک و مقاومت در برابر بیماری ها و آفات بستگی دارد. درک این عوامل برای معرفی موفقیت آمیز ارقام هلو به مناطق جدید ضروری است. پژوهشگران و باغداران به طور مداوم برای توسعه ارقام جدید، ارزیابی ارقام موجود و بهبود شیوه های کشاورزی تلاش می کنند. با در نظر گرفتن سازگاری رقم و اجرای استراتژی های مناسب، کشاورزان می توانند کشت هلو را به مناطق جدید گسترش دهند، تولید میوه را افزایش دهند و چشم انداز کشاورزی را متنوع کنند. مواد و روش‌ها این پژوهش با استفاده از 15 رقم هلو برای ارزیابی سازگاری آن‌ها به مدت سه سال از سال 1395 در ایستگاه تحقیقاتی باغ شهری استان کرمانشاه انجام شد. درختان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و فاصله کاشت 4 متر در 4 متر در اسفند ماه 1392 کشت شدند. در هر واحد آزمایشی چهار درخت و در مجموع برای هر رقم 12 درخت مورد بررسی قرار گرفت. برای ارزیابی خصوصیات میوه‌شناسی و عملکرد ارقام، صفات مختلف میوه در طول سه سال از سال 1395 تا 1397 اندازه‌گیری شدند. این صفات شامل وزن میوه و هسته، ابعاد میوه و هسته، چسبندگی هسته به گوشت، رنگ پوست و گوشت، درصد مواد جامد محلول، pH، اسیدیته میوه، عملکرد درخت، کارایی عملکرد، زمان رسیدن و مدت زمان رسیدن بودند. در آغاز تغییر رنگ میوه، تعداد کل میوه‌های هر درخت شمارش شد. پس از رسیدن، تمام میوه‌های هر رقم برداشت و وزن شدند. سپس یک نمونه 30 میوه‌ای برای تعیین وزن، درصد گوشت، وزن هسته و پارامترهای کیفیت میوه شامل مواد جامد محلول، pH و اسیدیته قابل تیتراسیون انتخاب شد. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار MSTATC تحلیل و مقایسه میانگین‌ها با آزمون چند دامنه‌ای دانکن انجام شد. نتایج نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر صفات مختلف میوه‌ای از جمله تعداد میوه بر درخت، وزن میوه، ابعاد میوه و هسته، عملکرد میوه بر درخت و هکتار، و خصوصیات کیفی میوه مانند مواد جامد محلول، pH و اسیدیته قابل تیتراسیون تفاوت‌های معنی‌داری وجود داشت. میانگین عملکرد سه ساله نشان داد که عملکرد میوه در هکتار بین ارقام از حدود 5/5 تن در هکتار تا حدود 38 تن در هکتار متغیر بود. رقم سانکرست با بیش از 35 تن در هکتار بیشترین عملکرد را داشت. ارقام دیگری مانند فدریکا، بی‌بی‌گلد 6 و بی‌بی‌گلد 7 نیز با بیش از 25 تن میوه در هکتار عملکرد بالایی داشتند. با توجه به عملکرد مناسب، وزن میوه و کیفیت میوه، ارقام سان‌کرست، فدریکا، دکسی‌رد، دومیزیانا، جی‌اچ‌هیل، آمپی‌سیمیدیا، آلبرتا، اسپرینگ کرست و انجیری برای مصرف تازه خوری مناسب تشخیص داده شدند. برای مصارف صنعتی استفاده از ارقام بی‌بی‌گلد 7، بی‌بی‌گلد 6 و سودانل به دلیل کیفیت میوه و عملکرد بسیار بالای آن‌ها مناسب تشخیص داده شد. نتیجه‌گیری این مطالعه اطلاعات ارزشمندی را در مورد انتخاب ارقام مناسب هلو برای کشت در ایران با توجه به کاربردهای بازار تازه و فرآوری صنعتی ارائه می‌دهد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند کشاورزان و سیاست‌گذاران را در بهینه‌سازی تولید هلو و افزایش رقابت‌پذیری صنعت میوه ایران راهنمایی کند.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی و اصلاح درختان میوه

ارزیابی ریخت‌شناسی برخی توده‌های انجیر بر (Ficus carica L var caprificus) جنوب خراسان رضوی

محمد حسن باقری؛ مهدی علیزاده؛ مسلم جعفری؛ اسماعیل سیفی؛ خلیل زینلی نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46624.2160

چکیده

انجیر یکی از درختان میوه‌ای است که زودتر از دیگر گیاهان اهلی شده است. طبق نظر محققان متنوع بودن جمعیت تحت گزینش حصول نتایج مطلوب در برنامه‌های به نژاد ی را تضممین می کند و در این راستا استفاده از ظرفیت ... بیشتر انجیر یکی از درختان میوه‌ای است که زودتر از دیگر گیاهان اهلی شده است. طبق نظر محققان متنوع بودن جمعیت تحت گزینش حصول نتایج مطلوب در برنامه‌های به نژاد ی را تضممین می کند و در این راستا استفاده از ظرفیت توده ها ی محلی، پیشبرد اهداف اصلاحی را بسیار کارآمد می سازد. در خصوص مطالعه و شناسایی تودهای انجیر موجود در ایران اقدامات متعددی انجام شده است. بیشتر این اقدامات در استان فارس صورت گرفته است. تاکنون نگارندگان هیچ گونه گزارشی در خصوص مطالعه انجیر در مناطق جنوبی خراسان رضوی که یکی از رویشگاه‌های طبیعی انجیر محسوب می‌شود را مشاهده نکرده‌اند. در این پژوهش ارزیابی ریخت شناسی 10 توده انجیرهای بر جنوب خراسان رضوی صورت گرفت و با دو رقم تجاری استهبان فارس مقایسه گردید. موقعیت مکانی محل‌های نمونه‌برداری در یک محدوده وسیع از عرصه های جنوب خراسان رضوی (از جنوبی ترین روستای گناباد تا بردسکن) بود. برای ارزیابی خصوصیات ریخت‌شناسی از توصیف‌گر بین المللی IPGRI و هم‌چنین دستورالعمل ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری در انجیر(موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ایران) استفاده گردید. برای این منظور ویژگی‌های رویشی برگ و برخی خصوصیات ویژه بر انجیر اندازه‌گیری شد. پژوهش حاضر در سال 1398-1402 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. اندازه‌گیری‌ها متناسب با نوع صفت در اوخر بهار و اواسط تابستان انجام شد. این پژوهش در قالب طرح آشیانه‌ای با 3 تکرار انجام گردید. در هر تکرار 5 نمونه اندازه‌گیری و میانگین آن استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SAS ver 9.4 برای تجزیه خوشه‌ای با استفاده از الگوریتم UPGMA و بر اساس فاصله ریخت‌شناسی اقلیدسی و هم‌چنین رسم کلاستر از نرم افزار NTSYS ver2.0.1.5 استفاده گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین صفات ریخت شناسی تودهای بر انجیر مورد مطالعه وجود دارد. تجزیه به عامل‌ها در صفات کمی نشان داد که در نه عامل مقدار ویژه بیشتر از یک می‌باشد. بررسی نتایج تجزیه با عامل‌ها در صفات کمی نشان داد فقط سه عامل اول به تنهایی می‌توانند بیش از 92 درصد تنوع را توجیه نمایند. در عامل اول صفت عرض پهنک برگ بالاترین تاثیر و صفت تعداد برگ در شاخه یک‌ساله کمترین تاثیر را داشتند. در عامل دوم صفت تعداد میوه بیشترین و صفت طول پهنک برگ کمترین تاثیر را داشتند. در عامل اصلی سوم صفت تعداد میان‌گره بیشترین و صفت تعداد برگ در شاخه یک‌ساله کمترین تاثیر را داشتند. هم‌چنین تجزیه به عامل‌های اصلی در صفات کیفی نشان داد تعداد 12 عامل مقدار ویژه آن‌ها از یک بیشتر بوده و شش عامل اول بیش از 93 درصد تنوع را توجیه می‌کنند. تجزیه خوشه‌ای نشان داد همه تودهای بررسی شده در سه گروه جای می‌گیرند. گروه اول شامل برانجیرهای استهبان فارس بود. گروه دوم فقط بر انجیرهای پچک و بجستان را شامل می‌شد و سایر بر انجیرها نیز در گروه سوم قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در تودهای بررسی شده پیشنهاد می‌گردد ارزیابی این تودها از جنبه‌های مختلف مولکولی و بیوشیمیایی صورت گیرد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - فیزیولوژی گیاهی

اثر سدیم نیتروپروساید بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در گیاه دارویی گل مغربی (Oenothera biennis L.) تحت تنش شوری

سعیده علیزاده سالطه؛ آیسان نوری زاد احمد آباد؛ صاحبعلی بلندنظر؛ مینا امانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 مهر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47316.2186

چکیده

امروزه گیاهان دارویی، به صورت خام یا فراوری شده در طب سنتی و مدرن صنعتی مورد استفاده فراوانی دارند. تنش شوری یکی از عمده ترین تنش های محیطی است که که با تأثیر منفی بر فرایند رشد و نمو سبب القاء تنش اکسایشی ... بیشتر امروزه گیاهان دارویی، به صورت خام یا فراوری شده در طب سنتی و مدرن صنعتی مورد استفاده فراوانی دارند. تنش شوری یکی از عمده ترین تنش های محیطی است که که با تأثیر منفی بر فرایند رشد و نمو سبب القاء تنش اکسایشی در گیاهان می شود. ترکیبات هورمونی مانند سدیم نیترو پروساید به عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی و رادیکال گازی نسبتاً پایداری است که در غلظت های کم از تولید رادیکال های واکنش پذیر اکسیژن جلوگیری می کند و می تواند اثرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی متفاوتی در گیاهان تحت تنش شوری ایفا کنند بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثرات تنش شوری و تعدیل تنش شوری توسط سدیم نیترو پروساید بر برخی از صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی گل مغربی (Oenothera biennis L.) می باشد. در آزمایش حاضر اثر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم در چهار سطح (۰، ۴، ۸ ، ۱۲ دسی زیمنس بر متر) و تعدیل آن توسط سدیم نیترو پروساید به صورت محلول پاشی برگی در چهار غلظت صفر (شاهد)، 05/0، 1/0، 15/0 میلی مولار به عنوان ترکیب رها کننده سدیم نیترو پروساید در گل مغربی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز و آزمایشگاه علوم باغبانی در سال 1398 اجرا شد. در مجموع نتایج آزمایش حاضر نشان داد که کاربرد تیمار شوری باعث کاهش معنی داری در وزن تر و خشک برگ و مقدار سطح برگ شده، در حالی که باعث افزایش معنی داری در درصد نشت الکترولیت یونی داشته است. به طوری که بیشترین مقدار تعداد برگ (08/47) در تیمار 4 دسی زیمنس بر متر و سطح برگ (95/247) در تیمار شاهد به دست آمد. همچنین بیشترین میزان درصد نشت الکترولیت یونی (5/27 درصد) در غلظت 12 دسی زیمنس بر متر مشاهده شد، ولی اثر غلظت های مختلف شوری بر میزان فعالیت آنتی اکسیدانی معنی دار نبود. نتایج نشان داد که تیمار سدیم نیترو پروساید باعث کاهش معنی داری در درصد نشت الکترولیت یونی شد. از طرفی موجب افزایش معنی داری در درصد ماده خشک، سطح برگ و فعالیت آنتی اکسیدانی شده است. به طوری که بیشترین مقدار سطح برگ و فعالیت آنتی اکسیدانی در غلظت 15/0 میلی مولار سدیم نیتروپروساید به دست آمد. سدیم نیترو پروساید نقش مفید و مؤثری در بهبود ویژگی های رشدی و عملکرد اندام های هوایی و خصوصیات کمی و کیفی گل مغربی دارد. به طوری که غلظت 15/0 میلی مولار به عنوان غلظت بهینه برای بهبود صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در گل مغربی در نظر گرفته شد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

اثر زمان حلقه‌برداری بر شاخص‌های گلدهی درختان زیتون در شرایط اقلیمی اهواز

یحیی منصوری؛ شهره زیودار؛ اسمعیل خالقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47834.2197

چکیده

این تحقیق برای ارزیابی اثر زمان حلقه‌برداری بر صفات رشد، گلدهی و بیوشیمیایی سه رقم زیتون در شرایط آب و هوایی اهواز طی سال‌های 1400-1401 انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل ... بیشتر این تحقیق برای ارزیابی اثر زمان حلقه‌برداری بر صفات رشد، گلدهی و بیوشیمیایی سه رقم زیتون در شرایط آب و هوایی اهواز طی سال‌های 1400-1401 انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی روی درختان 20 ساله به انجام رسید. رقم زیتون با سه سطح (کنسروالیا، روغنی، میشن) به عنوان کرت اصلی و زمان حلقه‌برداری با چهار سطح (بدون حلقه‌برداری، حلقه‌برداری دی، حلقه‌برداری بهمن و حلقه‌برداری اسفند) به عنوان کرت فرعی و با چهار تکرار در نظر گرفته شدند. صفات مورد ارزیابی شامل تعداد گل در گل‌آذین، وزن تر و خشک گل، گل‌آذین و برگ، درصد گل‌های کامل، زمان شروع گلدهی، محتوای نسبی آب برگ و کربوهیدرات محلول برگ بود. نتایج نشان داد حلقه‌برداری در تمام زمان‌ها باعث افزایش تعداد گل در گل‌آذین نسبت به تیمار شاهد شد. در حلقه‌برداری دی بیشترین تعداد گل در گل‌آذین (17/18) ثبت شد که نسبت به تعداد گل در گل‌آذین در تیمار شاهد (1/9) بیشتر بود. بیشترین تعداد گل در گل‌آذین در رقم روغنی (87/14) رخ داد. بیشترین درصد گل‌های کامل در حلقه‌برداری دی ماه بود (92/49 درصد) و رقم میشن بیشترین درصد گل‌های کامل (31/45 درصد) را نشان داد. بین ارقام مورد بررسی از لحاظ آغاز زمان گلدهی تفاوت معنادار دیده نشد، اما حلقه‌برداری در دی ماه زمان آغاز گلدهی را نسبت به شاهد جلو انداخت. محتوای نسبی آب برگ در حلقه‌برداری دی ماه بیشترین مقدار را نشان داد (49/84 درصد) که به‌طور معنی‌داری از محتوای نسبی آب برگ در تیمار شاهد و حلقه‌برداری در زمان‌های بهمن و اسفند بیشتر بود. بیشترین محتوای آب نسبی در رقم میشن(33/72 درصد) ثبت شد. حلقه‌برداری به‌طور کاملا محسوسی بر وزن تر برگ‌ در شاخه‌های حلقه‌برداری شده افزود، ولی از حلقه‌برداری دی تا اسفند از این تاثیر کاسته شد. رقم روغنی بالاترین وزن خشک برگ در شاخه‌های حلقه‌برداری شده را داشت (94/14 گرم) که با وزن خشک برگ در رقم میشن (69/13 گرم) تفاوت معنی‌دار نداشت ولی به‌طور معنی‌دار از وزن خشک برگ در رقم کنسروالیا بالاتر بود. بالاترین میزان وزن خشک برگ در حلقه‌برداری دی ماه (17 گرم) ثبت شد که از وزن خشک برگ در تیمار شاهد و حلقه‌برداری بهمن و اسفند بیشتر بود. بیشترین میزان کربوهیدرات محلول کل برگ در رقم روغنی در حلقه‌برداری دی ماه و در ماه خرداد (23/22 میلی‌گرم بر گرم) حاصل شد. حلقه‌برداری بر میزان کربوهیدرات محلول کل افزود و از حلقه‌برداری دی تا اسفند از میزان کربوهیدرات محلول کل در برگ‌های زیتون کاسته شد، ولی از فروردین تا خرداد بر میزان کربوهیدرات محلول کل افزوده شد. به‌طور کلی در این تحقیق تعداد گل در گل‌آذین، وزن تر و خشک گل و گل‌آذین، درصد گل‌های کامل با انجام حلقه‌برداری افزایش یافت و زمان آغاز گلدهی جلو افتاد. رقم‌های روغنی و میشن در مورد خصوصیات گلدهی و شاخص میزان کربوهیدرات، محتوای نسبی آب و وزن خشک برگ نتایج بهتری نشان دادند. حلقه‌برداری در دی‌ماه نتایج بهتری را در رابطه با شاخص‌های گلدهی نظیر تعداد گل در گل‌آذین، درصد گل‌های کامل و زمان آغاز گلدهی نشان داد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

اثر کلات های بالک و نانوذره آهن، روی و بور بر نخود (Cicer arietinum L.) در کشت دیم: افزایش عملکرد دانه

محسن سعیدی؛ داود رحیمی منفرد؛ سعید جلالی هنرمند

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47290.2183

چکیده

نخود از مهم‌ترین گیاهان خانواده حبوبات است و در مناطق نیمه خشک مانند اکثر مناطق غربی ایران به صورت دیم کشت می‌شود. کمبود رطوبت و فرم قابل جذب عناصر غذایی کم‌مصرف در محلول خاک از دلایل مهم پایین بودن ... بیشتر نخود از مهم‌ترین گیاهان خانواده حبوبات است و در مناطق نیمه خشک مانند اکثر مناطق غربی ایران به صورت دیم کشت می‌شود. کمبود رطوبت و فرم قابل جذب عناصر غذایی کم‌مصرف در محلول خاک از دلایل مهم پایین بودن عملکرد نخود در مزارع دیم ایران (480 کیلوگرم در هکتار) نسبت به متوسط جهانی آن (1057 کیلوگرم در هکتار) است. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بهبود عملکرد دانه نخود از طریق بهبود تغذیه با کاربرد کلات‌های آهن، روی و بور به صورت بالک و نانوذره در شرایط کشت دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال زراعی 99-1398 به صورت ‌طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سطوح مختلف تیمار کودی در دو نوبت در ابتدای رشد رویشی (نه برگی یا ابتدای ساقه‌روی) و گلدهی به صورت محلول‌پاشی کلات‌‌های بالک و نانوذره آهن، روی و بور در سه غلظت دو، چهار و هشت گرم در لیتر و فرم‌های ترکیبی آن‌ها روی رقم سعید اعمال شد. براساس نتایج آزمون خاک، کمبود فرم قابل جذب آهن، روی و بور در محلول خاک وجود داشت. نتایج نشان دادند که اثر نوع و غلظت کود بر عملکرد دانه و اجزاء آن معنی‌دار بود. سایر انواع کودها به غیر از کود بور سبب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه نسبت به شاهد شدند. بیش‌ترین عملکرد دانه (814 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با شاهد در تیمار ترکیب کودی نانوذره آهن + روی + بور و آهن + روی و بالک روی به ترتیب با 1196، 1108 و 1053 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با افزایش غلظت کودها، عملکرد دانه و زیست‌توده، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته و ارتفاع بوته به طور معنی‌دار نسبت به شاهد افزایش یافتند. غلظت هشت گرم در لیتر تیمارهای کودی بیش‌ترین اثر مثبت و معنی‌دار را بر عملکرد دانه و اجزاء آن داشت. در این ارتباط بیش‌ترین عملکرد دانه و زیست‌توده به ترتیب با 1392 و 3287 کیلوگرم در هکتار به غلظت هشت گرم در لیتر تیمار کودی نانوذره آهن + روی + بور اختصاص داشت. کودهای نانوذره آهن و روی نسبت به فرم بالک آن‌ها از نظر افزایش عملکرد دانه برتری نداشتند. اما از نظر افزایش ارتفاع بوته کودهای آهن و روی بالک نسبت به کودهای آهن و روی نانوذره برتری داشتند. با توجه به نتایج این تحقیق، کودهای نانوذره آهن و روی در مقایسه با فرم بالک آن‌ها مخصوصاً در شرایط دیم نخود برتری معنی‌دار نداشتند. با توجه به گزارش‌های مختلف مبنی بر کارایی بیش‌تر کودهای نانوذره نسبت به فرم بالک آن‌ها در شرایط کشت آبی، به نظر می‌رسد که در شرایط کشت دیم در مورد میزان کارایی کودهای نانوذره در مقایسه با فرم بالک آن‌ها بایستی تحقیقات بیش‌تری صورت گیرد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

تأثیر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبی(Dracocephalum moldavica) در مرحله گلدهی کامل

سعیده علیزاده سالطه؛ سمانه خلف خانی؛ پریناز فردوسی قبچاق

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44445.2116

چکیده

سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، ... بیشتر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، نقش محوری در تنظیم بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان از جمله فتوسنتز ایفا می‌کند. گیاه بادرشبی (بادرشبو) با نام علمی .Dracocephalum moldavica L گیاهی علفی، یک ساله و معطر از تیره نعناعیان می باشد که در طب سنتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه دارویی بادرشبی، در این پژوهش اثرات محلول‌پاشی سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر تغییرات مورفولوژیکی و عملکرد کمی و کیفی متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه بازده اسانس گیاه دارویی بادرشبی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلولپاشی در مرحله گلدهی با سدیم نیتروپروساید (SNP) و تریاکانتانول (Tria) هر کدام در سه سطح صفر ، 5/0 و 1 میلی‌مولار بود. در نهایت صفات رشدی (سطح برگ و تعدا شاخه جانبی)، عملکرد شاخساره (وزن تر و خشک)، عملکرد و درصد اسانس، صفات بیوشیمیایی ( مواد جامد محلول، محتوای پروتئین، فلاونوئید و فنل کل) و محتوی عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سدیم) در مرحله گلدهی کامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده در پژوهش حاضر نشان داد؛ برهمکنش غلظتهای مختلف Tria و SNP تأثیر معنیداری بر سطح برگ و تعداد شاخه جانبی داشت. همچنین SNP در غلظت یک میلی‌مولار موجب افزایش قابل توجهی در وزن تر و خشک اندام هوایی در بوته گردید. محلولپاشی Tria و SNP اثرات معنیداری بر محتوای عناصر بافت برگ داشت و بیشترین افزایش در غلظت یک میلیمولار این دو تیمار ثبت گردید. همچنین محلولپاشی SNP بهتنهایی و بههمراه Tria اثر معنیداری بر میزان فنل، فلاونوئید و پروتئین محلول کل در سطح یک درصد داشت و تیمار یک میلیمولار SNP به همراه یک میلیمولار Tria به ترتیب باعث افزایش 93/62، 24/51 و 92/34 درصد نسبت به تیمار شاهد شد . طبق نتایج بهدست آمده؛ تیمار یک میلیمولار Tria بههمراه یک میلیمولار SNP بیشترین تأثیر را بر عملکرد اسانس گیاه بادرشبی داشته و باعث افزایش 207 درصدی عملکرد اسانس در مقایسه با تیمار شاهد شد. نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول با غلظت مناسب، اثرات قابلتوجهی بر رشد و عملکرد گیاه بادرشبی داشته و تیمار یک میلیمولار تریاکانتانول بههمراه یک میلیمولار سدیم نیتروپروساید بهعنوان تیمار بهینه در مطالعه حاضر معرفی گردید .

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - اصلاح نباتات

شناسایی ژنوتیپ‌های برتر گندم نان با استفاده از شاخص‌های ترکیبی برای کشت در مناطق گرم

علی رضا عسکری کلستانی؛ سید محمود طبیب غفاری؛ حسن زالی؛ محسن اسماعیل زاده مقدم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46831.2163

چکیده

گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات ترکیب می‌کنند ... بیشتر گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات ترکیب می‌کنند یک کار چالش برانگیز است. بنابراین، هدف از این تحقیق در ابتدا انتخاب ژنوتیپ‌های برتر بر اساس عملکرد دانه و تعدادی صفات مورفو- فنولوژیک و در نهایت مقایسه شاخص‌های مختلف ترکیبی شامل شاخص‌ انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG)، شاخص فاصله ژنوتیپ ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) و شاخص طراحی ایدئوتیپ از طریق پیش بینی نااریب بهترین خط (FAI-BLUP) بود. این آزمایش در سال زراعی 1402-1401 به‌صورت طرح آزمایشی آگمنت با 6 بلوک ناقص و سه شاهد سارنگ، مهرگان و برات در دو منطقه داراب و صفی‌آباد دزفول اجراء گردید. صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، وزن هزار دانه، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. پارامترهای ژنتیکی با استفاده از روش حداکثر درست‌نمایی محدود شده (REML) برآورد شد. نتایج آزمون REML نشان داد که برای صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه (به‌جزء وزن هزار دانه) تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد وجود دارد. این نتایج و نقشه حرارتی صفات، نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپ-های گندم مورد بررسی بود. همچنین وراثت‌پذیری عمومی ژنوتیپ‌ها از 124/0 (طول دوره پرشدن دانه) تا 879/0 (ارتفاع بوته) متغیر بود. در منطقه داراب شاخص SIIG برتری داشت و در منطقه دزفول و میانگین دو منطقه، شاخص FAI-BLUP نسبت به شاخص‌های دیگر دارای برتری بود. در داراب شاخص SIIG ژنوتیپ‌های G5، G36 و G42 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر معرفی کرد. در دزفول شاخص FAI-BLUP، ژنوتیپ‌های G26، G30 و G37 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر معرفی نمود. برای میانگین دو منطقه ژنوتیپ‌های G30، G35 و G36 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر با استفاده از شاخص FAI-BLUP معرفی شدند. همچنین شاخص انتخاب FAI-BLUP به‌طور میانگین در داراب، دزفول و میانگین دو منطقه از صفات بیشتری با دیفرانسیل گزینش مطلوب در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر استفاده کرده است. در مجموع نتایج بررسی شاخص‌های مختلف انتخاب نشان داد که در شرایط این تحقیق، شاخص انتخاب FAI-BLUP نسبت به دو شاخص دیگر برتری نسبی دارد. نتایج نمودار دو بعدی بررسی همزمان شاخص‌های انتخاب و عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ‌های G50، G52 و G60 را می‌توان به‌عنوان ژنوتیپ-های برتر، جهت کشت در آزمایشات مقدماتی گندم نان مناطق داراب و دزفول معرفی کرد.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

تاثیر تراکم بوته بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی لاین‌های مختلف ذرت در شرایط شمال استان خوزستان

غلامحسین اسلام‌نیا؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ سید عطاء اله سیادت؛ خلیل عالمی سعید؛ علی‌اکبر صانعی‌نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47210.2179

چکیده

ارقام تجاری ذرت جهت کشت در مناطق مختلف جهان جهت تولید دانه و علوفه شامل ارقام هیبرید هستند که سالانه توسط شرکت‌های تولید بذر جهت کاشت در مزارع کشاورزان عرضه می‌شود. از این رو بررسی رشد، عملکرد و ویژگی‌های ... بیشتر ارقام تجاری ذرت جهت کشت در مناطق مختلف جهان جهت تولید دانه و علوفه شامل ارقام هیبرید هستند که سالانه توسط شرکت‌های تولید بذر جهت کاشت در مزارع کشاورزان عرضه می‌شود. از این رو بررسی رشد، عملکرد و ویژگی‌های سازگاری فیزیولوژیکی لاین‌های ذرت در شرایط مختلف مدیریتی و زراعی می‌تواند سبب شناسایی مدیریت بهینه لاین‌های مورد نظر جهت تولید هیبریدهای ذرت شود. بنابراین، به منظور بررسی پاسخ‌های اکوفیزیولوژیک لاین های مختلف ذرت به تراکم کاشت در شمال خوزستان، آزمایشی در تابستان سال 1398 و 1399 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد دزفول استان خوزستان انجام شد. این پژوهش بصورت آزمایش فاکتوریل دو عاملی درقالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در این آزمایش تراکم بوته (60 و 78 و 110 هزاربوته در هکتار) به عنوان عامل اول در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ (لاین های SD-95-11 ،C3-95-5 ،C3- 95-15 ،C4-95-2 ، C4-95-3 و لاین شاهدMO17)به عنوان عامل دوم در کرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، سطح ویژه برگ، کلروفیل برگ، ارتفاع بوته، عملکرد و اجزای عملکرد، شاخص برداشت، و عملکرد بیولوژیک بود. نتایج نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار بین لاین‌های ذرت در واکنش به تراکم بوته در واحد سطح مزرعه بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین بیشترین عملکرد دانه در تراکم 110 هزار بوته در هکتار و لاین 103 (2115 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه در تراکم 60 هزار بوته در هکتار و لاین 119 (1030 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. نتایج آنالیز آماری بدست آمده از این پژوهش نشان داد که تراکم 110 هزار بوته در هکتار در اکثر صفات اندازه گیری شده دارای بالاترین میزان آن صفت بوده و به عنوان بهترین تراکم کاشت برای لاین های مورد آزمایش بوده است. از بین صفات مورفولوژیک موثر بر رشد گیاه، سطح ویژه برگ، همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه نشان داد. همچنین لاین شماره 103 به عنوان برترین لاین انتخاب گردید که از آن می توان در برنامه اصلاحی ذرت در مناطق گرم و خشک کشور استفاده نمود. رسیدن به تراکم مناسب در لاین های ذرت می تواند برای افراد و یا شرکت هایی که در زمینه تولید بذر فعال هستند بسیار حائز اهمیت باشد زیرا در این مزراع از لاین های خالص پدری و مادری استفاده می گردد. از طرف دیگر در مجموع از بین 6 لاین مورد استفاده، لاین شماره 103 به عنوان برترین لاین انتخاب گردید که از آن می توان در برنامه اصلاحی ذرت در مناطق گرم و خشک کشور استفاده نمود.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - گیاهان دارویی و معطر

اثرسطوح مختلف اسید هیومیک و محدودیت در آبیاری بر خصوصیات رشدی و عملکردی گیاه داروئی بالنگوی شهری (Lallemantia iberica L.)

مسعود فتاحی؛ اکبر سلجوقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47380.2190

چکیده

بالنگو یکی از گیاهان مهم از خانواده نعناعیان است که اهمیت آن به خصوصیات دارویی و صنعتی آن بر می‌گردد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی بذر بالنگوی شهری و همینطور تاثیر سطوح ... بیشتر بالنگو یکی از گیاهان مهم از خانواده نعناعیان است که اهمیت آن به خصوصیات دارویی و صنعتی آن بر می‌گردد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی بذر بالنگوی شهری و همینطور تاثیر سطوح مختلف اسید هیومیک و کم آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گیاه داروئی بالنگوی شهری دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول خصوصیات جوانه زنی بالنگوی شهری تحت تاثیر تنش خشکی اعمال شده توسط پلی‌اتیلن گلایکول (PEG 600) در پنج سطح شامل شاهد، پتانسیل 4/0-، 8/0-، 2/1- و ٦/١- مگاپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با ٤ تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. در آزمایش دوم، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف اسید هیومیک و تنش کم آبی بر خصوصیات رویشی، عملکرد، موسیلاژ و میزان اسانس گیاه دارویی بالنگوی شهری آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح آبیاری 50 ، 70، 90 و 110 میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر به‌عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح اسید هیومیک صفر، پنج، ١٠ و ١٥ لیتر در هکتار به‌‌عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج آزمایش اول نشان داد درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذر و وزن تر گیاهچه‌های بالنگوی شهری در اثر سطوح تنش خشکی (6/1- مگاپاسکال) به ترتیب به میزان 14، 39 و 3 درصد نسبت به شاهدکاهش یافت. همچنین در اثر تنش خشکی ناشی از PEG طول ریشه‌چه افزایش و طول ساقه‌چه کاهش یافت. در نتایج آزمایش مزرعه‌ای (آزمایش دوم) مشاهده شد که تعداد گل، گل‌آذین، بذر در بوته، عملکرد بذر و مقدار زیست توده تحت تاثیر اثرات ساده تیمارهای تنش خشکی و اسیدهیومیک قرار گرفت و تنش خشکی باعث کاهش این شاخص‌ها شد. همچنین در اثر تنش خشکی شدید میزان موسیلاژ در مقایسه باشاهد 13 درصد افزایش و مقدار اسانس 30 درصد کاهش یافت. درحالی که استفاده از اسیدهیومیک باعث افزایش میزان زیست توده، وزن خشک تک بوته، تعداد بذر و گل در بوته و وزن هزاردانه بذر نسبت به شاهد گردید. از طرف دیگر استفاده از اسید هیومیک باعث افزایش عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. همچنین نتایج نشان داد که اثر متقابل تنش خشکی و اسید هیومیک بر تعداد بذر در گیاه، وزن هزاردانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. به‌طورکلی استفاده از اسیدهیومیک به ویژه در غلظت 15 لیتر در هکتار باعث افزایش عملکرد بذر و خصوصیات دارویی گیاه بالنگوی شهری گردید و باعث تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی گردید.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - بقولات

تاثیر سیلیکات‌ها و باکتری حل‌کننده آنها بر رشد و عملکرد گوار (Cyamopsis tetragonoloba (L.) Taub.)

اکبر علی وردی؛ سمیرا کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47097.2176

چکیده

گوار با برخی از سویه‌های باکتری‌ برادی ‌ریزوبیوم رابطه همزیستی ضعیفی تشکیل می‌دهد. بنابراین، دست‌یابی به یک همزیستی قوی‌تر در گوار حائز اهمیت است. در گیاهان لگوم‌ که گوار شامل آنها نمی‌شود نشان ... بیشتر گوار با برخی از سویه‌های باکتری‌ برادی ‌ریزوبیوم رابطه همزیستی ضعیفی تشکیل می‌دهد. بنابراین، دست‌یابی به یک همزیستی قوی‌تر در گوار حائز اهمیت است. در گیاهان لگوم‌ که گوار شامل آنها نمی‌شود نشان داده شده است که همزیستی گیاهان لگوم با ریزوبیوم با کاربرد سیلیکات‌ها در خاک به واسطه جذب سیلیس بهبود می‌یابد و موجب بهبود عملکرد می‌شود. از آنجایی که تولید سیلیکات‌ها در صنعت پُرهزینه است، اخیراً، تمرکز مطالعات به توانایی باکتری‌های حل‌کننده سیلیکات‌ در خاک معطوف است. در برخی گیاهان زراعی، تلقیح خاک با باکتری حل‌کننده سیلیکات‌ها‌ موجب حل شدن سیلیکات‌های موجود در خاک شده و جذب بهتر سیلیس و حتی دیگر عناصر غذایی، را به دنبال داشته است. در پژوهش حاضر تاثیرپذیری همزیستی گیاه گوار با ریزوبیوم از کاربرد خاکی انواع سیلیکات‌ها (سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم) و تلقیح خاک با باکتری حل‌کننده سیلیکات‌ را مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به صورت گلدانی در محوطه دانشگاه بوعلی سینا در 1401 به صورت فاکتوریل دو عاملی (2×5) بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل نوع سیلیکات در پنج سطح شامل شاهد، سیلیکات سدیم، سیلیکات پتاسیم، سیلیکات کلسیم و سیلیکات منیزیم بود. سیلیکات‌ها به میزان 100 میلی‌گرم در هر کیلوگرم خاک بکار رفتند. عامل دوم شامل تلقیح خاک با مایه تجاری باکتری حل‌کننده سیلیکات در دو سطح صفر و 10 میلی‌لیتر در هر کیلوگرم خاک بود. شصت روز پس از کاشت، گیاهان نیمی از تکرارهای آزمایش برای اندازه‌گیری وزن خشک اندام هوایی و ریشه، تعداد و وزن خشک گره، محتوی نیتروژن اندام هوایی و ریشه و محتوی سیلیس اندام هوایی برداشت شدند. هنگامی که 80 درصد غلاف‌ها قهوه‌ای شدند، گیاهان نیمه دیگر از تکرارهای آزمایش برای اندازه‌گیری وزن 100 دانه، عملکرد دانه در بوته و محتوای صمغ دانه برداشت شدند. نتایج نشان داد که بجز محتوای صمغ بذر، سایر صفات تحت تاثیر اثر اصلی و متقابل بین عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. تحت شرایط عدم کاربرد سیلیکات‌ها، وزن خشک ریشه و وزن 100 دانه گوار تحت تاثیر تلقیح خاک با باکتری حل‌کننده سیلیکات قرار نگرفت. تلقیح خاک با باکتری حل‌کننده سیلیکات تحت شرایط عدم کاربرد سیلیکات‌ها موجب افزایش تعداد گره (34 درصد)، وزن خشک گره (75 درصد)، وزن خشک اندام هوایی (42 درصد)، محتوای سیلیس (16 درصد)، محتوای نیتروژن اندام هوایی (15 درصد)، محتوای نیتروژن ریشه (41 درصد) و عملکرد دانه در بوته (25 درصد) شد. تحت شرایط عدم تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات، کاربرد تمامی انواع سیلیکات‌ها به طور معنی‌دار و به میزان برابر از نظر آماری محتوای سیلیس اندام هوایی گوار را افزایش داد. همچنین، با کاربرد توام هر کدام از سیلیکات-ها و تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات محتوای سیلیس اندام هوایی گوار به میزان بیشتری در مقایسه با کاربرد به تنهایی آنها افزایش پیدا کرد. بیشترین محتوی سیلیس (1/550 میلی‌گرم در کیلوگرم ماده خشک) در تیمار کاربرد سیلیکات پتاسیم توام با تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات مشاهده شد. وجود اثر هم‌افزایی کاربرد سیلیکات‌ها‌ و باکتری حل‌کننده آنها بر ویژگی‌های مورد بررسی در گوار مشاهده شد که می‌توان باعث کاربرد موثرتر سیلیکات‌ها در مزارع گردد. اگرچه کاربرد سیلیکات‌ها‌ و باکتری حل‌کننده آنها بر محتوای صمغ بذر گوار تأثیری نداشت، ولی برآیند افزایش عملکرد دانه در بوته افزایش تولید صمغ در هر بوته است.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

تاثیر محلول‌پاشی 24-اپی‌براسینولید بر سامانه دفاع آنزیمی و غیرآنزیمی و عملکرد دانه لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L. cv. Pinto) تحت تنش کم‌آبیاری

سولماز سامفر؛ حجت اله لطیف منش؛ علی مرادی؛ حمید اله‌دادی؛ امین میرشکاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47285.2184

چکیده

لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) از مهم‌ترین حبوبات است که به‌دلیل محتوای بالای پروتئین و فواید تغذیه‌ای خود در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران ارزش زیادی دارد. در سال‌های اخیر، افزایش تقاضای جهانی برای غذاهای غنی ... بیشتر لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) از مهم‌ترین حبوبات است که به‌دلیل محتوای بالای پروتئین و فواید تغذیه‌ای خود در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران ارزش زیادی دارد. در سال‌های اخیر، افزایش تقاضای جهانی برای غذاهای غنی از پروتئین، اهمیت کشت لوبیا را بیشتر کرده است. با این حال، بحران کمبود آب به‌عنوان یک چالش جدی برای تولید غذا و امنیت غذایی در سطح جهانی مطرح است. این مشکل به‌خصوص در ایران که در ناحیه بیابانی قرار دارد و میزان بارش آن کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی است، حادتر است. در این شرایط، استفاده از روش‌های نوین کشاورزی می‌تواند به بهبود عملکرد محصولات کمک کند. براسینواستروئیدها به‌عنوان تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی، با بهبود فعالیت‌های فیزیولوژیکی گیاهان، می‌توانند مقاومت آن‌ها را در برابر تنش‌های محیطی افزایش دهند. به‌منظور بررسی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و امکان افزایش عملکرد دانه در لوبیا چیتی، پژوهشی با استفاده از 24-اپی‌براسینولید تحت شرایط تنش کم‌آبی انجام شد. این تحقیق به‌صورت کرت‌های یکبار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401، در مزرعه‌ای واقع در شرق شیراز انجام شد. در این تحقیق، رژیم آبیاری در سه سطح: آبیاری کامل (100 درصد نیاز رطوبتی) و تنش کم‌آبی در سطوح 80 و 60 درصد نیاز رطوبتی به عنوان عامل اصلی و چهار غلظت 24-اپی‌براسینولید (شامل شاهد با آب مقطر، 05/0، 1/0 و 2/0 میلی‌گرم بر لیتر) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی و محلول‌پاشی 24-اپی‌براسینولید تأثیر معنی‌داری بر تمامی صفات داشتند. کاربرد 24-اپی‌براسینولید با غلظت 2/0 میلی‌گرم بر لیتر موجب افزایش شاخص کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ‌ها به ترتیب به میزان 42/7 درصد و 77/11درصدنسبت به تیمار شاهد (بدون کاربرد هورمون) شد. با معنی‌داری برهمکنش رژیم ‌آبیاری و محلولپاشی هورمون، در سطوح 60 و 80 درصد نیاز آبی، کاربرد 2/0 میلی‌گرم بر لیتر 24-اپی‌براسینولید آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز را در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 172، 105، 35/0 و 131، 115 و 45/0 درصد افزایش داد. در همین راستا کاربرد بالاترین سطح هورمون در سطوح 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به ترتیب موجب افزایش 38/72، 02/56 و 35/44 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد شد. بنابراین کاربرد 24-اپی‌براسینولید (به میزان 2/0 میلی‌گرم بر لیتر) به جهت کاهش رادیکال‌های آزاد اکسیژن و جلوگیری از آسیب دیواره سلولی و تخریب درشت مولکول‌ها، به‌عنوان راهکاری برای افزایش عملکرد دانه لوبیا تحت شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبیاری (60 و 80 درصد نیاز آبی) پیشنهاد می‌شود.

مشاهده مقاله

علمی - پژوهشی

ارزیابی جوانه زنی، کیفیت ظاهری و ویژگی های مورفو فیزیولوژیک هشت چمن بومی ایران

سحر میرزایی؛ سمیه اسماعیلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47889.2202

چکیده

یکی از عامل‌های کلیدی در دستیابی به مدیریت پایدار فضای سبز، کشت و توسعه گونه‌های بومی سازگار و متحمل به عوامل نامساعد محیطی در فضای سبز شهری و برون شهری می‌باشد. گونه‌های چمن کم توقع و در عین حال با ... بیشتر یکی از عامل‌های کلیدی در دستیابی به مدیریت پایدار فضای سبز، کشت و توسعه گونه‌های بومی سازگار و متحمل به عوامل نامساعد محیطی در فضای سبز شهری و برون شهری می‌باشد. گونه‌های چمن کم توقع و در عین حال با حفظ کیفیت قابل قبول با کاهش هزینه‌های مدیریتی به ویژه چمن‌زنی و اثرات نامطلوب زیست محیطی امروزه بیشتر مورد توجه مدیران فضای سبز قرار گرفته است. از‌این‌رو، هدف اصلی این مطالعه ارزیابی هشت ژنوتیپ بومی چمن بر اساس جوانه‌زنی بذر، کیفیت ظاهری، صفات مورفوفیزیولوژیک و تحمل به پاخوری است و در نهایت شناسایی نژادگان‌هایی با عملکرد برتر است که با اهداف به‌نژادی توسعه ارقام جدید چمن مطابقت داشته و می‌توانند جایگزین گونه‌های وارداتی شوند. این نژادگان‌های امیدبخش می‌توانند به عنوان جایگزین‌های سازگار در اختیار مدیران فضای سبز شهری و برنامه‌ریزان حومه شهر قرار گیرند. از این‌رو، در این پژوهش هشت نژادگان چمن بومی شامل (Lolium perenne، Festuca arundinacea،F. ovina ،F. rubra ، Agropyron cristatum ، A. intermedium، Poa pratensis و P. trivialis) از مناطق مختلف ایران جمع آوری شد و شاخص‌های جوانه زنی بذر، سرعت استقرار، کیفیت ظاهری، ویژگی‌های رشدی و میزان کلروفیل آن‌ها در سال ۱۴۰۰-۱۴۰۲ در پژوهشکده گل و گیاهان زینتی محلات ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که نژادگان بومی چمن L. perenne، از نظر شاخص‌های بذری مانند میزان جوانه‌زنی (33/79%)، سرعت جوانه زنی بذر (92/9%) و رشد دانهال (80/18 سانتیمتر) بالاترین میزان را در مقایسه با سایر نژادگان‌ها نشان داد. همچنین از نظر کیفیت ظاهری (83/9)، ارتفاع (90/8 سانتیمتر)، پنجه‌زنی (89/13 عدد)، وزن تر (49/76 گرم) و خشک اندام هوایی (73/65 گرم) و میزان کلروفیل (18/0 میلی‌گرم بر گرم) در مقایسه با سایر نژادگان‌ها برتر بود. با این حال، در بیشتر صفات اندازه‌گیری شده تفاوت معنی-داری با نژادگان بومی F. arundinacea نداشت. افزون بر این، آنالیز ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین سرعت جوانه‌زنی بذر با تمام ویژگی‌های اندازه‌گیری شده (r≥0.94) همبستگی قوی و مثبتی وجود دارد. این بیانگر آن است افزون بر شاخص‌های کمی، شاخص‌های کیفی بذر نیز در سرعت استقرار، کیفیت ظاهری، میزان کلروفیل و سایر ویژگی‌های رشدی در چمن‌ها اهمیت دارد. می‌توان نتیجه گرفت که چمن‌های بومی چاوی چند ساله ( L. perenne) و چمانواش بلند (F. arundinacea) می‌توانند جایگزین چمن‌های وارداتی آن‌ها شود و در فضای سبز شهری استفاده شوند. همچنین سایر چمن‌های مورد مطالعه مانند گونه‌های علف گندمی (Agropyron spp.) در فضاهای برون شهری و در کنار جاده‌ها با نگهداری کم توصیه می‌شود. در مجموع، یافته‌ها نشان می‌دهد که در ایران با بهره‌گیری از نژادگان‌های امیدوار کننده چمن، ظرفیت افزایش منابع ژرم پلاسم چمن، توسعه برنامه‌های به‌نژادی و تولید واریته‌های سازگار وجود دارد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - باغبانی

تأثیر محلولپاشی برگی گلوتامیک‌اسید، آسپارتیک‌اسید و نیکوتینیک‌اسید بر رشد، عملکرد و ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)

سپیده دالوند؛ حسن مومیوند؛ بهمن زاهدی؛ عبداله احتشام نیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47919.2204

چکیده

محرک‌های زیستی، مانند اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژن‌دار، در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان نقش حیاتی دارند. این مولکول‌ها به عنوان پیش‌سازها و مواد اولیه برای تولید سایر ترکیبات ضروری ... بیشتر محرک‌های زیستی، مانند اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژن‌دار، در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان نقش حیاتی دارند. این مولکول‌ها به عنوان پیش‌سازها و مواد اولیه برای تولید سایر ترکیبات ضروری عمل می‌کنند و در تنظیم و کنترل فعالیت‌های سلولی و سیستم‌های بیولوژیکی مختلف اهمیت دارند. اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژن‌دار برای رشد و توسعه بهینه گیاهان ضروری هستند و بهبود تغذیه نیتروژنی و مدیریت اسیدهای آمینه می‌تواند به افزایش عملکرد و مقاومت گیاهان در برابر تنش‌های محیطی کمک کند. مطالعه حاضر در سال 1402، با هدف بررسی تأثیر محرک‌های زیستی حاوی نیتروژن بر رشد، عملکرد و ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی شنبلیله دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر) و محلول‌پاشی آسپارتیک‌اسید، گلوتامیک‌اسید و نیکوتینیک‌اسید هرکدام در سه سطح (75، 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر) بود. اولین مرحله محلولپاشی گیاهان در مرحله 4 تا 6 برگی و محلولپاشی‌های بعدی هر 14 روز یکبار (جمعا 4 بار) صورت گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید در غلظت 300 میلی‌گرم در لیتر به‌طور معنی‌داری سبب افزایش ارتفاع بوته شد. تیمار هر سه محرک‌ زیستی در غلظت‌های 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر منجر به افزایش معنی‌دار سطح برگ و وزن تر ریشه گردید. کاربرد نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید نیز افزایش معنی‌دار وزن تر بوته را به همراه داشت. با این حال اثر مثبت نیکوتینیک‌اسید بر وزن تر بوته بیش‌تر از آسپارتیک‌اسید بود. تیمار نیکوتینیک‌اسید در هر سه سطح موجب افزایش وزن خشک گیاه شد. محلول‌پاشی گلوتامیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید نیز در غلظت‌های 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر منجر به افزایش وزن خشک بوته گردید. اما وزن خشک ریشه تنها در غلظت‌های 150 و 300 میلی‌گرم در لیتر نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید و غلظت 300 میلی‌گرم در لیتر گلوتامیک‌اسید افزایش یافت. محلول‌پاشی هر سه ترکیب گلوتامیک‌اسید، نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید افزایش معنی‌دار کلروفیل آ، کلروفیل ب و کلروفیل کل را به همراه داشت. با این حال، بیش‌ترین تاثیر مثبت بر کلروفیل مربوط به کاربرد آسپارتیک‌اسید بود. میزان کاروتنویید نیز با کاربرد نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید افزایش معنی‌داری در مقایسه با شاهد نشان داد، در حالی‌که محلول‌پاشی گلوتامیک‌اسید تنها در بالاترین غلظت منجر به افزایش کاروتنویید شد. میزان فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی اکسید کربن زیر اتاقک روزنه و نیتروژن کل نیز با محلول‌پاشی هر سه ترکیب گلوتامیک‌اسید، نیکوتینیک‌اسید و آسپارتیک‌اسید به صورت معنی‌داری افزایش پیدا کرد. در مجموع و بر اساس نتایج می‌توان گفت که به ترتیب کاربرد محرک‌های زیستی نیکوتینیک اسید و آسپارتیک اسید (به‌ویژه در غلظت 300 میلی‌گرم در لیتر) جهت بهبود رشد، عملکرد و صفات مورفوفیزیولوژیکی شنبلیله پیشنهاد می‌گردد.

مشاهده مقاله

علمی پژوهشی - کشت بافت

بررسی غلظت و ترکیب فیتوهورمون‏ های مختلف در کارایی ریزازدیادی گیاه Stevia rebaudiana Bertoni

عاطفه امینی نیسیانی؛ عباس سعیدی؛ مسعود توحیدفر

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47365.2187

چکیده

Stevia rebaudiana Bertoni گیاه دارویی است که به صورت تجاری به عنوان شیرین کننده بدون کالری برای بیماران دیابتی استفاده می‏شود. بذرهای استویا کوچک و نابارور هستند و نرخ جوانه‏زنی نسبتاً پایینی دارند. همچنین گرده ... بیشتر Stevia rebaudiana Bertoni گیاه دارویی است که به صورت تجاری به عنوان شیرین کننده بدون کالری برای بیماران دیابتی استفاده می‏شود. بذرهای استویا کوچک و نابارور هستند و نرخ جوانه‏زنی نسبتاً پایینی دارند. همچنین گرده افشانی در این گیاه به صورت دگر گرده افشانی است که این امر با توجه به محتوای استویول گلیکوزیدها و ویژگی‏های مورفولوژیکی (شکل و رنگ برگ‏ها) باعث بروز تنوع بالا در جمعیت گیاهان حاصل از بذر می‏شود، به همین دلیل است که تکثیر این گیاه از طریق روش‏های غیر جنسی اهمیت پیدا می‏کند. از آنجا ریزازدیادی، ضمن افزایش سرعت رشد و تکثیر گیاه، سبب حفظ ذخیره ژنتیکی می‏شود و امکان ایجاد یک جمعیت ژنتیکی همگن با بازده بالایی از استویول‏ گلیکوزیدها را فراهم می‏کند، می‏تواند روش مناسبی برای تکثیر این گیاه و حفظ یکنواختی باشد. پژوهش حاضر با هدف دست‏یابی به روشی بهینه برای ریزازدیادی گیاه Stevia rebaudiana و بررسی اثر تنظیم کننده‏های مختلف رشدی بر این گیاه، در سال 1402 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده علوم و فناوری زیستی دانشگاه شهید بهشتی انجام شد. در این پژوهش درصد جوانه‏زنی بذرها در چهار و هشت روز پس از کشت در محیط کشت MS محاسبه شد. شاخه‌زایی با سه نوع ترکیب هورمونی KIN، GA3 و BAP ارزیابی شد و پس از شاخه‏زایی، ریشه‏زایی ریزشاخه‌ها، تحت سه نوع ترکیب اکسینی شامل NAA، IAA و IBA مورد مقایسه قرار گرفت. سازگاری نمونه‏ها پس از ریشه‏زایی نیز انجام شد. نتایج نشان داد که میزان جوانه‏زنی بذرها 33/38 درصد بود و بیشترین تعداد برگ و تعداد ریزشاخه مربوط به تیمار 5/0 میلی‏گرم در لیتر BAP و 2 میلی‎گرم در لیتر KIN بود. بیشترین وزن تر (g29/437) و طول ریزنمونه ( cm38/15) در تیمار 5/1 میلی‏گرم در لیتر GA3 و 2 میلی‏گرم در لیتر KIN بدست آمد. بین صفات تعداد برگ و طول ریزنمونه (**61/0-)، تعداد برگ و وزن تر (**46/0-)، تعداد ریزشاخه و طول ریزنمونه (**81/0-) و تعداد ریزشاخه و وزن تر (**69/0-) در سطح احتمال یک درصد ارتباط منفی و معنی‏داری وجود داشت. بین صفات تعداد برگ و تعداد ریزشاخه(**95/0) و طول ریزنمونه و وزن تر (**98/0) ارتباط مثبت و معنی‏داری وجود داشت. بیشترین طول ریشه مربوط به تیمار 5/0 میلی‏گرم در لیتر NAA و بیشترین تعداد ریشه مربوط به تیمار 1 میلی‏گرم در لیتر IBA بود. پروتکل معرفی شده برای ریزازدیادی گیاه استویا در این پژوهش (تیمار 5/0 میلی‏گرم در لیتر BAP و 2 میلی‏گرم در لیتر KIN برای شاخه‏زایی و تیمار 5/0 میلی‏گرم در لیتر NAA برای ریشه‏زایی) در مقایسه با سایر پروتکل‏های ریزازدیادی، در زمان کوتاه‏تر با میزان و تنوع هورمونی کمتر، عملکرد بهتری را به همرا داشت که می‏تواند به عنوان یک پروتکل اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	46
تعداد شماره‌ها	56
تعداد مقالات	603
تعداد نویسندگان	1,573
تعداد مشاهده مقاله	720,308
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	351,868
نسبت مشاهده بر مقاله	1194.54
نسبت دریافت فایل بر مقاله	583.53
تعداد مقالات ارسال شده	1,226
درصد عدم پذیرش	58
درصد پذیرش	31
زمان پذیرش (روز)	180
تعداد پایگاه های نمایه شده	4

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان