تولیدات گیاهی

علمی پژوهشی - اصلاح نباتات

معرفی و ارزیابی ویژگی‌های زراعی ارقام تجاری کنجد مقاوم به ریزش دانه (ناشکوفا) به نام‌های برکت، مهاجر، چمران و دزفول

محمد رضا سیاهپوش؛ لیلا نژادصادقی؛ محمدسینا سیاهپوش؛ سامان شیدایی؛ عنایت رضوانی؛ حسین صادقی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 473-490

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46295.2149

چکیده

کنجد یکی از گیاهان روغنی مهم دنیا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که به ملکة دانه‌های روغنی شهرت یافته است. درصد روغن بالا با ترکیب اسیدهای چرب مناسب، خواص دارویی و نیاز آبی بسیار پایین از شاخصه‌های ... بیشتر کنجد یکی از گیاهان روغنی مهم دنیا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که به ملکة دانه‌های روغنی شهرت یافته است. درصد روغن بالا با ترکیب اسیدهای چرب مناسب، خواص دارویی و نیاز آبی بسیار پایین از شاخصه‌های این گیاه روغنی است. عامل اصلی عدم توسعه کشت کنجد در سراسر دنیا شکوفا بودن کپسول‌ها و ریزش دانه در زمانی رسیدگی است. تلاش‌های زیادی جهت دستیابی به ارقام کنجد با ویژگی ناشکوفایی کپسول در زمان رسیدگی و مقاومت به ریزش دانه صورت گرفته است. در این مقاله به معرفی و ارزیابی ویژگی‌های زراعی ارقام کنجد ناشکوفای جدید اصلاح شده به نام‌های برکت، مهاجر، چمران و دزفول پرداخته خواهد شد. ارقام کنجد ناشکوفا به نام‌های پیشنهادی برکت، مهاجر، چمران و دزفول طی یک برنامه اصلاحی در دانشگاه شهید چمران اهواز با همکاری شرکت کشت و صنعت شهید رجایی اصلاح گردیده‌اند. این ارقام جهت ثبت و تجاری‌سازی، تحت آزمایشات تمایز، یکنواختی و پایداری[1] (DUS) و تعیین ارزش زراعی[2] (VCU) زیر نظر مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال طی دو سال زراعی 1400 و 1401 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایشات ارقام کنجد ناشکوفا به همراه ارقام تجاری کنجد شکوفا به نام‌های اولتان، سردار و شوین به عنوان ارقام شاهد در چهار منطقه با شرایط آب و هوایی مختلف کشور شامل دزفول، داراب، مغان و گرگان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. به‌علاوه کشت مکانیزه چهار لاین امیدبخش کنجد ناشکوفا بطور مجزا در مزارع 100 هکتاری در منطقه دزفول صورت گرفت و برداشت با کمباین انجام شد. بیشترین ارتفاع بوته در رقم برکت با متوسط 144 سانتی‌متر و کمترین در رقم چمران با 140 سانتی متر به‌ دست آمد. بیشترین تعداد کپسول در بوته با متوسط 8/89 و بیشترین تعداد دانه در کپسول با متوسط 3/72 در رقم مهاجر مشاهده گردید. وزن هزار دانه از 41/2 گرم در رقم دزفول تا 72/3 گرم در رقم مهاجر در نوسان بود. در مقایسه گروهی بین ارقام کنجد اصلاح شده ناشکوفا و ارقام شاهد شکوفا اختلاف معنی‌داری (P≤0.01) از نظر عملکرد دانه مشاهده گردید به‌طوریکه ارقام شکوفا با متوسط 05/1 تن در هکتار نسبت به ارقام شاهد با 80/0 تن در هکتار دارای برتر بودند. بیشترین متوسط عملکرد دانه ارقام در مناطق مختلف و طی دو سال اجرای آزمایش با 08/1 تن در هکتار در ارقام برکت و مهاجر به دست آمد. دامنه تغییرات درصد روغن بین 31/47 تا 22/49 درصد برآورد گردید. ارقام کنجد ناشکوفا دارای اختلاف آماری معنی‌داری از نظر درصد روغن دانه با یکدیگر و با رقم شاهد شوین نبودند. میزان ریزش دانه در برداشت مکانیزه ارقام کنجد ناشکوفا با کمباین کمتر از 8/2 درصد برآورد گردید. ارزیابی صفات ظاهری نشان داد که ارقام کنجد ناشکوفا دارای ارتفاع متوسط و رشد نامحدود بوده و دارای یک تا شش شاخة فرعی بسته به ژنوتیپ و تراکم بوته بودند. برتری عملکردی تمامی ارقام کنجد ناشکوفا نسبت به ارقام شاهد به طور معنی‌داری مشاهده گردید و ارزش زراعی بالای این ارقام در مقایسه با تعدادی از ارقام تجاری کنجد شکوفای کشور مورد تأیید قرار گرفت. بعلاوه متوسط افزایش عملکرد دانه حدود 24 درصدی مشاهده شده در ارقام اصلاح شده کنجد ناشکوفا، می‌تواند در افزایش تولید کنجد کشور بسیار مؤثر باشد. درنهایت ارقام کنجد ناشکوفای برکت، مهاجر، چمران و دزفول به عنوان اولین ارقام دارای ویژگی مقاومت به ریزش دانه در زمان رسیدگی در کشور معرفی شدند. این ارقام علاوه بر عملکرد بالاتر نسبت به ارقام شاهد، به دلیل داشتن ژن عدم شکوفایی کپسول در زمان رسیدگی کامل، قابلیت برداشت با کمباین در کشت مکانیزه کنجد را فراهم می‌نمایند و بکارگیری گسترده آنها در الگوی کشت زراعی کشور نوید دهنده امنیت غذایی در تولید روغن خوراکی و کاهش مصرف آب در فصل پرتنش تابستان خواهد بود. [1]- Distinctness, Uniformity and Stability; DUS[2]- Value of Cultivation and Use; VCU

علمی پژوهشی - تنش محیطی یا زیستی

تاثیرکود دامی و اسید هیومیک بر تجمع یون‌ها در پنبه (Gossypim hirsutum L.) در شرایط شوری آب آبیاری

محبوبه سردار؛ محمدعلی بهدانی؛ سید وحید اسلامی؛ غلامرضا زمانی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 491-505

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42864.2075

چکیده

پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی مهم در کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. با توجه به اینکه تنش شوری یکی از مهمترین تنش های تهدید کننده تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه خشک کشور ... بیشتر پنبه به عنوان یکی از محصولات زراعی مهم در کشور از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد. با توجه به اینکه تنش شوری یکی از مهمترین تنش های تهدید کننده تولید این محصول در مناطق خشک و نیمه خشک کشور و جهان معرفی شده است، می توان با کاربرد مناسب کودهای ارگانیک (کود دامی و اسید هیومیک)، اثرات نامطلوب این تنش را کاهش داد. به منظور بررسی اثر کود دامی و اسیدهیومیک بر تجمع برخی عناصر در برگ پنبه تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه ای واقع در شهرستان بشرویه در خراسان جنوبی در سال زراعی 98-99 در 4 تکرار انجام شد. کرت های اصلی شامل سطوح مختلف شوری آب آبیاری در سه سطح (5/2، 5/5 و 5/8 دسی زیمنس بر متر) و کرتهای فرعی شامل دو تیمار کود دامی در دو سطح (صفر و 20 تن در هکتار) و اسید هیومیک در دو سطح (صفر و 200 گرم برای 100 کیلوگرم بذر) بود. به‌منظور اندازه‌‌گیری غلظت عناصر سدیم و پتاسیم، با استفاده از دستگاه فلیم فتومتر و غلظت کلر بر مبنای روش ارائه شده توسط جانسون و الریچ Johnson and Ulrich,1995)) انجام شد. به منظور بررسی عملکرد، عملکرد وش دو چین متوالی با هم جمع و به عنوان مجموعه عملکرد هر واحد آزمایشی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد تنش شوری 5/8 دسی زیمنس بر متر سبب افزایش غلظت سدیم (5/87%) و کلر (59/61%)و کاهش غلظت پتاسیم (07/13%) در برگ گیاه در مقایسه یا تنش شوری 5/2 دسی زیمنس بر متر شد. میزان عملکرد وش پنبه نیز با افزایش تنش شوری از 5/2 به 5/5 و 5/8 دسی زیمنس بر متر، کاهش چشمگیری داشت. کود دامی موجب افزایش غلظت سدیم (45/13%)، پتاسیم (67/2 %)،کلر (30/18%) و عملکرد وش پنبه (90/13%) نسبت به تیمار عدم کاربرد آن گردید. کاربرد اسید هیومیک نیز با کاهش غلظت سدیم (08/3%)، کلر (78/9%) و افزایش غلظت پتاسیم (17/4%) و عملکرد وش پنبه (15/9%) موجب بهبود شرایط رشد گیاه نسبت به تیمار عدم کاربرد آن شد. مصرف کود دامی (قبل کاشت) و اسید هیومیک (بهصورت بذرمال) با بهبود تجمع عناصر مفید در برگ ها، موجب افزایش عملکرد پنبه در شرایط تنش شدند. به طور کلی می توان نتیجه گرفت کاربرد اسید هیومیک بهصورت بذرمال و کود دامی قبل از کاشت در شرایط تنش شوری، موجب تعدیل اثرات منفی تنش شوری بر عملکرد وش گیاه شد. این موارد از طریق افزایش جذب پتاسیم و کاهش جذب سدیم و کلر توسط گیاه حاصل شد. بنابراین، کود دامی و اسید هیومیک میتوانند به عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و تنش شوری در اقلیم های گرم و خشک مورد استفاده قرار گیرند.

علمی پژوهشی - تنش محیطی یا زیستی

اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، گلایسین‌بتائین، کربوهیدرات ، فنل و میزان مالون-دی‌آلدهید ژنوتیپ‌ها و هیبریدهای بین‌گونه‌ای جنس پسته (Pistacia vera L.)

حسن فرهادی؛ محمد مهدی شریفانی؛ مهدی علیزاده؛ حسین حکم آبادی؛ ساسان علی نیائی فرد

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 507-521

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43029.2083

چکیده

فرآیندهای به نژادی از جمله تلاقی های هدفمند در جهت افزایش میزان تحمل، می تواند راهکاری مطمئن و دائمی برای کم کردن اثرات زیان بار تنش خشکی بر گیاهان در نظر گرفته شود. بنابراین با توجه به اهمیت ... بیشتر فرآیندهای به نژادی از جمله تلاقی های هدفمند در جهت افزایش میزان تحمل، می تواند راهکاری مطمئن و دائمی برای کم کردن اثرات زیان بار تنش خشکی بر گیاهان در نظر گرفته شود. بنابراین با توجه به اهمیت محصول پسته در کشور به عنوان یک محصول استراتژیک و همچنین قرار گرفتن ایران در شرایط خشک و نیمه خشک، تحقیقات به منظور دستیابی به پایه های هیبرید متحمل به خشکی ضروری می باشد. آزمایش نخست به صورت گلدانی و آزمایش دوم به منظور اندازه گیری اسمولیت های آلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار به ترتیب در گلخانه و آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در طی سال های 1398- 1397 به اجرا در آمدند. تیمارهای آزمایش شامل 10 ژنوتیپ پسته احمدآقایی، اکبری، سرخه حسینی، گرمه، فندقی و هیبرید بین گونه ای (احمدآقایی× اینتگریما، اکبری× اینتگریما، سرخه حسینی × اینتگریما، گرمه × اینتگریما و فندقی × اینتگریما) و سه سطح خشکی شامل شاهد (ظرفیت زراعی)، تنش ملایم (65 درصد ظرفیت زراعی) و تنششدید (30 درصد ظرفیت زراعی) بودند که 84 روز روی دانهال های سه ماهه پسته اعمال شدند. با افزایش سطوح خشکی، غلظت پرولین، گلایسین بتائین، کربوهیدارات های محلول کل (TSC)، فنل و مالون دی آلدهید (MDA) در برگ ژنوتیپ های مورد مطالعه افزایش معنی داری یافتند. ژنوتیپ فندقی بیشترین غلظت مالون دی آلدهید (23/280 درصد) و ژنوتیپ های هیبرید سرخه حسینی× اینتگریما، احمدآقایی × اینتگریما و اکبری× اینتگریما به ترتیب با میزان 18/70، 70/76، 03/81 درصد کمترین افزایش را در خصوص غلظت مالون دی آلدهید برگ بین دانهال ها نسبت به شاهد نشان دادند. پایه های دانهالی واکنش های متفاوتی به تنش خشکی نشان دادند به طوریکه متحمل ترین آنها به ترتیب پایه های دورگه سرخه حسینی × اینتگریما، احمدآقایی × اینتگریما و اکبری × اینتگریما بود. بنابراین بر اساس نتایج پژوهش حاضر به نظر می رسد بتوان از پایه های مورد نظر به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی در مناطق خشک استفاده کرد.

علمی پژوهشی - زراعت

نقش محلول‌پاشی دود مشتق شده از گیاه بر عملکرد و خصوصیات رشدی ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.)

آمنه اکبرزاده شرفی؛ سعید جلالی هنرمند؛ حمیدرضا چقازردی؛ محمد اقبال قبادی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 523-537

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44408.2114

چکیده

نگرانی‌های مربوط به امنیت غذایی، افزایش تولید محصولات کشاورزی را به دلیل افزایش روزافزون جمعیت جهان با پیش‌بینی بیش از 6/9 میلیارد نفر تا سال 2050 الزامی کرده‌است. گزارش شده‌است که محتویات مختلف فیزیکو‌شیمیایی ... بیشتر نگرانی‌های مربوط به امنیت غذایی، افزایش تولید محصولات کشاورزی را به دلیل افزایش روزافزون جمعیت جهان با پیش‌بینی بیش از 6/9 میلیارد نفر تا سال 2050 الزامی کرده‌است. گزارش شده‌است که محتویات مختلف فیزیکو‌شیمیایی گیاهان توسط محلول دود حاصل از گیاه افزایش می‌یابد. ترکیبات زیستی فعال دود در آب محلول بوده و در غلظت‌های خیلی پایین پاسخ‌های فیزیولوژیک قابل توجهی را در گیاهان ایجاد می‌کنند. این ترکیبات را می‌توان در شکل عصاره آبی تحت عنوان دودآب، با طراحی دستگاهی بر مبنای پژوهش‌های پیشین در این زمینه مورداستفاده قرار داد. از طریق مطالعات مختلف ثابت شد‌ه‌است که فعالیت تقویت‌کننده دود به دلیل وجود ترکیب کاریکین (KARs) است. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی برگی دودآب بر برخی از شاخص‌های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، طی دو سال زراعی 1399-1398 و 1400-1399 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی(RCBD) با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل ارقام گندم آبی(میهن و سیروان) و محلول‌‌پاشی دود آب با غلظت یک لیتر در هکتار در مراحل فنولوژیک رشدی گندم در یازده سطح شامل عدم کاربرد (شاهد)، کاربرد در مراحل برجستگی دوگانه، تشکیل گره دوم، ظهور سنبله، گرده‌افشانی، برجستگی دوگانه + تشکیل گره دوم، برجستگی دوگانه + ظهور سنبله، برجستگی دوگانه + گرده‌افشانی، تشکیل گره دوم + ظهور سنبله، تشکیل گره دوم + گرده‌افشانی، ظهور سنبله + گرده‌افشانی بود. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، دانه در سنبله، وزن هزار دانه، طول پرشدن دانه و سرعت پرشدن دانه بود.نتایج این مطالعه نشان داد بیش‌ترین سرعت پرشدن دانه با محلول‌پاشی دود آب در مرحله‌ی تشکیل گره دوم با متوسط (38/1 میلی‌گرم در روز) در هر دو رقم میهن و سیروان بود و بیش‌ترین وزن هزار دانه با متوسط (93/ 48 گرم) در رقم مهین در محلول‌پاشی در مرحله‌ی ظهور سنبله بدست آمد، همچنین محلول‌‌پاشی در مرحله‌ی برجستگی دوگانه + تشکیل گره دوم بیش‌ترین شاخص برداشت با متوسط (79/45 درصد) و طول پرشدن دانه با متوسط (51/48 روز) که همگی در رقم میهن بود. محلول‌‌پاشی در مراحل برجستگی دوگانه + تشکیل گره دوم و گرده افشانی بیش‌ترین عملکرد دانه با متوسط (02/6 تن در هکتار) را موجب شد. بیش‌ترین تعداد دانه در سنبله با متوسط (83/55) و عملکرد بیولوژیک با متوسط (61/15 تن در هکتار) مربوط به محلول‌پاشی در مرحله‌‌ی برجستگی دوگانه + ظهور سنبله در رقم میهن بود. دودآب دارای پتانسیل لازم برای افزایش کمیت گندم می‌باشد. در صورت تأیید نتایج این پژوهش در تحقیقات دیگر، می‌توان استفاده از دودآب را به عنوان یک فناوری کاربردی و کم هزینه توصیه کرد.

علمی پژوهشی - علوم علف های هرز

پاسخ ویژگی‌های رشد و عملکردی ذرت به دورهای مختلف آبیاری در خاک دارای باقی‌مانده علف‌کش‌های آپیروس و آتلانتیس

نرگس سعدی؛ کمال حاج محمدنیا قالی باف؛ علی قنبری؛ ابراهیم ایزدی دربندی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 539-552

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44963.2126

چکیده

علفکشهای بازدارنده سنتز استولاکتات سینتاز از جمله علفکشهایی هستند که پایداری بالایی در خاک دارند. بقایای این علفکشها در خاک میتواند به گیاهان بعدی کشت شده، خسارت وارد کند. به منظور ... بیشتر علفکشهای بازدارنده سنتز استولاکتات سینتاز از جمله علفکشهایی هستند که پایداری بالایی در خاک دارند. بقایای این علفکشها در خاک میتواند به گیاهان بعدی کشت شده، خسارت وارد کند. به منظور ارزیابی پاسخ گیاه ذرت به باقی‌مانده علف‌کش‌های بازدارنده استولاکتاتسینتاز مصرف شده در کنترل علفهای هرز در کشت گندم بر برخی ویژگی‌های رشد و عملکردی ذرت در دورهای مختلف آبیاری، پژوهشی در کشت و صنعت شهید بهشتی شهرستان اندیمشک در طی سالهای زراعی 1400-1399 و 1401-1400 اجرا گردید. بررسی تأثیر علف‌کش‌های استفاده شده در گندم (به عنوان فاکتور اصلی) و دورهای مختلف آبیاری شامل یک، دو، سه و چهار دور آبیاری در فاصله بین برداشت گندم تا کشت ذرت (به عنوان فاکتور فرعی) بر ویژگی‌های رشدی و عملکردی ذرت به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. سطوح فاکتور اصلی شامل کاربرد علف‌کش آتلانتیس (مزوسولفورون متیلسدیم+ یدوسولفورون متیلسدیم دارای 18 گرم ماده موثره، 2/1% OD) با دز 5/1 لیتر در هکتار، کاربرد علف‌کش آپیروس (سولفوسولفورون دارای 5/22 گرم ماده موثره، 75% WG) 6/26 گرم به همراه یک لیتر مویان در هکتار ، شاهد دارای علفهرز و شاهد بدون علفهرز (وجین) بودند. علف‌کش‌های بازدارنده سنتز استولاکتات سینتاز در ابتدای پنجهزنی گندم رقم "مهرگان مادری" مورد استفاده قرار گرفتند. در این پژوهش صفاتی مانند طول بوته، تعداد برگ، طول بلال، قطر بلال، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و باقیمانده علفکش در خاک بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کاربرد علفکش و دور آبیاری اثر معنیداری بر صفات ارزیابی شده ذرت داشت. کاربرد علفکش آپیروس و آتلانتیس (در شرایط کاربرد چهار دور آبیاری) به ترتیب در سال اول آزمایش سبب افزایش 51 و 34 درصدی و در سال دوم آزمایش سبب افزایش 76 و 62 درصدی عملکرد دانه ذرت در مقایسه با شاهد دارای علفهرز شد. نتایج نشان داد که با افزایش دور آبیاری از اثر منفی کاربرد علف‌کش‌های بازدارنده سنتز استولاکتات سینتاز بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول و قطر بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت گیاه ذرت کاسته شد و علفکش آتلانتیس در مقایسه با علفکش آپیروس اثر تخریبی بیشتری بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، طول و قطر بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، وزن صد دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت گیاه ذرت داشت. بررسی نتایج بقایای علفکش در خاک نیز حاکی از این بود که پس از اتمام دوره آزمایش، بقایای علفکش آتلانتیس بیش از علفکش آپیروس بود که این امر سبب بروز اثر تخریبی بیشتر آن در مقایسه با علفکش آپیروس در کشت ذرت شده است.

علمی پژوهشی - فیزیولوژی پس از برداشت

اثر تیمار گرمایی و تابش اشعه UV-C بر ترکیبات بیوشیمیایی، فعالیت آنزیمی و میزان پوسیدگی میوه پرتقال رقم تامسون ناول

حسین فریدونی؛ شهره زیودار؛ ناصر عالم زاده انصاری؛ حجت اله ربانی نسب؛ محمدحسین رزاقی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 553-567

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39210.2002

چکیده

در این مطالعه، اثر تابش اشعه UV-C و جریان هوای گرم بر میزان پوسیدگی، کاهش وزن، ویژگی‌های بیوشیمیایی و فعالیت شماری از آنزیم‌های دخیل در اکسیداسیون میوه پرتقال تامسون ناول مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها ... بیشتر در این مطالعه، اثر تابش اشعه UV-C و جریان هوای گرم بر میزان پوسیدگی، کاهش وزن، ویژگی‌های بیوشیمیایی و فعالیت شماری از آنزیم‌های دخیل در اکسیداسیون میوه پرتقال تامسون ناول مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل شاهد (عدم اعمال هرگونه تیمار)، پرتوتابی اشعه (تابش UV-C با شدت KJ m298/7)، هوای گرم (هوای گرم C° 37 به مدت 24 ساعت) و ترکیبی (UV-C + هوای گرم) بود که در چهار زمان انبارمانی صفر، 30، 60 و 90 روز در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که پرتوتابی اشعه و تیمار حرارتی به طور مؤثری پوسیدگی میوه را کاهش دادند و کمترین و بیشترین درصد پوسیدگی تجمعی به ترتیب در تیمار ترکیبی با میانگین 8/3 درصد و تیمار شاهد با میانگین7/12درصد مشاهده شد. بیشترین و کمترین کاهش وزن میوه در تیمار شاهد و تیمار ترکیبی به ترتیب با میانگین 68/5 و 94/2 مشاهده شد. در طول مدت نگهداری میوه صفات مواد جامد محلول، نسبت کل مواد جامد محلول به اسیدیته قابل تیتراسیون و pH افزایش و اسید قابل تیتراسیون کاهش معنیدار یافت. میزان اسید اسکوربیک در میوه‌های تیمار شده با جریان هوای گرم با میانگین54/35 میلی‌گرم در 100 گرم در سطح معنیدار بالاتری نسبت به تیمار شاهد با میانگین 67/30 میلی گرم در100گرم قرار داشت. فعالیت آنتی‌اکسیدانی در ابتدای دوره روند افزایشی داشت با این وجود تیمارها تأثیر معنی‌داری بر مهار فعالیت رادیکال DPPH درگوشت میوه نداشتند. میزان فنل کل، فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز در گوشت میوه تحت‌تأثیر تیمار گرمایی، در ابتدای دوره با افزایش همراه بود که با طولانی‌تر شدن زمان نگهداری از میزان فعالیت آنزیمی کاسته شد. با توجه به صفات ارزیابی شده تیمار گرمایی و ترکیبی موفق به کاهش میزان پوسیدگی و افزایش خواص بیوشیمیایی میوه طی انبارمانی گردید، از این رو می‌توان آن را به عنوان گزینه مناسب جهت کاربرد معرفی کرد.

علمی پژوهشی - فیزیولوژی پس از برداشت

بررسی اثرات کاربرد پس از برداشت پوشش کامپوزیت نانوسلولز/کارواکرول بر ویژگی‌های فیزیکوبیوشیمیایی میوه فیسالیس

لیلا فریدونی؛ عبداله احتشام نیا؛ حسن مومیوند؛ محمدرضا راجی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 569-582

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42926.2078

چکیده

میوه های کوچک به دلیل حساسیت به عوامل بیماریزا، دچار فساد و اختلالات فیزیولوژیکی به صورت تازه مصرف میشوند. فیسالیس نیز به عنوان یک ریز میوه فرازگرا، از این قاعده مستثنی نیست. بررسیها نشان داده ... بیشتر میوه های کوچک به دلیل حساسیت به عوامل بیماریزا، دچار فساد و اختلالات فیزیولوژیکی به صورت تازه مصرف میشوند. فیسالیس نیز به عنوان یک ریز میوه فرازگرا، از این قاعده مستثنی نیست. بررسیها نشان داده که ادغام ترکیبات زیست‌فعال مانند عصاره گیاهی و نانوسلولز باعث افزایش اثر فعال پوشش و کاهش نرخ زوال می‌شود. به همین منظور، آزمایشی در آزمایشگاه پس از برداشت دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در سال 1401، بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، با هدف بررسی اثر پوشش های نانوسلولز حاصل از خمیر سوزنی برگان و کارواکرول حاصل از عصاره گیاه مرزه خوزستانی، به صورت کاربرد جداگانه و ترکیبی (به عنوان فاکتور اول) و مدت زمان انبارمانی (به عنوان فاکتور دوم) با چهار تکرار بر میوه فیسالیس انجام شد. در این پژوهش اولین فاکتور نوع مواد در غلظتهای خاص در نه سطح (شاهد، Car 0.3%، Car 0.6%، CNF 0.5٪، CNF 1.5٪، Car 0.3 + CNF 0.5٪، Car 0.6 + CNF 0.5٪، Car 0.3 + CNF 1.5٪، Car 0.6+CNF 1.5% و دومین فاکتور زمان نگهداری در چهار سطح (0، 45، 90 و 135 روز) مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا میوههای فیسالیس با آب مقطر شسته و سپس برگهای اضافی و میوههای آسیب دیده جدا شدند. سپس میوهها به مدت 2-3 دقیقه در محلول تهیه شده، قرار گرفته و پس از اعمال تیمار، میوهها در یخچال با دمای 4 درجه و رطوبت نسبی 90 درصد نگهداری شدند. پس از اعمال تیمارها، ویژگیهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مورد نظر در زمانهای تعیین شده (0، 45، 90 و 135) اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که میوههای تیمار شده با نانوسلولز و کارواکرول کاهش وزن کمتر و سفتی بافت بالاتری داشتند. بررسی خصوصیات بیوشیمیایی نیز تأثیر مثبت تیمارها را بر پارامترهای مورد نظر نشان داد، به طوری که بیشترین TA و ویتامین ث و کمترین میزان اسیدیته در تیمارهای ترکیبی نانوسلولز و نانوسلولز/کارواکرول به دست آمد. همچنین تیمارهای مورد استفاده باعث کاهش TSS و نسبت TSS/TA میوهها شدند و تیمارهای ترکیبی کمترین مقدار را داشتند. به طور کلی، نتایج تحقیق نشان داد که ویژگیهای بررسی شده میوه فیسالیس تحت تأثیر تیمارهای مورد استفاده، قرار گرفته است. در نمونه های تیمار شده کاهش وزن ، اسیدیته، مواد جامد محلول و شاخص طعم، کمتر، سفتی بافت، اسیدهای قابل تیتراسیون و ویتامین ث بیشتر بود. با توجه به نتایج کلی میتوان بیان کرد که کاربرد تیمارهای کامپوزیت نانوسلولز/کارواکرول به ویژه تیمار کارواکرول 6/0+ نانوسلولز 5/1 درصد نتایج مطلوبتری نسبت به کاربرد هر یک به تنهایی در اکثر ویژگی ها نشان داد.

علمی پژوهشی - فیزیولوژی پس از برداشت

اثر محلول‌پاشی عناصر غذایی و پوشش میوه بر صفات کیفی و برخی بیماری‌های پرتقال (تامسون ناول)

بابک جمشیدی؛ لیلا پورحسینی؛ محمودرضا رمضانپور؛ سید وحید علوی؛ امیر لشگری

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 583-598

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.45279.2133

چکیده

افزایش ماندگاری پرتقال پس از برداشت با حفظ کیفیت آن از اهمیت ویژهای برخوردار است و ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری از ضایعات و افزایش ماندگاری این میوه با حفظ کیفیت آن بسیار حائز اهمیت است. بنابراین این ... بیشتر افزایش ماندگاری پرتقال پس از برداشت با حفظ کیفیت آن از اهمیت ویژهای برخوردار است و ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری از ضایعات و افزایش ماندگاری این میوه با حفظ کیفیت آن بسیار حائز اهمیت است. بنابراین این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان ساری، استان مازندران بر روی پرتقال رقم تامسون ناول در دو سال 99-1398 و 1400-1399 اجرا شد. تیمارهای پژوهش شامل تیمارهای تغذیه ای در 4 سطح که عبارتند از شاهد، محلولپاشی نیترات کلسیم با غلظت 2 در هزار بر روی درخت، محلولپاشی نیترات پتاسیم با غلظت 3 در هزار بر روی درخت، محلولپاشی فسفیت پتاسیم با غلظت 3 در هزار بر روی درخت بود و فاکتور دوم شامل 9 تیمار پوششی انبارداری شامل شاهد، نایلون، واکس دکو (با پایه پلی اتیلنی نفتی)، واکس زدا (با پایه طبیعی صمغ کارنوبا)، واکس امولسیون پوشان (با پایه پارافینی)، واکس دکو + قارچکش رورال تی اس دو در هزار، واکس زدا + قارچکش رورال تی اس دو در هزار، واکس امولسیون پوشان + قارچ کش رورال تی اس دو در هزار و نایلون + قارچکش رورال تیاس 2 در هزار بود. نتایج بیانگر آن است که تیمارهای تغذیه ای و همچنین تیمارهای پوششی موجب افزایش کیفیت و ماندگاری پرتقال شدند. بیشترین مقدار وزن تر میوه در 90 روز پس از انبارداری مربوط به اثرات متقابل قارچکش رورال تیاس 2 در هزار+ نایلون+ نیترات پتاسیم با غلظت 3 در هزار بود و با تیمارهای قارچکش رورال تیاس 2 در هزار+ نایلون+ فسفیت پتاسیم با غلظت 3 در هزار، واکس زدا+ نیترات پتاسیم با غلظت 3 در هزار، واکس زدا + فسفیت پتاسیم با غلظت 3 در هزار و نایلون+ فسفیت پتاسیم با غلظت 3 در هزار در یک گروه آماری قرار گرفت. علاوه بر این، کاربرد قارچکش رورال تیاس 2 در هزار موجب کاهش بیماریها و درصد پوسیدگی همراه با تیمارهای پوششی واکس نسبت به شاهد شد. در میان تیمارهای تغذیه ای نیز بیشترین میزان شیوع بیماری ها مربوط به شاهد بود و کاربرد تیمارهای تغذیه ای مقاومت پرتقال را در برابر بیماری ها را افزایش دادند. در تیمارهای تغذیه ای نیز بیشترین آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز (Umg/FW) 32/18 مربوط به نیترات پتاسیم با غلظت 3 در هزار و کمترین مقدار این آنزیم (Umg/FW) 07/11 مربوط به شاهد بود. همچنین در میان تیمارهای پوششی نیز بیشترین آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز (Umg/FW) 31/18 مربوط به واکس امولسیون پوشان و 24/18 مربوط به تیمار نایلون بود. کمترین مقدار این شاخص نیز (Umg/FW) 07/9 در تیمار شاهد مشاهده شد. در میان تیمارهای اعمال شده تیمار قارچکش رورال تیاس 2 در هزار+ واکس زدا موجب افزایش صفات مورد مطالعه در این پژوهش شد و همچنین موجب بهبود عملکرد کمی و کیفی پرتقال نسبت به سایر تیمارها شد.

علمی پژوهشی - گیاهان زینتی

اثر سطوح مختلف IBA و محل گرفتن قلمه بر ریشه‌زایی قلمه رز شاخه‌بریده رقم Cherry Brandy

محمدرضا طالبی؛ منصور مطلوبی؛ سعدالله علیزاده؛ مینا امانی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 599-610

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44756.2121

چکیده

این پژوهش بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف ایندول بوتیریک اسید (Indole - 3 - butyric acid) (IBA) (صفر، 1000، 1500 و 2000 میلی‌گرم در لیتر) و موقعیت قلمه‌گیری (تحتانی، میانی و بالایی)، بر ریشهزایی قلمه رز بریدنی رقم ... بیشتر این پژوهش بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف ایندول بوتیریک اسید (Indole - 3 - butyric acid) (IBA) (صفر، 1000، 1500 و 2000 میلی‌گرم در لیتر) و موقعیت قلمه‌گیری (تحتانی، میانی و بالایی)، بر ریشهزایی قلمه رز بریدنی رقم چری برندی (Cherry Brandy) در دانشگاه تبریز در سال 95 انجام شد. برای انجام آزمایش، قلمه‌های برگدار رز به طول حدود 10 تا 12 سانتی‌متر و به قطر حدود 5 میلی متر تهیه گردیدند. پس از حذف برگ‌های پایینی، حداقل دو برگ انتهایی روی قلمه ها باقی گذاشته شد. این آزمایش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار (ده قلمه در هر تکرار) اجرا شد. صفات اندازهگیری شده در این آزمایش شامل درصد ریشهزایی، وزن تر ریشه، تعداد ریشه، طول ریشه، محتوای نسبی آب برگ و نسبت فلورسانس متغیر به حداکثر بودند. نتایج مقایسه میانگین دادهها نشان داد که بیشترین درصد ریشه‌زایی قلمهها و وزن تر ریشه در تیمار 1500 میلیگرم در لیتر IBA و بهترتیب در قلمههای قسمت بالایی و پایینی و کمترین درصد ریشه‌زایی قلمهها و وزن تر ریشه نیز در قلمههای گرفته شده از انتهای شاخه و بدون کاربرد تنظیمکننده رشد مشاهده گردید. قلمههای گرفته شده از قسمت تحتانی شاخهها در غلظت 1500 میلیگرم در لیتر IBA بالاترین تعداد ریشه را داشتند ولی تفاوت معنی داری بین قلمه های بخش پایینی و بخش میانی از این لحاظ مشاهده نشد. همچنین مشخص شد تاثیر تنظیم کننده رشد در غلظت 2000 میل گرم در لیتر در تعداد ریشه های تولیدی قلمه های گرفته شده از انتهای شاخه به اندازه تاثیر آن در غلظت 1500 میلی گرم در لیتر بر قلمه های گرفته شده از بخش پایینی شاخه بود . قلمههای گرفته شده از قسمت تحتانی شاخه در غلظت 1500 میلیگرم در لیتر و قسمت میانی در غلظت 2000 میلیگرم در لیتر تنظیمکننده رشد بهترتیب بیشترین (84 درصد) و کمترین محتوای نسبی آب برگ (9/75 درصد) را داشتند. بیشترین فلورسانس کلروفیل متغیر به حداکثر در قلمههای گرفته شده از قسمت تحتانی شاخه (82/0) و تیمار 1500 میلیگرم در لیتر IBA (843/0) مشاهده شد. در بالاترین غلظت IBA (2000 میلی‌گرم در لیتر) در بیشتر موارد افزایش در خصوصیات ریشهزایی قلمه رز نسبت به غلظت 1500 میلیگرم در لیتر مشاهده نشد؛ بنابراین، باتوجه به این که غلظت 1500 میلیگرم در لیتر و قلمههای تحتانی بالاترین میزان درصد ریشهزایی، طول ریشه، وزن‌تر ریشه، محتوای نسبی آب برگ و فلورسانس کلروفیل متغیر به حداکثر را داشتند، بهنظر میرسد بهترین نوع قلمه و غلظت تنظیمکننده رشد برای ریشهزایی قلمه رز باشد.

علمی پژوهشی - میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری

تأثیر بسترهای مختلف کشت و هرس هوایی ریشه بر رشد گیاه خربزه درختی (Carica papaya)

محمد کاظمی؛ الهام دانائی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، صفحه 611-623

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44549.2118

چکیده

خربزه درختی (Carica papaya)، میوه‌ای گرمسیری است که کاربردهای دارویی و غذایی فراوانی دارد. انتخـاب بسـتر کشـت مناسب یکی از اهداف مهم در بهبود رشد دانهال درختان میوه می‌باشد. همچنین انجام هرس هوایی ریشه جهت ... بیشتر خربزه درختی (Carica papaya)، میوه‌ای گرمسیری است که کاربردهای دارویی و غذایی فراوانی دارد. انتخـاب بسـتر کشـت مناسب یکی از اهداف مهم در بهبود رشد دانهال درختان میوه می‌باشد. همچنین انجام هرس هوایی ریشه جهت تولید نهال‌هایی با سیستم ریشه‌ای منشعب و مستحکم از عوامـل موثر در پرورش گیاهان است. به‌منظور مطالعه تأثیر بسترهای مختلف کشت و هرس هوایی ریشه بر رشد گیاه خربزه درختی (Carica papaya) آزمایشی در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد، تیمارها شامل بسترهای کاشت (کوکوپیت 100 درصد، پیت‌ماس 100 درصد، کوکوپیت 70 درصد + پرلیت 30 درصد و پیت‌ماس 70 درصد + پرلیت 30 درصد) و انجام یا عدم انجام هرس هوایی ریشه بودند که در سال 1401 در گلخانه‌ای واقع در شهرستان پاکدشت، شهرک گلخانه‌ای گلفام اعمال شد. بذرها در نیمه مهرماه در سینی‌های کشت حاوی بسترهای کاشت مورد نظر کشت گردید و جهت انجام هرس هوایی ریشه در تیمارهای مورد نظر برش‌های افقی در دیواره حفره‌های سینی کشت ایجاد شد و پس از 50 روز از کاشت بذرها نمونه‌ها جهت ارزیابی صفات وزن تر و خشک اندام هوایی گیاهچه، طول بلندترین ریشه، ارتفاع گیاهچه، طول میانگره، تعداد گره، سطح برگ، محتوای کلروفیل کل و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج نشان داد، تیمارها تأثیر معنی‌داری بر صفات مورد ارزیابی داشتند. بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی گیاهچه، طول بلندترین ریشه، ارتفاع گیاهچه، طول میانگره و تعداد گره در بستر کشت پیت‌ماس 70 درصد + پرلیت 30 درصد + عدم انجام هرس هوایی ریشه مشاهده شد. بیشترین سطح برگ در تیمار بستر کاشت پیت‌ماس 100 درصد + عدم انجام هرس هوایی ریشه و بیشترین محتوای کلروفیل کل در تیمار پیت‌ماس 70 درصد + پرلیت 30 درصد + انجام هرس هوایی ریشه به‌دست آمد. فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز نیز در تیمار پیت ماس 100 درصد + انجام هرس هوایی ریشه نیز بیشترین بود. با توجه به نتایج به دست آمده، بسترهای مختلف ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی مختلفی دارند که می توانند بر رشد گیاه تاثیر گذار باشند، در این پژوهش کشت بذر خربزه درختی در بستر کشت حاوی پیت‌ماس 70 درصد و پرلیت 30 درصد و عدم انجام هرس هوایی ریشه به عنوان بهترین تیمار موثر بر رشد گیاه خربزه درختی (Carica papaya) پیشنهاد می‌شود.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

دوره و شماره: دوره 46، شماره 4، اسفند 1402، صفحه 473-623

معرفی و ارزیابی ویژگی‌های زراعی ارقام تجاری کنجد مقاوم به ریزش دانه (ناشکوفا) به نام‌های برکت، مهاجر، چمران و دزفول

چکیده

تاثیرکود دامی و اسید هیومیک بر تجمع یون‌ها در پنبه (Gossypim hirsutum L.) در شرایط شوری آب آبیاری

چکیده

اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، گلایسین‌بتائین، کربوهیدرات ، فنل و میزان مالون-دی‌آلدهید ژنوتیپ‌ها و هیبریدهای بین‌گونه‌ای جنس پسته (Pistacia vera L.)

چکیده

نقش محلول‌پاشی دود مشتق شده از گیاه بر عملکرد و خصوصیات رشدی ارقام گندم نان (Triticum aestivum L.)

چکیده

پاسخ ویژگی‌های رشد و عملکردی ذرت به دورهای مختلف آبیاری در خاک دارای باقی‌مانده علف‌کش‌های آپیروس و آتلانتیس

چکیده

اثر تیمار گرمایی و تابش اشعه UV-C بر ترکیبات بیوشیمیایی، فعالیت آنزیمی و میزان پوسیدگی میوه پرتقال رقم تامسون ناول

چکیده

بررسی اثرات کاربرد پس از برداشت پوشش کامپوزیت نانوسلولز/کارواکرول بر ویژگی‌های فیزیکوبیوشیمیایی میوه فیسالیس

چکیده

اثر محلول‌پاشی عناصر غذایی و پوشش میوه بر صفات کیفی و برخی بیماری‌های پرتقال (تامسون ناول)

چکیده

اثر سطوح مختلف IBA و محل گرفتن قلمه بر ریشه‌زایی قلمه رز شاخه‌بریده رقم Cherry Brandy

چکیده

تأثیر بسترهای مختلف کشت و هرس هوایی ریشه بر رشد گیاه خربزه درختی (Carica papaya)

چکیده