نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهدی کاکایی ¹
• حجت الله مظاهری لقب ²
• سعیده صلواتی ¹

¹ گروه علوم کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

² گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

همدان، منطقه مناسبی برای بذرگیری از یونجه به شمار می آید،زیرا در شرایط خشک، معمولاً بذرها یکنواخت تر رسیده و برداشت بذر با کیفیت بالا،در مناسب ترین زمان انجام می گیرد.در مزارع استان همدان برداشت بذر یونجه از چین دوم به بعد صورت می گیرد اما برای برداشت بذر،کشت مخصوصی به بذرگیری اختصاص داده نمی شود و همان زراعت های معمولی که برای تولید علوفه زیر کشت رفته اند،را در بعضی از سال ها و چین ها به بذرگیری اختصاص می دهند.از آنجایی که در برداشت علوفه،مزرعه بایستی به 10 درصد گلدهی رسیده باشد و در برداشت بذر نیز،حداقل دوسوم تا سه چهارم غلاف های یک بوته،قهوه ای مایل به تیره باشند،در چین دوم و سوم این آزمایش،به ترتیب برداشت علوفه و بذر انجام می شود.با توجه به موارد فوق،هدف از انجام این پژوهش؛ارزیابی اثر تراکم کاشت و زمان برداشت علوفه در چین دوم به منظور رسیدن به یک تراکم متعادل و زمان برداشت مناسب برای حصول حداکثر عملکرد بذر است.آزمایش به صورت کرت های خرد شده نواری با چهار تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال های زراعی 1398-1397 و 1399-1398 در دانشگاه بوعلی سینا اجرا شد.در این پژوهش، اثر عامل تراکم کاشت در سه سطح مختلف (فاصله ردیف 40، 50 و 60 سانتی‌متر) در کرت‌های عمودی و عامل زمان برداشت علوفه در چین دوم در چهار مرحله فنولوژیکی (1- ظهور غنچه گل، 2- ظهور گل با فاصله 30 روز از برداشت اول، 3- 10 درصد گلدهی با فاصله 45 روز از برداشت دوم، 4- 50 درصد گلدهی با فاصله 60 روز از برداشت دوم) در کرت‌های افقی بر روی صفاتی نظیر تعداد غلاف در بوته،ارتفاع بوته،عملکرد بذر،وزن هزار دانه و وزن بذر در بوته،سرعت جوانه زنی بذور تولیدی و درصد جوانه زنی بذور تولیدی مورد مطالعه قرار گرفتند.نتایج نشان داد سرعت جوانه زنی بذور تولیدی،وزن 1000 دانه،وزن بذر در بوته و عملکرد بذر،تحت تأثیر تیمارهای مورد بررسی قرار گرفتند.بیشترین سرعت جوانه زنی بذور تولیدی،مربوط به فاصله ردیف 50 سانتی متر و برداشت علوفه در مرحله ظهور غنچه گل بود.بیشترین وزن 1000 دانه در فاصله ردیف 60 سانتی متر و زمان برداشت در مرحله ظهور غنچه گل حاصل گردید،به طوری که وزن 1000 دانه در فاصله ردیف 60 سانتی متر و زمان برداشت در مرحله ظهور غنچه گل نسبت به برداشت در مراحل 10 و 50 درصد گلدهی در همین فاصله ردیف به ترتیب 66 و 42/8درصد افزایش نشان داد.افزایش فاصله ردیف به 50 و 60 سانتی متر و برداشت علوفه در مرحله ظهور غنچه گل و مرحله ظهور گل به افزایش معنی دار وزن بذر در بوته منجر گردید و بیشترین وزن بذر در بوته در تراکم کاشت با فاصله ردیف 60 سانتی متر و برداشت علوفه در مرحله ظهور گل حاصل شد.بیشترین عملکرد بذر نیز در تراکم کاشت با فاصله ردیف 50 سانتی متر و برداشت علوفه در مرحله ظهور غنچه گل به دست آمد.تراکم کاشت و زمان برداشت علوفه از طریق تأثیر بر اجزای عملکرد در این آزمایش،منجر به تأثیر معنی دار بر عملکرد بذر گردید.به نظر می رسد این افزایش در عملکرد بذر به طولانی شدن مدت زمان برداشت علوفه تا رسیدن بذر و زمان کافی برای استفاده حداکثر از منابع طبیعی،رسیدن فیزیولوژیک بذر،انتقال بیشتر مواد غذایی به بذر و ایجاد فرصت ذخیره مواد غذایی در بذر مربوط می گردد.بدین ترتیب،بر اساس نتایج به دست آمده،کشت با تراکم کمتر و برداشت علوفه در اوایل دوره گلدهی در چین دوم،برای دستیابی به حداکثر عملکرد بذر یونجه در چین های بعدی توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها

• بوته
• تراکم کاشت
• تولید بذر
• رقابت
• غلاف

موضوعات

• A: زراعت

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Hamedani alfalfa (Medicago sativa L.) seed yield response to planting row spacing and harvesting time of the second cutting fodder

نویسندگان [English]

• Mehdi Kakaei ¹
• Hojatolah Mazahery Laghab ²
• Saiedeh Salavati ¹

¹ Department of Agricultural Sciences, Faculty of Technical and Engineering, Payame Noor University, Tehran, Iran

² Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

چکیده [English]

Hamedan is considered a suitable area for harvesting alfalfa seeds, because, in arid conditions, the seeds typically ripen uniformly, resulting in the harvesting of high-quality seeds at the optimal time. Harvesting of alfalfa seeds is done in the fields of Hamedan province from the second harvest onwards, but special cultivation is not allocated specifically for seed production. In some years and harvests, the same crops cultivated for fodder production are dedicated to seed production. Since in fodder harvesting, the field must have reached 10% flowering and in seed harvesting, at least two-thirds to three-fourths of the pods of a plant should be dark brown, arrangements for harvesting fodder and seeds are made in the second and third harvest of this experiment, respectively. Accordingly, the purpose of this research is to evaluate the effect of planting density and the harvest time of fodder in the second harvest, aiming to achieve a balanced density and an appropriate harvest time to maximize seed yield.

Materials and Methods

The experiment was carried out using strip plots with four replications in a randomized complete block design during two cropping years 2018-2019 and 2019-2020 at Bu-Ali Sina University. In this research, the effect of planting density treatment at three different levels (40, 50, and 60 cm row spacing) in vertical plots and the fodder harvest time treatment in the second harvest in horizontal plots at four phenological stages: (1. the appearance of flower buds, 2. the appearance of flowers 30 days after the first harvest, 3. 10% flowering 45 days after the second harvest, and 4. 50% flowering 60 days after the second harvest) on the traits such as the number of pods per plant, plant height, seed yield, thousand seed weight, seed weight per plant, germination rate of production seeds and germination percentage of production seeds were studied.

Results and Discussion

The results showed that the germination rate of produced seeds, the weight of 1000 seeds, the weight of seeds per plant, and the yield of seeds were affected by the investigated treatments. The highest germination rate of the produced seeds was observed with a row spacing of 50 cm and harvesting fodder at the stage of flower bud emergence. The highest weight of 1000 seeds were obtained with a row spacing of 60 cm and harvesting at the stage of flower bud emergence, so that it increased by 66% and 42.8%, respectively, compared to harvesting at the stages of 10% and 50% flowering in the same distance of the row. Increasing the row spacing to 50 and 60 cm and harvesting fodder at the stages of flower bud emergence and flower emergence led to a significant increase in seed weight per plant. The highest seed weight per plant was observed with a row spacing of 60 cm and harvesting fodder at the stage of flower emergence. The highest seed yield was obtained with a planting density of 50 cm row spacing and fodder harvesting at the stage of flower bud emergence.

Conclusion

Cultivation density and fodder harvesting time had a significant effect on seed yield through their impact on yield components in this experiment. It seems that the increase in seed yield is related to the lengthening period from forage harvest to seed ripening and enough time for maximum use of natural resources, physiological ripening of seeds, more transfer of nutrients to seeds, and the opportunity to store dietary materials in seeds. Thus, based on the obtained results, it is recommended to cultivate with lower density and fodder harvesting at the beginning of the flowering period in the second harvest to achieve the maximum yield of alfalfa seed yield in subsequent harvests.

کلیدواژه‌ها [English]

• competition
• plant
• planting density
• pod
• seed production