نوع مقاله : علمی پژوهشی - فیزیولوژی و اصلاح درختان میوه

نویسندگان

• محمد حسن باقری ¹
• مهدی علیزاده ²
• مسلم جعفری ³
• اسماعیل سیفی ⁴
• خلیل زینلی نژاد ⁵

¹ گروه باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان

² گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان، دانشگده تولید گیاهی، گروه باغبانی

³ ایستگاه تحقیقات انجیر استهبان

⁴ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

⁵ اصلاح نباتات، دانشگاه گرگان

چکیده

انجیر یکی از درختان میوه‌ای است که زودتر از دیگر گیاهان اهلی شده است. طبق نظر محققان متنوع بودن جمعیت تحت گزینش حصول نتایج مطلوب در برنامه‌های به نژاد ی را تضممین می کند و در این راستا استفاده از ظرفیت توده ها ی محلی، پیشبرد اهداف اصلاحی را بسیار کارآمد می سازد. در خصوص مطالعه و شناسایی تودهای انجیر موجود در ایران اقدامات متعددی انجام شده است. بیشتر این اقدامات در استان فارس صورت گرفته است. تاکنون نگارندگان هیچ گونه گزارشی در خصوص مطالعه انجیر در مناطق جنوبی خراسان رضوی که یکی از رویشگاه‌های طبیعی انجیر محسوب می‌شود را مشاهده نکرده‌اند. در این پژوهش ارزیابی ریخت شناسی 10 توده انجیرهای بر جنوب خراسان رضوی صورت گرفت و با دو رقم تجاری استهبان فارس مقایسه گردید. موقعیت مکانی محل‌های نمونه‌برداری در یک محدوده وسیع از عرصه های جنوب خراسان رضوی (از جنوبی ترین روستای گناباد تا بردسکن) بود. برای ارزیابی خصوصیات ریخت‌شناسی از توصیف‌گر بین المللی IPGRI و هم‌چنین دستورالعمل ملی آزمون‌های تمایز، یکنواختی و پایداری در انجیر(موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ایران) استفاده گردید. برای این منظور ویژگی‌های رویشی برگ و برخی خصوصیات ویژه بر انجیر اندازه‌گیری شد. پژوهش حاضر در سال 1398-1402 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. اندازه‌گیری‌ها متناسب با نوع صفت در اوخر بهار و اواسط تابستان انجام شد. این پژوهش در قالب طرح آشیانه‌ای با 3 تکرار انجام گردید. در هر تکرار 5 نمونه اندازه‌گیری و میانگین آن استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SAS ver 9.4 برای تجزیه خوشه‌ای با استفاده از الگوریتم UPGMA و بر اساس فاصله ریخت‌شناسی اقلیدسی و هم‌چنین رسم کلاستر از نرم افزار NTSYS ver2.0.1.5 استفاده گردید. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین صفات ریخت شناسی تودهای بر انجیر مورد مطالعه وجود دارد. تجزیه به عامل‌ها در صفات کمی نشان داد که در نه عامل مقدار ویژه بیشتر از یک می‌باشد. بررسی نتایج تجزیه با عامل‌ها در صفات کمی نشان داد فقط سه عامل اول به تنهایی می‌توانند بیش از 92 درصد تنوع را توجیه نمایند. در عامل اول صفت عرض پهنک برگ بالاترین تاثیر و صفت تعداد برگ در شاخه یک‌ساله کمترین تاثیر را داشتند. در عامل دوم صفت تعداد میوه بیشترین و صفت طول پهنک برگ کمترین تاثیر را داشتند. در عامل اصلی سوم صفت تعداد میان‌گره بیشترین و صفت تعداد برگ در شاخه یک‌ساله کمترین تاثیر را داشتند. هم‌چنین تجزیه به عامل‌های اصلی در صفات کیفی نشان داد تعداد 12 عامل مقدار ویژه آن‌ها از یک بیشتر بوده و شش عامل اول بیش از 93 درصد تنوع را توجیه می‌کنند. تجزیه خوشه‌ای نشان داد همه تودهای بررسی شده در سه گروه جای می‌گیرند. گروه اول شامل برانجیرهای استهبان فارس بود. گروه دوم فقط بر انجیرهای پچک و بجستان را شامل می‌شد و سایر بر انجیرها نیز در گروه سوم قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در تودهای بررسی شده پیشنهاد می‌گردد ارزیابی این تودها از جنبه‌های مختلف مولکولی و بیوشیمیایی صورت گیرد.

کلیدواژه‌ها

• انجیر
• به‌نژادی
• توصیف‌گر
• تودهای وحشی
• تجزیه خوشه‌ای

موضوعات

• H: فیزیولوژی و اصلاح درختان میوه

عنوان مقاله [English]

Morphological evaluation of some Caprifig accessions in South Khorasan Razavi

نویسندگان [English]

• Mohammad Hasan Bagheri ¹
• Mahdi علیزاده ²
• Moslem Jafari ³
• Esmaeil Seifi ⁴
• khalil Zaynali Nezhad ⁵

¹ Basij Squar, Gorgan, Golestan, Iran

² Horticulture Dep., Faculty of Plant Production, Gorgan Uni of Agri Sci and Natural Resources

³ Fig Research Station, Estahban

⁴ Basij Squar, Gorgan, Golestan, Iran

⁵ Plant Breeding Department, Gorgan University

چکیده [English]

Introduction

Figs are one of the fruit trees that were domesticated earlier than other plants, and fig cultivation in Turkey was long before the cultivation of other plants by humans. According to the history of fig cultivation, it can be said that this plant is one of the first fruit trees that humans have attempted selection technique for its breeding. According to the researchers, the diversity of the population under selection guarantees the achievement of desirable results in the breed-specific programs. The first step for any reeding program is to know the existing accessions in the region and get to know their breeding potentials. In most regions of Iran, fig trees are seen as feral wild species. Regarding the study and identification of wild figs in Iran, several studies have been taken. Most of these actions have taken place in Fars province. So far, no report has been published regarding the study of figs in the southern regions of Khorasan-e- Razavi, which is considered one of the natural habitats of figs. In this research, the caprifigs widespread in these areas have been studied.

Materials and methods

In this research, morphological evaluation of 10 accessions of figs in the south Khorasan-e-Razavi was done and compared with two commercial cultivars of Estehban Fars. The location of the sampling sites was in a wide range of areas in the south of Khorasan-e-Razavi (from the southernmost village of Gonabad to Bardskan). To evaluate the morphological characteristics, the IPGRI international descriptor and also the national guidelines for tests of differentiation, uniformity and stability in figs (Institute of Registration and Certification of Seeds and Seedlings of Iran) were used. For this purpose, leaf vegetative characteristics and some special characteristics of figs were measured. The measurements were carried out according to the type of trait in late spring and mid-summer. This research was carried out in the form of a nest design with 3 replications. In each repetition, 5 measurement samples and its average data were used. For data analysis, SAS ver 9.4 software was used for cluster analysis using UPGMA algorithm and based on Euclidean morphological distance, as well as NTSYS ver 2.0.1.5 software was used for cluster drawing.

Results and disscussion

The results showed that there is a significant difference between the morphological characteristics of the studied fig masses. principle component analyses in quantitative traits showed that the eigenvalue is greater than one in nine factors. Examining the analysis results with factors in quantitative traits showed that only the first three factors alone can justify more than 92% of the variation. Also, the analyses into main factors in qualitative traits showed that the number of 12 factors, their eigenvalue is more than one, and the first six factors explain more than 93% of the variation. Cluster analysis showed that all investigated masses are placed in three groups. The first group included the Branjirs of Estehban Fars. The second group included only Pechek and Bejestan figs, and other figs were included in the third group.



Conclusion

Collecting and determining the characteristics of germplasm is the most important stage of fruit tree breeding programs. Iran is considsered as one of the important centers of plant genetic reserves and is one of the primary origins of Figs. The results of this research showed the extraordinary diversity of caprifigs in a wide range of southern Khorasan-e-Razavi. Due to the observation of high diversity in the studied genotpes, it is suggested to evaluate these accessions from different molecular and biochemical aspects.

کلیدواژه‌ها [English]

• Breeding
• Cluster analysis
• Descriptor
• Figs
• Wild genotypes