نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهدی عطار روشن ¹
• افراسیاب راهنما ²
• موسی مسکرباشی ¹
• محمد رضا سیاهپوش ¹
• متیو هریسون ³

¹ گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

² دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

³ دانشیار مؤسسه کشاورزی تاسمانی، دانشگاه تاسمانی، تاسمانی، استرالیا.

چکیده

تاریخ کاشت به هنگام یکی از شیوه های مهم مدیریت مزرعه است که به طور قابل توجهی بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی تأثیر می گذارد. ایــن پــژوهش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال متوالی 1400 و 1401 در شرکت کشت و صنعت شهید رجایی دزفول اجرا شد. سه تاریخ کاشت (15 خرداد، 30 خرداد و 14 تیر) در کرت‌های اصلی و سه رقم ناشکوفای جدید و یک رقم شکوفای محلی کنجد (به ترتیب برکت، مهاجر، چمران و شوین) در کرت‌های فرعی قرار گرفت. نتایج هر دو سال آزمایش نشان داد تاریخ های کاشت به‌طور متفاوتی ویژگی های فنولوژیک، فتوسنتزی و عملکرد دانه و روغن ارقام کنجد را تحت تأثیر قرار داد. تغییر تاریخ کاشت به طور متفاوتی منجر به تغییر قابل‌توجه صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین کپسول از سطح زمین، طول ناحیة کپسول دهی، تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد روز تا ظهور کپسول، هدایت روزنه ای، سرعت فتوسنتز و تعرق، شاخص سبزینگی، عملکرد زیست توده، شاخص برداشت، و عملکرد دانه و روغن شد. در سال اول آزمایش، تاریخ کاشت زود هنگام 15 خرداد در مقایسه با تاریخ کاشت 30 خرداد منجر به افزایش 1، 25، 11 و 6 درصدی عملکرد دانه به ترتیب در ارقام چمران و شوین، مهاجر و برکت شد، در حالی که در تاریخ کاشت 14 تیر در مقایسه با تاریخ کاشت 30 خرداد عملکرد دانه ارقام چمران و شوین به میزان به ترتیب 12 و 28 درصد افزایش یافت ولی مقادیر آن در ارقام مهاجر و برکت به میزان به ترتیب 21 و 37 درصد کاهش نشان داد. در سال دوم آزمایش نیز روند تغییرات مشابهی برای صفات مورد مطالعه در بیشتر ارقام مشاهده شد. بین ارقام از نظر مقادیر عملکرد دانه و روغن و سایر صفات مورد مطالعه در واکنش به تغییر تاریخ کاشت تنوع ژنتیکی وجود داشت. در هر سه تاریخ کاشت ارقام ناشکوفا به ویژه مهاجر و برکت در مقایسه با رقم شکوفای شوین دارای بیشترین عملکرد دانه و روغن بودند. به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده در دو سال اجرای آزمایش می توان بیان داشت که در مزارع شمال خوزستان می توان تاریخ کشت زودهنگام در فاصلة زمانی 15 الی 30 خرداد را به عنوان تاریخ کشت بهینه و همچنین ارقام جدید ناشکوفای برکت و مهاجر را به دلیل عملکرد دانه و روغن بالا به عنوان ارقام برتر جهت کشت زودهنگام در کشت تابستانه در منطقة دزفول معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها

• تعداد روز تا گلدهی
• سرعت فتوسنتز
• عملکرد روغن
• هدایت روزنه ای

موضوعات

• A: فیزیولوژی گیاهان زراعی

عنوان مقاله [English]

Study of phenological, physiological, and yield responses of indehiscent and dehiscent sesame (Sesamum indicum L.) cultivars to sowing dates in Dezful, Iran

نویسندگان [English]

• Mehdei Attar Roshan ¹
• Afrasiyab Rahnama ²
• Moosa Meskarbashee ¹
• Mohammad reza Siahpoosh ¹
• Matthew Harrison ³

¹ Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz

² Associate Professor, Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran

³ Tasmanian Institute of Agriculture, University of Tasmania, Newnham Drive, Launceston, Tasmania, Australia

چکیده [English]

Extended abstract

Introduction

Sesame (Sesamum indicum L.) is one of the oldest oilseed crops cultivated for purposes relating to industry and household consumption. It is widely grown in tropical and subtropical regions around the world. Sesame productivity can be highly variable depending upon the growing conditions, cultivars, and cultural practices. Sowing date is a critical field crop management practice that influences the intensity of other practices applied in crop growth and production. Grain yield significantly influences by sowing date and cultivar. The optimal sowing date is one of the most important and low cost field management practices affecting crop growth and yield. In general, early sowing dates correspond to higher growth and grain yields. The aim of this study was to explore an optimum sowing date for new indehiscent sesame cultivars and obtain new superior cultivars with the highest yield potential and adaptation to different sowing date in Dezful region.

Materials and Methods

In order to study the effects of different sowing dates on phonological traits, photosynthetic parameters, and grain and oil yields of dehiscent and indehiscent sesame cultivars, a field experiment was carried out in a split plot arrangement in randomized complete block design with four replications in 2021-2022. The study site was located in Dezful, Iran. The main plots included three sowing dates, June 5, June 20, and July 20, and the sub-plots consisted three indehiscent (Chamran, Mohajer, Barkat) and one dehiscent (Schewin) sesame cultivars. 5 th June sowing date was considered as early sowing date, and 5 th July sowing date was considered as early sowing date. The data regarding plant heigh, height of the first capsule, length of capsule bearing zone, days to the first capsule emergence, days to flowering, stomatal conductance, photosynthetic rate, transpiration rate, chlorophylle index, grain yield, biological yield, harvest index, oil content and oil yield was recorded.

Results and discussion

Significant genotypic differences in phenological traits, photosynthetic parameters, and grain and oil yields were observed among cultivars and across treatments. Different sowing dates differently influenced photosynthetic properties, phenological traits, and grain and oil yields of sesame cultivars. Sowing dates differently led to significant changes in plant heigh, height of the first capsule, length of capsule bearing zone, days to the first capsule emergence, days to flowering, stomatal conductance, photosynthetic rate, transpiration rate, chlorophylle index, grain yield, biological yield, harvest index, oil content and oil yield. In both years. In 2021, 5 th June early sowing date caused a significant decrease in grain yield of Chamran, Schewin, Mohajer and Barkat cultivars by 1, 25, 11 and 6%, respectively, compared to 20 th June sowing date, while 5 th July late sowing date caused a significant reduction in grain yield of Mohajer and Barkat by 21and 37%, respectively, but increased grain yield of Chamran and Schewin by 12 and 28%, respectively. There was genetic variation in grain and oil yield across cultivars in response to sowing dates. Barkat and Mohajer cultivars with the higher grain yield showed greater grain yield stability in response to early sowing date, when compared to Schwin cultivar.

Conclusion

Overall, the results of this experiment showed that optimum sowing dates from 5 th June to 20 th June is recommended as the optimal sowing date to improve sesame production in humid tropical areas. Moreover, Barkat cultivar had the highest grain and oil yield; it is recommended along with Mohajer cultivar for both early and late sowing date conditions in Khuzestan region.

Keywords: Days to flowering, Oil yield, Photosynthetic rate, Stomatal conductance

کلیدواژه‌ها [English]

• Days to flowering
• Oil yield
• Photosynthetic rate
• Stomatal conductance