نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• حبیب اله روشنفکر دزفولی ¹
• مجید نبی‌پور ²
• فواد مرادی ³
• موسی مسکرباشی ²

¹ دانشجوی سابق دکتری و استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز

² دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز

³ عضو هیأت علمی پژوهشکده‌ی بیوتکنولوژی کشاورزی کرج

چکیده

حساس ترین شاخص برای بررسی وضعیت فیزیولوژیکی گیاه به ویژه تحت شرایط تنش، بررسی رفتار روزنه ها است. بر این اساس این تحقیق طی دو سال زراعی 85- 1384 و 86- 1385 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز صورت گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، که کرت های اصلی شامل سه تاریخ کشت ( 15 آبان، 5 آذر و 25 آذر ) و عامل فرعی سه رقم گندم ( فونگ، چمران و استار ) بودند. نتایج نشان داد که اختلاف میانگین پتانسیل کل آب برگ پرچم در تیمار تاریخ کشت معنی دار ( در سطح 1% )بود ولی رقم های مختلف و اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم تفاوت آماری نشان ندادند. تفاوت محتوای رطوبت نسبی در طول پر شدن دانه طی چهار مرحله نمونه برداری در بین تاریخ های مختلف کشت و نیز در بین رقم های مورد بررسی در اغلب نمونه برداری ها، معنی دار بود ولی بین اثر متقابل رقم و تاریخ کاشت اختلاف معنی دار مشاهده نگردید. هدایت روزنه ای در مراحل مختلف دوره پر شدن در بین تاریخ های مختلف کاشت دارای اختلاف معنی دار بود، همچنین هدایت روزنه ای رقم های مورد بررسی در طول این دوره در سطح 1%  دارای تفاوت معنی دار بود ولی اثر متقابل آن ها اختلاف معنی دار نداشت. بیش ترین مقاومت روزنهای در تاریخ کشت سوم مشاهده گردید و  مقایسه ی میانگین این صفت در بین رقم های مورد بررسی نشان داد که در اواخر دوره پر شدن دانه، بیش ترین و کم ترین هدایت روزنه ای را رقم فونگ و چمران به ترتیب با 93/0 و 67/0 سانتی متر بر ثانیه به خود اختصاص دادند. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم نشان داد که به استثنای نمونه برداری اول در طول دوره پر شدن دانه عدد SPAD متأثر از تاریخ کاشت بود. مواجه شدن دوره پر شدن دانه با تنش دمای بالای آخر فصل، موجب گردید که مولفه های مؤثر بر عملکرد (پتانسیل کل، محتوای رطوبت نسبی، هدایت روزنه ای و غلظت کلروفیل) در وضعیت مطلوب قرار نگیرند و تغییر در تاریخ کاشت (کشت دیر) که مصادف با دوره پر شدن دانه با هوای گرمتر بود، تأثیر شدیدتری بر وزن دانه نسبت به عملکرد بیولوژیکی داشت. همچنین اثر تاریخ کاشت روی دانه ( درسطح احتمال 1% ) تفاوت معنی داری داشت و بیشترین و کم ترین وزن تک دانه 61/44 و 53/35 میلی گرم به ترتیب در اولین و سومین تاریخ کاشت بود. همچنین کشت زود رقم فونگ با استفاده بهتر از شرایط محیطی بیشترین محصول را نسبت به دو رقم دیگر به دست آورد.
 

کلیدواژه‌ها

• گندم
• هدایت روزنه ای
• غلظت کلروفیل
• پتانسیل آب برگ
• محتوای نسبی رطوبت

عنوان مقاله [English]

Effect of Temperature Change on Stomatal Conductance and Chlorophyll Content of Wheat

نویسندگان [English]

• H R ¹
• M N ²
• F M ³
• M M ²

چکیده [English]

Stomata have a sensitive role in plant physiology aspect investigation, specially under stress conditions. This experiment was carried out in Ahvaz Shahid Chamran University Research Field in 2005 and 2006 under randomized complete block design with 4 replications. The main plots included three planting date (6 November, 26 November and 16 December) and the subplot were three wheat cultivar (Fong, Chamran and Star). The results showed that the deterrence of the aweraye of  flag leaf water potential under planting date treatment was significant (1% level), but flag leaf water potential under different cultivars and the interaction between planting date and cultivars was not significant. RWC (relative water content) was different during grain filling and in four sampling in difference planting date and in cultivars for many sampling observed significant difference but the difference was not significant in cultivars interaction and planting date. Stomata conductance in different grain filling stages in planting date showed significant difference. Also under cultivars, there was a significant difference (1% level) but their interaction was not significant. The most stomata resistance was in third planting date and mean comparison of this character in cultivars showed that near the end of grain filling. The highest and lowest stomata conductance was in Fong and Chamran cultivars, 0.93 and 0.67 cm/s respectively. Planting date interaction and cultivar showed that the first sampling exception, in other grain filling period SPAD number influenced by them and in fourth sampling (28 days after flowering) the first and third planting date allocated 41.34 SPAD number to themselves respectively. Grain filling period coincident with heat stress in near the end of season, induced that effective parameters in yield (ψp, RWC, g_s and chlorophyll density) located in undesirable conditions. Changing the planting date (late planting date) which caused coincident grain filling to more heat stress and made the sever effective on grain weight compare to biomass as effective of planting date on grain (1% level) had significant different and maximum seed single dry weight was 45.16 and 36.39 mgr in the first and the third planting date respectively. Also, early Fong cultivar with better use from environmental condition got high yield compared to other two cultivars.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• wheat
• Stomata Conductance
• Chlorophyll Density
• Leaf Water Potential and Relative Water Content