نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• سید محمدحسن مرتضوی ¹
• عزیز تراهی ²
• لیلا برمه ³

¹ استادیار گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

² عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری کشور

³ دانشجوی کارشناسی ارشد گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

با توجه به تنوع واریته‌های نر خرمای موجود در استان خوزستان که از گرده آنها برای گرده‌افشانی ارقام ماده استفاده می‌شود، نقش مهمی که گرده‌ها در باروری و خصوصیات کمی و کیفی (زنیا و متازنیا) میوه بازی می‌کنند و نیز اهمیت بررسی تفاوت‌های موجود در بین آنها به منظور اهداف به‌نژادی، در این پژوهش ریخت‌شناسی گرده‌های 15 پایه خرمای نر این استان با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) مورد بررسی قرارگرفت. بدین منظور پس از آماده ‌سازی مقدماتی گرده‌ها، تصاویر با بزرگ‌نمایی‌های 500، 1000، 5000، 10000 و 20000 برابر و در زوایای مختلف تهیه و پارامترهایی نظیر میانگین طول و عرض، شکل، مقدار عناصر معدنی و آراستارهای سطح اگزین و شیار آنها بررسی گردید. نتایج نشان داد که دانة گردة خرما بیضی یا قایقی‌شکل (در منظر استوایی) و آراستارهای سطح آن از نوع مشبک و دارای روزن‌بندی تک ‌شیاره می‌باشد. گرده پایه‌های نر مختلف مورد بررسی از نظر طول و عرض با هم تفاوت معنی‌داری نشان دادند. بزرگ‌ترین وکوچک‌ترین طول به ترتیب به گرده‌ واریته‌های غنامی سبز (کد 7) و غنامی شادگان (کد 8)، همچنین بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین عرض بترتیب به گرده واریته‌های سمسماوی (کد 1) و غنامی شادگان (کد 8) تعلق داشتند. مقایسه اسپکترم‌های آنالیز ترکیب عناصر غذایی نشان داد که  عمده عناصر تشکیل دهنده دانه‌های گرده کربن، اکسیژن، فسفر و کلر می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• نخل خرما
• ارقام نر
• گرده
• میکروسکوپ الکترونی نگاره
• ریخت‌شناسی

عنوان مقاله [English]

A study on the pollen morphology of Khuzestan male date varieties by scanning electron microscopy (SEM)

نویسندگان [English]

• S.M.H M ¹
• A T ²
• L B ³

¹

²

³

چکیده [English]

Regarding the diversity of male date varieties in Khuzestan province used for pollination of female trees, the importance of pollen type in fertilization, its affect on quality and quantity of fruits and the prominence of their variation for breeding objects. In this study, the pollen morphology of 15 male date varieties were studied under a scanning electron microscope (SEM). For this propose, pollen grains were photographed at 500, 1000, 5000, 10000 and 20000 X in different angles and polar axis (P), equatorial diameter (E), P/E ratio, exine patterns were studied. Results indicated that date pollen is ellipsoid in shape; and exine is reticulate with a main fissure. There were significant differences in length and diameter of pollen grains under study. Maximum and minimum length belonged to Ghanami sabz (code 7) and Ghanami Shadegan (code 8), respectively and Samesmavi (code 1) and Ghanami Shadegan (code 8) had the max and min diameter respectively. Comparisons of the spectrum analysis of mineral composition showed that main elements of different studied date pollen grains are carbon, oxygen, chlorine and phosphorous
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Date palm
• Male cultivars
• Pollen
• Scanning electron microscopy
• Morphology