نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• احمد مستعان ¹
• سعید مینایی ²
• تیمور توکلی ‌هشجین ³
• سهام احمدی‌زاده ⁴

¹ دانشجوی دکترای مکانیک ماشین های کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری کشور

² دانشیار گروه مکانیک ماشین های کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

³ استاد گروه مکانیک ماشین های کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

⁴ کارشناس تحقیقات موسسه تحقیقات موسسه تحقیقات خرما و میوه‌های گرمسیری کشور

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی اثر دماهای نزدیک به محیط در فرآیند استخراج و نگهداری گرده خرما بر قوه نامیه آن به صورت آزمایش فاکتوریل با 3 فاکتور شامل دما در سه سطح (40، 50 و 60 درجه سلسیوس)، نوع گرده نخل خرما در سه سطح (غنامی آبادان، غنامی اهواز و غنامی شادگان) و زمان گرمادهی در 7 سطح (0، 40، 120، 480، 1140، 4320 و 12960 دقیقه) و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد و قوه نامیه حاصل و متوسط آهنگ کاهش آن محاسبه و مقایسه گردید. نتایج نشان داد که اثر تمامی فاکتورها و نیز اثرات متقابل مربوطه به جز اثر متقابل نوع گرده و زمان تیمار بر قوه نامیه گرده خرما معنی‌دار بوده است. بیشترین و کمترین مقدار قوه نامیه 6/84 ٪ و 3/0٪ و به ترتیب مربوط به تیمارهای غنامی آبادان در دمای 40 درجه سلسیوس در زمان صفر و غنامی شادگان در دمای 60 درجه سلسیوس و در زمان 12960 دقیقه بوده‌اند. همچنین اثر عوامل دما و زمان گرمادهی بر آهنگ کاهش قوه نامیه گرده خرما معنی‌دار بود و اثر سایر عوامل معنی‌دار نگردید. تحلیل صورت گرفته نشان می‌دهد که بیشترین صدمه گرمایی وارد بر دانه گرده خرما در زمان های اولیه روی می‌دهد. بیشترین و کمترین آهنگ کاهش قوه نامیه به ترتیب 6144/0 درصد در دقیقه در دمای 60 درجه سلسیوس در محدوده زمانی 0 الی 40 دقیقه و 0003/0 درصد در دقیقه در دمای 40 درجه سلسیوس در محدوده زمانی 4320 الی 12960 دقیقه هر دو برای پایه نر غنامی شادگان به دست آمد. در تلاش برای بیان رفتار حاصل، مدل آهنگ کاهش قوه نامیه گرده خرما به صورت تابع توانی از متغیر زمان به صورت Vr=ct^-k که هر دو ضریب و توان آن تابعی از متغیر دما می‌باشند به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

• نخل خرما
• گرده
• قوه نامیه
• خشک‌کردن
• جوانه‌زنی درون‌شیشه‌ای
• مدل‌سازی

عنوان مقاله [English]

Effects of Storage Temperature on Date Palm Pollen Viability

نویسندگان [English]

• A M ¹
• S M ²
• T T ³
• S A ⁴

چکیده [English]

This research has been conducted to study the effects of near ambient temperatures occurring in drying process on date pollen viability (PV) and pollen viability declining rate (PVDR) as a factorial experiment with 3 factors namely: temperature in 3 levels (40, 50, and 60 ^oC), pollen type in 3 levels (Abadan Ghanami, Ahwaz Ghanami, and Shadegan Ghanami), and exposure time (ET) in 7 levels (0, 40, 120, 480, 1140, 4320, and 12960 minutes) in 3 replications. The results showed that the effects of all factors and their interactions except the interaction effects of pollen type and exposure time on pollen viability were significant. Maximum and minimum pollen viability was 84.6% for Abadan Ghanami in 40 ^oC at ET=0 minute and 0.03% for Shadegan Ghanami in 60 ^oC at ET=12960 minutes, respectively. On the other hand, the effect of temperature and ET on PVDR was significant and the others were not. Based on data analysis, most of the PV damages occur in the first moments of heat exposure of the pollen grains. Maximum and minimum PVDR were 0.6144 percent per minute in ET period of 0-40 minutes and 0.0003 percent per minute in the ET period of 4320-12960 minutes both for Shadegan Ghanami pollen respectively. In attempt to express this regular pattern, PVDR model as a power function of time variable (Vr=ct^-k) with both coefficient and power factors of temperature have been defined.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Date palm
• Pollen
• Viability
• In vitro germination
• Pollen drying
• modeling