نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• محسن نیازیان ¹
• اباذر رجبی ²
• رضا امیری ³
• محمد رضا اوراضی زاده ²
• حمید شریفی ⁴

¹ دانشجوی دکتری اصلاح نباتات (ژنتیک بیومتری) موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند کرج

² اعضای هیئت علمی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند کرج

³ دانشیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

⁴ عضوهیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول

چکیده

به منظور تعیین مهم ترین صفات موثر بر عملکرد ریشه و عیارقند در ژرم پلاسم اتایپ منوژرم چغندرقند برای کشت پائیزه، تعداد 49 ژنوتیپ (اتایپ و نتاج هیبرید) در قالب طرح لاتیس سه گانه در 3 تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در مهرماه سال زراعی 1388-1387 کشت شدند. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر اغلب صفات مورد بررسی تفاوت معنی دار وجود دارد. پس از انجام تجزیه واریانس از میانگین تیمارها برای تجزیه های آماری از جمله محاسبه ضرایب همبستگی ساده بین صفات استفاده شد. براساس تجزیه عاملی، صفات مورد مطالعه به پنج عامل عیارقند خالص، عملکرد، خصوصیات ظاهری ریشه، مقاومت به بولتینگ و سرکوسپورا تقسیم شد. در تجزیه رگرسیون مرحله ای برای عملکرد ریشه به عنوان متغیر تابع به ترتیب صفات قطر ریشه، مقاومت به سرکوسپورا، ارتفاع طوقه، شکل ریشه، ازت مضره، پتاسیم و ضریب استحصال شکر به عنوان مهم ترین صفات شناسایی شدند. در تجزیه رگرسیون صعودی برای صفت عیارقند به عنوان متغیر تابع، مهم ترین صفات به ترتیب قند ملاس، ارتفاع طوقه و مقاومت به بولتینگ شناسایی شدند. در تجزیه علیت صفات قطر ریشه، شکل ریشه و ازت مضر اثر مستقیم مثبت و صفات مقاومت به سرکوسپورا، ارتفاع طوقه، پتاسیم و قند قابل استحصال اثر مستقیم منفی روی صفت عملکرد ریشه داشتند. همچنین اثر مستقیم ارتفاع طوقه روی عیارقند مثبت و اثر مستقیم قند ملاس و مقاومت به سرکوسپورا منفی برآورد شد. تجزیه خوشه ای نشان داد که ژنوتیپ های کلاستر دوم از لحاظ صفات موثر بر عملکرد ریشه مقادیر بالاتری را به خود اختصاص داده اند. همچنین ژنوتیپ های کلاستر اول از حیث قند قابل استحصال و ضریب استحصال قند، بالاترین مقادیر را به خود اختصاص دادند؛ بنابراین با توجه به خصوصیات این گروه می توان برای افزایش درصد قند قابل استحصال و ضریب استحصال قند و همچنین کاهش ناخالصی هایی نظیر ازت مضر، قند ملاس، پتاسیم و سدیم از ژنوتیپ های این گروه بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

• بولتینگ
• تجزیه به عامل ها
• تجزیه رگرسیون مرحله ای
• سرکوسپورا
• کشت پائیزه
• چغندرقند

عنوان مقاله [English]

Surveying the Relations Among Traits Affecting Root Yield and Sugar Content in O-type Lines of Sugar Beet for Winter Sowing

نویسندگان [English]

• M N ¹
• A R ²
• R A ³
• M.R O ²
• H SH ⁴

¹

²

³

⁴

چکیده [English]

In order to determine the most important traits influencing root yield and sugar content of autumn-sown sugar beet monogerm O-type lines, 49 genotypes (O-types and hybrids) were evaluated in a triple lattice design with three replicates at Safiabad Agricultural Research Center, Dezful, Iran in 2008-2009. Following an analysis of variance, statistical analyses such as simple correlation coefficients among the traits were administered on treatment means. Factor analysis divided all the studied parameters into five factors: white sugar content, yield, root morphological characteristics, resistance to bolting and Cercospora leaf spot. Root diameter, resistance to Cercospora, crown height, root shape, alpha-amino nitrogen, potassium  and extraction coefficient of sugar were identified as the most important traits in stepwise regression analysis for root yield as the dependent variable. In forward regression analysis for sugar content as the dependent variable, the most important traits were found to be molassed sugar, crown height and resistance to bolting, respectively. Path analysis indicated that root diameter, root shape and alpha-amino nitrogen had direct positive effects and cercospora resistance, crown height, potassium and white sugar content had direct negative effects on root yield. Also, the direct effect of crown height on sugar content was positive and that of molassed sugar and cercospora resistance was negative. Cluster analysis demonstrated that the genotypes of cluster 2 were superior in the traits affecting root yield, whereas the genotypes of cluster 1 were superior with respect to the traits influencing white sugar content and extraction coefficient of sugar. Therefore, the genotypes of the latter cluster could be used to increase white sugar content and extraction coefficient of sugar and hence decrease the impurities such as sodium, potassium and alpha amino nitrogen.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Bolting
• Cercospora
• Factor Analysis
• Stepwise regression
• Sugar beet
• Winter-sowing