نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهدی رحیمی ¹
• بابک ربیعی ²
• محمد ربیعی ³

¹ دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

² دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان

³ پژوهشگر موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت، ایران

چکیده

به منظور شناسایی صفات وابسته به عملکرد دانه در کلزا، 8 رقم کلزا در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 85-1384 در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) بررسی گردید و صفات طول دوره کاشت تا روزت، طول دوره روزت تا گلدهی، طول دوره گلدهی تا رسیدگی، تعداد برگ ساقه آغوش، ارتفاع اولین خورجین از سطح خاک، ارتفاع بوته، تعداد ساقه فرعی درجه اول، تعداد ساقه فرعی درجه دوم، تعداد خورجین در ساقه اصلی، تعداد خورجین در ساقه فرعی درجه اول، تعداد خورجین در ساقه فرعی درجه دوم، طول خورجین، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین رقم‌ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی‌داری وجود دارد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین رقم‌ها است. عملکرد دانه با وزن هزار دانه و طول دوره گلدهی تا رسیدگی، همبستگی مثبت و معنی‌دار و با صفات تعداد دانه در خورجین و طول خورجین همبستگی منفی و معنی‌دار داشت. رگرسیون گام به گام برای عملکرد دانه نشان داد که صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین، تعداد ساقه فرعی درجه دوم و ارتفاع اولین خورجین از سطح خاک به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه دارند و 98 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه می‌کنند. تجزیه ضرایب همبستگی ژنوتیپی به ضرایب مسیر نشان داد که صفت وزن هزار دانه بالاترین اثر مستقیم را نسبت به سایر صفات بر عملکرد دانه دارد؛ اما اثرات غیرمستقیم این صفت از طریق سایر صفات ناچیز بود. نتایج حاصل از تجزیه به عامل‌ها نشان داد که سه عامل اصلی و مستقل به نام‌های اجزای عملکرد، تیپ بوته و رشد رویشی، 275/79 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه می‌نمایند و مهم‌ترین صفات به عنوان شاخص گزینش جهت بهبود عملکرد دانه، به ترتیب صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین و طول دوره گلدهی تا رسیدگی بودند که به همراه عملکرد دانه، در عامل اول قرار گرفتند. رسم نمودار بای‌پلات حاصل از تجزیه به عامل‌ها و گروه‌بندی صفات با استفاده از تجزیه خوشه‌ای نیز این نتیجه را تأیید و صفات فوق را به عنوان مهم ترین صفات جهت بهبود عملکرد دانه در کلزا معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها

• تجزیه عامل‌ها
• تجزیه علیت
• عملکرد
• کلزا
• همبستگی

عنوان مقاله [English]

Important Morphological Traits on Canola Yield as Second Cultivation in Guilan

نویسندگان [English]

• M R ¹
• B R ²
• M R ³

چکیده [English]

To determine the correlated traits to grain yield in rapeseed, eight rapeseed cultivars were planted using randomized complete block design with three replications in Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran, during 2005-6 and 15 traits including sowing to rosette period. Analysis of variance showed that significant differences among varieties for studied traits, indicating the existence of high genetic variation among varieties. Grain yield had a significant positive correlation with 1000-grain weight and flowering to ripening period and had a significant negative correlation with number of grains per silique and silique length. Results of stepwise regression analysis of grain yield showed that traits 1000-grain weight, number of grain per silique, number of secondary stem and height of the first silique from soil surface had the highest effect on grain yield and 98% of grain yield variation was attributed. Correlation coefficients analysis to path coefficients analysis showed that 1000-grain weight has the highest direct effect on grain yield relation to other traits, but the indirect effects of this trait were unimportant through other traits. Factor analysis showed that 79.275 percent of total variations were determined by three main and independent factors namely yield components, plant type and vegetative growth and the most important traits as a selection index to improve grain yield were 1000-grain weight, number of grain per silique and flowering to ripening period, respectively, placed in first factor with grain yield. Biplot charts derived from the factor analysis and grouping traits using cluster analysis confirmed this result and the above traits were introduced as the most important traits to improve grain yield in rapeseed.

کلیدواژه‌ها [English]

• Factor Analysis
• Path analysis
• Yield
• Rapeseed
• Correlation