نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• عبدالناصر مهدی‌پور ¹
• سعید خاوری خراسانی ²
• حسن حمیدی ¹
• الهام عزیزی ³

¹ کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

² عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

³ عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور مشهد

چکیده

ذرت شیرین یکی ازگیاهان زراعی با ارزش است و به‌عنوان یکی از سبزیجات مفید و با ارزش غذایی بالا می‌تواند در سبد غذایی خانوارها وارد و تثبیت گردد. به‌منظور بررسی ترکیب‌پذیری و هتروزیس در ژنوتیپ‌های مختلف ذرت شیرین، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی انجام شد. در این تحقیق 37 ژنوتیپ شامل 18 لاین اینبرد و 19 هیبرید سینگل کراس جدید ذرت شیرین مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل صفات فنولوژیک، صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ‌های مختلف ذرت شیرین از نظر کلیه صفات اختلاف معنی‌داری در سطح 1 درصد وجود دارد. مقایسه میانگین نشان داد بیشترین عملکرد دانه قابل کنسرو در هیبرید Temptation₂×Chase با273/26 تن در هکتار و کمترینآن در لاین Challenger₂با4/4 تن در هکتار حاصل شد. بررسی مقادیر وراثت‌پذیری عمومی نشان داد که بیشترین وراثت‌پذیری در صفت طول تاسل به میزان 63/96 درصد مشاهده شد. بیشترین میزان هتروزیس نسبت به میانگین والدین و والدبرتر برای عملکرد دانه قابل کنسرو در ژنوتیپ Temptation₂×Chase به ترتیب معادل 72/280 و 1/337 درصد به‌دست آمد. کمترین میزان هتروزیس نسبتبه میانگین والدین و والد برتر نیز برای عملکرد دانه قابل کنسرو در ژنوتیپ K^{^}_S2/2-82×Obsission_S2 به ترتیب معادل 72/24- و 56/21- درصد حاصل شد. بالاترین همبستگی بین روز تا ظهور رشته‌های ابریشمی و گرده‌افشانی مشاهده گردید. بین عملکرد دانه قابل کنسرو و سایر صفات به استثنای فاصله گرده‌افشانی و کاکل‌دهی و تعداد برگ همبستگی معنی‌داری وجود داشت. نتایج تجزیه کلاستر کلیه ژنوتیپ‌ها را به چهار خوشه تقسیم نمود به‌طوری‌که لاین‌های مورد بررسی در خوشه‌های اول و دوم و ترکیبات سینگل کراس درخوشه‌های سوم و چهارم جای گرفتند. بنابراین برخی از ترکیبات سینگل کراس می‌توانند به‌عنوان هیبریدهای امیدبخش در برنامه‌های ارزیابی نهایی تا معرفی هیبریدهای جدید مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

• ذرت شیرین
• صفات مورفولوژیک
• صفات فنولوژیک
• هتروزیس
• وراثت‌پذیری

موضوعات

• B: بیوتکنولوژی گیاهی

عنوان مقاله [English]

Studying Heritability and Heterosis of Traits of Inbred Lines and Single Crosses Hybrids of Sweet Corn (Zea mays L.)

نویسندگان [English]

• A. Mahdipour ¹
• S. Khavari Khorasani ²
• H. Hamidi ¹
• E. Azizi ³

¹ Researcher of Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center

² Faculty member, Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research and Education Center

³ Faculty member, Payam Noor University, Mashhad Branch

چکیده [English]

Background and objective
Sweet corn (Zea mays L.) is one of the most popular vegetable in many countries. It is characterized by translucent, horny appearance of kernel when matures and wrinkled when it dries. The efficiency of maize breeding programs would be significantly enhanced if superior crosses could be predicted before field evaluation based on screening of parental inbred lines. Even though remarkable advances in maize breeding have been achieved, field trials involve significant resources and are time consuming. However, field tests still have an irreplaceable role in modern hybrid breeding programs. Determining performances of maize inbred lines as potential hybrid parents in field experiments based on combining ability of inbred lines and heritability of traits that are related to grain yield is very important in breeding programs.
Materials and methods
This experiment was conducted in Khorasan Razavi Agricultural and Natural Resources Research Center, Mashhad, Iran in 2012-2013. The experimental materials were 37 sweet corn genotypes consisting of 18 inbred lines and 19 single cross hybrids that were evaluated in complete block design (CRD) with three replications. In each plot, seeds were planted in two 5m length rows with 75cm between two rows. The final plant density was 7.6 plants per square meter. The measured traits were some of morphological and phenological characteristics, yield and yield components that were recorded for 10 competitive plants or ears in each experimental plot. Analysis of variance was performed by SAS ver 9.1. Means with significant differences were compared using Duncan’s multiple range tests.
Results
The results showed significant differences between different sweet corn genotypes for all studied traits (p≤0.01). The mean comparison showed that hybrid Temptation* chase with 26.273 ton/ha has the highest conservable grain yield. Also, the highest heritability belonged to tassel length with 96.63 %. The most yield heterosis and heteroblitiosis were 280.72 and 337.1 percent in genotype Temptation 2* Chase, respectively. The cluster analysis divided genotypes to 4 clusters with inbred lines located in A and B clusters and single cross hybrids in C and D clusters.
Discussion
We concluded that the selected elite single cross hybrids like Temptation*Chase can be used as good candidates for final comparison yield trials in future breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sweet corn
• Morphological traits
• Phenological traits
• Heterosis
• Heritability