نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• احمد نوش‌کام ¹
• ناصر مجنون حسینی ²
• جواد هادیان ³
• محمدرضا جهان‌سوز ²
• کاظم خاوازی ⁴
• علی‌نظر صالح‌نیا ⁵
• سمیرا هدایت‌پور ⁶

¹ دکتری زراعت و مربی حق‌التدریس مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای اندیمشک

² استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

³ استاد گروه کشاورزی، پژوهشکده گیاهان دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

⁴ استاد گروه بیولوژی خاک، مؤسسه تحقیقات آب‌وخاک کرج

⁵ داروساز و مدیرعامل شرکت داروسازی خرمان خرم‌آباد

⁶ دانشجوی کارشناسی ارشد باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

به‌منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی دو گونه مرزه خوزستانی و رشینگری در دورهای مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه غرب لرستان(کشکان) درسال زراعی 92-1391 انجام شد. تیمارهای فواصل آبیاری(15 روزیک‌بار، 30 روزیک‌بار و دیم) در کرت‌های اصلی و گونه مرزه (خوزستانی و رشینگری) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل وزن برگ و سرشاخه گلدار، بازده و عملکرد اسانس، ترکیبات اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دور آبیاری بر همه صفات اندازه‌گیری شده به جزء ترکیبات اسانس معنی‌دار بوده و اثر گونه تنها بر بازده و عملکرد اسانس مرزه معنی‌دار شد. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که در هر دو گونه مرزه، با افزایش فواصل آبیاری و کشت دیم، وزن برگ و سرشاخه گلدار، بازده و عملکرد اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته به ترتیب به میزان 73، 23، 78، 80 و 33 درصد در مقایسه با شاهد (آبیاری 15 روز) کاهش نشان دادند. در بین گونه‌ها نیز گونه رشینگری ازلحاظ بازده اسانس (7/3 درصد) و عملکرد اسانس (26/100کیلوگرم در هکتار) بر گونه خوزستانی با بازده اسانس (03/2) و عملکرد اسانس (25/62 کیلوگرم در هکتار) برتر بود.

کلیدواژه‌ها

• بازده اسانس
• شاخص سطح برگ
• عملکرد اسانس
• وزن برگ و سرشاخه گلدار

موضوعات

• H: گیاهان دارویی

عنوان مقاله [English]

The Effect of Irrigation Intervals on Quantitative and Qualitative Yields of Two Savory Species (Satureja khuzestanica and S. rechingeri)

نویسندگان [English]

• A Nooshkam ¹
• N Majnoun hoseini2 ²
• J. Hadian3 ³
• M.R. Jahansooz ²
• K Khavazi5 ⁴
• A. Salehnia ⁵
• S. Hedayatpour ⁶

¹ Ph.D. of Agronomy and Teacher of Technical & Vocational Training Center of Andimeshk

² Professor Department of agronomy and plant breeding, University of Tehran

³ Assistant Professor Department of Agriculture, Medicinal Plants and Drug Research Institute, Shahid Beheshti University

⁴ Assistant Professor Department of soil biology, Institute of water and soil research of Karaj

⁵ Pharmacist of Department of Research and Development, Khorraman Pharmaceutical Company, Khoramabad

⁶ Student of Master of Science, Horticulture, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

Background and Objectives
Satureja khuzestanica and satureja rechingeri are two valuable and endemic medicinal species that grow widely in southwest parts of Iran. These species are rich in phenolic compound caracole; therefore, they have considerable biological activities. In order to evaluate the quantitative and qualitative yields of two savory species (Satureja khuzestanica and S. rechingeri) in different irrigation intervals, an experiment was carried out in the west of Lorestan (Kashkan) during the growing season of 2012-2013.
Materials and methods
The Experiment was conducted on the basis of split-plot design in completely randomized block design with three replicates. Irrigation treatments (15 and 30 days interval and rainfed) as the main-plot and species in two levels (Satureja khuzestanica and satureja rechingeri)as the sub-plot were carried out. The characteristics measured were leaf and flower yield, essential oil content, essential oil yield, essential oil compositions, leaf area index and plant height.
Results
Results showed that the effect of irrigation treatments on all traits except for essential oil compositions was significant. The effect of species on essential oil content and essential oil yield was significant. Mean comparison of traits showed that by increasing in irrigation intervals, leaf and flower yield, essential oil content, essential oil yield, leaf area index and plant height of both summer savory species were decreased amount of by 73, 23, 78, 80 and 33%, respectively compared to control (Irrigation interval of 15 days). Between species, essential oil content (3/7%) and essential oil yield (100/2 kg.ha^-1) of rechingeri species were more than essential oil content (2/03%) and essential oil yield (62/2 kg.ha^-1) of khuzestanica species.
Discussion
The leaf and flower yield, essential oil content, essential oil yield, leaf area index of both summer savory species were decreased by increasing irrigation intervals and rainfed cultivation. Trend of changes in essential oil yield was similar to leaf and flower yield, In other words, the essential oil yield was further affected by the herb yield (leaf and flower yield).
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Essential oil content
• Essential oil yield
• Leaf area index
• leaf and flower yield