نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• عزیز آفرینش ¹
• قدرت الله فتحی ²
• رجب چوگان ³
• سید عطااله سیادت ²
• خلیل عالمی سعید ⁴
• سید رضا اشرفی زاده ⁵

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، خوزستان

² استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، خوزستان

³ دانشیار، موسسة تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر،کرج

⁴ استادیار، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین، خوزستان

⁵ استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد، دزفول

چکیده

به منظور مطالعة اثر تنش خشکی و تراکم خاک بر رشد ذرت تحقیقی در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی­آباد در سال1390 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت کرت­های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار روی هیبرید ذرت سینگل کراس 704 اجرا شد. عامل اصلی در چهار سطح تنش خشکی (آبیاری پس از75 ، 95 ، 115 و 135 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A) و عامل فرعی در چهار سطح تراکم خاک (بدون تراکم، تراکم ملایم با 4، تراکم متوسط با 8 و تراکم شدید با 12 بار تردد تراکتور جاندیر مدل 3140) بود. بر اساس نتایج اثر تنش خشکی و تراکم خاک بر بسیاری از صفات اندازه­گیری شده در آزمایش معنی­دار بود. برای صفات قطر ساقه، عمق نفوذ ریشه، تعداد ریشة هوایی در بوته، وزن خشک ریشه و اندام­های هوایی، شاخص برداشت، تعداد بوته بلال­دار هنگام برداشت و عملکرد دانه اثر تنش­ خشکی و تراکم خاکاز نظر آماری معنی­دار شد. برای صفت وزن خشک ریشه اثر تنش تراکم خاکاز نظر آماری معنی­دار و موجب کاهش شد. برای صفات کلروفیل برگ و پروتئین دانه فقط اثر تنش خشکی از نظر آماری معنی­دار گردید. در شرایط تنش تراکم خاک رشد ریشة هوایی تحریک و نسبت به شرایط تنش خشکی بیشتر شد. اما افزایش تعداد ریشة هوایی تأثیری در افزایش عملکرد دانه نداشت. افزایش تراکم خاک از نفوذ ریشه به طرف عمق جلوگیری و بر عکس افزایش تنش خشکی موجب نفوذ ریشه به طرف عمق شد. تنش­ با روندی ثابت موجب ضعیف شدن قطر ساقه ذرت گردید. روندی ثابت در کاهش وزن خشک اندام­های هوایی و عملکرد دانه در اثر اعمال تنش مشاهده شد. تنش خشکی بیشتر از تنش تراکم خاک قادر بود بر صفات کلروفیل برگ و پروتئین دانه مؤثر باشد که این به نوبه خود نقش تعیین کننده آب در مزرعه را ثابت می­کند. تنش خشکی قادر به کاهش شاخص برداشت بود و تراکم خاک در شدیدترین حالت قادر به کاهش در این شاخص شد. تنش­ها تعداد بوته های زایا و بلال دار ذرت را کاهش دادند. 

کلیدواژه‌ها

• تنش خشکی
• تنش تراکم خاک
• ریشه
• ذرت

عنوان مقاله [English]

Effects of drought stress and soil compaction on some agronomic traits of maize (Zea mays L.)

نویسندگان [English]

• A. Afarinesh ¹
• G. Fathi ²
• R. Chugan ³
• S.A. Syadat ²
• Kh. Alamisaid ⁴
• S.R. Ashrafizadeh ⁵

¹ Ph. D. student, Ramin University, Khuzestan, Iran,

² Professor, Ramin University, Khuzestan, Iran.

³ Associate Professor, Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran

⁴ Assistant Professor, Ramin University, Khuzestan, Iran

⁵ Assistant Professor, Safiabad Agriculcheral Resarch Center, Dezful, Iran

چکیده [English]

In order to study the effect of drought stress and soil compaction on corn growth an experiment was carried out in 2012 at Safi Abad Agricultural Research Center. The treatments were arranged in split plot in a randomized complete block design with three replications on 704 single cross hybrid corn. Drought stress was considered as the main plot at 4 levels (irrigation after 75, 95, 115 and 135 mm evaporation from A pan), and soil compaction was as the subplot at 4 levels (no traffic congestion, mild with four times, the average density with 8 times and the intensity density with 12 times of tractor traffic). Based on the results, the drought and soil compaction stresses affected many of the traits. The effects of drought and soil compaction were statistically significant on stem diameter, root deep, number of brace roots per plant, root and shoot dry weight, harvest index, number of ear bearing plants at harvest and grain yield characteristics. The effect of soil compaction stress was significant on root dry weight and reduced it. Only the effect of drought stress was significant on chlorophyll and protein characteristics. Brace roots growth in soil compaction stress conditions was stimulated and was higher than drought conditions. But grain yield was not affected by increasing the number of brace roots. Increase in soil compaction prevented root growth to depth. Conversely, the drought stress cause increased root growth to depth. Stresses weakened maize stem diameter with constant process. The constant processes were observed in reduction of shoot and grain yield dry weight by application of stresses. The drought stress more than soil compaction can affect chlorophyll and protein content of grain. This indicates the important role of water in the field. Drought stress was able to reduce the harvest index, but soil compaction in the most severe condition can reduce it. Both stresses reduced the number of ear bearing plants.

کلیدواژه‌ها [English]

• Drought stress
• Soil compaction stress
• Root
• Corn