نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مهیار امیدی ¹
• محمد رضا سیاهپوش ²
• رضا مامقانی ³
• محمد مدرسی ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

² استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

³ استاد گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

⁴ استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس بوشهر

چکیده

به­منظور ارزیابی تحمل به گرمای10رقم گندم،تحقیقی در سال زراعی 90-1389 در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط بدون تنشو تنشگرمادر شرایط آب و هوایی اهواز اجرا شد.در این تحقیق صفاتمحتوای کلروفیل، هدایت روزنه‌ای و پایداری غشای سلولی مورد بررسی قرار گرفتندو هم‏چنین شاخص‌های STI،HM ،MP ، GMP، SSI،TOL ، YI و YSI بر اساس عملکرد دانه محاسبه شدند.نتایج نشان داد که تنش اعمال شده، یک تنش نسبتا شدید با شدتی معادل 58/0 در شرایط مزرعه‌ای بوده است.تفاوت بین ارقام برای تمام صفات معنی‏دار بود. با توجه به افزایش معنی‌دار هدایت روزنه‌ای در شرایط تنش گرمایی و بالا بودن مقادیر این صفت در ارقام متحمل می‌توان از آن بعنوان ابزاری مناسب در غربالگری ارقام متحمل به گرما استفاده کرد. بطوری‌که رقم متحمل کاز با 59/0 مول بر متر مربع بر ثانیه در شرایط تنش، بالاترین میزان تبادل گازی را به خود اختصاص داد.علیرغم وجود تفاوت معنی دار در بین ارقام برای پایداری غشای سلولی، این صفت در ارزیابی تحمل به گرمادر مرحله باروری در شرایط تنش نسبتا شدید مناسب تشخیص داده نشد. علاوه بر این تفاوت معنی‌داری از نظر محتوای کلروفیل بین دو شرایط بدون تنش و تنش مشاهده نگردید. میانگین عملکرد ارقام تحت شرایط بدون تنش و تنش گرما به‏ترتیب برابر با 6361 و 3678کیلوگرم در هکتار بدست آمد. برآورد شاخص‌های مبتنی بر عملکرد نشان داد که شاخص‏های STI،HM ،MP  و GMP،‏ شاخص‌های برتر در ارزیابی تحمل گرما می‌باشند. ارقام کاز و چمران ارقام متحمل به گرما و در مقابل ارقام مانتنا، نیک‏نژاد، M6 و Durum-ch-89حساس به گرما تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها

• پایداری غشا
• شاخص تحمل
• محتوای کلروفیل
• هدایت روزنه‌ای

عنوان مقاله [English]

Heat tolerance evaluating of wheat cultivars using physiological characteristics and stress tolerance indices in Ahvaz climatic conditions

نویسندگان [English]

• M. Omidi ¹
• M.R. Siahpoosh ²
• R. Mamghani ³
• M. Modarresi ⁴

¹ M.Sc. Student, in Agronomy and Plant Breeding Department, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahwaz, Iran

² Assistant Professor in Agronomy and Plant Breeding dept., Shahid Chamran University of Ahwaz, Ahvaz, Iran

³ Professor,Department of Plant Breeding, Ahvaz Branch, Islamic Azad University,Ahvaz Iran

⁴ Assistant Professor in Agronomy and Plant Breeding Department, Persian Gulf University, Bushehr, Iran

چکیده [English]

In order to evaluate the heat tolerance of 11 wheat cultivars, an experiment was conducted during 2010-2011 under two conditions, normal (normal sowing) and heat stress (late sowing), in a randomized complete block design with four replications, in Ahvaz climatic conditions. Traits including chlorophyll content, stomatal conductance and cell membrane thermostability were estimated and also STI, HM, MP, GMP, SSI, TOL, YI and YSI indices were calculated based on grain yield in this research. Stress intensity (SI) equal to 0.59 which is indicative of a relatively severe stress was estimated in this experiment. The results showed a significant difference among genotypes for all traits. The stomatal conductance of heat tolerant cultivars increased significantly under heat stress. This showed the importance of this trait in acclimation of cultivars to heat stress. This trait has the potential to be used for screening the genotypes against heat. The highest quantity for stomatal conductance, 0.59 molm^-2s^-1 was recorded for Kauz as a tolerant cultivar. Although cultivars showed significant difference for cell membrane thermostability, this trait was not detected as a suitable trait for evaluating the heat tolerance of cultivars. No significant differences were observed for chlorophyll content under normal and heat stress conditions. The average of yield under normal and heat stress was detected as 6381 and 3769kg ha^-1 respectively. STI, HM, MP and GMP indices were selected as the best indices based on the correlation with grain yield under normal and heat stress conditions. Results showed that Kauz and Chamran were tolerant cultivars to heat stress and had high performance under normal and heat stress conditions. In contrast, Montana, Niknejad, M6 and Durum-ch-89 cultivars were susceptible to heat stress and had low performance under both normal and heat stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Chlorophyll content
• Membrane stability
• Stomatal conductance
• Tolerant index