نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• سید عبدالله افتخاری ¹
• مختار حیدری ²

¹ استادیار گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز

² استادیار باغبانی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

چکیده

نگرانی قابل توجهی در مورد بروز بیماری های ناشی از مصرف سبزی های حاوی نیترات و نیتریت زیاد مانند اسفناج وجود دارد. پژوهش حاضر به منظور بررسی تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی (برگ و دمبرگ) 44 توده اسفناج (Spinacia oleracea L.) بومی ایران که در شرایط مزرعه رشد یافته بودند، انجام گردید. طرح آماری بلوک های کامل تصادفی شامل 44 تیمار (هر ژنوتیپ یک تیمار) و سه تکرار بود. میزان نیترات و نیتریت به روش اسپکتروفتومتری تعیین گردید. نتایج نشان دادند میزان نیترات در اندام هوایی اسفناجتوده های اسفناج ایرانی از 5/8806 تا 5/3526 میکروگرم در گرم وزن خشک متغیر بود. توده های صالح آباد قم، رهنان اصفهان، سرآسیاب 1 (کرمان)، سیرجان (کرمان)، قزوین، زنجان 2 و خرم آباد بیشترین تجمع نیترات را داشتند (5/8806 تا 7092 میکروگرم در گرم وزن خشک). تجمع نیترات در اندام هوایی توده های سرآسیاب 2 (کرمان) و ماهان (کرمان) به طور معنی داری کمتر از سایر توده ها بود (3594 تا 5/3526 میکروگرم در گرم وزن خشک). میزان نیتریت در تمام توده های اسفناج ایران (بین 7/188 تا 8/73 میکروگرم در گرم وزن خشک) کمتر از میزان نیترات بود. توده های مختلف اسفناج در این آزمایش تفاوت معنی داری در میزان نیتریت داشتند. توده های اسفناج خرم آباد، ورامین-1، ماهان، بجنورد-1، قم، ساری-2 وراور کرمان کمترین میزان نیتریت را در مقایسه با سایر توده های اسفناج داشتند (بین 8/73 تا 51/89 میکروگرم در گرم وزن خشک). در حالیکه بیشترین میزان نیتریت در توده های اسفناج (بین 1/163 تا 7/188 میکروگرم در گرم وزن خشک)  در توده های سرآسیاب-1 کرمان، یزد، همدان و برآن اصفهان وجود داشت. نتایج نشان دادند میانگین تجمع نیترات یا نیتریت در این توده ها تفاوت معنی داری داشت و با توجه به اختلاف زیاد در میزان تجمع نیترات و نیتریت در اندام هوایی توده های بومی اسفناج ایران، زمینه استفاده آنها در برنامه های بهنژادی برای تولید ارقام با میزان تجمع نیترات کمتر وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

• اسفناج (Spinacia oleracea L.)
• ژنوتیپ
• سبزی
• نیتروژن

موضوعات

• H: سبزی و صیفی
• H: فیزیولوژی پس از برداشت

عنوان مقاله [English]

Nitrate and Nitrite Accumulation in Iranian Spinach (Spinacia oleracea L.) Landraces

نویسندگان [English]

• S.A. Eftekhari ¹
• M. Heidari ²

¹ Assistant Professor, Department of Horticulture, Shahid Chamran University, Ahvaz

² Assistant Professor,Department Horticulture, Ramin University, Agriculture and Natural Resources Khuzestan

چکیده [English]

There is considerable concern that use of high nitrate and nitrite containing vegetables such as spinach could cause diseases. This research was conducted with the objective of examining the nitrate (NO₃^-) and nitrite (NO₂^-) accumulation in the aerial parts (leaves and petiols) of 44 Iranian spinach (Spinaciaoleracea L.) land races that were obtained from field grown plants. Statistical analysis was conducted by using standard procedures for a randomized complete block design (44 treatments and 3 replications). Nitrate and nitrite contents in the aerial part of samples were determined using UV-Visible Spectrophotometric. Results indicated that the nitrate content in the aerial part of Iranian spinach land races ranged from 3526.5 to 8806.5 μg.g^-1 dry weight. The ‘Saleh Abad’ (from ‘Qom’), ‘Rehnan’ (from ‘Isfahan’), ‘Sar Asyab-1’ (from ‘Kerman’), ‘Sirjan’ (from ‘Kerman’), ‘Qazvin’, ‘Zanjan-2’ and ‘Khoram Abad’ were found to contain maximum accumulation on nitrate (8806.5 to 7092 μg.g^-1 dry weight). Nitrate concentration in leaves of ‘Sar Asyab-2’ (from ‘Kerman’) and ‘Mahan’ (from ‘Kerman’) was significantly low (3526.5 to 3594 μg.g^-1 dry weight, respectively). The nitrite contents were lower (between 73.8 to 188.7 μg.g^-1 dry weight( than nitrate content in all Iranian spinach land races. The different spinach land races show the significant effect on the nitrite contents in this study. Spinach land races which were collected from ‘Khoram Abad’, ‘Varamin-1’, ‘Mahan’, ‘Bojnord-1’, ‘Qom’, ‘Sari-2’and ‘Ravar’ (from ‘Kerman’) showed the lowest average of nitrate contents among other land races, with a range of 73.8 to 89.51 μg.g^-1 dry weight. While the highest nitrite content in spinach land races were with a range of 188.7 to 163.1 μg.g^-1 for ‘Sar Asyab-1’ (from ‘Kerman’), ‘Yazd’, ‘Hamedan’, ‘Karaj’ and ‘Bor An’(from ‘Isfahan’). Results indicated that the mean of nitrate or nitrite content in these land races were statistically significant.The variation of nitrate content in the leaves of Iranian spinach land races also make them ideal for breeding program. 

کلیدواژه‌ها [English]

• genotype
• Nitrogen
• Spinach (Spinacia oleracea L.)
• Vegetable 9