نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

• مجید آقاعلیخانی ¹
• مرضیه صفری ²

¹ دانشیار گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس تهران

² دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

با توجه به اهمیت شاخص­های رشد گیاه زراعی در تفسیر تفاوت عملکرد ارقام در شرایط محیطی و زراعی مختلف این آزمایش در سال 1386 در مزرعه پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس به صورت کرت­های یک­بار خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش تاریخ کاشت (18 خرداد، 7 و 27 تیر ماه) به عنوان عامل اصلی و رقم سورگوم دانه­ای (پیام، سپیده و کیمیا) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. با اندازه­گیری وزن خشک و سطح برگ در طی چندین نوبت نمونه­برداری در طول دوره رشد سورگوم، روند تغییرات شاخص­های فیزیولوژیک رشد شامل وزن خشک کل (TDM)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، شاخص سطح برگ (LAI) و سرعت جذب خالص ( NAR) به روش تابعی نسبت به درجه روزهای رشد (GDD) رسم شد. نتایج نشان داد با تاخیر در تاریخ کاشت تجمع ماده خشک روند کاهشی در پیش می­گیرد. روند CGR با تجمع ماده خشک ارتباط مستقیمی داشت به طوری که رقم سپیده در تاریخ کاشت اول بالاترین میزان رشد محصول و ماده خشک را تولید نمود. افزایش ماده خشک این رقم در تاریخ کاشت اول با افزایش در وزن خشک خوشه (93/165 گرم بر متر مربع) همراه بود. سرعت رشد نسبی هر سه رقم در تاریخ کاشت دوم بالاتر بود. بررسی هم زمان LAI و NAR ارقام مورد مطالعه نشان داد رقم پیام با این که شاخص سطح برگ کمی را به خود اختصاص داده بود اما از لحاظ NAR برتر بوده و در نهایت CGR متوسطی بدست آورده است. رقم سپیده با دارا بودن مقادیر متوسطی  NAR(763/0 گرم بر متر مربع بر درجه روز رشد) و  LAI(65/2) نسبت به دو رقم دیگر به بالاترین CGR (06/2 گرم بر متر مریع بر درجه روز رشد) دست یافت. به این ترتیب احراز بالاترین RGR و CGR در تاریخ کاشت دوم را می­توان به عنوان مکانیسم برتری عملکرد دانه (2/6777 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (07/48درصد) رقم سپیده معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها

• سورگوم دانه‌ای
• تاریخ کاشت
• منحنی رشد
• درجه روز رشد

موضوعات

• A: فیزیولوژی گیاهان زراعی

عنوان مقاله [English]

Trend of physiological growth indices of three grain sorghum cultivars affected by sowing date

نویسندگان [English]

• M. Aghaalikhani ¹
• M. Safari ²

¹ Associate Professor of Agronomy Department, Tarbiat Modares University

² M.Sc. of Agronomy Department, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Given the important role of crop growth indices for explanation of cultivars yield differences in diverse environmental and agronomical circumstances, this experiment was conducted at research field of Tarbiat Modares University during 2007 growing season. Experimental treatments were arranged in split-plot layout based on randomized complete blocks with four replications. In this research, sowing dates (8^th June, 28^th June and 18^th July) were considered as the main plots and grain sorghum cultivars (Payam, Sepideh and Kimia) were arranged in sub plots. By means of measurement of dry weight and leaf area during several sampling in growing season of sorghum, some important physiological growth indices including total dry matter (TDM), crop growth rate (CGR), relative growth rate (RGR), leaf area index (LAI) and net assimilation rate (NAR) were estimated and calculated using functional approach based on growing degree days. Results showed that delayed sowing date reduced sorghum dry weight accumulation. The CGR trend was directly related to dry weight accumulation, so that Sepideh cultivar in first sowing date obtained the highest amount of growth rate and dry matter. Dry matter increment in this cultivar in first sowing date was accompanied by dry weight panicle (165.93 g/m²). The relative growth rate of all cultivars in second sowing date had the highest amount. Results in case of the interaction between LAI and NAR showed, despite Payam cultivar having earning lower leaf area index, that NAR in this cultivar was superior. Finally, payam cultivar took an average amount of CGR. Sepideh cultivar, taking the average amount of NAR (0.763 g/m²/gdd) and LAI (2.65), showed higher amount of CGR (2.06 g/m²/gdd). Therefore, obtaining the highest amounts of CGR and RGR in second sowing date (28^th June) could be introduced as the mechanism of superior grain yield (6777.2 kg/ha) and harvest index (48.75 %) in Sepideh cultivar.

کلیدواژه‌ها [English]

• Grain sorghum
• Sowing Date
• Growth curve
• Growing degree days