تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

ارزیابی جوانه‌زنی بذر سالیکورنیا (Salicornia persica) در شرایط ایزو اسمزی با استفاده از مدل‌های زمان رطوبتی و زمان شوری

طیبه عطایی نسب؛ حمیدرضا بلوچی؛ علی مرادی؛ محسن موحدی دهنوی

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 79-90

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41253.2045

چکیده

به‌ منظور تعیین اثر پتانسیل‌های اسمزی ناشی از پلی‌اتیلن گلایکول و کلرید سدیم بر جوانه‌زنی و برازش مدل‌های زمان- رطوبتی و زمان- شوری بذرهای سالیکورنیا دو آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار ... بیشتر به‌ منظور تعیین اثر پتانسیل‌های اسمزی ناشی از پلی‌اتیلن گلایکول و کلرید سدیم بر جوانه‌زنی و برازش مدل‌های زمان- رطوبتی و زمان- شوری بذرهای سالیکورنیا دو آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه یاسوج در سال 1398 اجرا گردید. آزمایش اول تنش خشکی که شامل 13 سطح پتانسیل اسمزی (صفر، 3/0-، 6/0-، 9/0-، 2/1-، 5/1-، 8/1-، 1/2-، 4/2-، 7/2-، 3-، 3/3- و 6/3- مگاپاسکال) و برای ایجاد آنها از پلی‌اتیلن گلایکول 6000 استفاده شد و آزمایش دوم تنش شوری که شامل 13 سطح غلظت کلرید سدیم با اسمز مشابه آزمایش اول (صفر، 62، 122، 187، 249، 311، 368، 435، 498، 560، 622، 684 و 745 میلی‌مولار) بود. نتایج خروجی مدل‌ها نشان داد که ضریب مدل زمان- رطوبتی و زمان- شوری به ترتیب 8/96 مگاپاسکال ساعت و 87/16181 میلی‌مولار ساعت و آستانه تحمل به خشکی و شوری به ترتیب 28/3- مگاپاسکال و 62/714 میلی‌مولار بود و مدل زمان- شوری بهتر از مدل- زمان رطوبتی جوانه‌زنی بذرهای سالیکورنیا را کمی‌سازی کرد. روند کاهش سرعت و درصد جوانه‌زنی در تنش خشکی بیشتر از تنش شوری بود. براساس نتایج این تحقیق با استفاده از مدل زمان شوری در مطالعات بیولوژیکی گیاهان هالوفیت تحت تنش اسمزی می‌توان حدآستانه تحمل و مدت زمان لازم برای جوانه‌زنی را در غلظت‌های مختلف نمک به خوبی مشخص کرد.

تأثیر سطوح کود دامی و سولفات منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن دم روباهی Setaria italic L.

صادق صالحی نیا؛ محمدعلی بهدانی؛ محمد حسن سیاری زهان؛ حمید رضا فلاحی

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 91-103

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41899.2057

چکیده

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود دامی شتر و سولفات منگنز بر رشد و عملکرد و اجزای عملکرد ارزن دمروباهی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بـا سـه تکـرار در سـال زراعی 99-1398 ... بیشتر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود دامی شتر و سولفات منگنز بر رشد و عملکرد و اجزای عملکرد ارزن دمروباهی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بـا سـه تکـرار در سـال زراعی 99-1398 در اراضی تحت کشت چاه ابوذر، شهرستان خوسف اجـرا گردیـد. تیمارهای آزمایشی شامل: کود شتر در سه سطح (0، 10 و 20 تن در هکتار) و سولفات منگنز در چهار سطح (0، 30، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که سطوح مختلف کود شتر و سولفات منگنز و اثر برهمکنش بین آنهـا تـأثیر معنـیداری بـر عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در خوشه و عملکرد دانه داشتند. به طوری که بیشترین مقادیر شاخصهای فوق در تیمار کود شتر 20 تن در هکتار و 90 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز مشاهده شد. بیشترین و کمترین تعداد پانیکول به ترتیب در تیمار 20 تن کود شتر و کاربرد 30 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز و تیمار شاهد بدون استفاده از کود شتر و سولفات منگنز بدست آمد. همچنین طول پانیکول تحت تأثیر اثرات اصلی میزان کود دامی و سولفات منگنز قرار گرفت. به طوری که بیشترین طول پانیکول در تیمار مصرف 20 تن در هکتار کود دامی و تیمار استفاده از 90 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز حاصل شد. اثر سطوح کود دامی بر تعداد پنجه در بوته، تعداد خوشه در بوته و تعداد بوته در متر مربع معنیدار بود اما سایر اثرات بر این صفات تأثیر معنیداری نداشتند و بیشترین میزان تعداد پنجه در بوته، تعداد خوشه در بوته و تعداد بوته در متر مربع در تیمار 20 تن در هکتار کود دامی شتر بدست آمدند. اثرات اصلی سطوح مختلف کود دامی و سولفات منگنز در سطح احتمال یک درصد تأثیر معنیداری بر وزن هزار دانه و شاخص برداشت ارزن داشتند اما اثر متقابل این فاکتورها تأثیر معنیداری بر این صفات نداشتند. بیشترین میزان وزن هزار دانه در تیمار مصرف 20 تن در هکتار کود شتر و تیمار 90 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز مشاهده شد. همچنین بالاترین شاخص برداشت مربوط به تیمار 20 تن در هکتار کود شتر بود و همچنین از مصرف 60 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز بیشترین میزان شاخص برداشت بدست آمد. در نهایت میتوان نتیجه گرفت برترین تیمارها در این آزمایش مصرف 20 تن در هکتار کود شتر و 90 کیلوگرم در هکتار سولفات منگنز، بودند. در واقع کود دامی با در اختیار قرار دادن تدریجی عناصر و استفاده از عنصر ریز مغذی منجر به بهبود رشد گیاه میگردد. استفاده ازکود دامی از جمله راهکارهای مناسب جهت نیل به کشاورزی اکولوژیک است که میتواند تولیدات کشاورزی را افزایش دهد.

ارزیابی اثر دوره‌های تداخل و کنترل علف‌های هرز در مدیریت تغذیه شیمیایی و آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد سیر

رضا زاهدی پور؛ آیدین خدایی جوقان؛ احمد زارع

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 105-115

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40244.2017

چکیده

به منظور ارزیابی اثر دوره های تداخل و کنترل علف های هرز بر عملکرد سوخ، اجزای عملکرد سیر و وزن خشک علف های هرز تحت تاثیر مدیریت تغذیه شیمیایی و آلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک ... بیشتر به منظور ارزیابی اثر دوره های تداخل و کنترل علف های هرز بر عملکرد سوخ، اجزای عملکرد سیر و وزن خشک علف های هرز تحت تاثیر مدیریت تغذیه شیمیایی و آلی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1397-1398 در رامهرمز انجام شد. فاکتور اول شامل مدیریت تغذیه (شیمیایی و آلی) و فاکتور دوم شامل 12 تیمار دوره های تداخل و کنترل علف های هرز (0، 20، 40،60، 80، 120 و 160 روز) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر مدیریت تغذیه به جزء ارتفاع ساقه سیر برای صفات اندازه گیری شده علف های هرز (شامل وزن خشک علف های هرز باریک برگ، پهن برگ و کل علف های هرز) و صفات سیر شامل قطر سوخ، وزن سوخ، تعداد سیرچه در سوخ و عمکلرد سوخ معنی دار بود. همچنین تیمار دوره های تداخل و کنترل علف های هرز بر تمامی صفات اندازهگیری شده علفهای هرز و سیر معنیدار بود. برهمکنشی از تیمارهای مدیریت تغذیه و علفهای هرز بر صفات مورد مطالعه مشاهده نشد. نتایج نشان داد که بین دو مدیریت تغذیه شیمیایی و آلی برای صفات اندازه گیری شده سیر اختلاف معنی داری مشاهده گردید. اکثر صفات عملکرد و اجزای عملکرد سیر در کاربرد کودهای آلی نسبت به کودهای شیمیایی بیشتر بود. همچنین وزن خشک علف های هرز باریک، پهنبرگ و کل علف های هرز در شرایط کاربرد کودهای شیمیایی نسبت به کودهای آلی 5/11، 9 و 5/10 درصد افزایش یافت. نتایج دوره های تداخل و کنترل علف های هرز نشانداد که با افزایش دوره تداخل علف های هرز، عملکرد و اجزای عملکرد سیر کاهش و از دوره تداخل 120 روز عملکرد سیر 100 درصد کاهش داشت و با افزایش دوره کنترل (کنترل در تمام فصل رشد) عملکرد سوخ به بالاترین مقدار خود 3230 گرم در مترمربع رسید. همچنین کنترل علف های هرز به مدت20 روز در مراحل اولیه رشد سیر منجر به کاهش 86 درصدی عملکرد سوخ گردید. نتایج نشان داد که با توجه به حضور علف های هرز و قدرت رقابتی ضعیف سیر در برابر علف های هرز، مزرعه بایستی به مدت طولانی کنترل گردد و استفاده از کودهای آلی به دلیل آزادسازی تدریجی عناصر غذایی به خاک و افزایش ماده آلی در جهت حرکت به سمت مدیریت پایدار کشاورزی توصیه میگردد.

بررسی کنترل شیمیایی علف ‌هرز گل قاصدک (Taraxacum sp.) در چمن فریژ کنتاکی (Poa pratensis L.)

سیده مریم مصباحی؛ مسعود قاسمی قهساره؛ سمیه اسماعیلی

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 117-127

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41710.2055

چکیده

به منظور کنترل علفهرز گل قاصدک در زمین چمن فریژکنتاکی، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار و 9 تیمار در شهریور ماه 1400 در فضای سبز دانشگاه شهرکرد انجام شد. تکرارها شامل کرت‌های با ابعاد ... بیشتر به منظور کنترل علفهرز گل قاصدک در زمین چمن فریژکنتاکی، آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار و 9 تیمار در شهریور ماه 1400 در فضای سبز دانشگاه شهرکرد انجام شد. تکرارها شامل کرت‌های با ابعاد 1×1 متر و فاکتورها شاملدو علف‌کش یو 46-کمبی فلویید و دوپلوسان سوپر و برهمکنش آنها با آیوکسینیل می باشند. علفکش آیوکسینیل 10 روز پس از کاربرد یو 46-کمبی فلویید یا دوپلوسان سوپر به‌کار رفت. تمام کرت‌های انتخاب شده آلوده به علف‌هرز گل قاصدکو تیمارها شامل یو 46-کمبی فلویید در دو سطح 5/1 و 2 لیتر در هکتار (U1.5 و U2)، دوپلوسان سوپر در دو سطح 2 و 5/2 لیتر در هکتار (D2 و D2.5)، برهمکنش آنها با علف‌کش آیوکسینیل در دو سطح صفر و 2 لیتر در هکتار (I0 و I2) و شاهد (استفاده از آب مقطر به جای سم) بود. نتایج نشان داد کمترین مقدار وزن تر و خشک علف هرز گل قاصدک و بیشترین میزان راندمان کارایی علفکش مربوط به تیمارهای 2 لیتر در هکتار یو 46-کمبی فلویید + 2 لیتر در هکتار آیوکسینیل (U2+I2) و 5/2 لیتر در هکتار دوپلوسانسوپر +5/2 لیتر در هکتار آیوکسینیل (D2.5+I2) بود. این تیمارها، تفاوت معنیداری با تیمار D2+I2 و U1.5+I2 نداشتند. کمترین مقدار رویش مجدد گل قاصدک در تیمار D2+I2 مشاهده شد. بیشترین وزن تر چمن مربوط به شاهد بود که تفاوت معنیداری با تیمار D2+I2 و U1.5+I2 نداشت. مقدار کلروفیلa،b و کل، در تیمارU1.5+I0 نسبت به دیگر تیمارها بیشتر بود. از سوی دیگر در تیمارهایی که قاصدک به‌طور کامل کنترل شده بود، میزان کلروفیل چمن نیز بالا بود. از این رو، بهبود سبزینگی چمن می‌تواند به تامین نور بیشتر برای برگ‌های چمن در اثر حذف برگ‌های گل قاصدک و یا اثر‌های فیزیولوژیکی مثبت احتمالی 2,4-D و یاMCPA (موجود در سم یو 46-کمبی فلویید) بر سنتز کلرفیل باشد. به‌طور کلی، تیمارها در شاخص‌های کلروفیل کل، کارتنوئید، کیفیت ظاهری چمن، وزن خشک چمن تفاوت معنیدار نداشتند. از این رو، بر اساس نتایج این آزمایش به علت وزن بالای چمن، کنترل خوب علف هرز قاصدک و کاهش رویش دوباره آن، تیمارهای 2 لیتر در هکتار دوپلوسان سوپر + 2 لیتر در هکتار آیوکسینیل (D2+I2) و 5/1 لیتر در هکتار یو 46-کمبی فلویید + 2 لیتر در هکتار آیوکسینیل (U1.5+I2) پیشنهاد میشود.

اثر محلول‌پاشی کودهای آهن و روی بر برخی خصوصیات زراعی بالنگوی شهری در شرایط تنش کم-آبی پس از گل‌دهی

ماندانا آژند؛ محسن سعیدی؛ علی بهشتی آل آقا؛ دانیال کهریزی

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 140-154

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41711.2056

چکیده

بالنگوی شهری یکی از گیاهان مهم دارویی - روغنی مقاوم به خشکی و مناسب جهت کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. با این وجود تحقیقات اندکی در مورد تغذیه این گیاه در این مناطق صورت گرفته است. به همین ‌منظور ... بیشتر بالنگوی شهری یکی از گیاهان مهم دارویی - روغنی مقاوم به خشکی و مناسب جهت کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. با این وجود تحقیقات اندکی در مورد تغذیه این گیاه در این مناطق صورت گرفته است. به همین ‌منظور پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی طی دو سال زراعی 1397-1396 و 1398-1397 به صورت آزمایش اسپلیت‌پلات – فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: آبیاری (تنش کم‌آبی پس از گل‌دهی و عدم تنش) در کرت‌های اصلی، فاکتورهای محلول‌پاشی (غلظت‌های صفر، چهار و هشت در هزار سولفات آهن و روی) و زمان محلول‌پاشی (در ابتدای مراحل رشد رویشی و رشد زایشی) به صورت فاکتوریل در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد، با اعمال تنش کم‌آبی عملکرد دانه و عملکرد روغن نسبت به تیمار عدم تنش کم‌آبی به ترتیب 24 و 17 درصدکاهش و درصد روغن 8 درصد افزایش یافت. همچنین تنش کم‌آبی، تعداد روز و نیاز حرارتی تا رسیدگی را به ترتیب 10 روز و 275 درجه روز رشد کاهش داد. اثر محلول‌پاشی غلظت‌های 4 و 8 در هزار آهن و روی با توجه به تیمارهای آبیاری و زمان اعمال تیمارهای محلول‌پاشی در صفات مورد بررسی متفاوت بود. بیش‌ترین افزایش عملکرد روغن نسبت به تیمار شاهد مربوط به تیمارهای محلول‌پاشی روی 4 و 8 در هزار در مرحله رشد زایشی بود،که این صفت را به ترتیب از 339 و 283 در شرایط عدم تنش و تنش کم‌آبی به 539 و 513 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. بیش‌ترین تاثیر تیمارهای محلول‌پاشی آهن و روی بر افزایش ارتفاع بوته و تعداد روز و نیاز حرارتی تا مرحله رسیدگی مربوط به محلول‌پاشی غلظت‌های 4 و 8 در هزار آهن و روی در مرحله رشد رویشی بود. بنابراین در پژوهش حاضر، بالنگوی شهری با دوره رشد نسبتاً کوتاه (تعداد روز تا رسیدگی برابر با 115و125 به ترتیب در شرایط تنش و عدم تنش) و منطبق بودن بخشی از دوره رشد با بارندگی‌های منطقه و حصول عملکرد قابل قبول در شرایط وقوع تنش کم‌آبی پس از گل‌دهی می‌تواند به عنوان گزینه‌ای مناسب برای قرار گرفتن در سیستم تناوب زراعی در منطقه مدنظر قرار گیرد. همچنین با در نظرگرفتن اثرات یکسان غلظت‌های‌ 4 در هزار و 8 در هزار آهن و روی بر عملکرد دانه، محلول‌پاشی غلظت 4 در هزار سولفات آهن و سولفات روی با توجه به اقتصادی بودن آن در اوایل رشد طولی ساقه و گل‌دهی می‌تواند در شرایط تنش کم‌آبی با هدف تعدیل اثرات نامطلوب تنش و دستیابی به عملکرد مطلوب توصیه ‌شود.

اثر سیلیکات پتاسیم بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه پوششی چمن شبدری (Dichondra repens) در شرایط تنش کم‌آبی

مهدیه نیازبال؛ سپیده کلاته جاری؛ فؤاد فاتحی؛ مرجان دیانت

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 505-517

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.38291.2061

چکیده

چمن شبدری یک گیاه چند ساله با رشد کم و خزنده است که معمولاً به جای چمن در مناطق گرم کاشته می شود و همچنین به عنوان پوششی برای پر کردن فاصله بین روسازیها و کاشت در باغهای صخرهای مناسب است. خشکسالی ... بیشتر چمن شبدری یک گیاه چند ساله با رشد کم و خزنده است که معمولاً به جای چمن در مناطق گرم کاشته می شود و همچنین به عنوان پوششی برای پر کردن فاصله بین روسازیها و کاشت در باغهای صخرهای مناسب است. خشکسالی یکی از مهمترین عوامل غیر زنده است که رشد و بهرهوری محصولات را در سراسر جهان محدود میکند. تنش خشکی باعث تولید گونههای اکسیژن فعال (ROS) می شود که باعث آسیب اکسیداتیو به پروتئینها، لیپیدهای غشایی و سایر اجزای سلولی می شود. سیلیسیم بعد از اکسیژن در خاک دومین عنصر شایع است که اثر مفید آن بر تعدادی از محصول کشاورزی به اثبات رسیده است. مطالعه حاضر برای ارزیابی تأثیر سیلیکات پتاسیم بر ویژگیهای رشد چمن شبدری تحت تنش آبی تحقیقی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه گروه باغبانی دانشگاه تهران سال 1397 انجام شد. کمبود آب در سه سطح (100 ، 66 و 33 درصد ظرفیت مزرعه) و سیلیکات پتاسیم در چهار سطح (0 ، 50 ، 100 و 200 میلیگرم در لیتر) اعمال شد. نتایج نشان داد که ارتفاع گیاه در تیمار 33 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از سیلیکات پتاسیم نسبت به تیمار 100 درصد ظرفیت زراعی و 200 میلیگرم در لیتر سیلیکات 38 درصد کاهش یافت. سیلیکات پتاسیم 200 و 100 میلیگرم در لیتر سبب افزایش محتوای کلروفیل در تیمارهای 100 و 66 درصد ظرفیت زراعی شد. آنزیمهای کاتالاز و سوپراکسید دسموتاز به ترتیب بیشترین فعالیت را در تیمار 33 درصد ظرفیت زراعی و 200 میلیگرم در لیتر سیلیکات پتاسیم و تیمار 33 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از سیلیکات پتاسیم نشان دادند. کمترین محتوای نسبی آب برگ (33/63 درصد) در تیمار 33 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از سیلیکات پتاسیم مشاهده شد که با 50 میلیگرم در لیتر سیلیکات پتاسیم تفاوت معنیداری نداشت. بیشترین مقدار پتاسیم (33/50 میلیگرم بر گرم) در تیمار 66 درصد ظرفیت مزرعه و 50 میلیگرم در لیتر سیلیکات پتاسیم مشاهده شد که تفاوت معنیداری با تیمار 100 درصد ظرفیت مزرعه و 100 میلی گرم در لیتر سیلیکات پتاسیم نداشت. بیشترین میزان سیلیسیم (08/1 میلیگرم بر گرم) در تیمار 100 درصد ظرفیت مزرعه و 200 میلیگرم در لیتر سیلیکات پتاسیم مشاهده شد که تفاوت معنیداری با سایر تیمارها داشت. تیمار 100 درصد ظرفیت مزرعه و سیلیکات پتاسیم در 200 میلیگرم در لیتر به عنوان کارآمدترین تیمار در بهبود خصوصیات رشدی چمن شبدری مشخص شد. بنابراین با مدیریت مناسب میتوان تیمار 66 درصد ظرفیت مزرعه و 100 میلیگرم سیلیکات پتاسیم را با 100 درصد ظرفیت مزرعه و 200 میلیگرم در لیتر سیلیکات پتاسیم با جایگزین کرد.

بررسی مراحل فنولوژیک و عملکرد دانه سویا تحت تأثیر عصاره جلبک و کیفیت اولیه بذر

صفیه عرب؛ مهدی برادران فیروز آبادی؛ احمد غلامی؛ مصطفی حیدری

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 533-548

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41967.2059

چکیده

بذرهای سویا بهدلیل بالا بودن میزان روغن در آنها به انبارداری حساس هستند و سریع دچار فرسودگی میشوند. فرسودگی بذور منجر به کاهش درصد و سرعت جوانهزنی و در نهایت کاهش عملکرد دانه میشود. اگرچه ... بیشتر بذرهای سویا بهدلیل بالا بودن میزان روغن در آنها به انبارداری حساس هستند و سریع دچار فرسودگی میشوند. فرسودگی بذور منجر به کاهش درصد و سرعت جوانهزنی و در نهایت کاهش عملکرد دانه میشود. اگرچه با روشهای انبارداری مناسب میتوان سرعت فرسودگی را کاهش داد، اعمال برخی تیمارها نیز روی بذور فرسوده و یا محلولپاشی برخی مواد روی گیاهان حاصل از این بذور میتوانند بر بهبود عملکرد بذر مؤثر باشند. کاربرد مواد ضدپیری مانند عصاره جلبک در گیاهان میتواند بهعنوان آنتیاکسیدان عمل کند و اثرات ناشی از فرسودگی را کاهش دهد. جهت ارزیابی مراحل فنولوژیک و عملکرد دانه سویا آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398 در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کیفیت اولیه بذر در دو سطح (بذور نرمال و بذور فرسوده) و عصاره جلبک قهوهای (Ascophyllum nodosum) در چهار سطح (شاهد، پرایمینگ، محلولپاشی و کاربرد توأم پرایمینگ و محلولپاشی با غلظت 3/0 درصد) بود. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. فرسودگی موجب کاهش معنیدار 50/23 و 33/25 درصدی در سبز شدن گیاهچه شد. پیشتیمار بذور نرمال و فرسوده با عصاره جلبک در سال اول موجب افزایش 33/16 و 33/7 درصدی این صفت نسبت به عدم کاربرد عصاره جلبک شد. در سال دوم آزمایش کاربرد عصاره جلبک موجب افزایش 67/12 درصدی سبز شدن گیاهچه در شرایط نرمال شد و در شرایط فرسودگی افزایش 33/8 درصدی با کاربرد عصاره جلبک به ثبت رسید. در این پژوهش اعمال فرسودگی سبب افزایش معنیدار صفات فنولوژیکی در گیاه سویا شد. استفاده از عصاره جلبک بهصورت پرایمینگ و کاربرد توأم پرایمینگ و محلولپاشی برگی توانست سرعت وقوع صفات فنولوژیکی را تا سطح معنیداری افزایش دهد. عملکرد دانه در گیاهان حاصل از بذور فرسوده 69/32 درصد کمتر از گیاهان شاهد شد. استفاده از عصاره جلبک بهصورت پرایمینگ، محلولپاشی برگی و کاربرد توأم پرایمینگ و محلولپاشی برگی بهترتیب موجب افزایش 43/54، 69/15 و 85/87 درصدی عملکرد دانه نسبت به گیاهان شاهد شد. در این پژوهش کاربرد عصاره جلبک دریایی بهصورت پرایمینگ بذری بهتر از حالت محلولپاشی برگی عمل کرد. میتوان پرایمینگ و ترکیب توأم پرایمینگ و محلولپاشی با عصاره جلبک را جهت تسریع وقوع صفات فنولوژیکی در گیاه سویا توصیه نمود. کاربرد توأم پرایمینگ و محلولپاشی عصاره جلبک جهت بهبود عملکرد دانه سویا در شرایط نرمال و فرسودگی توصیه میشود.

تاثیر سالیسیلیک اسید بر تولید محصول زمستانه ارقام جدید سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) در تاریخ کاشت‌های مختلف در اهواز

مارال دیناروندی؛ موسی مسکرباشی؛ حبیب اله روشنفکر؛ جواد سلطانی کاظمی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 561-573

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.41877.2058

چکیده

یکی از مهمترین راهکارها جهت بهبود عملکرد و اجزای عملکرد غده در تاریخ کشت زمستانه کاربرد محلول‌پاشی سالیسیلیکاسید میباشد، زیرا یکی از مشکلات کشت پاییزه سیب‌زمینی در شرایط خوزستان، رشد ناکافی ... بیشتر یکی از مهمترین راهکارها جهت بهبود عملکرد و اجزای عملکرد غده در تاریخ کشت زمستانه کاربرد محلول‌پاشی سالیسیلیکاسید میباشد، زیرا یکی از مشکلات کشت پاییزه سیب‌زمینی در شرایط خوزستان، رشد ناکافی غدهها به دلیل مواجهه با دمای بالای انتهای فصل رشد است. این پژوهش بهصورت کرتهای دوبار خردشده (اسپیلیتاسپیلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز طی سال زراعی 1400-1399 انجام گردید. فاکتورهای آزمایشی در این پژوهش شامل تاریخ کشت بهعنوان فاکتور اصلی در سه سطح (5 آذر، 19 آذر و 6 دی)، محلولپاشی سالیسیلیکاسید بهعنوان فاکتور فرعی در دو سطح (5/0 میلیمولار و عدم محلولپاشی) و ارقام بهعنوان فاکتور فرعی‌فرعی در سه سطح (شامل ارقام زودرس و جدید سیفرا، چلنجر و کولمبا) مورد بررسی قرار گرفتند. توجه به نتایج، برهمکنش سهجانبه فاکتورهای مورد بررسی بر صفات عملکرد غده، تعداد غده‌های بالای 100 گرم، غدههای بین 100-50 گرم و غدههای کمتر از 50 گرم معنیدار بود. برهمکنش تاریخ کشت × محلول‌پاشی سالیسیلیکاسید و تاریخ کشت × رقم بر صفت ارتفاع بوته معنیدار شد، همچنین برهمکنش محلولپاشی × رقم برای صفت درصد نشاسته و اثر ساده تاریخ کشت و رقم بر صفت میزان غلظت کلروفیل (عدد SPAD) معنیدار بود. نتایج مقایسه میانگینها حاکی از آن بود که بیشترین تعداد غدههای بالای 100 گرم در رقم سیفرا تحت محلولپاشی 5/0 میلی‌مولار سالسیلیکاسید در تاریخ کشت 19 آذرماه (با میانگین 33/4 غده در یک کیلوگرم)، بیشترین تعداد غدههای بین 100- 50 گرم مربوط به رقم چلنجر با محلولپاشی 5/0 میلیمولار سالسیلیکاسید تحت تاریخهای کشت 19 آذر و 6 دی‌ماه (هر دو با میانگین 33/8 غده در یک کیلوگرم بدون اختلاف معنیدار نسبت به هم) و بیشترین تعداد غدههای کمتر از 50 گرم مربوط به رقم چلنجر تحت تیمار توام بدون محلولپاشی و تاریخ کشت 6 دیماه (با میانگین 33/33 غده در یک کیلوگرم) حاصل شد. بیشترین عملکرد غده نیز در رقم سیفرا تحت تاریخ کشت 19 آذرماه و محلولپاشی 5/0 میلیمولار سالیسیلیک‌اسید (با میانگین 368/2 کیلوگرم در متر مربع) مشاهده گردید. از نظر غلظت کلروفیل (عدد SPAD) مشخص گردید که بیشترین میزان این صفت متعلق به تاریخ کشت 5 آذرماه با میانگین 61/42 بود. بالاترین میزان درصد نشاسته غده نیز در رقم سیفرا تحت محلولپاشی 5/0 میلیمولار سالسیلیکاسید (با میانگین 16/46 درصد) به دست آمد. حال با توجه به کمبود این محصول در اواخر زمستان خصوصاً در نواحی جنوبی کشور، کشت ارقام زودرس و سازگار با منطقه همچون رقم سیفرا در تاریخ کشت 19 آذرماه به منظور دستیابی به عملکرد مطلوب و همچنین کاربرد سالیسیلیک اسید بهصورت محلولپاشی در شرایط مشابه با این پژوهش پیشنهاد میشود.

تعیین مناسب‌ترین آرایش کشت، تراکم بوته و ژنوتیپ کنجد در منطقه بهبهان

مجید غلامحسینی؛ امیرخسرو دانایی؛ عباس فلاح طوسی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 575-587

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40492.2023

چکیده

کنجد با نام علمی (Sesamum indicum L.) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه سازگار با شرایط اقلیمی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد ... بیشتر کنجد با نام علمی (Sesamum indicum L.) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه سازگار با شرایط اقلیمی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، امکان کشت دوم آن بعد از گندم در مناطق خشک و نیمه‌خشک وجود دارد. برای استفاده از حداکثر ظرفیت تولیدی گیاهان، اعمال روشهای صحیح زراعی امری اجتناب ناپذیر است. از جمله این مدیریت ها تعیین تراکم بوته و آرایش کشت بهینه و انتخاب ژنوتیپ مناسب میباشد. به منظور بررسی اثر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد دانه دو ژنوتیپ کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1396 و 1397 در منطقه بهبهان با مختصات جغرافیائی 30 درجه و 36 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 14 دقیقه طول شرقی و اقلیم گرم و خشک، اجرا شد. در این آزمایش سه عامل شامل آرایش کاشت (کشت یک و دو ردیفه روی پشته)، تراکم بوته در واحد سطح (شامل تراکم 20، 30 و 40 بوته در مترمربع) و ژنوتیپهای کنجد به نامهای محلی بهبهان و رقم شوین بررسی شدند. نتایج عملکرد دانه، به عنوان مهمترین صفت مورد بررسی، حاکی از آن است که در کشت یک ردیفه حداکثر عملکرد ژنوتیپ محلی بهبهان (1068 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 20 بوته در مترمربع حاصل شد و افزایش تراکم باعث کاهش معنیدار عملکرد این ژنوتیپ در آرایش کاشت یک ردیفه شد. در کشت دو ردیفه، ژنوتیپ محلی بهبهان به افزایش تراکم گیاهی پاسخ مثبت داد و افزایش تراکم تا 40 بوته در مترمربع موجب افزایش معنیدار عملکرد دانه آن شد. با این حال حداکثر عملکرد دانه حاصله در کشت دو ردیفه و تراکم 40 بوته در مترمربع (919 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با تیمار برتر (کشت یک ردیفه با تراکم 20 بوته در مترمربع)، 16 درصد کمتر بود. در رقم شوین حداکثر عملکرد دانه در کشتهای یک ردیفه (683 کیلوگرم در هکتار) و دو ردیفه (610 کیلوگرم در هکتار) بهترتیب در تراکمهای 40 و 20 بوته در مترمربع بدست آمد. نتایج نشان داد که متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ محلی بهبهان (851 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم شوین (561 کیلوگرم در هکتار) در هر آرایش کشت و تراکمی بهطور معنیداری برتر بود. چنین نتیجهگیری میشود که در منطقه بهبهان و برای ژنوتیپ محلی بهبهان، به عنوان ژنوتیپ برتر، کشت یک ردیفه با تراکم گیاهی 20 بوته در مترمربع قابل توصیه میباشد.

تعیین خطر آلاینده‌های گازی بر جوانه‌زنی بذر کلزا با استفاده از تئوری خاکستری و تحلیل تصویر

فاطمه افشارنیا؛ سید امیر موسوی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 347-359

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40213.2016

چکیده

بذر از دیدگاه کشاورزی نقطه آغاز تمامی فعالیت‌های منجر به تولید محصول است. امروزه ماشین‌های کشاورزی از جمله مهم‌ترین منشأ تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی در مزارع مکانیزه می‌باشند و آلودگی ناشی از آن‌ها ... بیشتر بذر از دیدگاه کشاورزی نقطه آغاز تمامی فعالیت‌های منجر به تولید محصول است. امروزه ماشین‌های کشاورزی از جمله مهم‌ترین منشأ تولید آلاینده‌های زیست‌محیطی در مزارع مکانیزه می‌باشند و آلودگی ناشی از آن‌ها می‌تواند سبب اختلال در فرآیند جوانه‌زنی و رشد گیاهان گردد. بنابراین علاوه بر انواع چالش‌های محیطی، مانند تنش‌های شوری و خشکی، آلودگی‌های حاصل از ماشین‌های کشاورزی نیز می‌تواند به جوانه‌زنی و رشد گیاه‌چه به‌عنوان یک تهدید اضافه شود. رویکرد تئوری خاکستری به عنوان یکی از تئوری‌های جدید ریاضی برگرفته از مجموعه خاکستری جهت اولویت‌بندی خطر‌ها بکار می‌رود و هدف آن حل مسئله، اولیت‌بندی و کمک به تصمیم‌گیری است. مطالعه حاضر در سال 1398 با هدف بررسی اثر آلاینده‌های ناشی از اگزوز تراکتور در سه عمر مختلف اولیه، عمر مفید و فرسودگی بر جوانه‌زنی بذر کلزا در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایش، شامل سه دوره عمر مختلف تراکتور شامل عمر اولیه، عمر مفید و فرسودگی به عنوان عامل اوّل، و تیمار مدّت زمان‌های قرار گرفتن بذرها در معرض آلودگی خروجی از اگزوز تراکتور شامل صفر، 30، 60، 90 و 120 دقیقه به عنوان عامل دوّم در نظر گرفته شد. اگر γ(x_0,x_i)≥γ(x_0,x_j) که نشان‌دهنده درجه ارتباط بین x_i و x_0 می‌باشد، بزرگ‌تر از x_j و x_0 باشد؛ در این صورت، ارتباط بین علل بالقوه و مقادیر بهینه فاکتورهای تصمیم را نشان می‌دهد. با این مفهوم که درجه ارتباط بزرگ‌تر اثر کوچک‌تری دارد. بنابراین، افزایش رتبه درجه ارتباط اولویت خطر دلایل بالقوه را نشان می‌دهد که بایستی بهبود یابند. برای آنالیز خطر آلاینده‌های گازی خروجی از اگزوز تراکتور، تیمار با کمترین ضریب ارتباط خاکستری، بایستی بالاترین اولویت خطر را نشان دهد. به طوری که بیشترین درجه ارتباط خاکستری، بهترین حالت تیمار بذر را مشخص می‌کند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار طول ریشه‌چه و ساقه‌چه، ضریب سرعت جوانه‌زنی، شاخص جوانه‌زنی، شاخص سرعت جوانه‌زنی و بنیه بذر کلزا از تیمار عدم وجود آلودگی ناشی از اگزوز بدست آمد؛ در حالی که کمترین میزان این صفات مربوط به تیمار قرار گیری در معرض آلودگی به مدت 120 دقیقه و تراکتور فرسوده بود. برعکس، میزان پروتئین بذر و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز و پرکسیداز با افزایش فرسودگی تراکتور و مدت زمان قرار گرفتن در آلودگی افزایش نشان داد. محاسبات انجام شده بر اساس تئوری خاکستری نشان داد که تیمار با رتبه کمتر، تیمار مورد ترجیح و دارای خطر کمتر با توجه به تمامی شاخص‌های رشد در نظر گرفته شده برای بذر کلزا می‌باشد که در این مطالعه، مدت زمان صفر برای عمرهای مختلف تراکتور تیمار بدون خطر شناخته شد. بنابراین احتمال می‌رود که افزایش زمان در معرض‌گیری با آلاینده اگزوز تراکتور به تدریج موجب کاهش آستانه تحمل بذر و مسمومیت آن گردد. تئوری خاکستری مشخص ساخت که مدت زمان قرار گرفتن در معرض آلودگی از میزان آلودگی مهم‌تر است. شدت تأثیرپذیری بسته به میزان آلودگی نیز متفاوت بود. حساسیت بذر کلزا به آلاینده‌های ناشی از تراکتور فرسوده بیشتر از تراکتور نو بود. حساسیت این بذرها لزوم تعویض ماشین‌های فرسوده، سرویس و تعمیر به موقع تراکتورها، استفاده از سوخت پاک و بکارگیری تراکتورهای نو یا با دوره عمر مفید را دو چندان می‌کند.

تأثیر باکتری‌های محرک رشد تولید‌کننده ACC - دآمیناز، IAA‌، سیدروفور و حل‌کننده فسفات بر شاخص‌های رشد، کلروفیل، پرولین و پروتئین یونجه در سطوح مختلف شوری

سید حسن تفرجی؛ سید علی ابطحی؛ مجتبی جعفری نیا؛ مهدی عبادی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 375-384

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40265.2018

چکیده

باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) گروه وسیعی از باکتری‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم، کمیت و کیفیت رشد گیاه را بهبود بخشند. این پژوهش به منظور غربالگری سویه‌های PGPR با صفات ... بیشتر باکتری‌های محرک رشد گیاهی (PGPR) گروه وسیعی از باکتری‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم، کمیت و کیفیت رشد گیاه را بهبود بخشند. این پژوهش به منظور غربالگری سویه‌های PGPR با صفات مختلف محرک رشد در خاک‌های آهکی و استفاده از این سویه‌های PGPR به‌عنوان تلقیح بیولوژیکی یونجه انجام شد. در این راستا در پاییز 1399 در مجموع 45 نمونه خاک آهکی از ناحیه ریزوسفری گیاهان مختلف در جنوب استان فارس برداشت شد. تعداد 181 جدایه، جداسازی شدند. در غربالگری اولیه تعدادی از آن‌ها دارای خصوصیت انحلال فسفات، تولید سیدروفور و تولید ایندول استیک اسید (IAA) بودند. در غربالگری ثانویه‌، جدایه‌های برتر در این سه خصوصیت محرک رشدی انتخاب شدند و جدایه SF1038 در انحلال فسفر، جدایه SF1092 در تولید سیدروفور و جدایه SF1050 در تولید IAA به‌عنوان جدایه برتر انتخاب گردیدند. در آزمون تولید ACC‌-‌دآمیناز‌، هر سه جدایه برتر توانستند این آنزیم را تولید کنند. شناسایی مولکولی جدایه‌ها، از طریق تکنیک توالی یابی ژن 16S rRNA صورت گرفت و جدایه‌های SF1038‌، SF1050 و SF1092 به‌ترتیب متعلق به گونه‌های Bacillus Cereus‌، Pseudomonas Syringae و Pseudomonas Alcaliphila بودند که در پایگاه NCBI ثبت گردیدند. در آزمایشات گلخانه‌ای مشخص گردید، تلقیح باکتری Pseudomonas Alcaliphila بهترین عملکرد را در طول اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی، تولید کلروفیل، تولید پروتئین خام یونجه (medicago sativa L.) و کمترین تولید پرولین را تحت تنش شوری نشان داد، در‌حالی‌که تلقیح باکتری Pseudomonas Syringae عملکرد بهتری را در طول و وزن خشک ریشه داشت. گرچه تلقیح باکتری Bacillus Cereus باعث افزایش در شاخص‌های رشد و پارامترهای بیوشیمیایی نسبت به شاهد گردید، اما از دو جدایه برتر دیگر عملکرد ضعیفتری داشت. تلقیح با Pseudomonas Alcaliphila میزان کلروفیل کل معادل 23/10 میلی‌گرم بر گرم را به ثبت رساند که افزایش 13 درصدی را نسبت به شاهد در شوری 2 dS m-1 داشته است. در مورد تولید پرولین تیمار شاهد در شوری 7 dS m-1 با میانگین 177/1 میکرومول بر گرم بیشترین، و تیمار تلقیح‌شده با Pseudomonas Alcaliphila در شوری 2 dS m-1 با تولید 173/0 میکرومول بر گرم کمترین پرولین را تولید نموده است. هم‌چنین تولید پروتئین خام در تیمارهای تلقیح‌شده با Pseudomonas Alcaliphila و Pseudomonas Syringae در شوری 2 dS m-1 به‌ترتیب با 94/13 و 87/13 میلی‌گرم بر گرم بهترین عملکرد را داشته‌اند و اختلاف معنی‌داری در سطح 5 درصد ندارند. در همه تیمارهای باکتریایی، با افزایش شوری از 2 به 7 دسی‌زیمنس بر متر، در همه شاخص‌های رشد کاهش معنی‌دار رخ داده است، اما تلقیح با باکتری‌های PGPR سبب افزایش شاخص‌های رشد و پارامترهای بیوشیمیایی نسبت به شاهد در شرایط شوری بیشتر شده است. به این ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت، سویه Pseudomonas Alcaliphila می‌تواند برای بهره‌برداری به‌عنوان یک تلقیح زیستی یا کود زیستی در خاک‌های آهکی و تحت تنش شوری استفاده شود تا بهره‌وری بهتر و پویایی اکولوژیکی را فراهم نماید. کلیدواژه‌ها: خصوصیات محرک رشد، شوری‌، یونجه، ACC- دآمیناز، PGPR

تأثیر کود‌های زیستی و شیمیایی و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گندم تحت شرایط تنش خشکی

فاطمه چهارلنگ بدیل؛ خسرو عزیزی؛ حمید‌رضا عیسوند؛ علی حیدر نصرالهی؛ احمد اسماعیلی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 397-408

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40567.2026

چکیده

گندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در ... بیشتر گندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در حال حاضر، از کود‌های زیستی به‌عنوان جایگزینی برای کود‌های شیمیایی بر اساس اصول زیست‌محیطی کشاورزی پایدار و تحمل گیاهان به تنش استفاده می‌شود. اسید‌ سالیسیلیک یک ترکیب فنلی طبیعی است که در کاهش اثرات مضر ناشی از تنش‌های غیرزنده محیطی و تنظیم فرآیند‌های فیزیولوژیکی حیاتی گیاهان نقش دارد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه کودی و محلول‌پاشی اسید سالیسلیک بر تحمل گندم رقم چمران دو به تنش‌‌ خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان با‌: عرض جغرافیایی 33 درجه و 26 دقیقه شمالی، طول جغرافیایی 45 درجه و 17 دقیقه شرقی، و ارتفاع 1210 متری با آب و هوای نیمه خشک، میانگین بارندگی سالانه 8/462 میلی‌متر، میانگین تبخیر سالانه 52/1842 میلی‌متر و میانگین دمای سالانه 16.6 درجه سانتی‌گراد‌، در سه تکرار انجام شد. کرت اصلی شامل سطوح آبیاری در دو سطح عدم تنش (100 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی (50 درصد ظرفیت زراعی) و کرت‌های فرعی شامل کود در پنج سطح شامل عدم مصرف کود زیستی + 50 درصد کود شیمیایی، کاربرد 100 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال کود زیستی نیتروکسین‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال مایکوریز‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف همزمان کود‌های زیستی (نیتروکسین‌+مایکوریز)‌ + ‌50 درصد کود شیمیایی، و تیمار محلول‌‌پاشی در دو سطح (محلول‌‌پاشی با آب و محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌‌مولار اسید سالیسلیک) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب افزایش پروتئین دانه و مالون‌دی‌آلدئید و کاهش دیگر صفات مورد ارزیابی شد. تیمار تغذیه کودی و تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسلیک هرکدام به تنهایی سبب افزایش صفات مورد ارزیابی و کاهش میزان مالون‌دی‌آلدئید نسبت به عدم مصرف کود زیستی+50 درصد کود شیمیایی و عدم محلول‌پاشی اسید سالیسیلک (شاهد) شدند. تیمار ترکیبی کودزیستی (نیتروکسین+مایکوریز)‌+ 50 درصد کود شیمیایی و اسید سالیسلیک توانست اثر تنش خشکی را در صفات مورد ارزیابی این پژوهش بر گندم رقم چمران دو کاهش دهد. به‌طور‌کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد کودزیستی (نیتروکسین‌+‌مایکوریز) + 50 درصد کود شیمیایی و محلول‌‌پاشی اسید سالیسیلیک می‌تواند به عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمبود آب در شرایط خرم‌آباد در جهت کشاورزی پایدار عمل کند. کلیدواژه‌ها: تغذیه گیاه، سطوح آبیاری، رتگیزه فتوسنتزی، مالون‌دی‌‌آلدئیدگندم (Triticum aestivum L.) یکی از محصولات مهم و راهبردی در سراسر جهان است. امروزه آسیب‌های اقتصادی واثرات مخرب زیست‌محیطی ناشی از استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی در کشاورزی در سطح جهانی شناخته شده‌اند. در حال حاضر، از کود‌های زیستی به‌عنوان جایگزینی برای کود‌های شیمیایی بر اساس اصول زیست‌محیطی کشاورزی پایدار و تحمل گیاهان به تنش استفاده می‌شود. اسید‌ سالیسیلیک یک ترکیب فنلی طبیعی است که در کاهش اثرات مضر ناشی از تنش‌های غیرزنده محیطی و تنظیم فرآیند‌های فیزیولوژیکی حیاتی گیاهان نقش دارد. به‌منظور بررسی اثر تغذیه کودی و محلول‌پاشی اسید سالیسلیک بر تحمل گندم رقم چمران دو به تنش‌‌ خشکی آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان با‌: عرض جغرافیایی 33 درجه و 26 دقیقه شمالی، طول جغرافیایی 45 درجه و 17 دقیقه شرقی، و ارتفاع 1210 متری با آب و هوای نیمه خشک، میانگین بارندگی سالانه 8/462 میلی‌متر، میانگین تبخیر سالانه 52/1842 میلی‌متر و میانگین دمای سالانه 16.6 درجه سانتی‌گراد‌، در سه تکرار انجام شد. کرت اصلی شامل سطوح آبیاری در دو سطح عدم تنش (100 درصد ظرفیت زراعی) و تنش خشکی (50 درصد ظرفیت زراعی) و کرت‌های فرعی شامل کود در پنج سطح شامل عدم مصرف کود زیستی + 50 درصد کود شیمیایی، کاربرد 100 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال کود زیستی نیتروکسین‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف بذرمال مایکوریز‌+‌50 درصد کود شیمیایی، مصرف همزمان کود‌های زیستی (نیتروکسین‌+مایکوریز)‌ + ‌50 درصد کود شیمیایی، و تیمار محلول‌‌پاشی در دو سطح (محلول‌‌پاشی با آب و محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌‌مولار اسید سالیسلیک) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب افزایش پروتئین دانه و مالون‌دی‌آلدئید و کاهش دیگر صفات مورد ارزیابی شد. تیمار تغذیه کودی و تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسلیک هرکدام به تنهایی سبب افزایش صفات مورد ارزیابی و کاهش میزان مالون‌دی‌آلدئید نسبت به عدم مصرف کود زیستی+50 درصد کود شیمیایی و عدم محلول‌پاشی اسید سالیسیلک (شاهد) شدند. تیمار ترکیبی کودزیستی (نیتروکسین+مایکوریز)‌+ 50 درصد کود شیمیایی و اسید سالیسلیک توانست اثر تنش خشکی را در صفات مورد ارزیابی این پژوهش بر گندم رقم چمران دو کاهش دهد. به‌طور‌کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد کودزیستی (نیتروکسین‌+‌مایکوریز) + 50 درصد کود شیمیایی و محلول‌‌پاشی اسید سالیسیلیک می‌تواند به عنوان یک کود موثر و جایگزین به منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمبود آب در شرایط خرم‌آباد در جهت کشاورزی پایدار عمل کند.

پاسخ برنج و علف‌های هرز به پیش‌تیمار بذر تحت مدیریت‌های متفاوت علف‌های هرز در کشت مستقیم

علی اصغر سبحانی؛ فائزه زعفریان؛ محمد کاوه؛ ارسطو عباسیان

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 421-434

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40389.2024

چکیده

به‌منظور ارزیابی تاثیر پیش‌تیمار بذر و مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزایعملکرد گیاه برنج، تراکم و زیست‌تودهی علف‌های هرز در کشت مستقیم، پژوهشی مزرعه‌ای در سال 1397 در شهرستان نکا اجرا گردید. ... بیشتر به‌منظور ارزیابی تاثیر پیش‌تیمار بذر و مدیریت علفهای هرز بر عملکرد و اجزایعملکرد گیاه برنج، تراکم و زیست‌تودهی علف‌های هرز در کشت مستقیم، پژوهشی مزرعه‌ای در سال 1397 در شهرستان نکا اجرا گردید. آزمایش به‌صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوکهای کاملتصادفی با 3 تکرار انجام شد. پیش‌تیمار بذر در چهار سطح 1- بدون پیش‌تیمار، 2- هیدروپرایمینگ، 3- استفاده از کود حاوی مواد هیومیکی (10 گرم در 5/1 لیتر آب) و 4- استفاده از کود حاوی هورمون اکسین مایع (5/1 سیسی در 5/1 لیتر آب) و همچنین، مدیریت علفهای هرز در پنج سطح 1- عدم وجین، 2- مصرف علفکش کانسیلاکتیو (15 گرم در 20 لیتر آب)، 3- دوبار وجین (یک ماه پس از کاشت و پیش از خوشهدهی)، 4- مصرف علفکش کانسیلاکتیو (15 گرم در 20 لیتر آب که حدود یک ماه پس از کاشت اعمال شد) + وجین (یک ماه و نیم پس از کاشت) و 5- وجین کامل (وجین تمامی علفهای هرز موجود در طی دورهی رشد) بودند. بر اساس نتایج به‌دست آمده، با اعمال پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک بیشترین ارتفاع بوته، طول خوشه و تعداد بوته در متر مربع به دست آمد و با انجام وجین کامل علف هرز بیشترین ارتفاع بوته، پنجهی بارور، پنجهی کل و طول خوشه حاصل شد. همچنین با اعمال پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک به همراه وجین کامل علف هرز، بیشترین تعداد دانهی پر در خوشه 80 عدد، تعداد کل دانه در خوشه‌ 90 عدد، وزن هزار دانه 47/23 گرم، عملکرد دانه 2327 کیلوگرم در هکتار و عملکرد بیولوژیک 11220 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. بر اساس نتایج کمترین تراکم و زیست‎توده علف‌های هرز با کاربرد پیش‌تیمار بذر با اسیدهیومیک و با مصرف علف‌کش کانسیل‌اکتیو + وجین حاصل شد که تفاوت معنی‌داری با تیمارهای پیش‌تیمار با اسیدهیومیک به‌همراه دوبار وجین و نیز پیش‌تیمار با اکسین همراه با علف‌کش + وجین و دوبار وجین نداشت. درمجموع، یافته‌های این پژوهش حاکی از تاثیر پیش‌تیمار بذر برنج بخصوص اسیدهیومیک و اکسین به همراه علف‌کش کانسیل‌اکتیو + وجین و یا دوبار وجین علفهای هرز بر کاهش تراکم و زیست توده علف‌های هرز و همچنین افزایش عملکرد و اجزای عملکرد برنج در کشت مستقیم می‌باشد.

شناسایی الگوهای مختلف خشکی گندم دیم در شمال غرب ایران با استفاده از مدل APSIM

سجاد رحیمی مقدم؛ حامد عینی نرگسه

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 435-446

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40869.2036

چکیده

این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد ... بیشتر این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد مطالعه از مدل APSIM[1] استفاده شد. داده‎های بلند مدت اقلیمی (2016-1980) شامل بیشینه و کمینه دما، بارش و تابش بودند که از سازمان هواشناسی کشور جمع آوری شدند و به عنوان ورودی مدل شبیه سازی رشد و نمو گیاه زراعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین الگوهای مختلف خشکی از شاخص عرضه و تقاضای آب استفاده شد. نتایج نشان داد که 4 الگوی مختلف خشکی در طول فصل رشد گندم دیم در مناطق مورد مطالعه شناسایی شد. الگوی خشکی 1 نشان دهنده عدم تنش خشکی یا تنش خشکی خفیف در تمام طول فصل رشد گندم دیم بود. الگوی 2 بیانگر تنش خشکی بود که قبل از گلدهی شروع و در طی پر شدن دانه پایان یافت. تحت الگوی خشکی 3، تنش آب از زمان جوانه‌زنی شروع شد اما در طول دوره رویشی به بعد برطرف گردید. الگوی خشکی 4 تنش خشکی در مراحل اولیه رشد شروع شد و تا پایان فصل رشد گندم ادامه یافت. عملکرد دانه تحت الگوی خشکی نوع 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 7/3738، 7/2949، 6/694 و 2/1456 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین درصد الگوهای خشکی خفیف (1 و 2) مربوط به منطقه مرند با 100 درصد بود و منطقه سراب الگوی‎های خشکی شدید را بیشتر از مناطق دیگر تجربه کرد (2/88 درصد). به طور میانگین در تمام سال‎ها، بالاترین عملکرد در شهرستان مرند تحت الگوی خشکی 1 با 4759 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی شد و کمترین میزان آن در شهرستان ارومیه و الگوی 3 با 8/208 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. در مجموع بیشترین رخداد مربوط به الگوی خشکی 4 (DP4) بود که تحت این الگو، تنش خشکی خفیف در مراحل اولیه رشد شروع می‎شود و تا پایان فصل رشد گندم دیم ادامه دارد. با توجه به این موضوع پیشنهاد می‎شود راهکارهای مختلفی از جمله به کار بردن ارقامی با طول دوره رسیدگی کم که از تنش خشکی آخر فصل اجتناب کنند و استفاده از ارقامی با مقاومت بالا به تنش خشکی به ویژه در دوره گلدهی مورد بررسی قرار گیرد.

بررسی اثر بیوپرایمینگ و پوشش‌دار کردن بذر بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه کینوا (Chenopodium quinoa) در تنش کادمیوم

زهرا حاجی‌زاده؛ حمیدرضا بلوچی؛ امین صالحی؛ علی مرادی؛ رسول رضایی

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 215-228

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.38615.1994

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثر بیوپرایمینگ با باکتری باسیلوس سابتلیس و پوشش‌دهی بذر بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه کینوا تحت تنش کادمیوم در سه آزمایش جداگانه به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا ... بیشتر این پژوهش با هدف بررسی اثر بیوپرایمینگ با باکتری باسیلوس سابتلیس و پوشش‌دهی بذر بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهچه کینوا تحت تنش کادمیوم در سه آزمایش جداگانه به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه و گلخانه دانشگاه یاسوج در سال 1398 اجرا شد. در آزمایش نخست فاکتور اول بیوپرایمینگ (وجود باکتری و عدم وجود باکتری) و فاکتور دوم تنش کادمیوم (صفر، 3/0 و 6/0 میلی‌مولار نیترات کادمیوم) بود و آزمایش دوم شامل روش‌های پوشش‌دار کردن بذر با باکتری (به‌صورت بذرهای بیوپرایم شده و بدون بیوپرایم و مخلوط باکتری با ترکیبات پوشش‌دهی) و فاکتور دوم مقادیر متفاوت از ورمی‌کولایت (V)، کائولن (K) و پرلیت (P) در پوشش بذر شامل V10K2.5P5, V8K2P4 و V12K3P6 بود و در آزمایش سوم فاکتور اول شامل چهار حالت مختلف استفاده از بیوپرایمینگ و پوشش بذر و فاکتور دوم تنش کادمیوم (صفر، 100 و 200 میلی‌مولار نیترات کادمیوم) بود. نتایج نشان داد که تنش کادمیوم باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی شده و این روند نزولی با افزایش شدت تنش بیشتر گردید. هم‌چنین افزایش کادمیوم در خاک باعث افزایش 72 درصدی محتوای کادمیوم ریشه، کاهش در سرعت و درصد سبز شدن بذر گردید. بیوپرایمینگ بذرها منجر به افزایش شاخص طولی بنیه گیاهچه کینوا و بهبود روند رشد گیاهچه شد. پوشش‌دهی بذر تا حدودی باعث کاهش شاخص‌های جوانه‌زنی شد اما در بسیاری از موارد وجود باکتری این روند نزولی را بهبود و تعدادی از شاخص‌های جوانه‌زنی کینوا را افزایش داد.

بررسی عملکرد و ویژگی‌های کیفی سیب‌زمینی در کشت زودهنگام در شرایط آب و هوایی مشهد

احمد نظامی؛ جعفر نباتی؛ محمد کافی؛ جواد شباهنگ

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 229-240

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.31878.1852

چکیده

کشت زودهنگام سیب‌زمینی برای کاهش خلاء تولید این محصول در انتهای فصل بهار در ایران دارای اهمیت می‌باشد. به منظور امکان تولید سیب‌زمینی با کشت‌زود هنگام با استفاده از آزمایش کرت‌های خردشده در قالب بلوک ... بیشتر کشت زودهنگام سیب‌زمینی برای کاهش خلاء تولید این محصول در انتهای فصل بهار در ایران دارای اهمیت می‌باشد. به منظور امکان تولید سیب‌زمینی با کشت‌زود هنگام با استفاده از آزمایش کرت‌های خردشده در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 95-1394 در مشهد اجرا شد. چهار تاریخ کاشت، 15 اسفندماه، 29 اسفندماه، 15 فروردین‌ماه و 15 اردیبهشت‌ماه به‌عنوان عامل اصلی و سه رقم سیب‌زمینی اگریا، فونتانه و سانته به‌عنوان عامل فرعی بودند. در رقم اگریا و فونتانه با تأخیر در کاشت سطح برگ افزایش در رقم سانته تا 15 فروردین روند کاهشی و پس‌ازآن افزایشی بود. تعداد غده در بوته با تأخیر در کاشت از 15 اسفندماه تا 15 اردیبهشت‌ماه اگریا، فونتانه و سانته به‌ترتیب51، 72 و 83 درصد کاهش یافت. بیشترین و کمترین عملکرد کل غده به‌ترتیب در فونتانه در تاریخ کاشت 15 اسفندماه و 29 اسفندماه با اختلاف 14594 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. درصد ماده خشک غده در اگریا با تأخیر در کاشت روند صعودی داشت، در فونتانه این روند تا تاریخ کاشت 15 فروردین‌ماه افزایشی و پس‌ازآن کاهش یافت، اما در سانته بیشترین و کمترین درصد ماده خشک به‌ترتیب در تاریخ کاشت 15 اسفندماه (13/22) و 29 اسفندماه (50/18) به‌دست‌آمد. در تاریخ کاشت 15 اردیبهشت‌ماه بیشترین مقدار درصد نشاسته و آنتی‌اکسیدانت کل در اگریا و فونتانه مشاهده شد ولی در رقم سانته بیشترین مقدار این ویژگی‌ها به‌ترتیب در تاریخ کاشت 15 فروردین‌ماه و 29 اسفندماه به‌دست‌آمد. به‌طورکلی سانته نسبت به کاشت زودهنگام واکنش بهتری نشان داد عملکرد بیشتری تولید کرد.

تأثیر تنش کم‌آبی بر عملکرد، صفات کمی و کیفی هیبریدهای حاصل از تلاقی ارقام تجاری سیب‌زمینی

محمد رضا وصالی؛ رضا برادران؛ داود حسن پناه؛ محمد جواد ثقه الاسلامی

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 241-252

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.32122.1862

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی بر عملکرد، صفات کمی و کیفی هیبریدهای حاصل از تلاقی ارقام تجاری سیب‌زمینی، به مدت دو سال اجرا گردید. هر دو آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد‌شده بر پایه طرح کامل تصادفی ... بیشتر این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی بر عملکرد، صفات کمی و کیفی هیبریدهای حاصل از تلاقی ارقام تجاری سیب‌زمینی، به مدت دو سال اجرا گردید. هر دو آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد‌شده بر پایه طرح کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه شرکت کشاورزی زرع گسترآرتا اردبیل در سال 97-1396 انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری (100، 85 و 70 درصد نیاز آبی گیاه) و فاکتور فرعی شامل 12 جمعیت سیب‌زمینی بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی نظیر تعداد غده در بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته، عملکرد غده، درصد ماده خشک، وزن مخصوص غده و درصد نشاسته غده در سطوح آبیاری و هیبریدها نشان داد که بین هیبرید‌های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی‌داری در سطوح احتمال یک و پنج درصد وجود داشت. به منظور بررسی اختلاف بین سطوح آبیاری باید اذعان داشت از نظر کلیه صفات مورد ارزیابی به جز درصد ماده خشک غده، وزن مخصوص غده و درصد نشاسته غده اختلاف معنی‌دار مشاهده گردید. از نظر اثر دوجانبه سطوح آبیاری × رقم به جز درصد ماده خشک غده، وزن مخصوص غده و درصد نشاسته غده در بقیه صفات اختلافات معنی‌داری مشاهده گردید. تیمار 100 درصد آب قابل استفاده درتلاقی (♀Luca × Esprit♂) با میانگین 56/53 تن در هکتار بیشترین عملکرد غده و تیمارهای 85 درصد آب قابل استفاده در تلاقی (♀Agaria × Esprit♂) و 70 درصد آب قابل استفاده درتلاقی (♀Agaria × Esprit♂) به‌ترتیب با میانگین‌های 17/20 و 70/18 تن در هکتار کمترین عملکرد غده را به خود اختصاص دادند. تلاقی (♂Banba × Esprit♀) با میانگین 54/21 درصد بیشترین درصد ماده خشک را داشته و در گروه برتر قرار گرفتند، لذا با در نظر گرفتن این موضوع تلاقی (♂Banba × Esprit♀) برای فراوری (چیپس) قابل توصیه می‌باشد. نتایج همبستگی بین صفات مورد ارزیابی تیمارهای آبی نشان داد که در تیمار 85 درصد نیازآبی همبستگی بین عملکرد غده با ماده خشک غده، وزن مخصوص و درصد نشاسته غده در سطح یک درصد معنی دار بود. همبستگی بین تعداد ساقه اصلی در بوته با تعداد غده در بوته با افزایش تنش، منفی و افزایش یافته است.همبستگی منفی و معنی‌داری در هر سه سطح آبیاری 100، 85 و 70 بین درصد ماده خشک غده با وزن مخصوص غده و درصد نشاسته غده مشاهده گردید‌. با توجه به عملکرد بالای غده هیبرید (Luca × Esprit) در هر سه شرایط محیطی پیشنهاد می‌شود در آزمایشات آتی از این هیبرید استفاده شود.

اثر کمپوست بقایای نیشکر بر رشد و عملکرد دانه تریتیکاله تحت تنش خشکی

سیدناصر صافی؛ علی مشتطی؛ محمد حسین قرینه؛ آیدین خدایی جوقان

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 253-266

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.36017.1961

چکیده

به منظور بررسی اثر کمپوست بقایای نیشکر بر رشد و عملکرد تریتیکاله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1398-1397 ... بیشتر به منظور بررسی اثر کمپوست بقایای نیشکر بر رشد و عملکرد تریتیکاله در شرایط تنش خشکی، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1398-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل چهار سطح تنش خشکی (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله، قطع آبیاری از مرحله گرده‌افشانی و قطع آبیاری از مرحله شیری- خمیری دانه) در کرت‌های اصلی و پنج مقدار کمپوست بقایای نیشکر (صفر، 10، 20، 30 و 40 تن در هکتار) در کرت‌های فرعی بودند. تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی، کمپوست بقایای نیشکر بر صفات شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، طول دوره پر شدن دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که حداکثر مقدار صفات گیاهی فوق در تیمار آبیاری کامل حاصل شد و کمترین میزان آن‌ها در تنش خشکی از ظهور سنبله تا رسیدگی کامل مشاهده شد. هم‌چنین با افزایش مصرف کمپوست بقایای نیشکر، میزان صفات گیاهی مذکور افزایش یافت و در سطح 40 تن در هکتار به حداکثر رسید. مقایسه میانگین صفت عملکرد دانه تحت اثر متقابل تنش خشکی و کمپوست بقایای نیشکر نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (4288 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری کامل و مصرف 40 تن در هکتار کمپوست بقایای نیشکر و کمترین عملکرد دانه (1134 کیلوگرم در هکتار) در شرایط تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله و عدم مصرف کمپوست بقایای نیشکر حاصل شد. به‌طور‌کلی افزایش مصرف کود کمپوست نیشکر توانست اثر منفی ناشی از تنش خشکی بر صفات گیاهی اندازه گیری شده تریتیکاله را کاهش دهد.

آزمون سریع برای تشخیص مقاومت یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana Durieu) به علف‌کش هالوکسی فوپ-آر متیل استر

سعید حسن پور بورخیلی؛ جاوید قرخلو؛ بهنام کامکار؛ سیده ساناز رمضان پور

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 267-276

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.33123.1887

چکیده

جهت انجام آزمون سریع تشخیص مقاومت یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana Durieu) به هالوکسی فوپ-آر متیل استر جمع‌آوری شده از مزارع کلزای شهرستان کلاله واقع در استان گلستان، آزمایشی درسال 1396 در آزمایشگاه علوم علف‌های ... بیشتر جهت انجام آزمون سریع تشخیص مقاومت یولاف وحشی زمستانه (Avena ludoviciana Durieu) به هالوکسی فوپ-آر متیل استر جمع‌آوری شده از مزارع کلزای شهرستان کلاله واقع در استان گلستان، آزمایشی درسال 1396 در آزمایشگاه علوم علف‌های هرز دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد که شامل هفت توده مشکوک به مقاومت و یک توده حساس بود. ابتدا غلظت‌های مختلف علف‌کش در پتری‌دیش روی توده حساس اعمال و طول ساقچه‌ها 7 روز بعد اندازه‌گیری شدند، و غلظت تفکیک‌کننده معادل 106/0 میلی‌گرم ماده مؤثره در لیتر به‌دست‌آمد. سپس توده‌های مشکوک به مقاومت در پتری‌دیش با با غلظت تفکیک‌کننده غربال شدند که بین 7 توده مشکوک به مقاومت، 5 بیوتیپ مقاوم شناخته‌شده و به همراه بیوتیپ حساس تحت آزمون غلظت-پاسخ در پتری قرار گرفتند. طبق نتایج به‌دست‌آمده، درجات مقاومت بیوتیپ‌ها بین 054/2783 تا 414/3421 متغیر بود که البته تفاوت معنی‌داری بین بیوتیپ‌ها مشاهده نشد. غربال توده‌های مشکوک به مقاومت و نیز آزمایش دز-پاسخ با دز توصیه شده مزرعه‌ای در گلخانه نیز انجام شد و درجه مقاومت بیوتیپ‌های مقاوم بین 19/14 تا 54/18 برآورد شد. نتایج به‌دست‌آمده در پتری‌دیش دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با نتایج آزمون در گلخانه بودند و در نتیجه، آزمون در پتری‌دیش را می‌توان با اطمینان بالا جهت تشخیص سریع مقاومت یولاف وحشی زمستانه به هالوکسی فوپ-‌آر متیل استر به کار گرفت.

مطالعه رقابت گیاه سویا(Glycine max (L) Merrill) و چیا(Salvia hispanica L.) در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط به‌صورت جایگزینی

رحمت عباسی؛ میثم نامداری

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.37720.1986

چکیده

به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش ... بیشتر به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به‌ترتیب چیا-سویا) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی سویا و ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد گل‌آذین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه چیا داشتند. بیشترین تعداد شاخه ‌فرعی، تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه سویا مربوط به نسبت کاشت 25:75 بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت چیا در نسبت‌های مختلف کاشت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه چیا افزایش و تعداد گل‌آذین در بوته کاهش یافت. همچنین در طی مراحل مختلف رشد، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود و مقدار آن با کاهش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط افزایش یافت. علاوه بر آن کشت خالص سویا (100:0) و چیا (0:100) به‌ترتیب با میانگین 57/4629 و 14/823 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین مقدار عملکرد دانه بودند. بیشترین مقدار شاخص نسبت برابری زمین مربوط به نسبت کاشت 25:75 با میانگین 22/1 بود. افزایش کارایی کشت مخلوط در نسبت کاشت 25:75 به علت افزایش 37/75 درصدی سهم اثر مکملی بر عملکرد دانه و ایجاد تعادل و تسهیل در رقابت بین‌گونه‌ای است.

تأثیر محلول‌پاشی متانول بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در شرایط تنش کم‌آبی

حامد جوادی؛ سید غلامرضا موسوی؛ محمد جواد ثقه الاسلامی؛ علیرضا ابراهیمی؛ محمد کوزه گر

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 29-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.33127.1888

چکیده

به‌ منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول و تنش کم‌آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم پروگرس، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در بیرجند ... بیشتر به‌ منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول و تنش کم‌آبی بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم پروگرس، آزمایشی در سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در بیرجند به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دو سطح تنش کم‌آبی شامل: آبیاری مطلوب (80 میلی‌متر تبخیر از تشتک) و تنش کم‌آبی (160 میلی‌متر تبخیر از تشتک) به‌عنوان عامل اصلی و پنج سطح محلول‌پاشی متانول شامل: محلول‌پاشی با آب (شاهد)، 7، 14، 21 و 28 درصد حجمی به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی قطر ساقه، تعداد دانه در طبق و نسبت وزن مغز به پوست دانه را کاهش داد. محلول‌پاشی متانول نیز باعث افزایش تعداد دانه در طبق شد. هم‌چنین، محلول‌پاشی متانول موجب بهبود اکثر صفات مورد مطالعه در شرایط آبیاری مطلوب و تنش کم‌آبی شد. به‌طوری‌که در شرایط تنش کم‌آبی محلول‌پاشی با متانول 28 درصد حجمی موجب افزایش ارتفاع بوته (9/9 درصد)، قطر ساقه (5 درصد)، تعداد برگ در بوته (7/14 درصد) و محلول‌پاشی با متانول 14 درصد حجمی موجب افزایش عدد کلروفیل‌متر (8 درصد) و محلول‌پاشی با متانول 21 درصد حجمی موجب افزایش هدایت روزنه‌ای (7/34 درصد)، وزن هزار دانه (12 درصد)، عملکرد دانه (9/27 درصد) و عملکرد زیستی (4/23 درصد) نسبت به شاهد (محلول‌پاشی با آب) شد. بر اساس نتایج این آزمایش، حداکثر عملکرد دانه آفتابگردان در منطقه بیرجند با محلول‌پاشی متانول 28 درصد حجمی و در شرایط آبیاری مطلوب به دست آمد، اما در شرایط تنش کم‌آبی، محلول‌پاشی با متانول 21 درصد حجمی جهت جلوگیری از کاهش عملکرد دانه در این منطقه مناسب بود.

تأثیر بیوچار و هیدروژل بر خصوصیات مرفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.) تحت تنش خشکی

شایسته غیاث؛ مصطفی شیرمردی؛ حیدر مفتاحی زاده؛ مریم دهستانی اردکانی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 67-80

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.36030.1962

چکیده

خشکی و پائین بودن کربن آلی خاک دو مسئله مهم برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. استفاده از بیوچار و هیدروژل می‌تواند اثرات مخرب خشکی برگیاه را کاهش دهد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر بیوچارو هیدروژل ... بیشتر خشکی و پائین بودن کربن آلی خاک دو مسئله مهم برای کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. استفاده از بیوچار و هیدروژل می‌تواند اثرات مخرب خشکی برگیاه را کاهش دهد. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر بیوچارو هیدروژل بر پارامترهای مرفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی مریم‌گلی تحت تنش خشکی بود. به این منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1398 در گلخانه تحقیقاتی شهرک صنعتی میبد انجام شد. تیمارها شامل پنج سطح بیوچار و هیدروژل (شامل عدم کاربرد، کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار، کاربرد 100 و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل) و سه سطح تنش خشکی (آبیاری در 80% ظرفیت مزرعه (FC) به عنوان عدم تنش، آبیاری در 60% FC به عنوان تنش متوسط و آبیاری در 40% FC به‌عنوان تنش شدید) بود. پارامترهای مختلف از قبیل شاخص سبزینگی برگ، سطح برگ، ارتفاع، محتوای نسبی آب (RWC)، نشت یونی، محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی‌کسیدانی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که خشکی منجر به کاهش پارامترهای رشدی و RWC شد در حالی که نشت یونی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و فنل کل افزایش یافت. کاربرد 20 تن در هکتار بیوچار و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل به‌طور معنی‌داری شاخص سبزینگی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی را نسبت به شاهد در تنش شدید خشکی افزایش داد. در تنش متوسط، کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار و هم‌چنین کاربرد 100 و 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل، نسبت ریشه به اندام هوایی را در مقایسه با شاهد کاهش دادند. با این وجود در تنش شدید، تنها کاربرد 10 و 20 تن در هکتار بیوچار نسبت ریشه به اندام هوایی را کاهش داد. در شرایط عدم تنش و تنش شدید، کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل منجر به افزایش RWC نسبت به شاهد شد (به‌ترتیب 9/15 و 1/5%). نتایج نشان داد که کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار هیدروژل و20 تن در هکتار بیوچار، نشت یونی و فنل کل را در تنش متوسط و شدید نسبت به شاهد کاهش داد. همه تیمارها در تنش شدید خشکی منجر به کاهش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی نسبت به شاهد شدند و تیمار شاهد بیشترین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی را داشت. به‌نظر می‌رسد که کاربرد بیوچار و هیدروژل با بهبود ساختمان خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و هم‌چنین اضافه شدن عناصر توسط بیوچار به خاک، بتوانند اثرات مخرب خشکی بر گیاه را کاهش دهند.

تأثیر دو گونه قارچ مایکوریزا بر خصوصیات بیوشیمیایی و زیست‌توده خشک اندام هوایی گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت تنش کادمیوم

فریبا محمدی فرد؛ محمد مقدم

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 81-94

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30809.1817

چکیده

فلزات سنگین باعث کاهش رشد گیاهان می‌شوند و بر پتانسیل عملکردی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. کادمیوم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که باعث ایجاد تنش در گیاهان می‌شود. قارچ‌های مایکوریزا می‌توانند گیاهان را در ... بیشتر فلزات سنگین باعث کاهش رشد گیاهان می‌شوند و بر پتانسیل عملکردی آن‌ها تأثیر می‌گذارند. کادمیوم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که باعث ایجاد تنش در گیاهان می‌شود. قارچ‌های مایکوریزا می‌توانند گیاهان را در برابر تنش‌های محیطی محافظت کنند. به‌منظور بررسی تأثیر قارچ‌های مایکوریزا بر زیست‌توده خشک اندام هوایی و خصوصیات بیوشیمیایی گشنیز تحت تنش کادمیوم آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور و در 3 تکرار در گلخانه‌ تحقیقاتی گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 اجرا شد. فاکتور اول نیترات کادمیوم در 4 سطح صفر، 20‌، 40، 80 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک و فاکتور دوم قارچ مایکوریزا در 3 سطح بدون کاربرد قارچ، قارچ‌هایGlomus mosseae وGlomus intraradices بود. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کادمیوم مقادیر نشت الکترولیت،کربوهیدرات محلول، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فنول کل، فلاونوئید کل و پرولین برگ گشنیز افزایش پیدا کردند؛ ولی مقدار زیست‌توده خشک اندام هوایی،کلروفیل ‌a، b، کل و کارتنوئید کاهش یافتند. به‌طوری‌که با افزایش غلظت کادمیوم مقدار وزن خشک اندام هوایی گشنیز 40 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش پیدا کرد. بر اساس نتایج این پژوهش کاربرد قارچ‌های مایکوریزا در شرایط تنش فلز سنگین کادمیوم باعث کاهش اثر تنش شد. به‌طوری‌که بیشترین مقدار زیست‌توده خشک اندام هوایی در گیاهان میکوریزی و عدم کاربرد کادمیوم و کمترین مقدار در گیاهان غیرمیکوریزی رشد یافته در خاک آلوده به کادمیوم در بالاترین غلظت آن مشاهده شد. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد کاربرد قارچGlomus mossea تأثیر بهتری بر صفات مورد بررسی داشت و کاربرد آن توصیه می‌شود.

اثر تنش غرقابی بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فتوسنتزی دو رقم ماش در شرایط اهواز

سید بشیر فاضلی؛ افراسیاب راهنما؛ پیمان حسیبی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 95-108

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30538.1805

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده ... بیشتر به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مراحل مختلف رشدی شامل رشد رویشی، ابتدای گلدهی، پر شدن دانه و هر سه مرحله رشدی در کرت اصلی و شرایط بدون تنش و تنش غرقابی و نیز دو رقم هندی و عمرانی ماش در کرت فرعی قرار گرفتند. تنش سبب کاهش وزن خشک و عملکرد دانه شد. این کاهش برای رقم هندی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 45 و 37 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 66 و 68 درصد، پر شدن دانه به‌ترتیب 44 و 48 درصد و هر سه مرحله رشدی به‌ترتیب 39 و 41 درصد و برای رقم عمرانی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 60 و 60 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 51 و 44 درصد، پر شدن دانه به ترتیب 46 و 45 درصد و هرسه مرحله رشدی به‌ترتیب 69 و 58 درصد بود. به‌طور‌کلی تنش غرقابی منجر به کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق، محتوای کلروفیل و عدد اسپد در هر دو رقم شد. در تیمارهای تنش در هر مرحله رشدی به صورت منفرد، رقم عمرانی به دلیل نامحدود رشد بودن و انعطاف پذیری فنولوژیکی و طولانی‌تر بودن مدت زمان تشکیل غلاف‌ها توانست تا حدودی آسیب ناشی از تنش را جبران کند. بنابراین در خوزستان که گیاهان تابستانه مانند ماش با شرایط غرقابی در مراحل مختلف رشدی روبرو می‌شوند، رقم هندی برای کشت مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون شیشه‌ای

بنفشه جمشیدی؛ مرضیه قنبری جهرمی؛ امیر موسوی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 109-122

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30032.1782

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون‌شیشه صورت گرفت. این آزمایش در سال 1397 در قالب طرح کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل (دو فاکتور رقم و ... بیشتر تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی ریزغده‌زایی سه رقم سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) تحت تنش اسمزی در شرایط درون‌شیشه صورت گرفت. این آزمایش در سال 1397 در قالب طرح کامل تصادفی به‌صورت فاکتوریل (دو فاکتور رقم و مواد اسمتیک) با سه تکرار در مجتمع آزمایشگاهی زکریای رازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران انجام شد. بذر سه رقم سیب‌زمینی (آگریا، ساوالان، HPS-II/67) در محیط MS کشت شدند که پس از پرآوری گیاهچه‌ها به محیط‌های حاوی نه تیمار ایجاد‌کننده تنش اسمتیک شامل پلی‌اتیلن‌گلیکول در چهار غلظت (003/0، 006/0، 009/0 و 012/0 مولار) و سوربیتول در چهار غلظت (1/0، 2/0، 3/0 و 4/0 مولار) و یک محیط بدون عامل اسمتیک (شاهد) منتقل شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده گیاهچه‌های رشد یافته در شرایط غیرتنش (شاهد) نسبت به گیاهچه‌های تحت تیمار تنش از نظر صفات تعداد برگ، طول نوشاخه و ضریب پرآوری از مقادیر بالاتری برخوردار بودند. رقم آگریا نسبت به بقیه ارقام در شرایط تنش ویژگی‌های رشدی بهتری نشان داد. بالاترین درصد خشکیدگی به‌ترتیب در تیمار 012/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول در رقم ساوالان و تیمار 4/0 مولار سوربیتول در هر سه رقم مشاهده شد. درصد ریزغده‌زایی در هر سه رقم با ایجاد تنش جزیی (003/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول) نسبت به شاهد تا حدودی افزایش و در سطوح بالاتر تنش این صفت کاهش پیدا کرد. بیشترین درصد ریزغده‌زایی (66/58) در رقم آگریا و غلظت 003/0 مولار پلی‌اتیلن‌گلیکول به‌دست‌آمد. میزان تولید پرولین، آنزیم کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز (SOD) با ایجاد تنش نسبت به شاهد افزایش یافت. هم‌چنین، میزان کلروفیل کل با ایجاد تنش نسبت به شاهد کاهش پیدا کرد. به‌طور‌کلی بر اساس نتایج به‌دست‌آمده بیشترین میزان ریزغده‌زایی به‌ترتیب در ارقام آگریا (66/58 درصد) و HPS-II/67 (66/53 درصد) و بیشترین وزن ریزغده (96/0 گرم) در رقم HPS-II/67 مشاهده شد. بر اساس نتایج، تنش اسمزی ملایم در افزایش ریزغده‌زایی در گیاه سیب‌زمینی موثر واقع شد، بنابراین پلی‌اتیلن گلیکول در غلظت 003/0 مولار می‌تواند در تکثیر تجاری این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

موضوعات = A: زراعت

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده