تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

پاسخ آنتی اکسیداتیو و رنگدانه‌ای گیاه زرشک ژاپنی (Berberis thunbergii) به نانو الیسیتورهای اکسید روی و دی‌اکسید سریم

حدیثه صادقی؛ جعفر احمدی؛ فرهاد حبیب زاده؛ صدیقه فابریکی اورنگ

دوره 47، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 131-146

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44522.2119

چکیده

زرشک ژاپنی (Berberis thunbergii)، درختچه‌ای چندساله و چوبی است که در مناطق مختلفی از ایران و جهان می‌روید. به منظور مطالعه تغییرات صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی زرشک ژاپنی تحت تأثیر الیسیتورهای غیرزنده، آزمایشی ... بیشتر زرشک ژاپنی (Berberis thunbergii)، درختچه‌ای چندساله و چوبی است که در مناطق مختلفی از ایران و جهان می‌روید. به منظور مطالعه تغییرات صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی زرشک ژاپنی تحت تأثیر الیسیتورهای غیرزنده، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه و آزمایشگاه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در سال زراعی‌ 1400-1399 انجام شد. در این پژوهش، سه تیمار شامل الیسیتورهای نانو اکسید روی (ZnO) با غلظت 1/0 گرم در لیتر و نانوذره دی‌اکسید سریم (CeO2) با غلظت 0002/0 گرم در لیتر و شاهد (بدون الیسیتور)، در سه تکرار بررسی و میزان پروتئین، آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و همچنین رنگیزه‌های فتوسنتزی مورد استخراج و اندازه‌گیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر تیمار با الیسیتورهای نانوذرات دی‌اکسید ‌سریم و اکسید روی بر میزان پروتئین برگ، فعالیت آنتی اکسیدان‌ها و همچنین میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که این دو الیسیتور محتوای پروتئین برگ را نسبت به شاهد به ترتیب به میزان 2/26 و 4/12 درصد افزایش دادند ولی بر محتوای پروتئین ریشه تاثیر معنی‌داری نداشته‌اند. دی‌اکسید سریم باعث کاهش 1/77 درصدی فعالیت آنزیم گایاکول ‌پراکسیداز در ریشه گردید؛ ولی در برگ، فعالیت این آنزیم بر اثر تیمار با اکسید روی 8/134 درصد افزایش یافت. بیشترین فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز برگ (افزایش 2/25 درصدی نسبت به شاهد) به تیمار اکسید روی مرتبط بود. کم‌ترین محتوای آنزیم کاتالاز برگ و ریشه با دی‌اکسید سریم و اکسید روی به دست آمد. اکسید روی باعث افزایش 8/111 درصدی فعالیت آنزیم آسکوربات ‌پراکسیداز برگ گردید؛ در ریشه، بیشترین و کم‌ترین میزان فعالیت این آنزیم به ترتیب از تیمار شاهد و دی‌اکسید سریم به دست آمد. هر دو الیسیتور، فعالیت آنزیم پراکسیداز برگ را نسبت به شاهد بطور معنی‌داری افزایش دادند (به ترتیب 6/128 و 1/157 درصد)؛ ولی، تنها تیمار با اکسید روی موجب افزایش معنی‌دار و 5/25 درصدی فعالیت این آنزیم در ریشه گردید. بیشترین فعالیت آنزیم گلوتاتیون ‌ردوکتاز برگ و ریشه در تیمار با اکسید روی مشاهده شد (افزایش 3/23 و 5/12 درصدی نسبت به شاهد). نانو اکسید روی میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید برگ را نسبت به شاهد به ترتیب 4/93 و 5/67 درصد افزایش داد. از این تحقیق چنین نتیجه‌گیری شد که الیسیتور نانوذرات اکسید روی بیشترین تأثیر را در افزایش میزان رنگدانه‌های فتوسنتزی و فعالیت آنزیم‌ها داشته است. با استفاده از این الیسیتور در کشت‌ زرشک ژاپنی می‌توان میزان آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را افزایش داد و از عصاره گیاه به عنوان آنتی‌اکسیدان قوی در تولیدات دارویی بهره‌مند شد.

تاثیر محلول پاشی سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر عملکرد و اجزای اسانس نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)

سعیده علیزاده سالطه؛ سمیه نجارزاده؛ جابر پناهنده؛ قاسم اقلیما

دوره 47، شماره 1 ، خرداد 1403، ، صفحه 147-160

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.45206.2129

چکیده

متابولیت‌های ثانویه ساختارهای پیچیده‌ای دارند که سنتز شیمیایی برخی از آنها در بسیاری از موارد بسیار سخت یا غیر ممکن می باشد و ناچار باید از گیاهان استخراج شوند. نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، از گیاهان ... بیشتر متابولیت‌های ثانویه ساختارهای پیچیده‌ای دارند که سنتز شیمیایی برخی از آنها در بسیاری از موارد بسیار سخت یا غیر ممکن می باشد و ناچار باید از گیاهان استخراج شوند. نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، از گیاهان دارویی مهم است که ترکیبات آن ارزش اقتصادی بالایی دارند. کاربرد الیسیتورها یکی از راهکارهای موجود برای افزایش عملکرد و تغییر در میزان اجزای اسانس می‌باشد. آزمایش حاضر با هدف بررسی اثر سالیسیلیک اسید و پوترسین برتغییر عملکرد و نیز ترکیبات اسانس نعناع فلفلی انجام شد. به این منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از تیمارهای پوتریسین (0، 1/0 و 1 میلی‌مولار) و اسید سالیسیک (0، 1/0 و 1 میلی‌مولار) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بصورت مزرعه ای اجرا شد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که میانگین عملکرد اسانس با کاربرد سالیسیک‌اسید 1 میلی‌مولار به طور قابل توجهی نسبت به شاهد (1/41 درصد) افزایش یافت. در مجموع 24 ترکیب در اسانس اندام هوایی نعناع فلفلی شناسایی شد که ترکیبات اصلی اسانس شامل منتون (14/26)، منتول (21/23)، 8،1-سینئول (49/7) و ال-منتول (73/6) درصد بود. بنا بر نتایج بدست آمده، غلظت‌های مختلف سالیسیلیک اسید و پوتریسین تولید ترکیبات منتون، منتول، ال منتول و متیل استات اسانس را نسبت به شاهد افزایش داد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین‌ داده‌ها نشان داد که میزان ال-منتول از 57/4 تا 73/6 درصد متغیر بود. بیشترین میزان آن در تیمار با سالیسیلیک‌اسید 1 میلی‌مولار حاصل شد. اثرات غلظت‌های مختلف پوتریسین تاثیر معنی‌داری در افزایش ال-منتول نسبت به شاهد نداشت. نتایج نشان داد که تیمار با سالیسیلیک‌اسید موجب کاهش میزان پولگون در اسانس نبست به شاهد شد. کمترین میزان پولگون در تیمار پوتریسین 1/0 میلی‌مولار (79/2 درصد) و سالیسیلیک‌اسید 1 میلی‌مولار (04/3 درصد) بدست آمد. نتایج همبستگی بین ترکیبات اسانس نشان داد که منتون با متیل استات، کاریوفیلن اکسید و منتوفوران دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار در سطح یک درصد و با نئومنتول دارای همبستگی منفی و معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد می‌باشد. کمیت و کیفیت اسانس نعناع‌فلفلی تحت تاثیر محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف اسیدسالیسیلیک و پوتریسین قرار گرفت. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از تیمار اسیدسالیسیلیک 1 میلی‌مولار بیشترین تاثیر را در افزایش اسانس و ترکیبات اصلی اسانس در نعناع فلفلی داشت. نتایج این پژوهش می‌تواند برای کاربرد در کشاورزی مدرن جهت افزایش کیفیت اسانس نعناع فلفلی مفید باشد.

تغییرات فیتوشیمیایی گیاه لعل کوهستان (Oliveria decumbens) در پاسخ به تنش شوری و کاربرد سالیسیلیک‌اسید

آناهیتا بویری ده‌شیخ؛ محمد محمودی سورستانی؛ نعیمه عنایتی ضمیر؛ مهدی صفدریان

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 225-236

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43201.2090

چکیده

به‌منظور مطالعه تاثیر تنش شوری و کاربرد محلول‌پاشی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید بر صفات بیوشیمیایی گیاه لعل کوهستان، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ... بیشتر به‌منظور مطالعه تاثیر تنش شوری و کاربرد محلول‌پاشی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید بر صفات بیوشیمیایی گیاه لعل کوهستان، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز در 1400-1399 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل چهار سطح شوری آب آبیاری (1/1 (آب شهری)، 5/2، 5 و 5/7 دسی‌زیمنس بر متر) و چهار سطح کاربرد برگی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید (صفر، 100، 200 و 500 میلی‌گرم بر لیتر) بود. صفات بیوشیمیایی گیاه شامل میزان کربوهیدرات محلول کل، پرولین، مالون‌دی آلدهید، عناصر سدیم و پتاسیم، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پلی‌فنول اکسیداز و فنیل‌آلانین آمونیالیاز گیاه در ابتدای مرحله گلدهی، اندازه‌گیری شدند. اثر متقابل تنش شوری و محلول‌پاشی تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید کلیه صفات گیاه لعل کوهستان را به‌طور معنی‌دار تغییر داد. کاربرد برگی 200 میلی‌گرم در لیتر این تنظیم‌کننده در گیاهان تحت تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر میزان کربوهیدرات محلول کل، پرولین، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددسموتاز، کاتالاز، گایاکول پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پلی‌فنول اکسیداز را نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. بالاترین میزان فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز و فنیل‌آلانین آمونیالیاز نیز در محلول‌پاشی گیاهان تحت تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر توسط غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید به‌دست آمد اما تفاوت معنی‌داری میان این غلظت و کاربرد 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده مذکور مشاهده نشد. بیشترین میزان غلظت عنصر پتاسیم و کمترین میزان مالون‌دی آلدهید و عنصر سدیم برگ گیاه لعل کوهستان نیز در تیمار گیاهان تحت تنش شوری 5/2 دسی‌زیمنس بر متر توسط غلظت 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید ثبت گردید. تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید به عنوان یک پیام‌رسان بسیار مهم در سیستم دفاعی گیاه از طریق افزایش تحریک فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت در گیاه لعل کوهستان سبب کاهش اثرات منفی رادیکال‌های آزاد، تخریب غشاء و تولید ترکیب مالون‌ دی‌آلدهید در تنش شوری 5 دسی‌زیمنس بر متر گردید. از سوی دیگر، کاربرد این تنظیم‌کننده با بالا بردن توان گیاه در تولید ترکیبات تنظیم‌کننده فشار اسمزی شامل کربوهیدرات‌های محلول و پرولین آسیب ناشی از تنش ثانویه کم‌آبی را کاهش داد. گیاه لعل کوهستان به واسطه توانایی خود در افزایش تولید ترکیبات اسمولیت شامل کربوهیدرات‌های محلول و پرولین، فعال‌سازی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و حفظ پایداری غشاءهای سلولی، قادر به تحمل تنش شوری تا سطح 5 دسی‌زیمنس بر متر می‌باشد. کاربرد غلظت 200 میلی‌گرم در لیتر تنظیم‌کننده سالیسیلیک اسید نیز به دلیل اثر مثبت بر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و افزایش تولید ترکیبات محافظ اسمزی در گیاه بعنوان راهکاری جهت افزایش مقاومت گیاه لعل کوهستان در برابر تنش مذکور، سودمند و قابل توصیه است.

بررسی بیان ژن‌‌های کلیدی در مسیر بیوسنتز پولگن درگیاه کاکوتی ایرانی (Ziziphora persica Bunge) تحت تنش خشکی

مژده جلیلی‌فر؛ خسرو مهدی خانلو؛ لیلا نژاد صادقی؛ کینگیان شو

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 463-474

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39743.2007

چکیده

امروزه مبحث گیاهان دارویی و متابولیت‌های ثانویه به‌طور قابل توجهی مورد استقبال پژوهشگران قرار گرفته است. کاکوتی ایرانی (Ziziphora persica Bunge) از جمله گیاهان دارویی مطرح متعلق به خانواده lamiaceae می‌باشد که دارای ... بیشتر امروزه مبحث گیاهان دارویی و متابولیت‌های ثانویه به‌طور قابل توجهی مورد استقبال پژوهشگران قرار گرفته است. کاکوتی ایرانی (Ziziphora persica Bunge) از جمله گیاهان دارویی مطرح متعلق به خانواده lamiaceae می‌باشد که دارای اسانسی با ماده مؤثره پولگن (pulegone) فراوان است. خشکی یکی از عوامل محدود‌کننده رشد در سرتاسر جهان و شایع‌ترین تنش محیطی می‌باشد و یکی از مهم‌ترین عوامل محدود‌کننده تولید محصولات کشاورزی در سراسر دنیاست. مطالعات انجام‌شده بیانگر وجود تأثیر عمده این تنش بر میزان رشد، مواد مؤثره و هم‌چنین تاثیر قابل توجه بر میزان بیان ژن‌های دخیل در سنتز ماده مؤثره گیاهان می‌باشد. این مطالعه برای ارزیابی اثر احتمالی تنش خشکی بر ماده مؤثره پولگن در کاکوتی ایرانی انجام گرفت. از آنجایی که تحمل به خشکی یک صفت ساده ژنتیکی نبوده بلکه صفتی کمی و پیچیده با جنبه‌های مختلف می‌باشد، به منظور بررسی اثر تنش خشکی (30 درصد ظرفیت مزرعه) میزان پرولین و محتوای نسبی آب در شرایط تنش با شرایط کنترل مقایسه گردید. نتایج نشان داد سطح انباشت پرولین در شرایط تنش نسبت به شرایط کنترل به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد که نشان از فعال شدن مکانیسم‌های تحمل در گیاه دارد. در این پژوهش اثر کمبود آّب (30 درصد ظرفیت مزرعه) بر میزان بیان 4 ژن دخیل در مسیر بیوسنتز پولگن مورد مطالعه قرار گرفت. افزایش سطوح بیان ژن‌های لیمونن سنتتاز، لیمونن هیدروکسیلاز، ایزوپیپریتنول دهیدروژناز و ایزوپیپریتنول ریداکتاز نشان داد که تنش خشکی باعث ایجاد فرآیند مولکولی شده که منتج به پاسخ‌دهی گیاه با تغییر بیان ژن‌های دخیل در مسیر بیوسنتز ماده مؤثره پولگن می‌گردد.

مطالعه اثربخشی عوامل محیطی و اکولوژیک بر میزان ترکیبات آلکالوئیدی گیاه دارویی بنگ‌دانه (Hyoscyamus spp.)

علیرضا اصغری میرک؛ سید سیامک علوی کیا؛ سید ابوالقاسم محمدی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 549-559

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.41987.2060

چکیده

آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین از متابولیتهای ثانویه باارزشی هستند که بهطور عمده توسط گیاهان تیره سیبزمینی بویژه جنس بنگدانه تولید میشوند. تولید این آلکالوئیدها در بنگدانه تحت ... بیشتر آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین از متابولیتهای ثانویه باارزشی هستند که بهطور عمده توسط گیاهان تیره سیبزمینی بویژه جنس بنگدانه تولید میشوند. تولید این آلکالوئیدها در بنگدانه تحت تأثیر فرایندهای ژنتیکی میباشد ولی عوامل محیطی در سنتز اقتصادی این آلکالوئیدها نقش بارزتری ایفاء میکنند. لذا این پژوهش در سال 1399به منظور بررسی اثر عوامل محیطی بر کمیت و کیفیت آلکالوییدهای هیوسیامین و اسکوپولامین روی 10 جمعیت بنگدانه در شمالغرب ایران اجرا شد. بذور گونههای H.niger، H.reticulatus و H.pusillus از استانهای اردبیل و آذربایجانشرقی جمع‌آوری و در شرایط سایه خشک شدند. پس از استخراج آلکالوئید از جمعیتها، میزان این آلکالوئیدها با دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) مورد سنجش قرار گرفت. برای بررسی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، از عمق توسعه ریشه هر گیاه (30 سانتیمتر) در رویشگاههای مورد مطالعه نمونهبرداری خاک انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر عامل محیطی ارتفاع از سطح دریا بر میزان آلکالوئیدهای هیوسیامین و اسکوپولامین در سطح احتمال 1% معنیدار است و اکوتیپ مشکینشهر با ارتفاع از سطح دریای پایینتر نسبت به سایر مناطق مورد مطالعه، میزان هیوسیامین و اسکوپولامین بالاتری دارد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که نیتروژن و فسفر خاک بر افزایش میزان هیوسیامین و نیتروژن بر افزایش میزان اسکوپولامین در سطح احتمال 1% تاثیر معنیدار دارند. در حالیکه تاثیر پتاسیم بر میزان هیوسیامین و اثر فسفر و پتاسیم بر میزان اسکوپولامین معنیدار نیست. نتایج، تنوع بسیار معنیداری را از لحاظ هیوسیامین و اسکوپولامین در بین گونهها، جمعیتها و ژنوتیپهای بنگدانه نشان داد. بر این اساس گونه H.pusillus از نظر میزان اسکوپولامین و گونه H.reticulatus از نظر میزان هیوسیامین در صدر گونههای مورد مطالعه جای گرفتند و جمعیت مشکینشهر از لحاظ میزان اسکوپولامین و هیوسیامین در صدر و جمعیتهای تبریز و گیوی از این لحاظ در رتبههای آخر جای گرفتند. میزان بالای آلکالوئید در برخی از اکوتیپهای مورد مطالعه متاثر از بالا بودن مقادیر نیتروژن، فسفر، کربن آلی خاک و ناشی از پتاسیم پایین خاک در رویشگاههای مورد مطالعه میباشد. بین جمعیتهای اهر با هریس، شبستر با آذرشهر، گیوی با تبریز و شبستر با خلخال از حیث میزان هیوسیامین و اسکوپولامین حداکثر تشابه مشاهده شد در این امر علاوه بر عوامل ژنتیکی، شباهت ویژگیهای اکولوژیک رویشگاههای مورد مطالعه هم میتواند دخیل باشد.

بررسی ترکیبات عصاره‌های هگزانی و اتانولی در واریته‌های مختلف گل نرگس (Narcissus tazetta L.)

محمد یونس ماهن؛ محمد محمودی سورستانی؛ حسین معتمدی؛ سید منصور سیدنژاد

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 323-333

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40498.2027

چکیده

گیاه گل نرگس یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی است که مواد موثره آن کاربرد زیادی در صنایع آرایشی، بهداشتی و تولید عطر دارد. شهرستان بهبهان مربوط به استان خوزستان از عمده ترین مراکز تولید گل نرگس در ... بیشتر گیاه گل نرگس یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی است که مواد موثره آن کاربرد زیادی در صنایع آرایشی، بهداشتی و تولید عطر دارد. شهرستان بهبهان مربوط به استان خوزستان از عمده ترین مراکز تولید گل نرگس در ایران است. این پژوهش در آزمایشگاه گیاهان دارویی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 1399 به منظور بررسی ترکیبات عصاره هگزانی و اتانولی پنج واریته گل نرگس با نام علمی Narcissus tazetta L. (شهلا، مسکینک، پُرپر، پنجه گربه‌ای و گل سفید) به‌صورت خودرو و کشت شده در شهرستان بهبهان وجود دارد، در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بصورت دو آزمایش جداگانه انجام شد. گلهای تازه نرگس با استفاده از حلال‌های آلی هگزان نرمال و اتانول 96 درصد عصارهگیری و سپس اجزای عصاره توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی شناسایی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین میزان بازده عصاره هگزانی (3/1 درصد) در واریته شهلا و کمترین مقدار (9/0 درصد) در واریته پُرپر مشاهده شد. مهم‌ترین ترکیبات عصاره هگزانی شامل بنزیل استات، لینالول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، هیدرو سینامل الکل، فنیل اتیل الکل، و 1و 3 دی متیل اتیل بنزین بود. هم‌چنین بیشترین میزان بازده عصاره اتانولی (2/6 درصد) مربوط به واریته شهلا و کمترین مقدار آن (8/4 درصد) مربوط به واریته پُرپر بود. عمدهترین ترکیبات شناسایی شده در عصاره اتانولی واریتههای گل نرگس شامل 2 – بوتکسی اتانول، 1 و 8 سینئول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، لینالول، فنیل اتیل الکل، بنزیل استات و بنزیل اتانول می‌باشد. گل نرگس از لحاظ ترکیبات شیمیایی از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و از همین رو استخراج مواد مؤثره و خالص‌سازی و شناسایی دقیق‌تر آن‌ها در گل نرگس، نیازمند پژوهش‌های بیشتری در ارتباط با خالص سازی می‌باشد. کلیدواژه‌ها: بنزیل استات، حلال‌های آلی، کروماتوگرافی گازی، لینالول، نرگس

بررسی تأثیر تراکم بوته بر برخی خصوصیات بیوشیمیایی و اسانس گیاه دارویی زوفایی ((Thymbra Spicata

فاطمه ملک ملکی؛ نصرت اله عباسی؛ ابراهیم شریفی عاشور آبادی؛ محمدجواد زارع؛ مهرشاد براری

دوره 44، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 573-586

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30250.1789

چکیده

چکیدهجهت بررسی تغییرات برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی برگ و سرشاخه دو اکوتیپ از گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata) در پاسخ به تغییر تراکم بوته، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل ... بیشتر چکیدهجهت بررسی تغییرات برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی برگ و سرشاخه دو اکوتیپ از گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata) در پاسخ به تغییر تراکم بوته، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و در سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه تراکم کشت (فاصله روی ردیف 20، 30 و 45 سانتی‌متر) و دو اکوتیپ بومی گیاه زوفایی از ارتفاعات زاگرس ایلام (ملکشاهی و سومار) بودند. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش میزان ترکیبات آنتی‌اکسیدانتی، رنگیزه‌های فتوسنتزی ( a، b و کل)، کارتنوئید، آنتوسیانین، و درصد اسانس به‌صورت معنی‌دار؛ تحت تأثیر اکوتیپ و تراکم کاشت قرار گرفتند. به‌طوری‌که بیشترین میزان فنل و فلاونوئید کل به‌ترتیب (64/91 میلی‌گرم اسید گالیک در گرم وزن خشک) و (20/5 میلی‌گرم کوئرستین در گرم وزن خشک برگ) در فاصله روی ردیف 20 و 30 سانتی‌متر مشاهده شد و با کاهش تراکم بوته میزان فنل و فلاونوئید کل به‌ترتیب 2/7 و 12 درصد کاهش یافتند. فاصله روی ردیف 30 سانتی‌متر، موجب افزایش میزان کلروفیل a وb به میزان 14 تا 16 درصد و کارتنوئید به میزان 10 درصد گردید. بیشترین میزان آنتوسیانین (5/2 میکروگرم بر گرم وزن تر) در فاصله روی ردیف 20 سانتی‌متر مشاهده شد که با کاهش تراکم 10 درصد کاهش نشان داد. بیشترین درصد و عملکرد اسانس در فاصله روی ردیف 20 سانتی‌متر (38/91 کیلوگرم در هکتار) و اکوتیپ ملکشاهی (5/87 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد که با افزایش فاصله روی ردیف، درصد و عملکرد اسانس به‌ترتیب 6 و 13 درصد کاهش یافت. اکوتیپ ملکشاهی در مقایسه با اکوتیپ سومار از محتوای بیشتری از رنگیزه‌های فتوسنتزی، فنل و فلاونوئید کل، کارتنوئید، آنتوسیانین و درصد و عملکرد اسانس برخوردار بود.

اثر محلول‌پاشی اکسیدروی و نانوذره اکسیدروی بر شاخص‌های رشدی و غلظت عناصر در گیاه رزماری پرورش‌یافته در شرایط شور

محمدباقر حسن پور اقدم؛ لمیا وجودی مهربانی؛ طاهره شمسی خطلاب

دوره 44، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 421-432

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.31067.1825

چکیده

چکیدهتنش شوری موجب کاهش رشد و عملکرد گیاه می‌شود. به‌ منظور بررسی تأثیر تنش شوری کلریدسدیم (غلظت‌های صفر، 50 ، 100 و 150 میلی‌مولار) و محلول‌پاشی با اکسیدروی و نانوذره اکسیدروی (0، 5 و 10 میلی‌گرم در لیتر) ... بیشتر چکیدهتنش شوری موجب کاهش رشد و عملکرد گیاه می‌شود. به‌ منظور بررسی تأثیر تنش شوری کلریدسدیم (غلظت‌های صفر، 50 ، 100 و 150 میلی‌مولار) و محلول‌پاشی با اکسیدروی و نانوذره اکسیدروی (0، 5 و 10 میلی‌گرم در لیتر) آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال1397- 1396 در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان اجرا شد. نتایج نشان‌دهنده وجود اثرات متقابل معنی‌دار تنش شوری و محلول‌پاشی بر صفات محتوای کلروفیل b، غلظت ازت، فسفر، پتاسیم، سدیم، روی، محتوای نسبی آب برگ و عملکرد اسانس بود. بالاترین میزان کلروفیلb در تیمار بدون تنش شوری × 10 میلی‌گرم در لیتر نانو ذره اکسیدروی و بیش‌ترین مقدار نسبی آب برگ در تیمارهای بدون نمک با محلول‌پاشی هر دو فرم روی (صفر، 5 و 10 میلی‌گرم در لیتر) مشاهده شد. بالاترین عملکرد اسانس در تیمار بدون تنش شوری با محلول‌پاشی 10 میلی‌گرم در لیتر نانوذره روی و فرم معمول روی حاصل شد. تیمار بدون تنش شوری با محلول‌پاشی 5 میلی‌گرم در لیتر نانوذره اکسیدروی موجب افزایش محتوای پتاسیم شد. بیشترین غلظت روی در تیمارهای 5 و 10 میلی‌گرم در لیتر نانوذره اکسیدروی × تیمار بدون تنش شوری و 10 میلی‌گرم در لیتر روی × تیمار بدون تنش شوری مشاهده شد. وزن‌خشک بخش هوایی گیاه، غلظت آهن و منیزیم تحت تأثیر مستقل تیمار محلول‌پاشی و تنش شوری قرار گرفت. بیشترین وزن‌خشک گیاه و غلظت منیزیم در تیمار بدون تنش شوری و 50 میلی‌مولار کلریدسدیم حاصل شد. محتوای کلروفیل a و غلظت آهن در تیمار بدون تنش شوری افزایش یافت. تیمار بدون محلول‌پاشی و محلول‌پاشی با 10 میلی‌گرم در لیتر نانوذره روی موجب افزایش غلظت منیزیم در گیاه گردید. براساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد که محلول‌پاشی با عنصر روی تأثیر معنی‌داری در کاهش اثرات تنش شوری در رزماری داشت.

Bioactivity of Methanolic Leaves and Stem Extracts of Adiantum capillus-veneris L. From Southeast of Marivan

Morteza Yazdani؛ Fereshteh Jookar Kashi

دوره 43، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 487-496

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.29309.1757

چکیده

ABSTRACTIntroduction:Adiantum capillus-veneris Linn is a medicinal plant belonging to Polypodiales order. Pare-siavashan is the name of Adiantum capillus-veneris Linn in pharmaceutical textbooks of Iranian Traditional Medicine. A. capillus-veneris L. as a medicinal plant was utilized to treat various infectious diseases. In this study, the extract of A. capillus-veneris ... بیشتر ABSTRACTIntroduction:Adiantum capillus-veneris Linn is a medicinal plant belonging to Polypodiales order. Pare-siavashan is the name of Adiantum capillus-veneris Linn in pharmaceutical textbooks of Iranian Traditional Medicine. A. capillus-veneris L. as a medicinal plant was utilized to treat various infectious diseases. In this study, the extract of A. capillus-veneris L. from Kurdistan province is investigated for the first time.Materials and Methods:The plant is collected from southeast of Marivan in October 2017. Theaim of the current study was to investigate cytotoxicity, antimicrobial, antioxidant properties and phytochemical screening of methanol extract and polar and nonpolar subfractions of the leaves and stem of A. capillus-veneris L. separately. The antioxidant activity, total phenolic content (TPC) and total flavonoid content (TFC) of the samples were determined using inhibition of free radical 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH), Folin-Ciocalteu, and aluminum chloride colorimetric methods, respectively. Gentamicin, rifampin and nystatin were used as positive controls in an antimicrobial method. Both 50% lethal concentrations (LC50) and 50% inhibitory concentration (IC50) of the samples were identified using regression analysis.Results and Discussion:Theleaves and stem extractsindicated the highest antioxidative activities in DPPH test that IC50 values =56.23 ± 0.85 and 44.66 ± 1.22 μg/ml respectively, which was higher than the synthetic antioxidant butylated hydroxyl toluene (BHT: IC50= 19 ± 1.03 μg/ml). The total phenolic contents of leaves and stem extracts, as Gallic acid equivalents, were 83.62 ± 1.87 and 147.39 ± 2.35 mg/g, respectively. The amounts of total flavonoids compounds of leaves and stem extracts were also determined 58.50 ± 0.78 and 35.63 ± 0.39 mg, respectively. Alkaloids, triterpenes, flavonoids, saponins, tannins were also identified in all the extracts and glycosides were detected only in water and hexane fraction extract of the stem, also hexaneextraction fraction of stem was devoid of triterpenes and the stem and leaves which contain no tannins. The leaves water extract of A. capillus veneris L. showed maximum zone of inhibition against bactrial strains. The hexane extracts of leaves and stem of A. capillus-veneris L. showed the weakest antimicrobial activity. The brine shrimp lethality bioassay was applied for the isolation of anitumour and cytotoxic agents. The leaves and stem extracts of A. capillus-veneris L. showed significant cytotoxic activity with LC50 values of 125.893 and 97.7237 (μg/ml), respectively. Vincristine sulfate (LC50 0.751 μg/ml) was used as the reference standard of brine shrimp lethality bioassay.Conclusion: This study suggested that the extracts of the A. capillus-veneris L. may be a promising source for novel anticancer agents. The extracts showed moderate to acceptable antibacterial activities.

اثر تیمارهای مختلف تنظیم‌کننده‌های رشد، نوع ریزنمونه و روشنایی بر تولید کالوس گیاه داروئی گزنه (Urtica dioica L.)

عبدالکریم زارعی؛ فاطمه سلاجقه؛ مجاهد کمالی زاده

دوره 43، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 255-266

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.27548.1670

چکیده

چکیدهگیاه گزنهبه‌عنوانیکی از گیاهان با ارزش داروئی بوده که به علت دارا بودن ترکیبات فیتوشیمیایی با ارزش، اخیراً توجه زیادی به آن برای درمان بیماری‌هایمختلف و همچنین استفاده از آن در صنایع غذایی به‌عنوان ... بیشتر چکیدهگیاه گزنهبه‌عنوانیکی از گیاهان با ارزش داروئی بوده که به علت دارا بودن ترکیبات فیتوشیمیایی با ارزش، اخیراً توجه زیادی به آن برای درمان بیماری‌هایمختلف و همچنین استفاده از آن در صنایع غذایی به‌عنوان نگهدارنده شده است. در این پژوهش به منظور بهینه‌سازی شرایط کشت بافت برای القاء کالوس از بافت‌های مختلف این گیاه، اثر تیمارهای مختلف تنظیم‌کننده‌هایرشد، شرایط نگهداری محیط کشت و نوع ریزنمونه بر میزان تولید کالوس آن مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال های 1395-1396 در دانشگاه جهرم انجام گردید و ریزنمونه‌های مختلف شامل برگ‌هایمسن و جوان، گره و بذر این گیاه در محیط کشت MS جامد حاوی 30 گرم بر لیتر ساکارز و غلظت‌های متفاوت دو تنظیم‌کننده رشد تو-فور-دی (1، 2 و 3 میلی‌گرم در لیتر) و بنزیل آدنین (1، 5/0 و 1/0 میلی‌گرم در لیتر) کشت شدند و چهار هفته پس از کشت صفاتی از قبیل درصد تولید کالوس، زمان کالوس‌دهی، بافت و رنگ کالوس‌های القایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله، ریزنمونه‌های مورد استفاده تفاوت معنی‌داری از نظر تولید کالوس نشان دادند، به‌طوری‌که ریزنمونه‌های برگ مسن، برگ جوان و گره قادر به تولید کالوس بودند. پاسخ ریزنمونه‌ها برای تولید کالوس با قرار گرفتن در شرایط نوری مختلف متفاوت بود به نحوی که شرایط تاریکی تأثیربیشتری در القای کالوس و میزان رشد آن داشت. همچنین اثر تیمارهای مختلف تنظیم‌کننده رشد بر تولید کالوس ریزنمونه‌های مختلف در سطح یک درصد معنی‌دار بود، به‌طوری‌که بیشترین میزان تولید کالوس در ریزنمونه‌های برگ‌های جوان و ریزنمونه‌های گره در محیط‌ کشت دارای یک میلی‌گرم در لیتر تو-فور-دی و یک میلی‌گرم بنزیل آدنین به‌دست‌آمد ولی در مورد برگ مسن بیشترین میزان این صفت در یک میلی‌گرم در لیتر تو-فور-دی و 1/0 میلی‌گرم در لیتر بنزیل آدنین در شرایط تاریکی حاصل شد. در بین ریزنمونه‌های مورد استفاده، ریزنمونه‌های برگ جوان در شرایط تاریکی بیشترین درصد تولید کالوس را نشان داده و رشد کالوس بهتری داشتند. استفاده از ریزنمونه برگ جوان و تیمار یک میلی‌گرم در لیتر تو-فور-دی و یک میلی‌گرم در لیتر بنزیل آدنین و نگهداری کشت‌ها در شرایط تاریکی برای تولید کالوس از این گیاه پیشنهاد می‌گردد.

بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول بر تغییرات رشد، عملکرد دانه و موسیلاژ گیاه خاکشیر (Descurainia sophia L.)

فاطمه عظیمی؛ فاطمه نجات زاده

دوره 43، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 81-92

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.26775.1639

چکیده

چکیدهخاکشیر گیاه دارویی ارزشمندی است که مصرف دانه‌های آن در صنایع داروسازی برای تولید موسیلاژ اهمیت زیادی دارد. متانول به‌عنوان یک محرک زیستی روی گیاهان سه کربنه مانند خاکشیر می‌تواند باعث افزایش ... بیشتر چکیدهخاکشیر گیاه دارویی ارزشمندی است که مصرف دانه‌های آن در صنایع داروسازی برای تولید موسیلاژ اهمیت زیادی دارد. متانول به‌عنوان یک محرک زیستی روی گیاهان سه کربنه مانند خاکشیر می‌تواند باعث افزایش تثبیت دی‌اکسیدکربن و کاهش تنفس نوری شود که در نتیجه ماده خشک بیشتری در این گیاهان تولید خواهد شد. این آزمایش به منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی متانول بر تغییرات عملکرد دانه و موسیلاژ گیاه خاکشیر در مزرعه‌ای طی سال‌های 1395-1396 در شهرستان خوی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 5 تیمار محلول‌پاشی و 3 تکرار اجرا شد. محلول‌پاشی در طول فصل رشد طی سه نوبت با فواصل زمانی 12 روز یک بار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تیمار شاهد (محلول‌پاشی با آب‌مقطر بدون کاربرد متانول) و محلول‌پاشی با چهار غلظت مختلف متانول شامل 10، 20، 30 و 40 درصد حجمی بود. نتایج نشان داد محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف متانول تأثیر معنی‌داری بر تعداد ساقه فرعی بوته، تعداد برگ بوته، وزن خشک بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، عملکرد موسیلاژ دانه، خاکستر دانه، شاخص تورم دانه (05/0p ≤ )، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه (05/0p ≤ ) گیاه داشت. محلول‌پاشی متانول به‌عنوان یک محرک زیستی فعال در تولید گیاهان دارویی موجب بهبود عملکرد دانه و موسیلاژ دانه خاکشیر شد. به‌طور‌کلی بیشترین مقادیر برای خصوصیات مورد ارزیابی در القای تیمار محلول‌پاشی با غلظت 40 درصد حجمی متانول حاصل شد. کلیدواژه‌ها: شاخص تورم دانه، محرک زیستی، وزن خشک

ارزیابی اثر تغذیه تلفیقی بر عملکرد کمی و درصد اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis)

محمدرضا میرزاجانی؛ مجید مجیدیان؛ غلامرضا محسن آبادی

دوره 42، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 469-482

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.25695.1594

چکیده

چکیدهیکــی از نیازهــای مهــم در برنامه‌ریزی زراعی به‌منظور حصول عملکرد بالا و کیفیت مطلوب به‌ویژه در گیاهان دارویی ارزیابی سیســتم‌های مختلف تغذیه گیاه اســت. با روش صحیح افزایش حاصلخیزی خاک و تغذیه ... بیشتر چکیدهیکــی از نیازهــای مهــم در برنامه‌ریزی زراعی به‌منظور حصول عملکرد بالا و کیفیت مطلوب به‌ویژه در گیاهان دارویی ارزیابی سیســتم‌های مختلف تغذیه گیاه اســت. با روش صحیح افزایش حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه می‌توان ضمن حفظ محیط‌زیســت، کاهش فرســایش و حفظ تنوع‌زیستی، کارآیی نهاده‌ها را افزایش داد. این پژوهش با هدف ارتقای عملکرد کمی و کیفی گیاه بادرنجبویه با مصرف کودهای زیستی نظیر قارچ میکوریزا، کود فسفاته زیستی و ورمی‌کمپوست مورد بررسی قرار گرفت.آزمایش در بهار و تابستان 1395 در مزرعه تحت پوشش سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان واقع در بخش خشک‌بیجار از توابع شهرستان رشت اجرا شد. در این تحقیق آزمایش به‌صورت فاکتوریل سه عاملی شامل قارچ میکوریزا (M) در دو سطح (عدم تلقیح = M1 و تلقیح = M2)، عامل کود فسفات زیستی (p ) در سه سطح (صفر =p 1، 50 = p 2 و 100 = p 3 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (V) در سه سطح (صفر =V1 ، 5= V2 و 10 =V3 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با هجده تیمار و در سه تکرار انجام شد. همچنین، یک کرت به‌عنوان شاهد کود شیمیایی (مصرف کود شیمیایی اوره 90 کیلوگرم در هکتار، سوپر‌فسفات‌تریپل 90 کیلوگرم در هکتار و سولفات‌پتاسیم 90 کیلوگرم در هکتار) در هر تکرار قرار داده شد و مقایسه آن با تیمارهای میکوریزا، کود فسفات زیستی و ورمی‌کمپوست نیز در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در نظرگرفته شد. بر اساس نتایج این آزمایش، بیشترین، عملکرد برگ، درصد اسانس، عملکرد زیستی، کلروفیل کل و کاروتنوئید در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی در تیمار 100 کیلوگرم در هکتار در کل صفات اندازه‌گیری شده بهترین نتیجه را داشت. همچنین، بهترین نتیجه در استفاده از 10 تن ورمی‌کمپوست در هکتار در عملکرد بیولوژیک (2/4808 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (13/0) و کلروفیل کل (54/1 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) به‌دست آمد. اثرات متقابل هم افزایی مثبت نیز روی برخی صفات مذکور مشاهده گردید که می‌توان به اثر متقابل بین تلقیح میکوریزا و فسفات زیستی بر عملکرد برگ، همچنین هم‌افزایی میکوریزا و ورمی‌کمپوست در شاخص عملکرد زیستی اشاره کرد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، تیمار تلقیح با میکوریزا، مصرف 100 کیلوگرم فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست درهکتار، می‌تواند شرایط مناسبی را جهت دستیابی به بیشترین عملکرد کمی (5290 کیلوگرم در هکتار) و کیفی (26/0 درصد اسانس) در گیاه بادرنجبویه در یک سیستم زراعی پایدار فراهم آورد.

بررسی اثر غلظت‌های مختلف کلرید کادمیوم بر تنش اکسیداتیو گیاه بادرنجبویه تحت شرایط درون شیشه‌ای

سیده راضیه نوربخش رضایی؛ لیلا شبانی؛ مجید رستمی؛ محمد عبدلی

دوره 42، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 509-522

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.24806.1567

چکیده

چکیدهبادرنجبویه(Melissa officinalis L.)گیاه دارویی متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. فلزات سنگین یکی از عوامل اصلی تنش غیر‌زیستی برای موجودات زنده می‌باشند.کادمیوم یکی از فلزات سنگین غیرضروری است که با تحریک ... بیشتر چکیدهبادرنجبویه(Melissa officinalis L.)گیاه دارویی متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. فلزات سنگین یکی از عوامل اصلی تنش غیر‌زیستی برای موجودات زنده می‌باشند.کادمیوم یکی از فلزات سنگین غیرضروری است که با تحریک سنتز رادیکال‌های آزاد اکسیژن در گیاه منجر به ایجاد تنش اکسیداتیو می‌گردد. این پژوهش در سال‌های 1396-1395 در دانشگاه شهرکرد انجام شد. در این مطالعه اثر غلظت‌های مختلف کلرید کادمیوم(صفر، 10، 20 و 40 میکرومولار)بر شاخص‌های بیوشیمیایی گیاه بادرنجبویهموردبررسی قرار گرفت. به این منظور از ساقه‌های گیاه بادرنجبویه که در شرایط استریل بر روی محیط کشت موراشیگ و اسکوگ (1/2 MS) تکثیر یافته بود استفاده شد. ساقه گیاهچه‌های دوماههدر محیط کشت مایع (1/2 MS) حاوی غلظت‌های مختلف کلرید کادمیوم کشت گردید.پس ازگذشت یک هفته، نمونه‌برداری از آن‌ها جهت انجام آزمایش‌ها صورت گرفت. بر اساس نتایج به‌دست‌ آمده در این مطالعه وزن ترساقه‌های کشت‌شده در غلظت‌های 10 و 20 میکرومولار کلرید کادمیوم نسبت به شاهد افزایش پیدا کرد. این فلز سنگین به‌طور معنی‌داری سبب کاهش مقدار کلروفیل a، b وکارتنوئیدها شد در حالیکه میزان کلروفیل کل تنها در غلظت 40 میکرومولار نسبت به شاهد کاهش پیدا کرد.همچنین کادمیوم به‌طور معنی‌داری سبب افزایش میزان پراکسید هیدروژن H2O2 در تمامی غلظت‌های تیمار شد. در بین آنزیم‌های آنتی اکسیدان مورد بررسی، کلرید کادمیوم موجب افزایش فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپر‌اکسیددیسموتاز شد. میزان مالون دی‌آلدئید در تمامی غلظت‌های تیمار افزایش پیدا کرد اما در غلظت 40 میکرومولار این افزایش نسبت به شاهد معنی‌دار نبود. کلریدکادمیوم موجب کاهش جذب مولیبدن و آهن شد. از طرفی باعث افزایش جذب منگنز و روی گردید. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که احتمالاً کلرید کادمیوم در ساقه‌های بادرنجبویه باعث تجمع ترکیباتی مثل پراکسید هیدروژن شد که به‌عنوان یک مولکول پیام‌رسان باعث القای دفاع آنتی‌اکسیدانی گردیده است.

اثر سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای با کودهای نیتروژنه و فسفره بر برخی صفات کمی و کیفی ریحان

مهدی عقیقی شاهوردی؛ مجید امینی دهقی؛ حجت عطایی سماق؛ بهنام ممیوند

دوره 41، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.22330.1479

چکیده

کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی می‌تواند عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی را ارتقاء بخشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورهای ... بیشتر کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی می‌تواند عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی را ارتقاء بخشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورهای آزمایش ترکیب کودی نیتروژنه و فسفره شامل،100 درصد شیمیایی براساس آزمون خاک، 100 درصد زیستی (برای نیتروژن، ازتوباکتر کروکوکوم و آزوسپیریلیوم لیپوفروم و برای فسفر، سدوموناس پوتیدا و سدوموناس فلورسنس) و سیستم تلفیق 50 درصد کود شیمیایی با کود زیستی بود. نتایج نشان داد که ترکیب‌های مختلف کود نیتروژنه و فسفره (شیمیایی و زیستی) و همچنین برهمکنش این دو، بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، عملکرد برگ و اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس، اثر معنی‌داری داشت. بیشترین تعداد برگ در بوته در تیمارهای کود نیتروژن 100 درصد شیمیایی در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفره و تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن به‌ترتیب با میانگین 72/54 و 44/54 برگ در بوته به‌دست آمد. برهمکنش سیستم‌های تغذیه‌ای نشان داد که بیشترین عملکرد برگ و عملکرد اسانس در سیستم تلفیقی کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن به‌ترتیب با میانگین 33/596 کیلوگرم در هکتار و 56/6 لیتر در هکتار بود. کمترین درصد و عملکرد اسانس در تیمار شاهد (عدم مصرف کود) مشاهده شد.استفاده سیستم تلفیقی کود نیتروژنه و فسفره باعث افزایش میانگین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس از قبیل لینالول، کارواکرول و اژنول نسبت به شاهد شد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی فسفره و نیتروژنه در ترکیب با 50 درصد کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی ریحان تأثیر مثبتی داشته و بجای مصرف مداوم کود شیمیایی می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه و فسفره گام برداشت.

ارزیابی مقدار تاکسول و 10-دِ استیل باکاتین III در برگ و کشت سوسپانسیون سلولی دو گونه سرخدار

حمید احدی؛ محمدحسین میرجلیلی؛ محسن فرزانه؛ حسن رضادوست

دوره 41، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 95-104

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.20838.1440

چکیده

در این تحقیق، مقدار تاکسول و 10-دِ ‌استیل باکاتین III در برگ‌های گونه سرخدار بومی ایران (Taxus baccata) و گونه اقیانوس آرام (T. brevifolia) و توانایی تولید آن‌ها در کشت سوسپانسیون سلولی این دو گونه مورد بررسی قرار گرفت. ... بیشتر در این تحقیق، مقدار تاکسول و 10-دِ ‌استیل باکاتین III در برگ‌های گونه سرخدار بومی ایران (Taxus baccata) و گونه اقیانوس آرام (T. brevifolia) و توانایی تولید آن‌ها در کشت سوسپانسیون سلولی این دو گونه مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در سال 1392 در پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهران اجرا گردید. القای کالوس با استفاده از ریزنمونه‌های میان‌گره ساقه‌های جوان در محیط کشت جامد صورت گرفت، سپس کشت سوسپانسیون سلولی بر روی همین محیط کشت حاوی تنظیم‌کننده‌های رشد نفتالن استیک اسید و بنزیل‌آمینوپورین به‌ترتیب با مقادیر 2 و 1/0 میلی‌گرم در لیتر ایجاد شد. 21 روز پس از کشت، وزن تر و خشک سلول محاسبه و مقدار تاکسول و 10-دِ‌ استیل ‌باکاتین III آن‌ها توسط دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که برگ‌های گونه های سرخدار بومی ایران و سرخدار اقیانوس آرام به‌ترتیب حاوی 45 و 27 میکروگرم تاکسول و 40 و 4 میکروگرم 10-دِ ‌استیل ‌باکاتین III در گرم وزن خشک نمونه بودند و کشت سوسپانسیون سلولی آن‌ها نیز به‌ترتیب مقدار540 و 20 میکروگرم در لیتر تاکسول و مقدار 1 و 110 میکروگرم در لیتر از 10-دِ ‌استیل ‌باکاتین III تولید کردند. بنابراین نتایج حاکی از برتری کشت سوسپانسیون سلولی سرخدار بومی ایران در تولید تاکسول بود که می‌تواند برای بهینه سازی تولید تجاری این ترکیب ضد سرطان در سیستم های بیوراکتور مورد استفاره قرار گیرد.

اثر اسانس‌های گیاهی مرزه، آویشن، لیموترش و 8- هیدروکسی‌کینولین‌سیترات بر عمرگلجایی گل بریدنی سوسن دورگه (Longiflorum × Asiatic hybrids) رقم ’سبدازل‘ تحت شرایط انبارداری خشک و مرطوب

نجمه فرهودی؛ محمدرضا صالحی سلمی؛ فتانه یاری؛ احسان شهبازی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 41-54

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.19898.1414

چکیده

سوسن یکی از مهم‌ترین گل‌های بریدنی تجاری می‌باشد و به ‌علت انسداد آوندی عمرگلجایی کوتاهی دارد. از طرفی استفاده از مواد شیمیایی جهت افزایش عمر پس از برداشت، اثرات منفی بر محیط‌زیست و سلامتی انسان در ... بیشتر سوسن یکی از مهم‌ترین گل‌های بریدنی تجاری می‌باشد و به ‌علت انسداد آوندی عمرگلجایی کوتاهی دارد. از طرفی استفاده از مواد شیمیایی جهت افزایش عمر پس از برداشت، اثرات منفی بر محیط‌زیست و سلامتی انسان در بر دارد. در این پژوهش فعالیت ضدقارچی اسانس‌های 3 گیاه مرزه، لیموترش و آویشن به ‌منظور جایگزینی مواد شیمیایی مورداستفاده در محلول گلجایی بررسی شدند. با روش تقطیر با آب اسانس استخراج و توسط دستگاه GC–MS ترکیبات آن شناسایی گردید. لیمونین ترکیب اصلی اسانس لیموترش و کارواکرول ترکیب اصلی اسانس‌های آویشن و مرزه بود. این پژوهش به بررسی اثر اسانس‌های گیاهی مرزه، آویشن، لیموترش و 8- هیدروکسی‌کینولین‌سیترات (250 میلی‌گرم در لیتر) همراه با ساکارز 3 درصد بر عمرگلجایی سوسن پرداخت. در تیمار کنترل از ساکارز 3 درصد استفاده شد. بدین منظور گل‌های شاخه بریده به‌مدت 12 ساعت در محلول گلجایی قرارگرفته و سپس به‌صورت خشک و یا مرطوب (در آب‌مقطر) بسته‌بندی‌شده و در دمای 8 درجه سانتی‌گراد به‌مدت 15 روز قرار گرفتند. در ادامه به‌مدت 10 روز در دمای اتاق نگهداری شدند و پس از آن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده از اسانس‌ها و 8- هیدروکسی‌کینولین‌سیترات نسبت به تیمار شاهد سبب بهبود ویژگی‌های مثبت و عمرگلجایی گردید. گرچه در بین تیمارها، 8- هیدروکسی‌کینولین‌سیترات و اسانس آویشن سبب حفظ بیشتر تعادل آبی گل شاخه بریده گردیدند و علاوه‌براین سبب جلوگیری از تجزیه کلروفیل، آنتوسیانین، فنول و کربوهیدرات‌ها شدند. همچنین این دو تیمار سبب حفظ بیشتر پروتئین کل و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی شدند. لذا می‌توان گفت که اسانس آویشن می‌تواند جایگزین مناسبی برای ماده شیمیایی 8- هیدروکسی‌کینولین‌سیترات در محلول نگهداری گل‌ها باشد.

بررسی تنوع صفات مرفولوژیکی و عملکردی برخی کلون‌های مرزه رشینگری در شرایط اقلیمی دزفول

قاسم اقلیما؛ جواد هادیان؛ علیرضا مطلبی آذر

دوره 40، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 41-52

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.13442

چکیده

چکیده گیاه مرزه رشینگری متعلق به خانواده نعناعیان یکی از گونه‌های مرزه انحصاری ایران است که به دلیل داشتن کارواکرول در صنایع دارویی استفاده آن رو به گسترش می‌باشد. پس از غربالگری اولیه جمعیت‌های این ... بیشتر چکیده گیاه مرزه رشینگری متعلق به خانواده نعناعیان یکی از گونه‌های مرزه انحصاری ایران است که به دلیل داشتن کارواکرول در صنایع دارویی استفاده آن رو به گسترش می‌باشد. پس از غربالگری اولیه جمعیت‌های این گیاه، 58 ژنوتیپ که سازگاری مناسبی به شرایط مزرعه داشتند انتخاب و کلون گردیدند. به‌ منظور بررسی صفات مرفولوژیکی و عملکردی این کلون‌ها در شرایط اقلیمی دزفول، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. صفات مرفولوژیکی و عملکرد ی کلون‌ها در سال دوم کشت و در مرحله گلدهی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در بین 58 کلون از نظر تمامی صفات در سطح یک درصد اختلاف معنی‌داری وجود دارد. صفات ارتفاع بوته بین 83/27 تا 50/71 سانتی‌متر، وزن تر بوته بین 26/20 تا 71/289 گرم در بوته، وزن خشک گل و برگ بین 05/4 تا 83/62 گرم در بوته و عملکرد اسانس بین 07/0 تا 54/1 گرم در بوته در بین کلون‌ها متنوع بود. همبستگی مثبت معنی‌دار بین صفت وزن برگ و گل با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و فرعی، عرض برگ، سطح مقطع بوته، وزن تر گیاه، وزن خشک گیاه و عملکرد اسانس مشاهده شد. براساس نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، 58 کلون مرزه رشینگری در دو گروه اصلی قرار گرفتند. تجزیه به عامل‌ها نشان داد که سه عامل اول توانستند 62/70 درصد از کل واریانس را توجیه نمایند. کلون‌های Z28، Z19، K48، E7، H82، F14، G48 از نظر صفات وزن برگ و گل خشک و عملکرد اسانس در بین کلون‌ها، برتر بودند و برای کشت تجاری در منطقه دزفول توصیه می شوند.

بررسی کمیت و کیفیت اسانس اندام‌های مختلف برازمبل (Perovskia abrotanoides)در رویشگاه طبیعی استان خراسان شمالی

سیدحسین پورحسینی؛ محمدحسین میرجلیلی؛ صمد نژاد ابراهیمی؛ علی سنبلی

دوره 40، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 53-62

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.13446

چکیده

برازَمبل (Perovskia abrotanoides Karel.)، یکی از گیاهان دارویی با ارزش و کمتر شناخته‌شده ایران است؛ که اغلب به‌صورت خودرو در حاشیه جاده‌های کوهستانی با اقلیم سرد و خشک می‌روید. در طب سنتی از این گیاه برای درمان دردهای ... بیشتر برازَمبل (Perovskia abrotanoides Karel.)، یکی از گیاهان دارویی با ارزش و کمتر شناخته‌شده ایران است؛ که اغلب به‌صورت خودرو در حاشیه جاده‌های کوهستانی با اقلیم سرد و خشک می‌روید. در طب سنتی از این گیاه برای درمان دردهای روماتیسمی، بیماری سالک، اثرات ضد‌درد، خنک‌کننده، و ضدالتهاب، استفاده می‌شود. در مطالعه حاضر، اندام‌های مختلف (برگ، گل و ساقه) برازمبل از رویشگاه طبیعی چمن بید (استان خراسان شمالی) برداشت و پس از اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر، توسط دستگاه گازکروماتوگرافی و گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی، از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبات اسانس بررسی شدند. میانگین محتوای اسانس اندام‌های مختلف به‌ترتیب 0/1، 3/2 و 7/0 درصد (وزنی به وزنی) برای برگ، گل و ساقه به‌دست آمد. در مجموع 39، 32 و 35 ترکیب که 4/99، 8/99 و 7/98 درصد از کل ترکیب‌های اسانس برگ، گل و ساقه بودند، شناسایی شد. آلفابیسابلول (29–6/2 درصد)، 1و 8 سینئول (5/16–4/11 درصد)، کامفور (21–1/10 درصد)، آلفاپینن (2/16–9/1 درصد) و دلتا3کارن (3/11 – 4/7 درصد)، از ترکیب‌های عمده اسانس بودند. اسانس برگ غنی از سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژنه و اسانس گل و ساقه غنی از مونوترپن‌های اکسیژنه بودند. گل برازمبل، پتانسیل تولید اسانس بالاتری نسبت به سایر اندام‌ها داشت. محتوای آلفابیسابلول برگ، 11 برابر محتوای آن در دیگر اندام‌ها بود.کامفور و 1و 8 سینئول، ترکیب‌های غالب اسانس در گل و ساقه بودند. در مجموع، از تنوع ترکیب‌های اسانس اندام‌های گیاه، جهت پیشبرد اهداف اصلاحی به‌نژادگران در صنایع دارویی، آرایشی-بهداشتی و غذایی، می‌توان استفاده نمود.

تأثیر کاربرد برخی کود‌های آلی و شیمیایی بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.)

سودابه مفاخری

دوره 40، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 27-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.19128.1378

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار؛ کاربرد عصاره جلبک دریایی (محلول‌پاشی با غلظت ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار؛ کاربرد عصاره جلبک دریایی (محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌گرم در لیتر)، هیومیک‌اسید (محلول در آب آبیاری با غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر)‌، کود شیمیایی پرمصرف (نیتروژن، فسفر و پتاس به‌ترتیب به مقدار 08/0‌، 06/0 و 1/0 گرم در کیلوگرم خاک گلدان) و شاهد (بدون استفاده از کود) و 7 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در سال 1395 انجام گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین ارتفاع بوته (93/24 سانتی‌متر)، بیشترین وزن تر بوته (66/14 گرم)، بیشترین وزن خشک بوته (73/9 گرم)، بیشترین تعداد نیام در بوته (12/12 عدد) و بالاترین وزن هزار دانه (22/10 گرم)، در حضور کاربرد عصاره جلبک حاصل گردید. در رابطه با صفت تعداد بذر در نیام، تیمارهای عصاره جلبک، هیومیک اسید و کود شیمیایی به لحاظ آماری در یک سطح قرار گرفته و تفاوت معنی‌داری بین آن‌ها مشاهده نشد. هم‌چنین تیمار عصاره جلبک، بیشترین مقدار کلروفیل کل (98/1 میلی‌گرم در گرم برگ تازه)، بالاترین مقدار کلروفیل‌های a و b (به‌ترتیب 3/1 و 68/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه)،‌ بیشترین مقدار اسکوربیک اسید (4/0 میلی‌گرم در 100 گرم برگ تازه)، بالاترین مقدار کارتنوئید (27/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) و بیشترین درصد اسانس (97/0 درصد) را باعث گردید. به لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری بین درصد اسانس تحت تأثیر رژیم‌های کودی مختلف دیده نشد و هر سه کود عصاره جلبک، هیومیک اسید و کود شیمیایی سبب افزایش مقدار اسانس در مقایسه با تیمار شاهد شدند. مصرف هیومیک اسید نیز تأثیر معنی‌داری بر افزایش کلروفیل a و اسید اسکوربیک نشان داد.

بررسی تأثیر کمپوست زباله شهری و وزن بنه بر صفات کیفی و میزان متابولیت‌های ثانویه زعفران (Crocus sativus L.)

زهره قلی زاده؛ محمد حسین امینی فرد؛ محمد حسن سیاری

دوره 40، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 53-64

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.18117.1351

چکیده

به‌منظور ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کمپوست زباله شهری و وزن بنه بر صفات کیفی و متابولیت‌های ثانویه زعفران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1394 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های ... بیشتر به‌منظور ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کمپوست زباله شهری و وزن بنه بر صفات کیفی و متابولیت‌های ثانویه زعفران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1394 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کمپوست زباله شهری در چهار سطح (صفر، 5، 10 و 20 تن در هکتار) و وزن بنه در سه سطح (4-1/0، 8-1/4 و 12-1/8 گرم) در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل: فعالیت آنتی‌اکسیدانتی، فنول کل و آنتوسیانین گلبرگ و کروسین، پیکروکروسین و سافرانال کلاله بود. بر اساس نتایج آزمایش، بالاترین میزان فنول کل و فعالیت آنتی‌اکسیدانتی (به‌ترتیب، 0789/10 میلی‌گرم در صد گرم وزن خشک و 06/65 درصد) از تیمار 20 تن در هکتار کمپوست زباله شهری و پایین‌ترین آن‌ها (به‌ترتیب، 0785 /10 میلی‌گرم در صد گرم وزن خشک و 58/62 درصد) در تیمار شاهد مشاهده شد. هم‌چنین، نتایج نشان داد که با افزایش سطوح کمپوست زباله شهری میزان مواد مؤثره زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. وزن بنه هم بر فعالیت آنتی‌اکسیدانتی گلبرگ و مواد مؤثره زعفران تأثیر معنی‌داری داشت، به‌طوری‌که با افزایش وزن بنه، این صفات هم افزایش یافت. هم‌چنین اثر برهمکنش کمپوست زباله شهری و وزن بنه بر مواد مؤثره زعفران مثبت و معنی‌دار گردید. نتایج این تحقیق بیانگر اثرات سودمند کاربرد کمپوست زباله شهری (در سطوح کم و متوسط) و بنه‌های مادری (متوسط و بزرگ) بر بهبود صفات بیوشیمیایی و مواد مؤثره زعفران بود.

بررسی اثر غلظت‌های متفاوت سدیم نیتروپروساید در تخفیف صدمات اکسایشی ناشی از تنش آبی حاصل از پلی‌اتیلن‌گلایکول در گیاه دارویی پونه‌سا بی‌کرک در شرایط درون شیشه‌ای

رسول نریمانی؛ محمد مقدم؛ دانیال شکوهی

دوره 40، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 77-88

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.19097.1375

چکیده

امروزه کاربرد سدیم نیتروپروساید به‌عنوان آنتی‌اکسیدان و تنظیم‌کننده رشد گیاهی به‌منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش‌های مختلف مطرح می‌باشد. جهت بررسی این موضوع آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب ... بیشتر امروزه کاربرد سدیم نیتروپروساید به‌عنوان آنتی‌اکسیدان و تنظیم‌کننده رشد گیاهی به‌منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش‌های مختلف مطرح می‌باشد. جهت بررسی این موضوع آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی در 5 تکرار در شرایط درون شیشه‌ای در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاکتور اول تنش آبی حاصل از پلی‌اتیلن‌گلایکول (PEG-6000) در سه سطح (صفر، 5/0 و 1 درصد) و فاکتور دوم غلظت‌های مختلف سدیم نیتروپروساید (صفر، 25، 50 و 100 میکرومولار) در محیط پایه MS بود. جهت تهیه ریز نمونه، بذور پونه‌سا بی‌کرک پس از ضدعفونی در محیط پایه MS کشت شدند. ریز نمونه‌ها پس از رشد تحت تأثیر پلی‌اتیلن‌گلایکول و غلظت‌های مختلف سدیم نیتروپروساید موجود در محیط پایه MS قرار گرفتند. بعد از دو هفته میزان رشد، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فنل کل و نشت یونی در نمونه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. تنش آبی، صفات مربوط به رشد ریز نمونه‌ها شامل؛ ارتفاع گیاهچه، فاصله میانگره، وزن‌ تر گیاهچه، تعداد گره و تعداد شاخه در هر گیاهچه را کاهش داد. کاربرد غلظت 25 میکرومولار سدیم نیتروپروساید تأثیر بسزایی در بهبود این صفات داشت، به‌طوری‌که بیشترین مقادیر صفات فوق مربوط به تیمار عدم تنش آبی و کاربرد این غلظت سدیم نیتروپروساید بود. هم‌چنین بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی (15/85 درصد)، میزان فنل‌کل (15/5 میلی‌گرم بر گرم وزن تر) و نشت یونی (92/74 درصد) در تنش آبی حاصل از یک درصد پلی‌اتیلن‌گلایکول و عدم کاربرد تخفیف‌دهنده سدیم نیتروپروساید حاصل شد. با کاربرد سدیم نیتروپروساید این صفات بیوشیمیایی کاهش یافتند. نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد سدیم نیتروپروساید با غلظت مناسب، می‌تواند در کاهش اثرات سوء تنش آبی در گیاه پونه‌سا بی‌کرک مفید باشد.

بررسی اثر تراکم بوته، تلقیح بذر با باکتری و روش‌های مختلف کوددهی نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum vulgare Mill)

محمدرضا دلفیه؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ روزبه فرهودی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 111-121

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12436

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های مختلف تغذیه نیتروژن اعم از شیمیایی، آلی و زیستی و هم‌چنین تراکم‌های مختلف بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های مختلف تغذیه نیتروژن اعم از شیمیایی، آلی و زیستی و هم‌چنین تراکم‌های مختلف بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393-1392 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر به انجام رسید. در کرت‌های اصلی، تیمارهای مختلف نیتروژن شامل N1 پخش یکنواخت کود اوره نیمی در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه ‌روی، N2 نیمی از کود اوره در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه‌ روی به‌صورت محلول‌پاشی، N3 کود گاوی، N4 تلقیح بذر با باکتری‌های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم،50N5 درصد نیتروژن از کود گاوی + 50 درصد از منبع اوره،50N6 درصد نیتروژن از کود گاوی + تلقیح بذر با باکتری‌های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم قرار گرفتند. در کرت‌های فرعی تراکم رازیانه شامل60FD1 بوته در مترمربع،80FD2 بوته در مترمربع و100FD3 بوته در مترمربع اعمال گردید. بر اساس نتایج حاصله، استفاده از تیمار تلفیقی 1 که شامل کودگاوی و کود شیمیایی نیتروژنه با نسبت 50 :50 بود در کنار به‌کارگیری تراکم 100 بوته در مترمربع، توانست عملکرد دانه معادل 94/575 گرم در مترمربع و اسانسی به میزان 3/375 درصد تولید نماید. این ترکیب تیماری علاوه بر حصول کمیت و کیفیت مطلوب در این آزمایش، سازگاری بیشتری نیز با محیط‌زیست دارد.

بررسی ترکیبات اسانس پونه (.Mentha longifolia L) منبع غنی از پولگون در پنج رویشگاه استان فارس

پیمان آذرکیش؛ محمد مقدم؛ جمیل واعظی؛ عبدالله قاسمی‌پیربلوطی؛ غلامحسین داوری‌نژاد

دوره 39، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 87-100

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12435

چکیده

پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris)گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می‌باشد. اینگیاهبه‌صورت سنتیبه‌عنوان محرک، مقوی، ضداسپاسم، ضدنفخ، منقبض‌کننده کیسه صفرا، آرام‌بخش و مطبوع درایرانمصرف ... بیشتر پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris)گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می‌باشد. اینگیاهبه‌صورت سنتیبه‌عنوان محرک، مقوی، ضداسپاسم، ضدنفخ، منقبض‌کننده کیسه صفرا، آرام‌بخش و مطبوع درایرانمصرف می‌شود.هدفازاینمطالعهبررسی میزان واجزایتشکیل‌دهندهاسانس پیکررویشی پونه در پنج رویشگاه آن در استان فارس بود.پیکررویشی پونه‌ها در مرحله گلدهی کامل از رویشگاه طبیعی آن‌ها جمع‌آوری و در سایه خشک شدند. نمونه‌های خشک شده به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شدند. اجزای تشکیل‌دهنده اسانس‌ها با استفاده از دستگاه GC و GC/MS شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین بازده اسانس به‌ترتیب از اکوتیپ‌های مرودشت (5/5 درصد) و لارستان (1/17 درصد) بدست آمد. در مجموع به‌ترتیب 33، 32، 26، 27 و 28 ترکیب در اسانس اکوتیپ‌های سپیدان، آبشار مارگون، جهرم، لارستان و مرودشتشناسایی شد. به‌طورکلی منوترپن‌های اکسیژنه فراوان‌ترین دسته ترکیبات موجود در اسانس اکوتیپ‌های مورد مطالعه بود. ترکیبات عمده اسانس اکوتیپ‌ها شامل پولگون (25/36 – 53/44 درصد)، پیپریتنون (4/93 - 43/9 درصد)، 1 و 8 سینئول (1/1 - 13/33 درصد)، پیپریتنون اکسید (1/06 - 19/33 درصد) و منتون (0/98 - 10/28 درصد) بودند. با توجه به ارزش دارویی پولگون، در این تحقیق اسانس گیاه فوق دارای درصد بالایی از این ترکیب بود و می‌توان نتیجه گرفت که پونه استان فارس منبع غنی از پولگون می‌باشد. بهترین اکوتیپ‌ها برای حصول بیشترین میزان اسانس و پولگون به ترتیب اکوتیپ‌های مرودشت وآبشار مارگون می‌باشند.

افزایش بیان ژن‌های چاویکول O-متیل ترنسفراز و سینامات 4-هیدروکسیلاز تحت تأثیر متیل جاسمونات در گیاه دارویی ریحان (.Ocimum basilicum L)

لیلا حسنی؛ بابک عبدالهی مندولکانی؛ رضا درویش زاده؛ عباس حسنی

دوره 39، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 101-112

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.11961

چکیده

اسانس ریحان سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی بوده و آنزیم چاویکول O-متیل ترنسفراز (CVOMT) و سینامات 4-هیدروکسیلاز (C4H) از آنزیم‌های مؤثر در تولید این ترکیبات می‌باشد. به‌منظور بررسی تاثیر متیل جاسمونات ... بیشتر اسانس ریحان سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی بوده و آنزیم چاویکول O-متیل ترنسفراز (CVOMT) و سینامات 4-هیدروکسیلاز (C4H) از آنزیم‌های مؤثر در تولید این ترکیبات می‌باشد. به‌منظور بررسی تاثیر متیل جاسمونات به‌عنوان محرک بر میزان بیان ژن‌های کد‌کننده این دو آنزیم، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. محلول‌پاشی متیل جاسمونات با سه غلظت صفر، 0/1 و 0/5 میلی مولار در مرحله گلدهی کامل بر روی برگ‌های گیاهان سالم انجام گرفت. نمونه‌های برگی صفر، 24، 48 و 72 ساعت پس از محلول‌پاشی برداشت و میزان بیان نسبی ژن‌ها با Real time PCR بررسی شد. تجزیه واریانس داده‌ها با در نظر گرفتن غلظت متیل جاسمونات به‌عنوان عامل اصلی و زمان به‌عنوان عامل فرعی به‌صورت طرح اسپیلیت پلات در زمان انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده‌ها، بیشترین میزان بیان نسبی ژن CVOMT در غلظت 0/5 میلی مولار و زمان 48 ساعت بعد از محلول‌پاشی حاصل شد (p≤0.01). اثر غلظتهای مختلف متیل جاسمونات و زمان بعد از محلول‌پاشی بر میزان بیان نسبی ژن C4H معنی‌دار بود (p≤0.05). بیشترین میزان بیان نسبی این ژن در غلظت 0/1 میلی مولار بود. هم‌چنین میزان بیان نسبی این ژن 48 ساعت بعد از محلول‌پاشی به بیشترین مقدار رسید. هر دو غلظت متیل جاسمونات باعث افزایش معنی‌دار بیان ژن‌های کدکننده دو آنزیم مذکور شد که احتمالاً می‌تواند منجر به افزایش تولید ترکیبات فنیل پروپانوئیدی مانند چاویکول و متیل چاویکول در ریحان شود.

اثر دور آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی دو گونه دارویی مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad) و مرزه رشینگری (S. Rechingeri jamzad) در منطقه غرب لرستان

احمد نوش‌کام؛ ناصر مجنون حسینی؛ جواد هادیان؛ محمدرضا جهان‌سوز؛ کاظم خاوازی؛ علی‌نظر صالح‌نیا؛ سمیرا هدایت‌پور

دوره 39، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 11-20

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12039

چکیده

به‌منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی دو گونه مرزه خوزستانی و رشینگری در دورهای مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه غرب لرستان(کشکان) ... بیشتر به‌منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی دو گونه مرزه خوزستانی و رشینگری در دورهای مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در منطقه غرب لرستان(کشکان) درسال زراعی 92-1391 انجام شد. تیمارهای فواصل آبیاری(15 روزیک‌بار، 30 روزیک‌بار و دیم) در کرت‌های اصلی و گونه مرزه (خوزستانی و رشینگری) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل وزن برگ و سرشاخه گلدار، بازده و عملکرد اسانس، ترکیبات اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دور آبیاری بر همه صفات اندازه‌گیری شده به جزء ترکیبات اسانس معنی‌دار بوده و اثر گونه تنها بر بازده و عملکرد اسانس مرزه معنی‌دار شد. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که در هر دو گونه مرزه، با افزایش فواصل آبیاری و کشت دیم، وزن برگ و سرشاخه گلدار، بازده و عملکرد اسانس، شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته به ترتیب به میزان 73، 23، 78، 80 و 33 درصد در مقایسه با شاهد (آبیاری 15 روز) کاهش نشان دادند. در بین گونه‌ها نیز گونه رشینگری ازلحاظ بازده اسانس (7/3 درصد) و عملکرد اسانس (26/100کیلوگرم در هکتار) بر گونه خوزستانی با بازده اسانس (03/2) و عملکرد اسانس (25/62 کیلوگرم در هکتار) برتر بود.

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

موضوعات = H: گیاهان دارویی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده