شیما امیردهی؛ حسین صادقی؛ Vahid Akbarpoor
چکیده
ﺗﻨﺶ ﺳﺮﻣﺎ یکی از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ رشد و نمو ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ زراعی است. یخ‌زدگی یا کاهش دمای هوا به زیر نقطه انجماد، پدیده‌ای است که در برخی مناطق معتدله در فصل سرد ...
بیشتر
ﺗﻨﺶ ﺳﺮﻣﺎ یکی از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ رشد و نمو ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ زراعی است. یخ‌زدگی یا کاهش دمای هوا به زیر نقطه انجماد، پدیده‌ای است که در برخی مناطق معتدله در فصل سرد سبب ایجاد خسارت و آسیب به اندام‌های گیاهی و محصولات کشاورزی می‌شود. آﺳﻴﺐهای ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺪﻳﺪه ﻳﺦزدﮔﻲ در دﻣﺎﻫﺎی کمتر از 7- درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد در زﻳﺘﻮن رخ ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻲشود. روش‌های متعددی برای افزایش مقاومت گیاهان به تنش یخ‌زدگی وجود دارد. محلول‌پاشی با ترکیبات زیستی و غیرزیستی که بتوانند پیش از وقوع تنش سرمایی درختان را محافظت نمایند، برای مداخله‌های فوری ترجیح داده می‌شوند. این آزمایش در پاییز و زمستان 1397 و بهار 1398 در سردخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر روی نهال‌های گلدانی زیتون ارقام آمیگدال، کنسروالیا و محرم انجام شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. دمای اعمال شده 10- درجه سانتی‌گراد بود. تیمارهای محلول‌پاشی شامل باسیلوس سوبتیلیس، ساکارز، اتانول و سیلیکات پتاسیم بود. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که اثرات متقابل محلول‌پاشی و رقم بر تمامی صفات اندازه‌گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. بیشترین میزان نشت الکترولیت در تیمار سیلیکات پتاسیم در رقم کنسروالیا (93/75 درصد) مشاهده گردید و بعد از آن در تیمار اتانول در رقم کنسروالیا بود (54/74 درصد). در حالی که کمترین درصد نشت الکترولیت در رقم آمیگدال به ترتیب در تیمارهای سیلیکات پتاسیم (92/28 درصد) و اتانول (39/32 درصد) مشاهده گردید. بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار ساکارز در رقم کنسروالیا (41/7 میلی‌گرم در گرم وزن تر) مشاهده گردید. کمترین درصد کلروفیل کل در رقم آمیگدال به ترتیب در تیمارهای شاهد (42/1 میلی‌گرم در گرم وزن تر) و باکتری با غلظت 001/0 (6/1 میلی‌گرم در گرم وزن تر) مشاهده گردید. بیشترین میزان غلظت پرولین در تیمار اتانول در رقم محرم (062/0 میلی‌گرم در گرم وزن تر) مشاهده گردید. کمترین غلظت پرولین در تیمار شاهد (015/0 میلی‌گرم در گرم وزن تر) و باکتری با غلظت 002/0 (022/0 میلی‌گرم در گرم وزن تر) در رقم محرم و تیمار اتانول (022/0 میلی‌گرم در گرم وزن تر) در رقم کنسروالیا مشاهده گردید. بیشترین میزان قندهای کل محلول در تیمار ساکارز (66/300 میکروگرم بر گرم وزن تر) در نهال‌های رقم محرم مشاهده شد. کمترین میزان قندهای کل محلول در تیمار شاهد رقم آمیگدال (67/181 میکروگرم بر گرم وزن تر) مشاهده شد. بیشترین درصد ریزش برگ در رقم کنسروالیا (100 درصد) ضمن استفاده از تیمارهای ساکارز، اتانول، سیلیکات پتاسیم و باکتری با غلظت 001/0 و کمترین درصد ریزش برگ در رقم آمیگدال (82/12 درصد) در اثر کاربرد اتانول مشاهده شد. بیشترین درصد خشکیدگی سرشاخه در نهال‌های رقم آمیگدال (100 درصد) در نتیجه استفاده از باکتری با غلظت 002/0 و در رقم کنسروالیا در نتیجه کاربرد ساکارز، اتانول، سیلیکات پتاسیم، باکتری با غلظت 001/0 با خشکیدگی صددرصد سرشاخه‌ها مشاهده شد که تفاوتی با تیمار شاهد (100 درصد) نداشت. تیمارهای آزمایشی در این پژوهش اثرات یکسانی در ارقام زیتون و حفظ نهال‌ها نداشته است. به‌گونه‌ای که کاربرد باکتری ضدیخ در رقم محرم سبب کاهش ریزش برگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها شد اما در نهال‌های ارقام کنسروالیا و آمیگدال تأثیر منفی داشت. در مقابل کاربرد ترکیبات ساکارز، اتانول و سیلیکات پتاسیم در رقم آمیگدال درصد ریزش برگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها را کاهش داد و در ارقام محرم و کنسروالیا تأثیری بر کاهش درصد ریزش برگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها نداشت. در مجموع محلول‌پاشی ارقام زیتون در شرایط تنش سرمایی نتایج مشابهی نداشت و بسته به نوع رقم پاسخ‌های متفاوتی به همراه داشت.
