اکبر علی وردی؛ سمیرا کرمی
چکیده
گوار با برخی از سویههای باکتری برادی ریزوبیوم رابطه همزیستی ضعیفی تشکیل میدهد. بنابراین، دستیابی به یک همزیستی قویتر در گوار حائز اهمیت است. در گیاهان لگوم که گوار شامل آنها نمیشود نشان ...
بیشتر
گوار با برخی از سویههای باکتری برادی ریزوبیوم رابطه همزیستی ضعیفی تشکیل میدهد. بنابراین، دستیابی به یک همزیستی قویتر در گوار حائز اهمیت است. در گیاهان لگوم که گوار شامل آنها نمیشود نشان داده شده است که همزیستی گیاهان لگوم با ریزوبیوم با کاربرد سیلیکاتها در خاک به واسطه جذب سیلیس بهبود مییابد و موجب بهبود عملکرد میشود. از آنجایی که تولید سیلیکاتها در صنعت پُرهزینه است، اخیراً، تمرکز مطالعات به توانایی باکتریهای حلکننده سیلیکات در خاک معطوف است. در برخی گیاهان زراعی، تلقیح خاک با باکتری حلکننده سیلیکاتها موجب حل شدن سیلیکاتهای موجود در خاک شده و جذب بهتر سیلیس و حتی دیگر عناصر غذایی، را به دنبال داشته است. در پژوهش حاضر تاثیرپذیری همزیستی گیاه گوار با ریزوبیوم از کاربرد خاکی انواع سیلیکاتها (سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم) و تلقیح خاک با باکتری حلکننده سیلیکات را مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش به صورت گلدانی در محوطه دانشگاه بوعلی سینا در 1401 به صورت فاکتوریل دو عاملی (2×5) بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 10 تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل نوع سیلیکات در پنج سطح شامل شاهد، سیلیکات سدیم، سیلیکات پتاسیم، سیلیکات کلسیم و سیلیکات منیزیم بود. سیلیکاتها به میزان 100 میلیگرم در هر کیلوگرم خاک بکار رفتند. عامل دوم شامل تلقیح خاک با مایه تجاری باکتری حلکننده سیلیکات در دو سطح صفر و 10 میلیلیتر در هر کیلوگرم خاک بود. شصت روز پس از کاشت، گیاهان نیمی از تکرارهای آزمایش برای اندازهگیری وزن خشک اندام هوایی و ریشه، تعداد و وزن خشک گره، محتوی نیتروژن اندام هوایی و ریشه و محتوی سیلیس اندام هوایی برداشت شدند. هنگامی که 80 درصد غلافها قهوهای شدند، گیاهان نیمه دیگر از تکرارهای آزمایش برای اندازهگیری وزن 100 دانه، عملکرد دانه در بوته و محتوای صمغ دانه برداشت شدند. نتایج نشان داد که بجز محتوای صمغ بذر، سایر صفات تحت تاثیر اثر اصلی و متقابل بین عوامل مورد بررسی قرار گرفتند. تحت شرایط عدم کاربرد سیلیکاتها، وزن خشک ریشه و وزن 100 دانه گوار تحت تاثیر تلقیح خاک با باکتری حلکننده سیلیکات قرار نگرفت. تلقیح خاک با باکتری حلکننده سیلیکات تحت شرایط عدم کاربرد سیلیکاتها موجب افزایش تعداد گره (34 درصد)، وزن خشک گره (75 درصد)، وزن خشک اندام هوایی (42 درصد)، محتوای سیلیس (16 درصد)، محتوای نیتروژن اندام هوایی (15 درصد)، محتوای نیتروژن ریشه (41 درصد) و عملکرد دانه در بوته (25 درصد) شد. تحت شرایط عدم تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات، کاربرد تمامی انواع سیلیکاتها به طور معنیدار و به میزان برابر از نظر آماری محتوای سیلیس اندام هوایی گوار را افزایش داد. همچنین، با کاربرد توام هر کدام از سیلیکاتها و تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات محتوای سیلیس اندام هوایی گوار به میزان بیشتری در مقایسه با کاربرد به تنهایی آنها افزایش پیدا کرد. بیشترین محتوی سیلیس (1/550 میلیگرم در کیلوگرم ماده خشک) در تیمار کاربرد سیلیکات پتاسیم توام با تلقیح خاک با باکتری حل کننده سیلیکات مشاهده شد. وجود اثر همافزایی کاربرد سیلیکاتها و باکتری حلکننده آنها بر ویژگیهای مورد بررسی در گوار مشاهده شد که میتوان باعث کاربرد موثرتر سیلیکاتها در مزارع گردد. اگرچه کاربرد سیلیکاتها و باکتری حلکننده آنها بر محتوای صمغ بذر گوار تأثیری نداشت، ولی برآیند افزایش عملکرد دانه در بوته افزایش تولید صمغ در هر بوته است.
