جلیل شفق کلوانق؛ محمدباقر تاج خلیلی؛ احمد بایبوردی؛ مینا امانی
چکیده
مقدمه: بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی ...
بیشتر
مقدمه: بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی بر میزان تولید اسانس بیفزاید. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثرات محلولپاشی سلنیوم و سلسیوم و خاک مصرف زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و درصد و عملکرد اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Miller.) انجام شد.
مواد و روشها: این آزمایش بهصورت اسپلیت اسپلیت پلات (دوبار خرد شده) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خسروشهر در سال زراعی 1399 اجرا گردید. فاکتور اول شامل محلولپاشی سلسیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) و فاکتور دوم محلولپاشی سلنیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) بهترتیب در کرتهای اصلی و فرعی و فاکتور سوم شامل کاربرد زئولیت (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) در کرتهای فرعی فرعی قرار داده شدند. در مرحله رسیدگی کامل، 50 بوته از یک مترمربع هر کرت برداشت گردید و ماده خشک کل بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس اندازهگیری شدند.
نتایج: نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر سلنیوم بر تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و بوته معنیدار بوده است. تعداد دانه در چتر و بوته بهترتیب تحت تأثیر سلسیوم و زئولیت قرار گرفتند. اثرات اصلی این تیمارها روی صفات عملکرد دانه، ماده خشک کل و عملکرد اسانس معنیدار گردید. عملکرد دانه با کاربرد این تیمارها افزایش یافت که نتیجه آن افزایش عملکرد اسانس رازیانه در واحد سطح بود. براساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادهها، کاربرد هر سه ترکیب زئولیت، سلسیوم و سلنیوم افزایش معنیداری را در عملکرد اسانس رازیانه باعث شد و این صفت را بهترتیب بهمیزان 24، 1/23 و 5/22 درصد افزایش داد. سلسیوم و سلنیوم با افزایش عملکرد دانه تولیدی، عملکرد اسانس را افزایش داد. علاوه بر آن زئولیت از طریق تعداد دانه، بر عملکرد دانه اثر مثبت داشت، درحالیکه سلسیوم و سلنیوم، هر دو ویژگی اجزای عملکرد شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه را افزایش داد.
نتیجهگیری: در این بررسی افزایش محصول اسانس تحت تأثیر کاربرد زئولیت، مربوط به افزایش درصد اسانس بود، درحالیکه سلسیوم و سلنیوم باعث افزایش محصول اسانس رازیانه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که کاربرد هر سه ترکیب زئولیت، سلنیوم و سلسیوم افزایش قابل قبولی را در محصول اسانس باعث شدند که در اغلب موارد اثرات هر سه ترکیب به صورت مجزا بر صفات مورد بررسی اثر داشت و لذا میتوان گفت این سه ترکیب با مکانیسمهای مختلف بر گیاه مورد بررسی اثربخش بودند.