مرضیه آبسالان؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند؛ ابوالفضل درخشان
چکیده
باتوجه به اینکه زمین‌های مناسب کشاورزی برای افزایش تولید محصول درحال کم شدن است و گسترش زمین‌های کشاورزی با خسارات زیست محیطی جبران ناپذیری همراه می‌باشد، تشدید پایداری در زمین‌های زراعی موجود ...
بیشتر
باتوجه به اینکه زمین‌های مناسب کشاورزی برای افزایش تولید محصول درحال کم شدن است و گسترش زمین‌های کشاورزی با خسارات زیست محیطی جبران ناپذیری همراه می‌باشد، تشدید پایداری در زمین‌های زراعی موجود تنها راه برای افزایش تولید در جهت رفع تقاضای روز افزون به منابع غذایی است. بنابراین بررسی محدودیت‌های بیوفیزیکی عملکرد و تعیین بزرگی خلأ موجود در اراضی تحت کشت و همچنین کم کردن این فاصله و خلا، یکی از راه‌های افزایش عملکرد در واحد سطح می‌باشد. کلزا پس از سویا مقام دوم تولید روغن در بین دانههای روغنی را دارا می‌باشد. استان ایلام یکی از مناطق مهم کشور در زمینه کشت دانههای روغنی از جمله کلزا به شمار می‌رود و حدود 80 درصد محصول کلزای این استان، در شهرستان مرزی دهلران تولید‌شده و این شهرستان، یکی از شهرستان‌های پیشرو و قطب اصلی تولید کلزا در استان می‌باشد. لذا با توجه به اهمیت کلزا در این شهرستان و مطالب ذکر شده، این مطالعه با هدف تعیین عوامل محدود کننده تولید کلزا در شهرستان دهلران انجام شد. به این منظور کلیه عملیات مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت در 51 مزرعه از طریق مطالعات میدانی طی سال‌های 1400 تا 1401 ثبت شد. خلأ عملکرد به روش تحلیل مقایسه کارکرد[1]و آنالیز خط مرزی[2] برآورد شد که برای تعیین مدل عملکرد، رابطه بین متغیرهای کمی و کیفی اندازه گیری شده و عملکرد با روش رگرسیون گام به گام مورد ارزیابی قرار گرفت. تعیین عوامل محدود کننده تولید در زراعت کلزا در منطقه مورد مطالعه نشان داد که بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد پیش‌بینی شده با مدل حدود 54/833 کیلوگرم در هکتار فاصله وجود داشت که سهم متغیرهای کود پتاس، کود گوگرد، تعداد آبیاری و مقدار مصرف ریز مغذی‌ها از این فاصله عملکرد به ترتیب سهمی معادل 99/102، 56/118، 20/442 و 79/169 کیلوگرم در هکتار بود که به ترتیب معادل با 36/12، 22/14، 05/53 و 37/20 درصد از کل خلأ عملکرد مشاهده شد. آنالیز خلأ عملکرد کلزا نشان داد که تعداد دفعات آبیاری به تنهایی در حدود 53 درصد از کاهش عملکرد نسبت به عملکرد قابل دستیابی را به خود اختصاص داده است. با توجه به اینکه در تاریخ کاشت‌های بسیار زود هنگام در مهرماه نیاز به آبیاری مزرعه بالا است، به نظر می‌رسد می‌توان با مدیریت بهتر این تاریخ کاشت کلزا در منطقه از بروز تنش خشکی به گیاه کاست و تا حدی خلأ عملکرد را پر کرد. علاوه بر این، 57 درصد از خلأ عملکرد موجود در منطقه مربوط به استفاده از کودهای پتاس، گوگرددار و ریزمغذی‌ها بوده که به سهولت می‌توان نسبت به رفع این محدودیت‌ها در مزارع اقدام کرد. [1]- CPA[2]- BLA
