داود رحیمی منفرد؛ محسن سعیدی؛ سعید جلالی هنرمند
چکیده
نخود از مهمترین گیاهان خانواده حبوبات است و در مناطق نیمه خشک مانند اکثر مناطق غربی ایران به صورت دیم کشت میشود. کمبود رطوبت و فرم قابل جذب عناصر غذایی کممصرف در محلول خاک از دلایل مهم پایین بودن ...
بیشتر
نخود از مهمترین گیاهان خانواده حبوبات است و در مناطق نیمه خشک مانند اکثر مناطق غربی ایران به صورت دیم کشت میشود. کمبود رطوبت و فرم قابل جذب عناصر غذایی کممصرف در محلول خاک از دلایل مهم پایین بودن عملکرد نخود در مزارع دیم ایران (480 کیلوگرم در هکتار) نسبت به متوسط جهانی آن (1057 کیلوگرم در هکتار) است. بنابراین تحقیق حاضر با هدف بهبود عملکرد دانه نخود از طریق بهبود تغذیه با کاربرد کلاتهای آهن، روی و بور به صورت بالک و نانوذره در شرایط کشت دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی در سال زراعی 99-1398 به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سطوح مختلف تیمار کودی در دو نوبت در ابتدای رشد رویشی (نه برگی یا ابتدای ساقه-روی) و گلدهی به صورت محلولپاشی کلاتهای بالک و نانوذره آهن، روی و بور در سه غلظت دو، چهار و هشت گرم در لیتر و فرمهای ترکیبی آنها روی رقم سعید اعمال شد. براساس نتایج آزمون خاک، کمبود فرم قابل جذب آهن، روی و بور در محلول خاک وجود داشت. نتایج نشان دادند که اثر نوع و غلظت کود بر عملکرد دانه و اجزاء آن معنیدار بود. سایر انواع کودها به غیر از کود بور سبب افزایش معنیدار عملکرد دانه نسبت به شاهد شدند. بیشترین عملکرد دانه (814 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با شاهد در تیمار ترکیب کودی نانوذره آهن + روی + بور و آهن + روی و بالک روی به ترتیب با 1196، 1108 و 1053 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با افزایش غلظت کودها، عملکرد دانه و زیستتوده، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته و ارتفاع بوته به طور معنیدار نسبت به شاهد افزایش یافتند. غلظت هشت گرم در لیتر تیمارهای کودی بیشترین اثر مثبت و معنیدار را بر عملکرد دانه و اجزاء آن داشت. در این ارتباط بیش-ترین عملکرد دانه و زیستتوده به ترتیب با 1392 و 3287 کیلوگرم در هکتار به غلظت هشت گرم در لیتر تیمار کودی نانوذره آهن + روی + بور اختصاص داشت. کودهای نانوذره آهن و روی نسبت به فرم بالک آنها از نظر افزایش عملکرد دانه برتری نداشتند. اما از نظر افزایش ارتفاع بوته کودهای آهن و روی بالک نسبت به کودهای آهن و روی نانوذره برتری داشتند. با توجه به نتایج این تحقیق، کودهای نانوذره آهن و روی در مقایسه با فرم بالک آنها مخصوصاً در شرایط دیم نخود برتری معنیدار نداشتند. با توجه به گزارشهای مختلف مبنی بر کارایی بیشتر کودهای نانوذره نسبت به فرم بالک آنها در شرایط کشت آبی، به نظر میرسد که در شرایط کشت دیم در مورد میزان کارایی کودهای نانوذره در مقایسه با فرم بالک آنها بایستی تحقیقات بیش-تری صورت گیرد.