سپیده دالوند؛ حسن مومیوند؛ بهمن زاهدی؛ عبداله احتشام نیا
چکیده
محرکهای زیستی، مانند اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژندار، در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان نقش حیاتی دارند. این مولکولها به عنوان پیشسازها و مواد اولیه برای تولید سایر ترکیبات ضروری ...
بیشتر
محرکهای زیستی، مانند اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژندار، در فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان نقش حیاتی دارند. این مولکولها به عنوان پیشسازها و مواد اولیه برای تولید سایر ترکیبات ضروری عمل میکنند و در تنظیم و کنترل فعالیتهای سلولی و سیستمهای بیولوژیکی مختلف اهمیت دارند. اسیدهای آمینه و ترکیبات نیتروژندار برای رشد و توسعه بهینه گیاهان ضروری هستند و بهبود تغذیه نیتروژنی و مدیریت اسیدهای آمینه میتواند به افزایش عملکرد و مقاومت گیاهان در برابر تنشهای محیطی کمک کند. مطالعه حاضر در سال 1402، با هدف بررسی تأثیر محرکهای زیستی حاوی نیتروژن بر رشد، عملکرد و ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی شنبلیله دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد (محلولپاشی با آب مقطر) و محلولپاشی آسپارتیکاسید، گلوتامیکاسید و نیکوتینیکاسید هرکدام در سه سطح (75، 150 و 300 میلیگرم در لیتر) بود. اولین مرحله محلولپاشی گیاهان در مرحله 4 تا 6 برگی و محلولپاشیهای بعدی هر 14 روز یکبار (جمعا 4 بار) صورت گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید در غلظت 300 میلیگرم در لیتر بهطور معنیداری سبب افزایش ارتفاع بوته شد. تیمار هر سه محرک زیستی در غلظتهای 150 و 300 میلیگرم در لیتر منجر به افزایش معنیدار سطح برگ و وزن تر ریشه گردید. کاربرد نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید نیز افزایش معنیدار وزن تر بوته را به همراه داشت. با این حال اثر مثبت نیکوتینیکاسید بر وزن تر بوته بیشتر از آسپارتیکاسید بود. تیمار نیکوتینیکاسید در هر سه سطح موجب افزایش وزن خشک گیاه شد. محلولپاشی گلوتامیکاسید و آسپارتیکاسید نیز در غلظتهای 150 و 300 میلیگرم در لیتر منجر به افزایش وزن خشک بوته گردید. اما وزن خشک ریشه تنها در غلظتهای 150 و 300 میلیگرم در لیتر نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید و غلظت 300 میلیگرم در لیتر گلوتامیکاسید افزایش یافت. محلولپاشی هر سه ترکیب گلوتامیکاسید، نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید افزایش معنیدار کلروفیل آ، کلروفیل ب و کلروفیل کل را به همراه داشت. با این حال، بیشترین تاثیر مثبت بر کلروفیل مربوط به کاربرد آسپارتیکاسید بود. میزان کاروتنویید نیز با کاربرد نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید افزایش معنیداری در مقایسه با شاهد نشان داد، در حالیکه محلولپاشی گلوتامیکاسید تنها در بالاترین غلظت منجر به افزایش کاروتنویید شد. میزان فتوسنتز، هدایت روزنهای، غلظت دی اکسید کربن زیر اتاقک روزنه و نیتروژن کل نیز با محلولپاشی هر سه ترکیب گلوتامیکاسید، نیکوتینیکاسید و آسپارتیکاسید به صورت معنیداری افزایش پیدا کرد. در مجموع و بر اساس نتایج میتوان گفت که به ترتیب کاربرد محرکهای زیستی نیکوتینیک اسید و آسپارتیک اسید (بهویژه در غلظت 300 میلیگرم در لیتر) جهت بهبود رشد، عملکرد و صفات مورفوفیزیولوژیکی شنبلیله پیشنهاد میگردد.
