تولیدات گیاهی

تأثیر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبی(Dracocephalum moldavica) در مرحله گلدهی کامل

سعیده علیزاده سالطه؛ سمانه خلف خانی؛ پریناز فردوسی قبچاق

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44445.2116

چکیده

سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، ... بیشتر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، نقش محوری در تنظیم بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان از جمله فتوسنتز ایفا می‌کند. گیاه بادرشبی (بادرشبو) با نام علمی .Dracocephalum moldavica L گیاهی علفی، یک ساله و معطر از تیره نعناعیان می باشد که در طب سنتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه دارویی بادرشبی، در این پژوهش اثرات محلول‌پاشی سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر تغییرات مورفولوژیکی و عملکرد کمی و کیفی متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه بازده اسانس گیاه دارویی بادرشبی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلولپاشی در مرحله گلدهی با سدیم نیتروپروساید (SNP) و تریاکانتانول (Tria) هر کدام در سه سطح صفر ، 5/0 و 1 میلی‌مولار بود. در نهایت صفات رشدی (سطح برگ و تعدا شاخه جانبی)، عملکرد شاخساره (وزن تر و خشک)، عملکرد و درصد اسانس، صفات بیوشیمیایی ( مواد جامد محلول، محتوای پروتئین، فلاونوئید و فنل کل) و محتوی عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سدیم) در مرحله گلدهی کامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده در پژوهش حاضر نشان داد؛ برهمکنش غلظتهای مختلف Tria و SNP تأثیر معنیداری بر سطح برگ و تعداد شاخه جانبی داشت. همچنین SNP در غلظت یک میلی‌مولار موجب افزایش قابل توجهی در وزن تر و خشک اندام هوایی در بوته گردید. محلولپاشی Tria و SNP اثرات معنیداری بر محتوای عناصر بافت برگ داشت و بیشترین افزایش در غلظت یک میلیمولار این دو تیمار ثبت گردید. همچنین محلولپاشی SNP بهتنهایی و بههمراه Tria اثر معنیداری بر میزان فنل، فلاونوئید و پروتئین محلول کل در سطح یک درصد داشت و تیمار یک میلیمولار SNP به همراه یک میلیمولار Tria به ترتیب باعث افزایش 93/62، 24/51 و 92/34 درصد نسبت به تیمار شاهد شد . طبق نتایج بهدست آمده؛ تیمار یک میلیمولار Tria بههمراه یک میلیمولار SNP بیشترین تأثیر را بر عملکرد اسانس گیاه بادرشبی داشته و باعث افزایش 207 درصدی عملکرد اسانس در مقایسه با تیمار شاهد شد. نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول با غلظت مناسب، اثرات قابلتوجهی بر رشد و عملکرد گیاه بادرشبی داشته و تیمار یک میلیمولار تریاکانتانول بههمراه یک میلیمولار سدیم نیتروپروساید بهعنوان تیمار بهینه در مطالعه حاضر معرفی گردید .

مشاهده مقاله

ارزیابی تحمل به شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران

عطیه دریابیگی؛ فائزه السادات ابطحی؛ حسین صالحی ارجمند

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 251-262

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42680.2069

چکیده

تنش شوری جز مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که رشد و نمو گیاهان را در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران محدود می‌کند. بررسی تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی در شرایط تنش شوری منجر به شناسایی مکانیسم‌های ... بیشتر تنش شوری جز مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که رشد و نمو گیاهان را در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران محدود می‌کند. بررسی تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی در شرایط تنش شوری منجر به شناسایی مکانیسم‌های موثر در تحمل به شوری می‌شود. به همین منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی برخی جمعیت‌های زنیان، آزمایشی گلخانه ای به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه اراک در سال 1398 اجرا شد. دو سطح شوری شامل صفر (شاهد) و 100 میلی مولار کلرید سدیم به‌عنوان فاکتور اول و 10 جمعیت زنیان شامل شیراز، اصفهان، همدان، زاهدان، تبریز، مشهد یک، مشهد دو، یزد، اهواز، اراک به‌عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. شوری موجب کاهش معنی‌دار ارتفاع گیاه، وزن تر و وزن خشک اندام‌های هوایی و محتوای نسبی آب گردید، در حالی‌که موجب افزایش معنی‌دار نشت یونی، ترکیبات فنلی، فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی شد ولی بر رنگیزه‌های فتوسنتزی بی‌تأثیر بود. بیشترین ارتفاع ساقه و وزن تر اندام هوایی به‌ترتیب مربوط به جمعیت‌های همدان و مشهد 1 بود. همچنین کمترین مقدار میانگین ارتفاع ساقه و وزن تر اندام هوایی مربوط به جمعیت اراک بود. در بین جمعیت‌های مورد بررسی از نظر صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی بجز ظرفیت آنتی‌اکسیدانی اختلاف معنی‌دار مشاهده نشد، که بیشترین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به جمعیت اراک و کمترین آن مربوط به جمعیت مشهد یک بود. برهمکنش جمعیت و شوری در هیچ یک از صفات معنی‌دار نشد. براساس نتایج تجزیه به عامل‌ها بیشترین مقدار انحراف معیار مربوط به صفت فلاونوئید و کمترین مقدار انحراف معیار مربوط به صفت وزن خشک اندام‌های هوایی بود. در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد با توجه به این که در ده جمعیت مورد مطالعه، کاهش قابل توجهی در صفات مورفولوژیکی مشاهده نشد و یک سری از پارامترهای بیوشیمیایی افزایش یافت گیاه زنیان شوری تا100 میلی مولار را به خوبی تحمل می‌کند.

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از توده‌های بومی گشنیز ایران (.Coriandrum sativum L) بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی

سولماز نظافت؛ مهدی محب الدینی؛ رسول آذرمی؛ اصغر عبادی سقرلو؛ رقیه فتحی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 449-461

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.37678.1984

چکیده

گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین ... بیشتر گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین آورنـده فشار خون، خواب آور، آرام بخش، آنتی‌اکسیدان و ضـد اضطراب میباشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی از تودههای بومی گشنیز ایران براساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، 26 توده از مناطق مختلف کشور جمع آوری و آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعهای دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها تفاوت معنیداری بین صفات مورد بررسی نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین تودههای گشنیز بود. نتایج حاصل نشان داد که بین تودهها از لحاظ صفات ارتفاع کل گیاه، طول ساقه، طول ریشه، فاصله ‏میانگره، تعداد گره ‏تا اولین گل، تعداد ‏میانگره، تعداد برگ، تعداد ‏برگچه، قطر ساقه، وزن خشک گیاه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ، وزن تر گل و فنول تفاوت معنیداری با یکدیگر وجود داشت و بین درصد اسانس بذر و میزان آنتوسیانین تفاوت معنیداری وجود نداشت. در مجموع مقایسه میانگین صفات نشان داد که تودههای سیاهکل و کاشمر به ترتیب از نظر قطر ساقه (74/1 و 63/1 میلیمتر)، وزن تر برگ (57/0 و 50/0 گرم)، تعداد برگ (66/11 و 7/15) و میزان آنتوسیانین (27/0 و 37/0 میلیگرم بر گرم ماده تر) نسبت به سایر تودهها برتری داشتند. بنابرین میتوان از توده سیاهکل در برنامههای اصلاحی به منظور تولید ارقام پرمحصول استفاده کرد. بر اساس تجزیه خوشهای تودههای مورد مطالعه در سه گروه قرار گرفتند.

تأثیر مواد بازدارنده حاصل از اختلاط چند گیاه دارویی بر روی بانک بذری علف‌های هرز تا عمق 20 سانتی‌متری خاک

وحید چمنی؛ الناز فرج‌زاده معماری تبریزی

دوره 44، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 115-128

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.28826.1748

چکیده

چکیدهاین مطالعه برای بررسی تأثیر اختلاط مقادیر مختلف بقایا (صفر، 50 ، 100 و 150 گرم در مترمربع) سه گیاه دارویی زیره سبز، مریم‌‌گلی و مرزنجوش بر پتانسیل بانک بذری علف‌های هرز منطقه ملکان در سال 1397 در دانشکده ... بیشتر

اثر کم‌آبیاری و کاربرد کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب بر گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.)

افشین کرمی؛ علی سپهری

دوره 38، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 91-102

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11134

چکیده

به منظور بررسی اثر کمآبیاری و کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب گاوزبان، آزمایشی در بهار و تابستان 1390 در کرمانشاه و به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی ... بیشتر به منظور بررسی اثر کمآبیاری و کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب گاوزبان، آزمایشی در بهار و تابستان 1390 در کرمانشاه و به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. کمآبیاری به عنوان عامل اصلی در 4 سطح: کم آبیاری در مرحله رویشی، کمآبیاری زایشی، کمآبیاری رویشی + زایشی و بدون کمآبیاری (شاهد) بود که با اعمال قطع آبیاری در مرحله رشدی مورد نظر انجام گرفت. تیمارهای کودی شامل 3 سطح: مصرف 100 درصد کودهای شیمیایی، مصرف50 درصدکودهای شیمیایی+ زیستی و مصرف 25 درصدکودهای شیمیایی+ زیستی بود. نتایج تحقیق نشان داد که کمآبیاری و تیمارهای کودی اثر معنیداری روی وزن خشک کل، عملکرد دانه، درصد روغن، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب داشتند. کم آبیاری در مرحله رویشی و زایشی به ترتیب 10 و 39 درصد کارایی مصرف آب برای وزن خشک کل و 13 و 21 درصد کارایی مصرف آب دانه را نسبت به آبیاری کامل کاهش داد. در بین تیمارهای کودی مصرف 50 درصد از کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفات در شرایط کم آبیاری موجب بهبود شاخصهای مذکور گردید و بیشترین عملکرد دانه (1/180کیلوگرم در هکتار) در شرایط بدون کمآبیاری و با مصرف 50 درصد کودهای شیمیایی+ زیستی حاصل شد. تیمار تلفیقی50 درصد کودهای شیمیایی + زیستی نسبت به مصرف کامل کودهای شیمیایی در شرایط بدون کم آبیاری وزن خشک کل را حدود 26 درصد بهبود بخشید.

بررسی تاثیر زمان برداشت بر درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی (Mentha spicata) در منطقه حمیدیه

محمد محمودی سورستانی؛ مهرداد اکبرزاده

دوره 38، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 115-129

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11136

چکیده

نعنا دشتی (Mentha spicata) یکی از مهمترین گیاهان دارویی خانواده نعنا می‌باشد که به دلیل خواص دارویی ارزشمند کاربرد زیادی در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و داروسازی دارد. کمیت و کیفیت اسانس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، ... بیشتر نعنا دشتی (Mentha spicata) یکی از مهمترین گیاهان دارویی خانواده نعنا می‌باشد که به دلیل خواص دارویی ارزشمند کاربرد زیادی در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و داروسازی دارد. کمیت و کیفیت اسانس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، اقلیمی، خاکی و عملیات به‌زراعی قرار می‌گیرد. در این تحقیق تاثیر زمان برداشت بر وزن تر گیاه و وزن خشک برگ، درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی کشت شده در منطقه حمیدیه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار زمان برداشت (ماه‌های سال) و سه تکرار بررسی گردید. زمان برداشت گیاه اثر معنی‌داری بر وزن تر گیاه و خشک برگ، درصد و عملکرد اسانس داشت. بیشترین وزن تر گیاه (3/2507 گرم در متر مربع) و وزن خشک برگ (2/452 گرم در متر مربع) در ماه تیر ثبت شد که با ماه خرداد اختلاف معنی‌داری نداشت. همچنین بیشترین درصد (75/2%) و عملکرد اسانس (99/6 گرم در متر مربع) به ترتیب در ماه‌های شهریور و تیر مشاهده شدند. کارون، لیمونن، کارن، آلفاپینن، میرسن، بتابوربونن، سیس دی هیدروکار’ون، دی هیدروکاروئول، دی هیدروکارویل استات، پولگون و ترانس کاریوفیلن اجزای اصلی اسانس بودند. بیشترین (46/57%) و کمترین (83/16%) مقدار کار’ون به ترتیب در ماه‌های مهر و بهمن و بیشترین (62/32%) و کمترین (19/2%) مقدار لیمونن به ترتیب در ماه‌های شهریور و اسفند ثبت گردید. حداکثر مقدار کار’ون (87/2%) در ماه آبان بدست آمد. مقدار ترکیبات سیس دی هیدروکار’ون، دی هیدروکاروئول و دی هیدروکارویل استات طی ماه‌های زمستان افزایش یافتند. در مجموع، با توجه به بیشترین عملکرد اسانس و درصد کار’ون اسانس، بهترین زمان برداشت، خرداد تا شهریور می‌باشد.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = گیاهان دارویی

تأثیر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبی(Dracocephalum moldavica) در مرحله گلدهی کامل

چکیده

ارزیابی تحمل به شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران

چکیده

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از توده‌های بومی گشنیز ایران (.Coriandrum sativum L) بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی

چکیده

تأثیر مواد بازدارنده حاصل از اختلاط چند گیاه دارویی بر روی بانک بذری علف‌های هرز تا عمق 20 سانتی‌متری خاک

چکیده

اثر کم‌آبیاری و کاربرد کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب بر گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.)

چکیده

بررسی تاثیر زمان برداشت بر درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی (Mentha spicata) در منطقه حمیدیه

چکیده