تولیدات گیاهی

ارزیابی تحمل به شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران

عطیه دریابیگی؛ فائزه السادات ابطحی؛ حسین صالحی ارجمند

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42680.2069

چکیده

ارزیابی مقاومت به تنش شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران زنیان (Trachyspermum copticum) گیاهی معطر و علفی یک ساله از خانواده Apiaceae است. این گیاه علاوه بر استفاده به عنوان ادویه، از دیرباز به ... بیشتر ارزیابی مقاومت به تنش شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران زنیان (Trachyspermum copticum) گیاهی معطر و علفی یک ساله از خانواده Apiaceae است. این گیاه علاوه بر استفاده به عنوان ادویه، از دیرباز به دلیل خواص درمانی آن به عنوان یک گیاه دارویی مورد توجه بوده است. عوامل محیطی تأثیر بسزایی بر روی کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی دارند. بنابراین محصولات دارویی بر خلاف دیگر محصولات کشاورزی که در طی بروز تنش از نظر مقدار تولید لطمه می‌بینند، ممکن است در این حالت میزان مواد موثره بیشتری در آن‌ها تولید شود. تنش شوری از عوامل مهم در کاهش رشد و نمو گیاهان بوده و در نهایت کمیت و کیفیت عملکرد آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و با توجه به اینکه بخش زیادی از کشور در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، در نتیجه یافتن گیاهان مقاوم باید در اولویت قرار گیرد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی اثر تنش شوری بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک برخی از جمعیت‌های زنیان(Trachyspermum copticum L.) بود. در این مطالعه اثر تنش شوری در دو سطح (شاهد و 100میلی‌مولار NaCl) به‌ عنوان فاکتور اول و 10 جمعیت زنیان (شیراز، اصفهان، همدان، زاهدان، تبریز، مشهد1، مشهد2، یزد، اهواز، اراک) به‌عنوان فاکتور دوم به ‌صورت فاکتوریل و بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در محل گلخانه تحقیقاتی دانشگاه اراک طی سال 1398 اجرا گردید. نتایج نشان داد که شوری موجب کاهش معنی‌دار در ارتفاع گیاه، وزن تر، وزن خشک و محتوای نسبی آب گردید، در حالی‌که شوری موجب افزایش معنی‌دار در نشت الکترولیت‌ها، فنل‌ها، فلاونوئیدها و فعالیت آنتی‌اکسیدانی شد. تیمار شوری بر هیچ کدام از رنگیزه‌های فتوسنتزی تاثیری نداشت. بیشترین ارتفاع، وزن تر و فعالیت آنتی‌اکسیدانی به‌ترتیب مربوط به جمعیت‌های همدان، مشهد یک و اراک بود. همچنین کمترین مقدار میانگین ارتفاع و وزن تر مربوط به جمعیت اراک و کمترین مقدار فعالیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به جمعیت مشهد یک بود. اثر متقابل جمعیت و شوری در هیچ یک از صفات معنی‌دار نشد. هم‌چنین نتایج نشان داد که زنیان به‌عنوان گونه نسبتا مقاوم به شوری طبقه‌بندی می‌شود، هرچند که تفاوت قابل توجهی بین جمعیت‌های آن وجود دارد.همچنین کمترین مقدار میانگین ارتفاع و وزن تر مربوط به جمعیت اراک و کمترین مقدار فعالیت آنتی‌اکسیدانی مربوط به جمعیت مشهد یک بود. اثر متقابل جمعیت و شوری در هیچ یک از صفات معنی‌دار نشد. هم‌چنین نتایج نشان داد که زنیان به‌عنوان گونه نسبتا مقاوم به شوری طبقه‌بندی می‌شود، هرچند که تفاوت قابل توجهی بین جمعیت‌های آن وجود دارد.

مشاهده مقاله

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از توده‌های بومی گشنیز ایران (.Coriandrum sativum L) بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی

سولماز نظافت؛ مهدی محب الدینی؛ رسول آذرمی؛ اصغر عبادی سقرلو؛ رقیه فتحی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 449-461

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.37678.1984

چکیده

گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین ... بیشتر گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین آورنـده فشار خون، خواب آور، آرام بخش، آنتی‌اکسیدان و ضـد اضطراب میباشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی از تودههای بومی گشنیز ایران براساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، 26 توده از مناطق مختلف کشور جمع آوری و آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعهای دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها تفاوت معنیداری بین صفات مورد بررسی نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین تودههای گشنیز بود. نتایج حاصل نشان داد که بین تودهها از لحاظ صفات ارتفاع کل گیاه، طول ساقه، طول ریشه، فاصله ‏میانگره، تعداد گره ‏تا اولین گل، تعداد ‏میانگره، تعداد برگ، تعداد ‏برگچه، قطر ساقه، وزن خشک گیاه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ، وزن تر گل و فنول تفاوت معنیداری با یکدیگر وجود داشت و بین درصد اسانس بذر و میزان آنتوسیانین تفاوت معنیداری وجود نداشت. در مجموع مقایسه میانگین صفات نشان داد که تودههای سیاهکل و کاشمر به ترتیب از نظر قطر ساقه (74/1 و 63/1 میلیمتر)، وزن تر برگ (57/0 و 50/0 گرم)، تعداد برگ (66/11 و 7/15) و میزان آنتوسیانین (27/0 و 37/0 میلیگرم بر گرم ماده تر) نسبت به سایر تودهها برتری داشتند. بنابرین میتوان از توده سیاهکل در برنامههای اصلاحی به منظور تولید ارقام پرمحصول استفاده کرد. بر اساس تجزیه خوشهای تودههای مورد مطالعه در سه گروه قرار گرفتند.

تأثیر مواد بازدارنده حاصل از اختلاط چند گیاه دارویی بر روی بانک بذری علف‌های هرز تا عمق 20 سانتی‌متری خاک

وحید چمنی؛ الناز فرج‌زاده معماری تبریزی

دوره 44، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 115-128

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.28826.1748

چکیده

چکیدهاین مطالعه برای بررسی تأثیر اختلاط مقادیر مختلف بقایا (صفر، 50 ، 100 و 150 گرم در مترمربع) سه گیاه دارویی زیره سبز، مریم‌‌گلی و مرزنجوش بر پتانسیل بانک بذری علف‌های هرز منطقه ملکان در سال 1397 در دانشکده ... بیشتر

اثر کم‌آبیاری و کاربرد کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب بر گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.)

افشین کرمی؛ علی سپهری

دوره 38، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 91-102

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11134

چکیده

به منظور بررسی اثر کمآبیاری و کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب گاوزبان، آزمایشی در بهار و تابستان 1390 در کرمانشاه و به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی ... بیشتر به منظور بررسی اثر کمآبیاری و کاربرد کودهای شیمیایی و زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب گاوزبان، آزمایشی در بهار و تابستان 1390 در کرمانشاه و به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. کمآبیاری به عنوان عامل اصلی در 4 سطح: کم آبیاری در مرحله رویشی، کمآبیاری زایشی، کمآبیاری رویشی + زایشی و بدون کمآبیاری (شاهد) بود که با اعمال قطع آبیاری در مرحله رشدی مورد نظر انجام گرفت. تیمارهای کودی شامل 3 سطح: مصرف 100 درصد کودهای شیمیایی، مصرف50 درصدکودهای شیمیایی+ زیستی و مصرف 25 درصدکودهای شیمیایی+ زیستی بود. نتایج تحقیق نشان داد که کمآبیاری و تیمارهای کودی اثر معنیداری روی وزن خشک کل، عملکرد دانه، درصد روغن، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب داشتند. کم آبیاری در مرحله رویشی و زایشی به ترتیب 10 و 39 درصد کارایی مصرف آب برای وزن خشک کل و 13 و 21 درصد کارایی مصرف آب دانه را نسبت به آبیاری کامل کاهش داد. در بین تیمارهای کودی مصرف 50 درصد از کودهای شیمیایی به همراه کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفات در شرایط کم آبیاری موجب بهبود شاخصهای مذکور گردید و بیشترین عملکرد دانه (1/180کیلوگرم در هکتار) در شرایط بدون کمآبیاری و با مصرف 50 درصد کودهای شیمیایی+ زیستی حاصل شد. تیمار تلفیقی50 درصد کودهای شیمیایی + زیستی نسبت به مصرف کامل کودهای شیمیایی در شرایط بدون کم آبیاری وزن خشک کل را حدود 26 درصد بهبود بخشید.

بررسی تاثیر زمان برداشت بر درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی (Mentha spicata) در منطقه حمیدیه

محمد محمودی سورستانی؛ مهرداد اکبرزاده

دوره 38، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 115-129

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11136

چکیده

نعنا دشتی (Mentha spicata) یکی از مهمترین گیاهان دارویی خانواده نعنا می‌باشد که به دلیل خواص دارویی ارزشمند کاربرد زیادی در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و داروسازی دارد. کمیت و کیفیت اسانس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، ... بیشتر نعنا دشتی (Mentha spicata) یکی از مهمترین گیاهان دارویی خانواده نعنا می‌باشد که به دلیل خواص دارویی ارزشمند کاربرد زیادی در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و داروسازی دارد. کمیت و کیفیت اسانس تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، اقلیمی، خاکی و عملیات به‌زراعی قرار می‌گیرد. در این تحقیق تاثیر زمان برداشت بر وزن تر گیاه و وزن خشک برگ، درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی کشت شده در منطقه حمیدیه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دوازده تیمار زمان برداشت (ماه‌های سال) و سه تکرار بررسی گردید. زمان برداشت گیاه اثر معنی‌داری بر وزن تر گیاه و خشک برگ، درصد و عملکرد اسانس داشت. بیشترین وزن تر گیاه (3/2507 گرم در متر مربع) و وزن خشک برگ (2/452 گرم در متر مربع) در ماه تیر ثبت شد که با ماه خرداد اختلاف معنی‌داری نداشت. همچنین بیشترین درصد (75/2%) و عملکرد اسانس (99/6 گرم در متر مربع) به ترتیب در ماه‌های شهریور و تیر مشاهده شدند. کارون، لیمونن، کارن، آلفاپینن، میرسن، بتابوربونن، سیس دی هیدروکار’ون، دی هیدروکاروئول، دی هیدروکارویل استات، پولگون و ترانس کاریوفیلن اجزای اصلی اسانس بودند. بیشترین (46/57%) و کمترین (83/16%) مقدار کار’ون به ترتیب در ماه‌های مهر و بهمن و بیشترین (62/32%) و کمترین (19/2%) مقدار لیمونن به ترتیب در ماه‌های شهریور و اسفند ثبت گردید. حداکثر مقدار کار’ون (87/2%) در ماه آبان بدست آمد. مقدار ترکیبات سیس دی هیدروکار’ون، دی هیدروکاروئول و دی هیدروکارویل استات طی ماه‌های زمستان افزایش یافتند. در مجموع، با توجه به بیشترین عملکرد اسانس و درصد کار’ون اسانس، بهترین زمان برداشت، خرداد تا شهریور می‌باشد.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = گیاهان دارویی

ارزیابی تحمل به شوری برخی جمعیت‌های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) بومی ایران

چکیده

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از توده‌های بومی گشنیز ایران (.Coriandrum sativum L) بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی

چکیده

تأثیر مواد بازدارنده حاصل از اختلاط چند گیاه دارویی بر روی بانک بذری علف‌های هرز تا عمق 20 سانتی‌متری خاک

چکیده

اثر کم‌آبیاری و کاربرد کودهای زیستی بر خصوصیات رشدی و کارایی مصرف آب بر گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinalis L.)

چکیده

بررسی تاثیر زمان برداشت بر درصد، عملکرد و اجزای اسانس نعنا دشتی (Mentha spicata) در منطقه حمیدیه

چکیده