تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

شناسایی ژنوتیپ‌های برتر گندم نان با استفاده از شاخص‌های ترکیبی برای کشت در مناطق گرم

علی رضا عسکری کلستانی؛ سید محمود طبیب غفاری؛ حسن زالی؛ محسن اسماعیل زاده مقدم

دوره 47، شماره 4 ، دی 1403، ، صفحه 491-510

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46831.2163

چکیده

گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات بطور ترکیبی ... بیشتر گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات بطور ترکیبی دارند یک کار چالش برانگیز است. بنابراین، هدف از این تحقیق در ابتدا انتخاب ژنوتیپ-های برتر بر اساس عملکرد دانه و تعدادی صفات مورفو- فنولوژیک و در نهایت مقایسه شاخص‌های مختلف ترکیبی شامل شاخص‌ انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG)، شاخص فاصله ژنوتیپ ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) و شاخص طراحی ایدئوتیپ از طریق پیش بینی نااریب بهترین خط (FAI-BLUP) بود. این آزمایش در سال زراعی 1402-1401 به‌صورت طرح آزمایشی آگمنت با شش بلوک ناقص و سه شاهد سارنگ، مهرگان و برات در دو منطقه داراب و صفی‌آباد دزفول اجراء گردید. صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه-دهی، تعداد روز تا رسیدگی، وزن هزار دانه، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه اندازه-گیری شدند. پارامترهای ژنتیکی با استفاده از روش حداکثر درست‌نمایی محدود شده (REML) برآورد شد. نتایج آزمون REML نشان داد که برای صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه (به‌جزء وزن هزار دانه) تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. این نتایج و نقشه حرارتی صفات، نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپ‌های گندم مورد بررسی بود. همچنین وراثت‌پذیری عمومی ژنوتیپ‌ها از 124/0 (طول دوره پرشدن دانه) تا 879/0 (ارتفاع بوته) متغیر بود. در منطقه داراب شاخص SIIG برتری داشت و در منطقه دزفول و میانگین دو منطقه، شاخص FAI-BLUP نسبت به شاخص‌های دیگر دارای برتری بود. در داراب بر اساس شاخص SIIG ژنوتیپ‌های G5، G36 و G42 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شدند. در دزفول شاخص FAI-BLUP، ژنوتیپ‌های G26، G30 و G37 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر معرفی نمود. برای میانگین دو منطقه ژنوتیپ‌های G30، G35 و G36 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر با استفاده از شاخص FAI-BLUP معرفی شدند. همچنین شاخص انتخاب FAI-BLUP به‌طور میانگین در داراب، دزفول و میانگین دو منطقه از صفات بیشتری با دیفرانسیل گزینش مطلوب در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر استفاده کرده است. در مجموع، نتایج بررسی شاخص‌های مختلف انتخاب نشان داد که در شرایط این تحقیق، شاخص انتخاب FAI-BLUP نسبت به دو شاخص دیگر برتری نسبی دارد. نتایج نمودار دو بعدی بررسی همزمان شاخص‌های انتخاب و عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ‌های G50، G52 و G60 را می‌توان به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر، جهت کشت در آزمایش‌های مقدماتی گندم نان مناطق داراب و دزفول معرفی کرد.

مطالعه تنوع پروتئین‌های ذخیره‌ای دانه در برخی ارقام محلی و تجاری گندم دوروم

فاطمه سورنی نیا؛ عبداله نجفی؛ دانیال کهریزی؛ علی مصطفایی؛ علی اشرف مهرابی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 385-396

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39915.2012

چکیده

کاهش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی درنتیجه به‌کارگیری فرایندهای اصلاحی، منجر به از دست رفتن تعداد زیادی از ژن‌های مفید می‌شود. از این‌رو مطالعه‌ تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی با استفاده از الکتروفورز پروتئین‌های ... بیشتر کاهش تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی درنتیجه به‌کارگیری فرایندهای اصلاحی، منجر به از دست رفتن تعداد زیادی از ژن‌های مفید می‌شود. از این‌رو مطالعه‌ تنوع ژنتیکی گیاهان زراعی با استفاده از الکتروفورز پروتئین‌های ذخیره‌ای دانه میتواند ابزاری سودمند درجهت بررسی خصوصیات آن‌ها از نظر پروتئین‌های ذخیره‌ای و در نتیجه تنوع باشد. در مطالعه حاضر، تنوع پروتئین‌های دانه 25 ژنوتیپ گندم دوروم به‌دست آمده از نواحی مختلف ایران که شامل برخی ارقام محلی و ارقام تجاری هستند با استفاده از روش الکتروفورز SDS-PAGE بررسی شدند. پروتئین‌های ذخیره‌ای ژنوتیپ‌های مورد مطالعه بعد از استخراج و پس از الکتروفورز، نمره‌دهی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. صفات محتوای پروتئین دانه، از بذور برداشت شده با استفاده از دستگاه NIR و محتوای گلوتن کل با استفاده از دستگاه گلوتن‌شوی اندازه‌گیری شدند.این مطالعه در سال زراعی 97-1396 در مزرعه و آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی انجام پذیرفت. الکتروفورز منجر به شناسایی 14 نوار چندشکل گردید. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از ضرایب جاکارد و به روش UPGMA ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را به 4 گروه تقسیم کرد. نمودار دوبعدی حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نیز این 4 گروه را تایید کرد. بر اساس ماتریس تشابه جاکارد کمترین تشابه و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های شماره 24 (رقم محلی اسلام آباد غرب) با ژنوتیپ‌های شماره 21 (رقم دهدشت)، 22 (رقم محلی خرم‌آباد) ، 23 (رقم دنا) و 25 (رقم محلی خرم آباد) با ضریب تشابه 41/0 به‌دست آمد. از طرفی مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها برای صفات کیفی محتوای پروتئین دانه و گلوتن کل بیشترین میزان این دو صفت را برای ژنوتیپهای شماره 3 (رقم محلی کرمانشاه)، 4 (رقم محلی ایرانی با منشاء نامشخص)، 1 (رقم محلی خرم‌آباد) و 2 (رقم محلی خرم‌آباد) نشان داد و کمترین میزان هردو صفت نیز برای ژنوتیپ شماره 24 (رقم محلی اسلامآباد غرب) به‌دست آمد. ژنوتیپ شماره 18 (رقم محلی اهر) نیز جزو ژنوتیپ‌های با مقادیر بالای گلوتن می‌باشد. با توجه به بررسی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه واریانس صفات کیفی محتوای پروتئین دانه و گلوتن کل و مقایسه میانگین و نیز گروه‌بندی آن‌ها با استفاده از اطلاعات حاصل از الکتروفورز، می‌توان تلاقی بین ژنوتیپ‌های شماره3 (رقم محلی کرمانشاه) ،4 (رقم محلی ایرانی با منشاء ناشناخته)، 1 (رقم محلی خرم‌آباد) و 2 (رقم محلی خرم‌آباد) را به دلیل دارا بودن مقادیر بالای گلوتن و پروتئین با ژنوتیپ شماره 18 (رقم محلی اهر) به دلیل داشتن مقادیر بالای گلوتن و نیز فاصله ژنتیکی قابل قبول با ژنوتیپ‌های ذکر شده را پیشنهاد داد.

واکنش ارقام مختلف گوجه‌فرنگی در جایگزینی سموم شیمیایی کنترل‌کننده کرم میوه‌خوار (Helicoverpa armigera Hubner) به‌وسیله برخی ترکیبات درون‌زاد گیاهی

زهرا قالبی؛ محمد مدرسی؛ فریبا سهرابی؛ داریوش صابری؛ محمد هدایت

دوره 44، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 531-544

https://doi.org/10.22055/ppd.2021.34980.1940

چکیده

چکیدهپژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نوع رقم و امکان جایگزینی سموم شیمیایی کنترل‌کننده آفت کرم میوهخوار گوجه‌فرنگی بوسیله برخی ترکیبات درون زاد گیاهی در جهت بهبود صفات گیاهی و کاهش خسارت این آفت ... بیشتر چکیدهپژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نوع رقم و امکان جایگزینی سموم شیمیایی کنترل‌کننده آفت کرم میوهخوار گوجه‌فرنگی بوسیله برخی ترکیبات درون زاد گیاهی در جهت بهبود صفات گیاهی و کاهش خسارت این آفت به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس انجام گرفت. با کاربرد 9 ترکیب مصرفی شامل اسید سالیسیلیک (5/0 و 5/1 میلی‌مولار)، اسید جاسمونیک (50 و 100 میکرومولار) و آفت‌کش‌های آبامکتین (750 و 1500 میلی‌گرم بر لیتر) و کلروپایریفوس (1250 و 2500 میلیگرم بر لیتر) و شاهد روی 5 رقم (PA-136، PA-162، PA-135، PA-688 و PA-483)، صفات عملکرد، وزن تک میوه، تعداد میوه در خوشه، ارتفاع بوته و شاخص کلروفیل، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، TA، TSS، اسیداسکوربیک (ویتأمین ث)، درصد خسارت برگ و درصد خسارت میوه ارزیابی شد. تنوع معنی‌داری در بین ارقام مشاهده شد. بیشترین عملکرد مربوط به رقم 136PA- با کاربرد هر دو سطح کلروپایریفوس و سطح دوم جاسمونیک اسید، رقم 162-PA در سطح اول آبامکتین و سطح دوم سالیسیلیک اسید و ارقام 135-PA و 688-PA در سطح دوم کلروپایریفوس بود. کاهش خسارت آفت روی برگ و میوه در کاربرد سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید، مطلوب و در مواردی معادل استفاده از سموم شیمیایی بود. بالاترین همبستگی معنیدار مثبت صفات با عملکرد، مربوط به وزن تک میوه (**48/0 r=) و بیشترین همبستگی معنیدار منفی مربوط به تعداد روز تا گل‌دهی (**52/0-r=) بود. در رگرسیون گام به گام عملکرد تک بوته به‌عنوان متغیر وابسته، تعداد روز تا گلدهی، وزن تک میوه و درصد خسارت برگ به‌عنوان صفات تأثیر گذار وارد مدل رگرسیونی شدند که مجموعا 49 درصد از تغییرات را توجیه نمود. بیشترین اثر مثبت و مستقیم را وزن تک میوه (42/0) و بیشترین اثر غیر‌مستقیم نیز مربوط به همین صفت از طریق تعداد روز تا گلدهی بر عملکرد تک بوته (047/0-) بود. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، چهار مؤلفه اصلی انتخاب شد که مجموعا 5/62 درصد تنوع فنوتیپی را توجیه نمود. نتایج حاصله ممکن است بتوان در طراحی برنامه‌های به‌نژادی برای بهبود صفات گیاهی و مدیریت تلفیقی کرم میوه‌خوار گوجه‌فرنگی استفاده نمود.

مطالعه‌ی روابط بین صفات ریخت‌شناسی و فیتوشیمیایی توده‌های مرزه (Satureja hortensis L.)

رقیه فتحی؛ مهدی محب الدینی؛ اسماعیل چمنی

دوره 44، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 305-319

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.32495.1874

چکیده

چکیدهتنوع ژنتیکی نیاز بنیادی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان می‌باشد و امکان تولید و پرورش گیاهانی با شرایط مطلوب را فراهم می‌سازد. مرزه با نام علمی .Satureja hortensis L از مهم‌ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ی ... بیشتر چکیدهتنوع ژنتیکی نیاز بنیادی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان می‌باشد و امکان تولید و پرورش گیاهانی با شرایط مطلوب را فراهم می‌سازد. مرزه با نام علمی .Satureja hortensis L از مهم‌ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ی نعناع می‌باشد که به‌صورت وحشی و زراعی وجود دارد. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی20 توده‌ی مرزه‌ی منشا گرفته از ایران و سایر کشورهای جهان از نظر صفات ریخت‌شناسی، فیتوشیمیایی و درصد اسانس بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها تفاوت معنی‌داری را بین صفات مورد بررسی به‌جز تعداد و وزن خشک گل و فلاونوئید در دو طول موج 300 و 330 نانومتر نشان داد. نتایج بررسی ریخت‌شناسی توده‌ها نشان داد که صفات تعداد میانگره (03/11)، تعداد شاخه (58/18)، وزن هزار دانه (97/925 میلی‌گرم) توده‌ی ازبکستان بیشترین مقدار بود و بیشترین میزان تعداد گل (34/26) و وزن تر گل (14/26 میلی‌گرم) در توده‌ی بلغارستان مشاهده شد هم‌چنین بیشترین درصد اسانس (36/2 درصد) از توده‌ی کرج به‌دست آمد. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی بین وزن تر اندام هوایی و وزن تر گل (97/0 میلی‌گرم) مشاهده شد. هم‌چنین تجزیه خوشه‌ای بر اساس فاصله‌ی اقلیدسی، توده‌های مورد بررسی را در چهار گروه اصلی طبقه‌بندی نمود. نتایج تجزیه‌ی اسانس نشان داد که توده‌ی کرج بیشترین میزان Delta-3-carene (07/14 درصد) و Carvacrol (به‌ترتیب 07/14 و 99/28 درصد) را داشت و توده‌ی بلغارستان بیشترین میزان ɣ-Terpinene و Borneol را نشان داد (به‌ترتیب 21/76 و 81/0 درصد). نتایج تجزیه‌ی خوشه‌ای توده‌های مرزه براساس ترکیبات اسانس نیز توده‌های مرزه را در پنج گروه قرار داد. براساس نتایج این پژوهش، تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین توده‌های مرزه موجود در ایران و سایر کشورها وجود دارد.

ارزیابی برخی ارقام گل داوودی باغچه‌ای (Chrysanthemum) با استفاده از صفات مورفولوژیک در شرایط بیرانشهر استان لرستان

شیرین تقی پور؛ عبداله احتشام نیا؛ حامد خدایاری؛ حسن مومیوند

دوره 42، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 47-62

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.22802.1496

چکیده

گل داوودی از مهم‌ترین گیاهان زینتی است که علاوه بر گل بریدنی، به‌عنوان گیاه باغچه‌ای، گلدانی و دارویی در عرصه جهانی به‌شمار می‌رود. کاربردهای متعدد این گل در زندگی امروزی نیاز به یک برنامه اصلاحی ... بیشتر گل داوودی از مهم‌ترین گیاهان زینتی است که علاوه بر گل بریدنی، به‌عنوان گیاه باغچه‌ای، گلدانی و دارویی در عرصه جهانی به‌شمار می‌رود. کاربردهای متعدد این گل در زندگی امروزی نیاز به یک برنامه اصلاحی برای افزایش تولید را سبب شده است. تنوع ژنتیکی 15 رقم داوودی باغچه‌ای در سال 1395 بر اساس صفات ریخت‌شناختی و انتخاب ارقام مناسب جهت کاشت در زیبایی فضایسبز،میادینوپارک‌هادر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در بیرانشهر، استان لرستان ارزیابی گردید. بر اساس تجزیه واریانس داده‌ها اکثر صفات مورد بررسی در ارقام دارای تفاوت معنی‌دار (01/0 (p≤ بودند. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین سطح برگ با عرض برگ، قطر دمبرگ و تعداد برگ همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار (99/0r=) بین تعداد گل در بوته و تعداد گلچه‌های زبانه‌ای وجود داشت. نتایج تجزیه به عامل‌ها توانست هفت عامل را شناسایی کند که 89 درصد تغییرات میان صفات را توجیه نموند. تجزیه خوشه‌ای ارقام در فاصله اقلیدسی 68/26، به دو گروه اصلی تقسیم‌بندی شدند. بر اساس نتایج در بین صفات مورد مطالعه اندازه برگ، تعداد گلچه‌زبانه، ارتفاع شاخه، تعداد انشعاب و تعداد گل در بوته مهم‌ترین صفات برای تشخیص تنوع ارقام داوودی بودند. با بکارگیری برخی از ارقام متعلق به کلاستر اول با ارتفاع کمتر و ارقام موجود در کلاستر دوم با تعداد برگ و گل بیشتر به‌عنوان والد می‌توان چرخه جدیدی از به‌نژادی گل داوودی را آغاز نمود.

برآورد اجزاء واریانس و وراثت‌پذیری عملکرد و اجزای عملکرد دانه در توده‌های بومی آفتابگردان آجیلی در سطوح مختلف آبیاری

اسماعیل قلی نژاد؛ رضا درویش زاده

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 29-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.19226.1383

چکیده

با توجه به اهمیت دانه‌های روغنی و به‌ویژه آفتابگردان، مطالعه توده‌های بومی از نظر اجزای واریانس ژنتیکی، فنوتیپی و وراثت‌پذیری صفات دارای اهمیت می‌باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری عملکرد ... بیشتر با توجه به اهمیت دانه‌های روغنی و به‌ویژه آفتابگردان، مطالعه توده‌های بومی از نظر اجزای واریانس ژنتیکی، فنوتیپی و وراثت‌پذیری صفات دارای اهمیت می‌باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری عملکرد و اجزاء عملکرد دانه در آفتابگردان آجیلی تحت شرایط مختلف آبی، تعداد 56 توده محلی در سه آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس مستطیل ساده (8 × 7) با دو تکرار در سال زراعی 1391 مورد بررسی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری شامل سه سطح آبیاری مطلوب (I1)، تنش ملایم (I2) و تنش شدید خشکی (I3) (به‌ترتیب آبیاری پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد آب قابل استفاده) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تأثیر ژنوتیپ در هر سه شرایط مختلف آبیاری روی اکثر صفات مورد مطالعه معنی‌دار بود. بیشترین واریانس ژنتیکی در شرایط آبیاری مطلوب به‌ترتیب در صفات ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه و عملکرد بیولوژیک در شرایط تنش ملایم در صفات ارتفاع بوته، قطر طبق و عملکرد بیولوژیک و در شرایط تنش شدید خشکی در صفات قطر ساقه، وزن برگ و عملکرد بیولوژیک مشاهده شد. در هر سه شرایط مختلف آبیاری، وراثت‌پذیری ارتفاع بوته و عملکرد بیولوژیک از همه صفات بیشتر بود. در شرایط آبیاری مطلوب، متوسط وراثت‌پذیری عمومی از حداقل 52/0 درصد برای تعداد دانه در طبق تا حداکثر 61/80 درصد برای ارتفاع گیاه متغیر بود. در شرایط تنش ملایم خشکی، حداقل وراثت‌پذیری (45/26 درصد) مربوط به صفت شاخص کلروفیل و بیشترین مقدار آن (21/76 درصد) مربوط به صفت قطر طبق بود. در شرایط تنش شدید خشکی، بیشترین و کمترین مقدار وراثت‌پذیری به‌ترتیب در صفات قطر ساقه (64/83 درصد) و تعداد دانه در طبق (0/0 درصد) مشاهده شد. از بین اجزای عملکرد دانه با توجه به این‌که وراثت‌پذیری وزن 1000 دانه در هر سه شرایط مختلف آبیاری در مقایسه با تعداد دانه در طبق بیشتر است انتخاب از طریق وزن 1000 دانه به منظور افزایش عملکرد دانه کارآیی بیشتری خواهد داشت. بنابراین توده‌های بومی که وزن 1000 دانه بیشتری دارند جهت تولید ارقامی با عملکرد دانه بالا می‌توان از آن‌ها در برنامه‌های به‌نژادی بهره‌برداری نمود.

بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیزیولوژیکی برخی از ژنوتیپ‌های پیاز (Allium cepa L.) جنوب و مرکز ایران از نظر مقاومت به بولتینگ

سیده مریم زرین؛ اسد معصومی اصل

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 117-131

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.18873.1369

چکیده

گل‌دهی یکی از مراحل اصلی تولید بذر به شمار می‌رود، ولی تشکیل شاخه گل‌دهنده در زمان تولید سوخ پیاز باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می‌شود. بنابراین مطالعه نحوه بروز این پدیده، شرایط محیطی مؤثر و عوامل تحریک‌کننده ... بیشتر گل‌دهی یکی از مراحل اصلی تولید بذر به شمار می‌رود، ولی تشکیل شاخه گل‌دهنده در زمان تولید سوخ پیاز باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می‌شود. بنابراین مطالعه نحوه بروز این پدیده، شرایط محیطی مؤثر و عوامل تحریک‌کننده آن جهت شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به بولتینگ، مهم است. با هدف بررسی تنوع ژنوتیپ‌های پیاز مرکز و جنوب کشور از نظر گل‌دهی، بذور ۶ ژنوتیپ پیاز بومی ایران (دریافتی از بانک ژن مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج)، ۱۰ توده بومی جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف مرکز و جنوب کشور و نیز دو ژنوتیپ تجاری خارجی در شرایط گلدانی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج کشت شدند. گیاهان به‌دست آمده پس از رسیدن به مرحله هشت برگی، به مدت 45 و 70 روز تحت تیمار دمایی با میانگین 8 درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. سپس ویژگی‌های مورفولوژیکی، فنولوژیکی و فیزیولوژیکی آن‌ها اندازه‌گیری شدند. طبق نتایج تجزیه واریانس، برای تمامی صفات اندازه‌گیری‌شده تفاوت معنی‌داری بین همه ژنوتیپ‌های مورد مطالعه وجود داشت که حاکی از وجود تنوع بالا در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای این صفات است، همچنین اثر ژنوتیپ و تیمار برای صفات ارتفاع بوته، درصد گل‌دهی، مواد جامد محلول کل برگ و پروتئین محلول کل برگ معنی‌دار بود. در این مطالعه، ژنوتیپ کرمان به‌عنوان مقاوم‌ترین ژنوتیپ به بولتینگ در هر دو تیمار بهاره‌سازی شناسایی شد. پس از آن ژنوتیپ‌های قلعه‌رئیسی، گلدن و گاردسکو با درصد ناچیزی گل‌دهی بیشترین تحمل به بولتینگ را نشان دادند. ژنوتیپ بادرود نیز بیشترین حساسیت به بولتینگ را داشت.

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های هندوانه بومی ایران (Citrullus vulgaris) در شرایط آب و هوایی ارومیه

احمد حاجی علی؛ رضا درویش زاده؛ بهمن زاهدی؛ جهانگیر عباس کوهپایگانی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 29-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12555

چکیده

به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی هندوانه بومی ایران از نظر صفات مورفولوژیک، 16 توده به همراه دو رقم هندوانه اصلاح شده (کریمسون‌سویت و چارلستون‌گری) در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مرکز ... بیشتر به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی هندوانه بومی ایران از نظر صفات مورفولوژیک، 16 توده به همراه دو رقم هندوانه اصلاح شده (کریمسون‌سویت و چارلستون‌گری) در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه در سال 1392 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 15 صفت شامل طول و عرض برگ، طول ساقه‌ی اصلی گیاه، تعداد میوه در بوته، طول میوه، عرض میوه، وزن کل میوه، وزن گوشت میوه، وزن پوست میوه، وزن صد بذر، طول بذر، عرض بذر، pH، درصد مواد جامد محلول و عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس نشان داد بین توده‌ها از لحاظ کل صفات مورد بررسی به جزء صفات pH، طول ساقه‌ی اصلی گیاه و تعداد میوه در بوته اختلاف آماری معنی‌داری وجود دارد. متوسط عملکرد از 24926 کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ چارلستون‌گری تا 13444 کیلوگرم در هکتار برای توده817 همدانمتغییر بود. میزان درصد مواد جامد محلول در بین توده‌ها از 9/27 درصد برای ژنوتیپ کریمسون‌سویت تا 5/1 درصد برای توده‌ی 806 خراسان، pH میوه از 63/5 در توده‌ی 817 همدان تا 4/78 در ژنوتیپ چارلستون‌گری متغیر بود. بیشترین همبستگی مثبت (0/968) بین دو صفت وزن گوشت و وزن میوه و بیشترین همبستگی منفی (0/815-) بین صفات قند میوه و طول بذر مشاهده شد. بیشترین توارث‌پذیری (0/96) مربوط به وزن صد بذر و کمترین توارث‌پذیری (0/03) مربوط به pH بود. در تجزیه‌ی خوشه‌ای به روش وارد، توده‌های مورد بررسی در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین توده‌های گروه اول و سوم مشاهده شد.

تجزیه ژنتیکی عملکرد دانه، اجزاء عملکرد دانه و برخی صفات مرفولوژیکی و فنولوژیکی لاین‌های تریتیکاله

احمد نادری

دوره 39، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12060

چکیده

به‌منظور ارزیابی لاین‌های تریتیکاله برای شرایط کم‌بازده، این تحقیق با 36 لاین تریتیکاله در قالب طرح آلفا لاتیس انجام شد. تعداد روز از سبز شدن تا برخی مراحل فنولوژیکی و عملکرد دانه و اجزاء آن تعیین گردید. ... بیشتر به‌منظور ارزیابی لاین‌های تریتیکاله برای شرایط کم‌بازده، این تحقیق با 36 لاین تریتیکاله در قالب طرح آلفا لاتیس انجام شد. تعداد روز از سبز شدن تا برخی مراحل فنولوژیکی و عملکرد دانه و اجزاء آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که تفاوت لاین‌ها برای همه صفات معنی‌دار بود. دامنه تغییرات تعداد روز از سبز شدن تا ظهور سنبله و رسیدگی فیزیولوژیکی به‌ترتیب 103-89 و 141-129 روز بود. بیشترین عملکرد دانه (4790 کیلوگرم در هکتار) و سرعت رشد محصول دانه (14/1 گرم در مترمربع در روز) به لاین 29 تعلق داشت. بالاترین ضریب تنوع ژنتیکی به تعداد روز از سبز شدن تا ظهور سنبله (43/6 درصد) و عملکرد بیولوژیکی (36/4 درصد) تعلق داشت. میانگین عملکرد دانه لاین‌ها در دامنه4790- 1898 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. با توجه به عملکرد دانه و میزان تشابه لاین‌ها در تجزیه کلاستر، لاین‌های 5، 8، 15، 17، 20، 22، 23، 26 و 29 به‌ترتیب با عملکرد دانه 4494، 3748، 3820، 3777، 3757، 3717، 4007، 3780 و 4790 کیلوگرم در هکتار به عنوان لاین‌های برتر انتخاب شدند. با توجه به تشابه بالای عملکرد دانه با سرعت رشد محصول دانه (95 درصد) و عملکرد بیولوژیکی (86 درصد) در تجزیه کلاستر و ضریب تنوع ژنتیکی بالای این دو صفت، با هدف عملکرد دانه بالا، این لاین‌ها به‌عنوان یک منبع ژنتیکی مطلوب برای انتقال این صفات در برنامه‌های به‌نژادی ارزیابی می‌شوند.

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های خیارچنبر (Cucumis melo var. flexuosus) بومی ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک

نرگس دست‌رنجی؛ عبدالعلی شجاعیان؛ محسن فلاحتی‌عنبران؛ سجاد رشیدی‌منفرد؛ اعظم نیکزاد‌قره‌آغاجی

دوره 39، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 15-26

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12061

چکیده

توده‌های بومی به سبب سازگاری به شرایط محیطی، ژرم‌پلاسم غنی از ژن‌های مطلوب مربوط به تنش‌های زیستی و غیرزیستی به حساب می‌آیند. ایران یکی از مراکز تنوع خیار‌چنبر است و با توجه به اهمیت اقتصادی این گیاه ... بیشتر توده‌های بومی به سبب سازگاری به شرایط محیطی، ژرم‌پلاسم غنی از ژن‌های مطلوب مربوط به تنش‌های زیستی و غیرزیستی به حساب می‌آیند. ایران یکی از مراکز تنوع خیار‌چنبر است و با توجه به اهمیت اقتصادی این گیاه و هم‌چنین توجه کمی که به این گیاه معطوف شده است، لازم است که مطالعات ژنتیکی در مورد توده‌های محلی این گیاه صورت گیرد. در این تحقیق، 12 توده‌ی خیارچنبر از نقاط مختلف ایران جمع‌آوری شدند. این توده‌ها از نظر 40 صفت کیفی و 21 صفت کمی بر اساس توصیف‌نامه‌ی مؤسسه‌ی بین‌المللی منابع ژنتیک (IPGRI) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه میانگین بین توده‌ها از نظر صفات کیفی، کمی و ارزیابی ارتباط بین آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار SAS صورت گرفت. نتایج نشان داد که توده‌های خیارچنبر بومی ایران در بسیاری از صفات، از تنوع بالایی برخوردار هستند و در اکثر صفات مربوط به میوه، همبستگی مثبت یا منفی نشان دادند. علاوه بر آن، تجزیه‌ی خوشه‌ای با استفاده از روش UPGMA بر اساس ضریب تشابه اقلیدسی، توده‌ها را در چهار گروه متفاوت قرار داد. نتایج این پژوهش نشان داد که خیارچنبرهای بومی ایران از نظر تنوع ژنتیک غنی هستند و می‌توانند نقش مهمی در برنامه‌های نوین به‌نژادی خربزه‌ئیان داشته باشند.

تعیین تنوع گیاهی با استفاده از ویژگیهای مرفولوژیکی و تجزیه خوشه ای در ژرپلاسم های گیاه شوید

زهره فتحعلی پور؛ داریوش نباتی احمدی؛ حمید رجبی معماری؛ امیر سیاهپوش؛ فریده صدیقی دهکردی

دوره 37، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 57-67

چکیده

از مهمترین خصوصیات ویژه یک برنامه اصلاح نبات در دورن جامعه گیاهی، فراهم بودن نوع و میزان تنوع ژنتیکی است. علاه بر دید عینی و ابزار ژنتیکی که جهت شناخت تنوع گیاهی استفاده میشوند، از روش های آماری ... بیشتر

بررسی تنوع ژنتیکی برخی ارقام توت فرنگی ایران با استفاده از ویژگی‌های مورفولوژیک

حسینعلی اسدی قارنه؛ کاظم ارزانی؛ عبدالعلی شجاعیان؛ احمدرضا گل‌پرور؛ ناصر صباغ‌نیا

دوره 37، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 93-106

چکیده

توت فرنگی یکی از مهم‌ترین میوه‌های ریز جهان و ایران به شمار می‌آید. برای انجام برنامه‌های به‌نژادی این گیاه در ایران، شناسایی ارقام برتر با توجه به ویژگی‌های آن‌ها مورد نیاز است. به منظور ارزیابی ... بیشتر توت فرنگی یکی از مهم‌ترین میوه‌های ریز جهان و ایران به شمار می‌آید. برای انجام برنامه‌های به‌نژادی این گیاه در ایران، شناسایی ارقام برتر با توجه به ویژگی‌های آن‌ها مورد نیاز است. به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک ارقام توت فرنگی موجود در کشور، گیاه‌چه‌های دختری 15 رقم توت فرنگی تجاری در گلخانه با شرایط کنترل شده و سیستم هیدروپونیک کشت شدند. تغذیه گیاهان با استفاده از فرمول اختصاصی مورگان برای توت فرنگی انجام شد. پس از رشد رویشی و زایشی گیاهان مورد آزمایش، صفات کمّی و کیفی آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌دار بین ارقام از نظر تمامی صفات مورد مطالعه بود. میانگین بعضی صفات مورد ارزیابی از جمله تعداد برگ، تعداد طوقه جانبی، تعداد روندک و تعداد خوشه گل در هر بوته به ترتیب 18/11، 81/4، 9 و 89/2 عدد بودند. دامنه عملکرد ارقام در دوره شش ماهه آزمایش بین 83/45 تا 9/322 گرم میوه در هر بوته متفاوت بود. عملکرد 4 رقم آلیسو، سلوا، پاروس و گاویوتا بیش از 250 گرم در هر بوته بود، در حالی‌که ارقام بلاک مور، فرزنو و کردستان کمتر از 100 گرم میوه در هر بوته تولید کردند. مقدار سفتی بافت میوه نیز نشان داد که میوه‌های کاماروزا با سفتی معادل 7 نیوتن، نسبت به سایر ارقام از سفتی بافت بیشتری برخوردار بودند. در تجزیه به عامل‌ها، صفات در 7 عامل اصلی و مستقل قرار گرفتند که در مجموع 24/90 درصد واریانس کل را توجیه کردند و 14 صفت را شامل شدند. همچنین ارقام مورد بررسی بر اساس تجزیه خوشه‌ای در 7 گروه مجزا قرار گرفتند. گروه چهارم از لحاظ میانگین برخی صفات اندازه‌گیری شده بالاتر از میانگین کل قرار گرفت. رقم‌های کردستان و سکویا نیز هر کدام در یک گروه مجزا قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، ارقام توت فرنگی مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی دارای تنوع بالایی بوده و بنابراین برای استفاده در برنامه‌های به‌نژادی توت فرنگی در ایران دارای اهمیّت می‌باشند.

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ارقام گندم بهاره و پاییزه با استفاده از نشانگرهای ریز ماهواره

بهمن فاضلی نسب؛ بهمن یزدی صمدی؛ محمدرضا نقوی؛ محسن مردی

دوره 33، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 71-79

چکیده

در این تحقیق به منظور بررسی رابطه ژنتیکی و امکان تفکیک 21 رقم و لاین گندم بهاره و پاییزه ایرانی در سطح مولکولی از 37 جفت آغازگر ریزماهواره استفاده شد. میانگین شاخص چندشکلی و میزان اطلاعات چندشکلی هر آغازگر ... بیشتر

بررسی تنوع ژنتیکی مهم ترین ارقام نیشکر در ایران با استفاده از نشانگر مولکولی RAPD

محمد برات شوشتری؛ بهروز شیران؛ شهرام محمدی؛ سید عطاء الله سیادت

دوره 33، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 75-86

چکیده

این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و میزان خویشاوندی 35 رقم نیشکر با استفاده از 65 آغازگر RAPD برای تعیین سطح تنوع ژنتیکی و خویشاوندی در برخی از واریته‌های تجاری S. officinarum و همچنین دو رقم وحشی S. spontaneum ... بیشتر این مطالعه به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و میزان خویشاوندی 35 رقم نیشکر با استفاده از 65 آغازگر RAPD برای تعیین سطح تنوع ژنتیکی و خویشاوندی در برخی از واریته‌های تجاری S. officinarum و همچنین دو رقم وحشی S. spontaneum در ایران استفاده شد. DNA ژنومی هر رقم از برگ‌های‌ جوان تازه روئیده بر اساس روش تغییر یافته CTAB استخراج شد و در حجم مناسبی از بافر TEحل گردید و غلظت آن توسط دستگاه بیوفتومتر اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل نشانگر RAPDبه کمک آغازگرهای 10 نوکلئوتیدی انتخابی انجام گردید. تمام ژنوتیپ ها برای حضور نوار و عدم حضور آن نمره گذاری شدند و به کمک نرم افزار NTSYS 2002 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از 65 آغازگر مورد استفاده، 30 آغازگر در بین ارقام چند شکلی نشان دادند و 464 نوار چند شکل تولید شد. تجزیه کلاستر بر اساس ضریب تشابه جاکارد و روش UPGMA واریته‌ها را در 2 گروه مجزا قرارداد. در این تقسیم‌بندی دو رقم وحشی ازگونه S. spontaneum از بقیه واریته‌ها کاملاً جدا شدند و الگوی نواربندی کاملاً متفاوتی در مقایسه با سایر واریته‌ها نشان دادند. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که نشانگر RAPD ابزار مناسبی جهت بررسی تنوع ژنتیکی در نیشکر است و توصیه می‌شود به منظور افزایش کارایی برنامه‌های اصلاحی جهت بررسی دقیق تنوع ژنتیکی و تعیین روابط خویشاوندی، مورد استفاده قرار بگیرد.

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = تنوع ژنتیکی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده