تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

تأثیر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی بادرشبی(Dracocephalum moldavica) در مرحله گلدهی کامل

سعیده علیزاده سالطه؛ سمانه خلف خانی؛ پریناز فردوسی قبچاق

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44445.2116

چکیده

سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، ... بیشتر سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول به‌عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، رشد و توسعه گیاه را بهبود بخشیده و تولید متابولیت‌های ثانویه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. همچنین تریاکانتانول به‌عنوان یک محرک رشد گیاهی، نقش محوری در تنظیم بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاهان از جمله فتوسنتز ایفا می‌کند. گیاه بادرشبی (بادرشبو) با نام علمی .Dracocephalum moldavica L گیاهی علفی، یک ساله و معطر از تیره نعناعیان می باشد که در طب سنتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اهمیت اقتصادی گیاه دارویی بادرشبی، در این پژوهش اثرات محلول‌پاشی سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول بر تغییرات مورفولوژیکی و عملکرد کمی و کیفی متابولیت‌های ثانویه به‌ویژه بازده اسانس گیاه دارویی بادرشبی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1395-1394 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل محلولپاشی در مرحله گلدهی با سدیم نیتروپروساید (SNP) و تریاکانتانول (Tria) هر کدام در سه سطح صفر ، 5/0 و 1 میلی‌مولار بود. در نهایت صفات رشدی (سطح برگ و تعدا شاخه جانبی)، عملکرد شاخساره (وزن تر و خشک)، عملکرد و درصد اسانس، صفات بیوشیمیایی ( مواد جامد محلول، محتوای پروتئین، فلاونوئید و فنل کل) و محتوی عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سدیم) در مرحله گلدهی کامل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده در پژوهش حاضر نشان داد؛ برهمکنش غلظتهای مختلف Tria و SNP تأثیر معنیداری بر سطح برگ و تعداد شاخه جانبی داشت. همچنین SNP در غلظت یک میلی‌مولار موجب افزایش قابل توجهی در وزن تر و خشک اندام هوایی در بوته گردید. محلولپاشی Tria و SNP اثرات معنیداری بر محتوای عناصر بافت برگ داشت و بیشترین افزایش در غلظت یک میلیمولار این دو تیمار ثبت گردید. همچنین محلولپاشی SNP بهتنهایی و بههمراه Tria اثر معنیداری بر میزان فنل، فلاونوئید و پروتئین محلول کل در سطح یک درصد داشت و تیمار یک میلیمولار SNP به همراه یک میلیمولار Tria به ترتیب باعث افزایش 93/62، 24/51 و 92/34 درصد نسبت به تیمار شاهد شد . طبق نتایج بهدست آمده؛ تیمار یک میلیمولار Tria بههمراه یک میلیمولار SNP بیشترین تأثیر را بر عملکرد اسانس گیاه بادرشبی داشته و باعث افزایش 207 درصدی عملکرد اسانس در مقایسه با تیمار شاهد شد. نتایج این تحقیق نشان داد کاربرد سدیم نیتروپروساید و تریاکانتانول با غلظت مناسب، اثرات قابلتوجهی بر رشد و عملکرد گیاه بادرشبی داشته و تیمار یک میلیمولار تریاکانتانول بههمراه یک میلیمولار سدیم نیتروپروساید بهعنوان تیمار بهینه در مطالعه حاضر معرفی گردید .

اثرسطوح مختلف اسید هیومیک و محدودیت در آبیاری بر خصوصیات رشدی و عملکردی گیاه داروئی بالنگوی شهری (Lallemantia iberica L.)

مسعود فتاحی؛ اکبر سلجوقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47380.2190

چکیده

بالنگو یکی از گیاهان مهم از خانواده نعناعیان است که اهمیت آن به خصوصیات دارویی و صنعتی آن بر می‌گردد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی بذر بالنگوی شهری و همینطور تاثیر سطوح ... بیشتر بالنگو یکی از گیاهان مهم از خانواده نعناعیان است که اهمیت آن به خصوصیات دارویی و صنعتی آن بر می‌گردد. به همین منظور جهت بررسی تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات جوانه زنی بذر بالنگوی شهری و همینطور تاثیر سطوح مختلف اسید هیومیک و کم آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و عملکردی گیاه داروئی بالنگوی شهری دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول خصوصیات جوانه زنی بالنگوی شهری تحت تاثیر تنش خشکی اعمال شده توسط پلی‌اتیلن گلایکول (PEG 600) در پنج سطح شامل شاهد، پتانسیل 4/0-، 8/0-، 2/1- و ٦/١- مگاپاسکال مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با ٤ تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. در آزمایش دوم، به منظور بررسی اثر سطوح مختلف اسید هیومیک و تنش کم آبی بر خصوصیات رویشی، عملکرد، موسیلاژ و میزان اسانس گیاه دارویی بالنگوی شهری آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح آبیاری 50 ، 70، 90 و 110 میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر به‌عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح اسید هیومیک صفر، پنج، ١٠ و ١٥ لیتر در هکتار به‌‌عنوان فاکتور فرعی بودند. نتایج آزمایش اول نشان داد درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذر و وزن تر گیاهچه‌های بالنگوی شهری در اثر سطوح تنش خشکی (6/1- مگاپاسکال) به ترتیب به میزان 14، 39 و 3 درصد نسبت به شاهدکاهش یافت. همچنین در اثر تنش خشکی ناشی از PEG طول ریشه‌چه افزایش و طول ساقه‌چه کاهش یافت. در نتایج آزمایش مزرعه‌ای (آزمایش دوم) مشاهده شد که تعداد گل، گل‌آذین، بذر در بوته، عملکرد بذر و مقدار زیست توده تحت تاثیر اثرات ساده تیمارهای تنش خشکی و اسیدهیومیک قرار گرفت و تنش خشکی باعث کاهش این شاخص‌ها شد. همچنین در اثر تنش خشکی شدید میزان موسیلاژ در مقایسه باشاهد 13 درصد افزایش و مقدار اسانس 30 درصد کاهش یافت. درحالی که استفاده از اسیدهیومیک باعث افزایش میزان زیست توده، وزن خشک تک بوته، تعداد بذر و گل در بوته و وزن هزاردانه بذر نسبت به شاهد گردید. از طرف دیگر استفاده از اسید هیومیک باعث افزایش عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. همچنین نتایج نشان داد که اثر متقابل تنش خشکی و اسید هیومیک بر تعداد بذر در گیاه، وزن هزاردانه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. به‌طورکلی استفاده از اسیدهیومیک به ویژه در غلظت 15 لیتر در هکتار باعث افزایش عملکرد بذر و خصوصیات دارویی گیاه بالنگوی شهری گردید و باعث تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی گردید.

ارزیابی تاثیر کود آلی در تراکم‌های متفاوت کشت بر خصوصیات آگرومورفولوژیکی و عملکرد اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) در شرایط دیم

هوشنگ رحمتی؛ هوشمند صفری

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 323-336

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46887.2167

چکیده

آویشن گیاهی با متابولیت‌های با ارزش است که به دلیل خاصیت دارویی، از اهمیت بالایی در صنایع غذایی و دارویی برخوردار است. استفاده از کودهای شیمیایی مشکلات زیست محیطی زیادی را به همراه داشته است، بنابراین ... بیشتر آویشن گیاهی با متابولیت‌های با ارزش است که به دلیل خاصیت دارویی، از اهمیت بالایی در صنایع غذایی و دارویی برخوردار است. استفاده از کودهای شیمیایی مشکلات زیست محیطی زیادی را به همراه داشته است، بنابراین استفاده از کودهای آلی در الگوهای تراکم مختلف کشت به‌منظور کاهش مصرف کودهای شیمیایی برای دستیابی به کشاورزی پایدار حائز اهمیت است. بر همین اساس این تحقیق به‌صورت طرح اسپلیت پلات با دو فاکتور و سه تکرار در شرایط دیم در استان کرمانشاه طی دو سال زراعی 1399-1400 و 1400- 1401 در ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح (20 تن در هکتار کود گاوی، 10 تن در هکتار کاه غنی‌شده و بدون اعمال کود) و فاکتور فرعی سه تراکم (4، 6 و 8 بوته در مترمربع) بود. صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، قطر تاج پوشش، وزن‌تر و خشک، وزن خشک برگ و ساقه، نسبت برگ به ساقه، درصد و عملکرد اسانس کل اندام هوایی برای هر کرت محاسبه شد. تجزیه واریانس نشان داد که کودهای مختلف و سطوح مختلف تراکم بر تمامی صفات اثر معنی‌داری داشتند، اما اثر متقابل کود × تراکم تنها بر صفات درصد و عملکرد اسانس تأثیر معنی‌داری داشت. با توجه به مقایسه میانگین به روش دانکن، کود باعث افزایش رشد آویشن شد و تمام خصوصیات رویشی گیاه تحت تأثیر مصرف کود قرار گرفت و از بین دو نوع کود مصرفی، تأثیر کود حیوانی بهتر بود. از طرفی با افزایش تراکم، ارتفاع بوته افزایش یافت، اما تعداد شاخه در بوته و قطر تاج پوشش روند کاهشی نشان داد و برخلاف این دو صفت عملکرد تر و خشک گیاه در تراکم کم و زیاد نسبت به تراکم متوسط کمتر بود. روند متفاوتی برای درصد و عملکرد اسانس مشاهده شد و به این ترتیب، درصد اسانس با کاهش تراکم از 8 بوته به 4 بوته به میزان 53/17 درصد افزایش داشت، اما در مقابل عملکرد اسانس 42/5 درصد کاهش نشان داد. نتایج تجزیه مؤلفه‌های اصلی صفات در شرایط مختلف زراعی نشان داد که 3/94 درصد واریانس بر اساس دو مؤلفه اول بیان شد و بای پلات دو مؤلفه نتایج مقایسه میانگین را تأیید کرد. با توجه به هدف نهایی این تحقیق که تعیین بهترین تراکم در شرایط استفاده از کود دامی و کاه غنی شده برای دستیابی به نتیجه مطلوب درکشت آویشن در شرایط دیم بود، بنابراین بر اساس گروه‌بندی اثر متقابل دو عاملی و تحلیل مؤلفه‌های اصلی، مشاهده شد که استفاده از کود دامی به میزان 20 تن در هکتار با تراکم 6 بوته در مترمربع مناسب ترین تیمار برای کشت آویشن در شرایط دیم استان کرمانشاه است که می‌توان آن را برای کشت این گونه در شرایط آب و هوایی استان کرمانشاه توصیه کرد.

تأثیر گرد و غبار بر میزان کلروفیل برگ، هدایت روزنه‌ای‌ و درصد تشکیل میوه خرمای مضافتی

محمد عثمان امرا؛ محمود رمرودی؛ علیرضا راشکی؛ محمد گلوی؛ میترا جباری

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 25-37

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.36683.1968

چکیده

در سال‌های اخیر گرد و غبار اثر و پیامدهای زیانباری روی درختان خرما در مناطق مختلف داشته است. این پدیده روی کمیت و کیفیت محصول خرما اثرات منفی دارد. در این راستا، پژوهشی جهت بررسی تأثیر گرد و غبار بر کلروفیل ... بیشتر در سال‌های اخیر گرد و غبار اثر و پیامدهای زیانباری روی درختان خرما در مناطق مختلف داشته است. این پدیده روی کمیت و کیفیت محصول خرما اثرات منفی دارد. در این راستا، پژوهشی جهت بررسی تأثیر گرد و غبار بر کلروفیل برگ، هدایت روزنه‌ای، درصد تشکیل و ریزش میوه درختان خرما در سه منطقه از شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان با شدت‌های مختلف گرد و غبار انجام گرفت. انتخاب مکان‌های مورد مطالعه با استفاده از داده‌های هواشناسی و ماهوارهایی به تفکیک غلظت‌های مختلف گرد و غبار صورت گرفت و منطقه روتک (شدت گرد و غبار بالا)، جالق (شدت گرد و غبار متوسط) و سراوان (شدت گرد و غبار کم) انتخاب شدند. در هر یک از سه منطقه تعداد 5 نخلستان و درون هر نخلستان تعداد 5 اصله درخت خرما با شرایط یکسان انتخاب شدند. جهت اندازه‌گیری میزان کلروفیل برگ در دو حالت بدون شستشو و پس از شستشو و نیز هدایت روزنه‌ای از پنج برگ انتخابی، نمونه‌گیری‌ها انجام و اندازه‌گیری‌ها صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌دار میزان کلروفیل برگ بعد از شستشو و هدایت روزنه‌ای در سه منطقه بود. در منطقه سراوان با غبار ناچیز بیش‌ترین میزان کلروفیل برگ و در روتک با غلظت بالای گرد و غبار کم‌ترین مقدار آن مشاهده و همچنین مقدار کلروفیل برگ در هر سه منطقه در شرایط شستشوی برگ‌ها (سراوان در حالت شستشو 94/62) بیش‌تر از حالت عدم شستشو برگ‌ها (سراوان بدون شستشو 49/54) بود. میزان کلروفیل برگ در منطقه روتک با غلظت زیاد گرد و غبار در حالت شستشو 05/41 و در منطقه سراوان با گرد و غبار خیلی کم‌تر و در حالت شستشو 94/62 بود که بیانگر اختلاف معنی دار در مناطق از لحاظ میزان کلروفیل برگ بود. نتایج مقایسه میانگین نشان دهنده کاهش هدایت روزنه‌ای در مناطقی با میزان بالای گرد و غبار (منطقه روتک) نسبت به مناطقی با گرد و غبار پایین بود. بیش‌ترین درصد تشکیل میوه (98/92 درصد) در منطقه سراوان با میزان کم گرد و غبار و کم‌ترین آن (60 درصد) در منطقه روتک با میزان بالای گرد و غبار مشاهده شد. بیش‌ترین درصد تلقیح (85/98) و کم‌ترین درصد ریزش (14/1) نیز در منطقه سراوان و کم‌ترین درصد تلقیح (28/89) و بیش‌ترین درصد ریزش (17/10) در منطقه روتک مشاهده شد. در کل نتایج بیانگر اثرات منفی غلظت بالای گرد و غبار بر ویژگی‌های مورد بررسی بود.

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از توده‌های بومی گشنیز ایران (.Coriandrum sativum L) بر اساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی

سولماز نظافت؛ مهدی محب الدینی؛ رسول آذرمی؛ اصغر عبادی سقرلو؛ رقیه فتحی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 449-461

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.37678.1984

چکیده

گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین ... بیشتر گشنیز با نام علمی Coriandrum sativum L. گیاهی یکساله از خانواده چتریان میباشد. قسمت‌های مورد استفاده‌ی این گیاه، بذر و برگ آن میباشد. گشنیز علاوه بر مصرف خوراکی، کاهنده قند خـون، کاهنده چربی خـون، پـایین آورنـده فشار خون، خواب آور، آرام بخش، آنتی‌اکسیدان و ضـد اضطراب میباشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی برخی از تودههای بومی گشنیز ایران براساس صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، 26 توده از مناطق مختلف کشور جمع آوری و آزمایشی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط مزرعهای دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1398 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دادهها تفاوت معنیداری بین صفات مورد بررسی نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین تودههای گشنیز بود. نتایج حاصل نشان داد که بین تودهها از لحاظ صفات ارتفاع کل گیاه، طول ساقه، طول ریشه، فاصله ‏میانگره، تعداد گره ‏تا اولین گل، تعداد ‏میانگره، تعداد برگ، تعداد ‏برگچه، قطر ساقه، وزن خشک گیاه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزن تر برگ، وزن تر گل و فنول تفاوت معنیداری با یکدیگر وجود داشت و بین درصد اسانس بذر و میزان آنتوسیانین تفاوت معنیداری وجود نداشت. در مجموع مقایسه میانگین صفات نشان داد که تودههای سیاهکل و کاشمر به ترتیب از نظر قطر ساقه (74/1 و 63/1 میلیمتر)، وزن تر برگ (57/0 و 50/0 گرم)، تعداد برگ (66/11 و 7/15) و میزان آنتوسیانین (27/0 و 37/0 میلیگرم بر گرم ماده تر) نسبت به سایر تودهها برتری داشتند. بنابرین میتوان از توده سیاهکل در برنامههای اصلاحی به منظور تولید ارقام پرمحصول استفاده کرد. بر اساس تجزیه خوشهای تودههای مورد مطالعه در سه گروه قرار گرفتند.

مطالعه‌ی روابط بین صفات ریخت‌شناسی و فیتوشیمیایی توده‌های مرزه (Satureja hortensis L.)

رقیه فتحی؛ مهدی محب الدینی؛ اسماعیل چمنی

دوره 44، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 305-319

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.32495.1874

چکیده

چکیدهتنوع ژنتیکی نیاز بنیادی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان می‌باشد و امکان تولید و پرورش گیاهانی با شرایط مطلوب را فراهم می‌سازد. مرزه با نام علمی .Satureja hortensis L از مهم‌ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ی ... بیشتر چکیدهتنوع ژنتیکی نیاز بنیادی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان می‌باشد و امکان تولید و پرورش گیاهانی با شرایط مطلوب را فراهم می‌سازد. مرزه با نام علمی .Satureja hortensis L از مهم‌ترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده‌ی نعناع می‌باشد که به‌صورت وحشی و زراعی وجود دارد. در این پژوهش، تنوع ژنتیکی20 توده‌ی مرزه‌ی منشا گرفته از ایران و سایر کشورهای جهان از نظر صفات ریخت‌شناسی، فیتوشیمیایی و درصد اسانس بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها تفاوت معنی‌داری را بین صفات مورد بررسی به‌جز تعداد و وزن خشک گل و فلاونوئید در دو طول موج 300 و 330 نانومتر نشان داد. نتایج بررسی ریخت‌شناسی توده‌ها نشان داد که صفات تعداد میانگره (03/11)، تعداد شاخه (58/18)، وزن هزار دانه (97/925 میلی‌گرم) توده‌ی ازبکستان بیشترین مقدار بود و بیشترین میزان تعداد گل (34/26) و وزن تر گل (14/26 میلی‌گرم) در توده‌ی بلغارستان مشاهده شد هم‌چنین بیشترین درصد اسانس (36/2 درصد) از توده‌ی کرج به‌دست آمد. برآورد ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که بیشترین ضریب همبستگی بین وزن تر اندام هوایی و وزن تر گل (97/0 میلی‌گرم) مشاهده شد. هم‌چنین تجزیه خوشه‌ای بر اساس فاصله‌ی اقلیدسی، توده‌های مورد بررسی را در چهار گروه اصلی طبقه‌بندی نمود. نتایج تجزیه‌ی اسانس نشان داد که توده‌ی کرج بیشترین میزان Delta-3-carene (07/14 درصد) و Carvacrol (به‌ترتیب 07/14 و 99/28 درصد) را داشت و توده‌ی بلغارستان بیشترین میزان ɣ-Terpinene و Borneol را نشان داد (به‌ترتیب 21/76 و 81/0 درصد). نتایج تجزیه‌ی خوشه‌ای توده‌های مرزه براساس ترکیبات اسانس نیز توده‌های مرزه را در پنج گروه قرار داد. براساس نتایج این پژوهش، تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین توده‌های مرزه موجود در ایران و سایر کشورها وجود دارد.

اثر سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای با کودهای نیتروژنه و فسفره بر برخی صفات کمی و کیفی ریحان

مهدی عقیقی شاهوردی؛ مجید امینی دهقی؛ حجت عطایی سماق؛ بهنام ممیوند

دوره 41، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.22330.1479

چکیده

کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی می‌تواند عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی را ارتقاء بخشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورهای ... بیشتر کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی و زیستی می‌تواند عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی را ارتقاء بخشد. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1393 انجام شد. فاکتورهای آزمایش ترکیب کودی نیتروژنه و فسفره شامل،100 درصد شیمیایی براساس آزمون خاک، 100 درصد زیستی (برای نیتروژن، ازتوباکتر کروکوکوم و آزوسپیریلیوم لیپوفروم و برای فسفر، سدوموناس پوتیدا و سدوموناس فلورسنس) و سیستم تلفیق 50 درصد کود شیمیایی با کود زیستی بود. نتایج نشان داد که ترکیب‌های مختلف کود نیتروژنه و فسفره (شیمیایی و زیستی) و همچنین برهمکنش این دو، بر ارتفاع بوته، تعداد برگ، عملکرد برگ و اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس، اثر معنی‌داری داشت. بیشترین تعداد برگ در بوته در تیمارهای کود نیتروژن 100 درصد شیمیایی در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفره و تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن به‌ترتیب با میانگین 72/54 و 44/54 برگ در بوته به‌دست آمد. برهمکنش سیستم‌های تغذیه‌ای نشان داد که بیشترین عملکرد برگ و عملکرد اسانس در سیستم تلفیقی کود زیستی و 50 درصد شیمیایی فسفر در تلفیق کود زیستی و 50 درصد شیمیایی نیتروژن به‌ترتیب با میانگین 33/596 کیلوگرم در هکتار و 56/6 لیتر در هکتار بود. کمترین درصد و عملکرد اسانس در تیمار شاهد (عدم مصرف کود) مشاهده شد.استفاده سیستم تلفیقی کود نیتروژنه و فسفره باعث افزایش میانگین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس از قبیل لینالول، کارواکرول و اژنول نسبت به شاهد شد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کودهای زیستی فسفره و نیتروژنه در ترکیب با 50 درصد کود شیمیایی در بهبود صفات کمی و کیفی گیاه دارویی ریحان تأثیر مثبتی داشته و بجای مصرف مداوم کود شیمیایی می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه و فسفره گام برداشت.

تأثیر کاربرد برخی کود‌های آلی و شیمیایی بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.)

سودابه مفاخری

دوره 40، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 27-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.19128.1378

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار؛ کاربرد عصاره جلبک دریایی (محلول‌پاشی با غلظت ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی شنبلیله، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار؛ کاربرد عصاره جلبک دریایی (محلول‌پاشی با غلظت یک میلی‌گرم در لیتر)، هیومیک‌اسید (محلول در آب آبیاری با غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر)‌، کود شیمیایی پرمصرف (نیتروژن، فسفر و پتاس به‌ترتیب به مقدار 08/0‌، 06/0 و 1/0 گرم در کیلوگرم خاک گلدان) و شاهد (بدون استفاده از کود) و 7 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) در سال 1395 انجام گرفت. نتایج نشان داد که بالاترین ارتفاع بوته (93/24 سانتی‌متر)، بیشترین وزن تر بوته (66/14 گرم)، بیشترین وزن خشک بوته (73/9 گرم)، بیشترین تعداد نیام در بوته (12/12 عدد) و بالاترین وزن هزار دانه (22/10 گرم)، در حضور کاربرد عصاره جلبک حاصل گردید. در رابطه با صفت تعداد بذر در نیام، تیمارهای عصاره جلبک، هیومیک اسید و کود شیمیایی به لحاظ آماری در یک سطح قرار گرفته و تفاوت معنی‌داری بین آن‌ها مشاهده نشد. هم‌چنین تیمار عصاره جلبک، بیشترین مقدار کلروفیل کل (98/1 میلی‌گرم در گرم برگ تازه)، بالاترین مقدار کلروفیل‌های a و b (به‌ترتیب 3/1 و 68/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه)،‌ بیشترین مقدار اسکوربیک اسید (4/0 میلی‌گرم در 100 گرم برگ تازه)، بالاترین مقدار کارتنوئید (27/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) و بیشترین درصد اسانس (97/0 درصد) را باعث گردید. به لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری بین درصد اسانس تحت تأثیر رژیم‌های کودی مختلف دیده نشد و هر سه کود عصاره جلبک، هیومیک اسید و کود شیمیایی سبب افزایش مقدار اسانس در مقایسه با تیمار شاهد شدند. مصرف هیومیک اسید نیز تأثیر معنی‌داری بر افزایش کلروفیل a و اسید اسکوربیک نشان داد.

تأثیر اسانس‌های رزماری (Rosmarinus officinalis) و درمنه (Artemisa persica) در کنترل پوسیدگی و خصوصیات کیفی میوه انبه در مدت انبار

عاطفه گلستانی؛ سمیه رستگار

دوره 40، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 53-62

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.13118

چکیده

بیماری‌های پس از برداشت یکی از دلایل مهم ضایعات انباری میوه انبه می‌‌باشد. شیوع بیماری‌ها می‌‌تواند کیفیت میوه را تحت تأثیر قرار دهد و عمر ماندگاری محصولات باغبانی را کاهش دهد. هدف این مطالعه بررسی ... بیشتر بیماری‌های پس از برداشت یکی از دلایل مهم ضایعات انباری میوه انبه می‌‌باشد. شیوع بیماری‌ها می‌‌تواند کیفیت میوه را تحت تأثیر قرار دهد و عمر ماندگاری محصولات باغبانی را کاهش دهد. هدف این مطالعه بررسی اثر اسانس‌های گیاهان دارویی رزماری و درمنه بر کنترل پوسیدگی ناشی از قارچ آسپرژیلوس (Aspergillus niger) به‌عنوان یکی از بیماری‌های مهم میوه انبه می‌‌باشد. میوه‌ها پس از مایه‌کوبی با قارچ مورد نظر با غلظت‌های (500‌، 1000 ماکرولیتر در لیتر) اسانس رزماری و درمنه اسپری شدند و در دمای 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. سپس درصد پوسیدگی، سفتی میوه،کاهش وزن، ویتامین ث و شاخص‌های رنگ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای استفاده شده تأثیر معنی‌داری (در سطح پنج درصد) در جلوگیری از پوسیدگی میوه انبه در مدت انبارمانی داشته‌اند. در پایان آزمایش تیمارهای اسانس رزماری (500 ماکرولیتر در لیتر) و بعد از آن درمنه (1000 ماکرولیتر در لیتر) به‌ترتیب با درصد پوسیدگی 12 و 3/13 درصد کمترین پوسیدگی را نشان دادند. اسانس‌های گیاهی تأثیر مثبتی بر کیفیت میوه نشان دادند. به‌طوری‌که اسانس‌های استفاده شده سفتی بیشتری نسبت به شاهد نشان دادند. بیشترین سفتی بافت میوه ( kg/cm27/3) در غلظت‌های مختلف رزماری مشاهده شد. میوه‌های تیمار شده دارای میزان آسکوربیک اسید بیشتری نسبت به شاهد بودند. نتایج این پژوهش امکان استفاده از اسانس‌های گیاهی به‌عنوان قارچ‌کش برای کنترل پوسیدگی پس از برداشت میوه انبه را نشان می‌‌دهد.

بررسی ترکیبات اسانس پونه (.Mentha longifolia L) منبع غنی از پولگون در پنج رویشگاه استان فارس

پیمان آذرکیش؛ محمد مقدم؛ جمیل واعظی؛ عبدالله قاسمی‌پیربلوطی؛ غلامحسین داوری‌نژاد

دوره 39، شماره 4 ، اسفند 1395، ، صفحه 87-100

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12435

چکیده

پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris)گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می‌باشد. اینگیاهبه‌صورت سنتیبه‌عنوان محرک، مقوی، ضداسپاسم، ضدنفخ، منقبض‌کننده کیسه صفرا، آرام‌بخش و مطبوع درایرانمصرف ... بیشتر پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris)گیاه دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می‌باشد. اینگیاهبه‌صورت سنتیبه‌عنوان محرک، مقوی، ضداسپاسم، ضدنفخ، منقبض‌کننده کیسه صفرا، آرام‌بخش و مطبوع درایرانمصرف می‌شود.هدفازاینمطالعهبررسی میزان واجزایتشکیل‌دهندهاسانس پیکررویشی پونه در پنج رویشگاه آن در استان فارس بود.پیکررویشی پونه‌ها در مرحله گلدهی کامل از رویشگاه طبیعی آن‌ها جمع‌آوری و در سایه خشک شدند. نمونه‌های خشک شده به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شدند. اجزای تشکیل‌دهنده اسانس‌ها با استفاده از دستگاه GC و GC/MS شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین بازده اسانس به‌ترتیب از اکوتیپ‌های مرودشت (5/5 درصد) و لارستان (1/17 درصد) بدست آمد. در مجموع به‌ترتیب 33، 32، 26، 27 و 28 ترکیب در اسانس اکوتیپ‌های سپیدان، آبشار مارگون، جهرم، لارستان و مرودشتشناسایی شد. به‌طورکلی منوترپن‌های اکسیژنه فراوان‌ترین دسته ترکیبات موجود در اسانس اکوتیپ‌های مورد مطالعه بود. ترکیبات عمده اسانس اکوتیپ‌ها شامل پولگون (25/36 – 53/44 درصد)، پیپریتنون (4/93 - 43/9 درصد)، 1 و 8 سینئول (1/1 - 13/33 درصد)، پیپریتنون اکسید (1/06 - 19/33 درصد) و منتون (0/98 - 10/28 درصد) بودند. با توجه به ارزش دارویی پولگون، در این تحقیق اسانس گیاه فوق دارای درصد بالایی از این ترکیب بود و می‌توان نتیجه گرفت که پونه استان فارس منبع غنی از پولگون می‌باشد. بهترین اکوتیپ‌ها برای حصول بیشترین میزان اسانس و پولگون به ترتیب اکوتیپ‌های مرودشت وآبشار مارگون می‌باشند.

بررسی تاثیر گونه‌های مختلف مایکوریزا بر ویژگی‌های رشدی و میزان اسانس گیاه دارویی ریحانL. Ocimum basilicum

مریم ذوالفقاری؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفید کن؛ فرهاد رجالی

دوره 37، شماره 4 ، اسفند 1393، ، صفحه 47-56

چکیده

به منظور بررسی تاثیر قارچ‌های آربسکولار مایکوریزا به عنوان کود بیولوژیک بر ویژگی‌های رشدی و میزان اسانس تولیدی گیاه دارویی ریحان، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر قارچ‌های آربسکولار مایکوریزا به عنوان کود بیولوژیک بر ویژگی‌های رشدی و میزان اسانس تولیدی گیاه دارویی ریحان، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار انجام شد. رﯾﺤﺎن ﯾﮑﯽ از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻬﻢ ﺗﯿﺮه ﻧﻌﻨﺎئیان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﯿﺎه داروﯾﯽ، ادوﯾﻪای ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد. قارچ‌های مایکوریزا از انواع کودهای زیستی بوده که از طریق همزیستی با گیاه میزبان و با افزایش جذب عناصر غذایی، تحریک و افزایش تولید هورمون‌های گیاهی، کاهش تاثیر منفی تنش‌های محیطی و افزایش مقاومت در برابر عوامل بیماریزا، سبب بهبود در رشد و عملکرد گیاهان میزبان می‌شوند. در‌این آزمایش سه گونه قارچ مایکوریزا با تیمار شاهد(بدون مایکوریزا) مقایسه شدند. گیاهان ریحان در گلخانه و گلدان کشت و پس از مرحله‌ی گلدهی کامل برداشت شدند و شاخص‌های رشدی و میزان اسانس آن‌ها اندازهگیری و در تیمارهای مختلف مقایسه شدند. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که شاخص‌های رویشی مثل وزن و ارتفاع گیاه، تعداد برگ و انشعابات گیاه، وزن ریشه و میزان اسانس در تمام تیمارهای مایکوریزایی به طور معنی‌داری بیشتر از تیمار شاهد بود. در بین گونه‌های مختلف مایکوریزا، گونه Glomus mosseae و گونه G. intraradices به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر روی افزایش شاخص‌های رویشی و میزان اسانس داشته است. قارچ‌های آربسکولار مایکوریزا با ‌ایجاد همزیستی بر روی ریشه گیاهان میزبان، سطح تماس ریشه با خاک را افزایش داده و با افزایش امکان جذب عناصر خصوصا عناصر غیر قابل دسترس برای ریشه، رشد رویشی گیاه افزایش می‌یابد. از طرفی قارچ‌های مایکوریزا متابولیسم ثانویه گیاه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث تغییر در میزان اسانس و عملکرد آن در گیاه میزبان می‌شوند.

تاثیر کودهای شیمیایی و زیستی بر اجزای عملکرد و ترکیبات ثانویه بابونه (Matricaria chamomilla L.)

محمد امین کهن مو؛ مجید آقا علیخانی

دوره 37، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 99-112

چکیده

به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر اجزای عملکرد، محتوای اسانس و دو ترکیب ثانویه موجود در گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی بر اجزای عملکرد، محتوای اسانس و دو ترکیب ثانویه موجود در گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1388 و 1389 در دانشگاه خلیج فارس (بوشهر) انجام شد. تیمار های مورد بررسی در این آزمایش شامل کود دامی گوسفندی (بر مبنای 15 تن در هکتار)؛ تلفیق قارچ میکوریزا و کود دامی گوسفندی؛ و کود شیمیایی NPK خالص (به ترتیب با نسبت 0-62-70 کیلوگرم در هکتار با منشاء اوره و سوپرفسفات تریپل) بود. نتایج نشان داد بیشترین وزن خشک گل (72/939 کیلوگرم در هکتار) در تغذیه با کود گوسفندی در سال دوم بدست آمد. همچنین بیشترین قطر گل (39/2 سانتیمتر) و ارتفاع گیاه (11/35 سانتیمتر) همراه با زیتوده خشک (6/3497 کیلوگرم در هکتار) همگی در سال دوم مربوط به تغذیه با کود شیمیایی بود. در مقابل تیمار تغذیه بابونه با کود گوسفندی + قارچ میکوریزا در سال دوم بیشترین شاخص برداشت (26/45 درصد) و برتری معنی داری در سطح پنج درصد از نظر درصد کلونیزاسیون ریشه توسط قارچ میکوریزا، نسبت به سایر تیمار ها داشت. در هر دو سال آزمایش بجز درصد فسفر در بیوماس بابونه، برای دو عنصر نیتروژن و پتاسیم برتری با تغذیه شیمیایی بود. این تیمار همچنین بیشترین بازده اسانس (357/0 درصد) را در سال دوم به خود اختصاص داد. با وجود این بیشترین مقدار کامازولن (22/8 درصد) و آپیژنین 7-گلوکوزید (44/1 درصد) با تغذیه زیستی بابونه بدست آمد. بهطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تغذیه بابونه با کودهای دامی بهتنهایی یا تلقیح شده با قارچ میکوریزا میتواند عملکرد مناسبی از گل خشک، بازده اسانس و ترکیبات ثانویه بابونه تولید نماید و زمینه ساز کاهش مصرف کودهای شیمیایی و تضمین کننده صرفه اقتصادی، سلامت محیط زیست و امنیت غذایی مصرف کنندگان خواهد بود.

مقایسه عملکرد پیکر رویشی، میزان و ترکیبات اسانس گل مکزیکی (Agastache foeniculum Kuntze) در شرایط مزرعه و گلخانه تحت تیمار تنش خشکی

محمد محمودی سورستانی؛ رضا امیدبیگی

دوره 36، شماره 4 ، اسفند 1392، ، صفحه 43-53

چکیده

به منظور بررسی اثر تیمارهای تنش خشکی بر درصد و ترکیبات اسانس گل مکزیکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در شرایط مزرعه و گلخانه انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد (100% ... بیشتر به منظور بررسی اثر تیمارهای تنش خشکی بر درصد و ترکیبات اسانس گل مکزیکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در شرایط مزرعه و گلخانه انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد (100% ظرفیت زراعی)، تنش آبی ملایم (85% ظرفیت زراعی)، تنش آبی متوسط (70% ظرفیت زراعی)، تنش شدید (55% ظرفیت زراعی) و ترکیب این تیمارها در دوره رشد رویشی و زایشی (85-100، 70-100 و 100-85 درصد ظرفیت زراعی) بودند. اسانس گیاه توسط دستگاه تقطیر با آب (کلونجر) استخراج و سپس ترکیبات اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی شناسایی گردیدند. نتایج نشان داد که در شرایط مزرعه، بیشترین درصد اسانس (30/2) در تیمار 55 و کمترین آن (64/1) در تیمار 70-100 درصد ظرفیت زراعی مشاهده گردید. همچنین درصد اسانس با افزایش سطح تنش خشکی در شرایط گلخانه افزایش یافت، به طوری که مقدار آن از 12/1 در تیمار شاهد به 62/1 درصد در تیمار تنش خشکی شدید رسید. عملکرد پیکر رویشی و اسانس در دو شرایط مزرعه و گلخانه با افزایش سطح تنش خشکی به طور معنی داری کاهش یافتند. متیل کاویکول جزء اصلی اسانس گل مکزیکی را تشکیل داده و تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت. تیمار100-85 درصد ظرفیت زراعی برای گیاهان در شرایط مزرعه و تیمار 100 درصد ظرفیت برای شرایط گلخانه توصیه می‌گردد.

بررسی اثر روش های مختلف خشک کردن برخصوصیات ظاهری و میزان اسانس پنج گونه بومادران (Achillea)

عسکر غنی؛ مجید عزیزی

دوره 32، شماره 1 ، شهریور 1388، ، صفحه 1-11

چکیده

خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی روش های مختلف خشک کردن، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو ... بیشتر خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی روش های مختلف خشک کردن، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور گونه های بومادران (5 گونه) و روش خشک کردن (5 روش) با سه تکرار اجراگردید. تیمارها عبارت بودند از، فاکتور اول: گونه های بومادران Achillea millefolium ،A. eriophora ،A. nobilis, A.biebersteinii ،A. wilhelmsii و فاکتور دوم: 1- خشک کردن در آفتاب به مدت 72 ساعت 2 - خشک کردن در سایه در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 120 ساعت 3- خشک کردن در آون دمای 50 درجه به مدت 48 ساعت 4- خشک کردن در آون دمای 100 درجه به مدت 24 ساعت 5- خشک کردن توسط ماکروویو در مدت زمان کمتر از 10 دقیقه.نمونه های تر نیز اسانس گیری شده و با بقیه روش ها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار نوع گونه و روش خشک کردن بر درصد کاهش وزن، درصد رطوبت نهایی، درصد اسانس و کیفیت ظاهری نمونه ها بود (01/0 p<). همچنین در این فاکتورها اثر متقابل گونه و روش خشک کردن معنی دار شد( p<0/01). بیشترین درصد نهایی رطوبت (7/4 درصد) مربوط به روش ماکروویو و کمترین میزان (32/1 درصد) مربوط به دمای 100 درجه بود. از نظر درصد اسانس بیشترین میزان اسانس مربوط به گونه A. eriophora و کمترین میزان مربوط به گونهA. wilhelmsii بود و در تمامی گونه ها بیشترین میزان اسانس در روش خشک کردن در سایه، دمای °Cْ25 و کمترین میزان اسانس در روش خشک کردن در آون با دمای 100 درجه سانتی گراد به دست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که روش خشک کردن نه تنها بر درصد کاهش وزن و میزان رطوبت نمونه ها موثر است بلکه اثر قابل توجهی بر میزان اسانس نمونه ها داشت لذا بهترین روش برای خشک کردن بومادران خشک کردن در دمای 25 درجه سانتیگراد و شرایط سایه تشخیص داده شد.

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = اسانس

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده