تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

شناسایی الگوهای مختلف خشکی گندم دیم در شمال غرب ایران با استفاده از مدل APSIM

سجاد رحیمی مقدم؛ حامد عینی نرگسه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 شهریور 1401

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40869.2036

چکیده

مقدمهبهبود عملکرد گیاهان زراعی می‎تواند به عنوان یک راهکار کلیدی و امیدبخش تقاضای پیش‎بینی شده در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را مرتفع نماید. برای افزایش تولید گندم دیم در مناطق خشک و نیمه ... بیشتر مقدمهبهبود عملکرد گیاهان زراعی می‎تواند به عنوان یک راهکار کلیدی و امیدبخش تقاضای پیش‎بینی شده در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را مرتفع نماید. برای افزایش تولید گندم دیم در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران، محققان و اصلاح‌گران گیاهان زراعی نیازمند درک صحیح از الگوی خشکی (زمان و شدت آن) در بوم نظام های زراعی گندم هستند چرا که بسته به زمان و شدت تنش، خشکی فرآیندها و ژن‎های مختلفی از گیاهان را تحت تاثیر قرار می‎دهد. بدین منظور این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور اجرا گردید.مواد و روش هااین تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در سال 1397 در 8 شهرستان شامل اردبیل، خلخال، مراغه، مرند، مشگین شهر، سراب، تبریز و ارومیه در شمال غرب کشور انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد مطالعه از مدل APSIM استفاده شد. داده‎های بلند مدت اقلیمی (2016-1980) شامل بیشینه و کمینه دما، بارش و تابش بودند که از سازمان هواشناسی کشور جمع آوری شدند و به عنوان ورودی مدل شبیه سازی رشد و نمو گیاه زراعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین الگوهای مختلف خشکی از شاخص عرضه و تقاضای آب استفاده شد. این شاخص از تقسیم مقدار آب خاک به تقاضای آب گیاه به‎دست می‎آید. بعد از محاسبه شاخص عرضه و تقاضای آب برای هر سال و منطقه از روش خوشه-بندی کلارا (CLARA ) برای طبقه‌بندی و گروه‎بندی این شاخص استفاده شد. تعداد گروه‌های بدست آمده حاصل از روش کلارا برابر با نوع الگوهای خشکی گندم دیم بودند.نتایج4 الگوی مختلف خشکی در طول فصل رشد گندم دیم در مناطق مورد مطالعه شناسایی شد. الگوی خشکی 1 نشان دهنده عدم تنش خشکی یا تنش خشکی خفیف در تمام طول فصل رشد گندم دیم بود. الگوی 2 بیانگر تنش خشکی بود که قبل از گلدهی شروع و در طی پر شدن دانه پایان یافت. تحت الگوی خشکی 3، تنش آب از زمان جوانه زنی شروع شد اما در طول دوره رویشی به بعد برطرف گردید. الگوی خشکی 4 تنش خشکی در مراحل اولیه رشد شروع شد و تا پایان فصل رشد گندم ادامه یافت. فراوانی رخداد الگوی خشکی نوع 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 8/27، 26، 8 و 2/38 درصد بود. در سراسر مناطق، مقدار تعرق گیاه گندم در طول فصل رشد گندم تحت الگوهای خشکی 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 160، 1/137، 31 و 7/86 میلی‎متر بود. عملکرد دانه تحت الگوی خشکی نوع 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 7/3738، 7/2949، 6/694 و 2/1456 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین درصد الگوهای خشکی خفیف (1 و 2) مربوط به منطقه مرند با 100 درصد بود و منطقه سراب الگوی‎-های خشکی شدید را بیشتر از مناطق دیگر تجربه کرد (2/88 درصد). به طور میانگین در تمام سال‎ها، بالاترین عملکرد در شهرستان مرند تحت الگوی خشکی 1 با 4759 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی شد و کمترین میزان آن در شهرستان ارومیه و الگوی 3 با 8/208 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. نتیجه‌گیریبیشترین رخداد مربوط به الگوی خشکی 4 (DP4) بود که تحت این الگو، تنش خشکی خفیف در مراحل اولیه رشد شروع می‎شود و تا پایان فصل رشد گندم دیم ادامه دارد. با توجه به این موضوع پیشنهاد می‎شود راهکارهای مختلفی از جمله به کار بردن ارقامی با طول دوره رسیدگی کم که از تنش خشکی آخر فصل اجتناب کنند و استفاده از ارقامی با مقاومت بالا به تنش خشکی به ویژه در دوره گلدهی مورد بررسی قرار گیرد.

مشاهده مقاله

تعیین مناسب ترین آرایش کشت، تراکم بوته و ژنوتیپ کنجد در منطقه بهبهان

مجید غلامحسینی؛ امیرخسرو دانایی؛ عباس فلاح طوسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1401

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40492.2023

چکیده

مقدمهکنجد با نام علمی (Sesamum indicum. L) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه بومی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، امکان کشت ... بیشتر مقدمهکنجد با نام علمی (Sesamum indicum. L) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه بومی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، امکان کشت دوم آن بعد از گندم در مناطق خشک و نیمه‌خشک وجود دارد. برای استفاده از حداکثر ظرفیت تولیدی گیاهان، اعمال روش های صحیح زراعی امری اجتناب ناپذیر است. از جمله این مدیریت ها تعیین تراکم بوته و آرایش کشت بهینه و انتخاب ژنوتیپ مناسب می‌باشد. مواد و روش‌هابه منظور بررسی اثر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد دانه دو ژنوتیپ کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1396 و 1397 در منطقه بهبهان با مختصات جغرافیائی 30 درجه و 36 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 14 دقیقه طول شرقی و اقلیم گرم و خشک، اجرا شد. در این آزمایش سه عامل شامل آرایش کاشت (کشت یک و دو ردیفه روی پشته)، تراکم بوته در واحد سطح (شامل تراکم 20، 30 و 40 بوته در مترمربع) و ژنوتیپ‌های کنجد به نام‌های محلی بهبهان و رقم شوین بررسی شدند. پس از جمع آوری داده‌ها، تجزیه آماری بوسیله نرم‌افزار SAS (نسخه 4/9) انجام و برای مقایسه میانگین‌های صفات اندازه‌گیری شده متاثر از اثرات اصلی تیمارها از آزمون LSD و درصورت معنی‌دار شدن اثرات متقابل بین تیمارها برای مقایسه میانگین صفات از روش برش‌دهی استفاده شد.نتایجنتایج عملکرد دانه، به عنوان مهم‌ترین صفت مورد بررسی، حاکی از آن است که در کشت یک ردیفه حداکثر عملکرد ژنوتیپ محلی بهبهان (1068 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 20 بوته در مترمربع حاصل شد و افزایش تراکم باعث کاهش معنی‌دار عملکرد این ژنوتیپ در آرایش کاشت یک ردیفه شد. در کشت دو ردیفه، ژنوتیپ محلی بهبهان به افزایش تراکم گیاهی پاسخ مثبت داد و افزایش تراکم تا 40 بوته در مترمربع موجب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه آن شد. با این حال حداکثر عملکرد دانه حاصله در کشت دو ردیفه و تراکم 40 بوته در مترمربع (919 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با تیمار برتر (کشت یک ردیفه با تراکم 20 بوته در مترمربع)، 16 درصد کمتر بود. در رقم شوین حداکثر عملکرد دانه در کشت‌های یک ردیفه (683 کیلوگرم در هکتار) و دو ردیفه (610 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب در تراکم‌های 40 و 20 بوته در مترمربع بدست آمد. نتایج نشان داد که متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ محلی بهبهان (851 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم شوین (561 کیلوگرم در هکتار) در هر آرایش کشت و تراکمی به‌طور معنی‌داری برتر بود. نتیجه‌گیریچنین نتیجه‌گیری می‌شود که در منطقه بهبهان و برای ژنوتیپ محلی بهبهان، به عنوان ژنوتیپ برتر، کشت‌ یک ردیفه با تراکم گیاهی 20 بوته در مترمربع قابل توصیه می‌باشد.

مشاهده مقاله

مطالعه رقابت گیاه سویا(Glycine max (L) Merrill) و چیا(Salvia hispanica L.) در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط به‌صورت جایگزینی

رحمت عباسی؛ میثم نامداری

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.37720.1986

چکیده

به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش ... بیشتر به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به‌ترتیب چیا-سویا) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی سویا و ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد گل‌آذین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه چیا داشتند. بیشترین تعداد شاخه ‌فرعی، تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه سویا مربوط به نسبت کاشت 25:75 بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت چیا در نسبت‌های مختلف کاشت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه چیا افزایش و تعداد گل‌آذین در بوته کاهش یافت. همچنین در طی مراحل مختلف رشد، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود و مقدار آن با کاهش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط افزایش یافت. علاوه بر آن کشت خالص سویا (100:0) و چیا (0:100) به‌ترتیب با میانگین 57/4629 و 14/823 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین مقدار عملکرد دانه بودند. بیشترین مقدار شاخص نسبت برابری زمین مربوط به نسبت کاشت 25:75 با میانگین 22/1 بود. افزایش کارایی کشت مخلوط در نسبت کاشت 25:75 به علت افزایش 37/75 درصدی سهم اثر مکملی بر عملکرد دانه و ایجاد تعادل و تسهیل در رقابت بین‌گونه‌ای است.

اثر تنش غرقابی بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فتوسنتزی دو رقم ماش در شرایط اهواز

سید بشیر فاضلی؛ افراسیاب راهنما؛ پیمان حسیبی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 95-108

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30538.1805

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده ... بیشتر به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مراحل مختلف رشدی شامل رشد رویشی، ابتدای گلدهی، پر شدن دانه و هر سه مرحله رشدی در کرت اصلی و شرایط بدون تنش و تنش غرقابی و نیز دو رقم هندی و عمرانی ماش در کرت فرعی قرار گرفتند. تنش سبب کاهش وزن خشک و عملکرد دانه شد. این کاهش برای رقم هندی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 45 و 37 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 66 و 68 درصد، پر شدن دانه به‌ترتیب 44 و 48 درصد و هر سه مرحله رشدی به‌ترتیب 39 و 41 درصد و برای رقم عمرانی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 60 و 60 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 51 و 44 درصد، پر شدن دانه به ترتیب 46 و 45 درصد و هرسه مرحله رشدی به‌ترتیب 69 و 58 درصد بود. به‌طور‌کلی تنش غرقابی منجر به کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق، محتوای کلروفیل و عدد اسپد در هر دو رقم شد. در تیمارهای تنش در هر مرحله رشدی به صورت منفرد، رقم عمرانی به دلیل نامحدود رشد بودن و انعطاف پذیری فنولوژیکی و طولانی‌تر بودن مدت زمان تشکیل غلاف‌ها توانست تا حدودی آسیب ناشی از تنش را جبران کند. بنابراین در خوزستان که گیاهان تابستانه مانند ماش با شرایط غرقابی در مراحل مختلف رشدی روبرو می‌شوند، رقم هندی برای کشت مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

اثر تاریخ کشت و تنش گرمای انتهای فصل بر صفان فنولوژیک و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های گندم نان

سیده فاطمه موسوی؛ محمد رضا سیاهپوش؛ کریم سرخه

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 157-170

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.28957.1744

چکیده

چکیدهمراحل فنولوژیک ارقام تجاری گندم از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تحمل به گرما بوده که در برنامه‌های اصلاحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تنش گرما بر صفات فنولوژیک، ... بیشتر چکیدهمراحل فنولوژیک ارقام تجاری گندم از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تحمل به گرما بوده که در برنامه‌های اصلاحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تنش گرما بر صفات فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان، آزمایشی در سال زراعی 95-1394در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی 30 ژنوتیپ گندم نان با طول مراحل فنولوژیک متفاوت اجرا شد. ارقام در دو تاریخ کاشت به‌موقع و دیرهنگام (تنش گرمای انتهای فصل) کشت شده و داده‌های حاصل به‌صورت تجزیه مرکب تجزیه گردید. در این تحقیق تنش گرما اثر معنی‌دار در کاهش صفات فنولوژیک مورد مطالعه داشت. عملکرد و اجزای عملکرد نیز تحت تأثیر تنش گرمای انتهای فصل قرار گرفت و کاهش یافتند. بر اساس نتایج حاصل همبستگی بین صفات فنولوژیک و اجزای عملکرد در شرایط بدون تنش مثبت و در اکثر موارد در شرایط تنش گرما منفی بود. نتایج همبستگی کانونیک نشان داد که صفات فنولوژیک در همبستگی کانونیک اول در شرایط بدون تنش 38 درصد و در شرایط تنش گرما 47 درصد واریانس در اجزای عملکرد را تفسیر نمودند که نشان‌دهنده تأثیر شدیدتر صفات فنولوژیک بر اجزای عملکرد در شرایط تنش گرما است. نتایج تجزیه خوشه‌ای نیز نقش بسیار مهم مراحل فنولوژیک در گروه‌بندی ارقام تجاری گندم کشور را نشان داد. به‌طور‌کلی، اگر در مناطق گرم انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب بر اساس طول مراحل فنولوژیک مناسب صورت پذیرد، می‌توان به ارقام متحملی دست یافت که ضمن تولید عملکرد بالا، پایداری بیشتری در عملکرد دانه داشته باشند.

ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای (S.C 704)

هاله بدوان؛ مجتبی علوی فاضل

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 271-282

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30499.1797

چکیده

چکیدهبه منظور ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و مؤلفه‌های تولیدی ذرت دانه‌ای، آزمایشی در تابستان سال 1396 در منطقه ویس، واقع در شمال اهواز به‌صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های ... بیشتر چکیدهبه منظور ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و مؤلفه‌های تولیدی ذرت دانه‌ای، آزمایشی در تابستان سال 1396 در منطقه ویس، واقع در شمال اهواز به‌صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به مرحله اجرا گذاشته شد. کرت‌های اصلی به‌صورت آبیاری جوی و پشته‌ها به‌طور کامل (شاهد)، آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت ثابت تا پایان دوره رشد و آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر و کرت‌های فرعی شامل تراکم‌های مختلف کاشت (65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار) بود. نتایج نشان داد که اثر روش‌های مختلف کم آبیاری بر طول کچلی بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. تراکم‌های کاشت از نظر طول کچلی بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه در آبیاری کامل (6858 کیلوگرم در هکتار) و در تراکم 85 هزار بوته در هکتار (6159 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بیشترین کارایی مصرف آب در آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر (33/17 درصد) و در تراکم 85 هزار بوته در هکتار (52/15 درصد) به‌دست آمد. در مجموع می‌توان گفت که برای رسیدن به کارایی مصرف آب و عملکرد مطلوب در جهت استفاده بهینه از منابع آب و هم‌چنین کاهش تلفات آبیاری، آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر با تراکم 85 هزار بوته در هکتار ذرت دانه‌ای مناسب به نظر می‌رسد.

ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های برتر زیره سبز ایران (Cuminum cyminum L.) با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

مریم درانی نژاد؛ سونیا عقیقی؛ قاسم محمدی نژاد

دوره 42، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 227-238

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.24247.1539

چکیده

چکیدهزیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم‌ترین گیاهان دارویی و ادویه‌ای، با داشتن دوره رشد کوتاه و نیاز آبی پایین، مناسب کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران می‌باشد. به ‌منظور ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های ... بیشتر چکیدهزیره سبز (Cuminum cyminum L.) از مهم‌ترین گیاهان دارویی و ادویه‌ای، با داشتن دوره رشد کوتاه و نیاز آبی پایین، مناسب کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران می‌باشد. به ‌منظور ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های برتر زیره سبز ایران، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 1396-1395 انجام شد. در این آزمایش 15 ژنوتیپ برتر زیره سبز در شرایط نرمال و تنش رطوبتی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. تنش خشکی به‌صورت قطع آبیاری در اوایل مرحله گلدهی اعمال شد. بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، شاخص‌های تحمل به خشکی شامل شاخص تحمل (TOL)، میانگین تولید (MP)، میانگین هندسی تولید (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) محاسبه شدند. نتایج تجزیه همبستگی عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش رطوبتی با شاخص‌های محاسبه‌شده نشان داد شاخص‌های MP، GMP و STI مناسب‌ترین شاخص‌ها برای شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی می‌باشند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی ژنوتیپ‌های شماره 7، 12، 8 و 13 را به‌عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها و ژنوتیپ‌های 6، 9، 10 و 14 را به‌عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها معرفی کرد. همچنین براساس STS محاسبه‌شده برای هر ژنوتیپ، مشخص گردید ژنوتیپ‌های شماره 7، 4، 12، 8 و 13 جزو ژنوتیپ‌های متحمل و ژنوتیپ‌های 14، 10، 6، 9 و 2 به‌عنوان حساس‌ترین ژنوتیپ‌ها شناسایی شدند. بنابراین می‌توان ژنوتیپ‌های شماره 7، 4، 12، 8 و 13 را برای ایجاد یک جامعه اصلاح‌شده ژنتیکی پیشنهاد داد.

پاسخ ژنوتیپ‌های جدید کلزا (Brassica napus) به قطع آبیاری انتهای فصل درآب و هوای نیمه‌خشک

حامد عینی نرگسه؛ مجید آقاعلیخانی؛ امیر حسین شیرانی راد؛ علی مختصی بیدگلی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 41، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 55-68

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.22672.1491

چکیده

در تحقیقی که در سال زراعی 95-1394در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتیپ جدید کلزا به دو نوع رژیم آبیاری (آبیاری کامل در طول فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی تا برداشت) بررسی ... بیشتر در تحقیقی که در سال زراعی 95-1394در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتیپ جدید کلزا به دو نوع رژیم آبیاری (آبیاری کامل در طول فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی تا برداشت) بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. به منظور گزینش متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها تحت شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری، شاخص‌های تحمل به تنش و کارایی مصرف آب زراعی محاسبه شد. در تیمار قطع آبیاری ژنوتیپ Lauren با داشتن صفات زراعی مناسب مانند ارتفاع بوته (cm9/158 )، تعداد خورجین در بوته (6/158)، تعداد دانه در خورجین (6/18)، وزن هزار دانه (44/3 گرم)، ماده خشک (kg/ha15471)، عملکرد دانه (kg/ha3/3854)، درصد روغن دانه (33/43) و عملکرد روغن (kg/ha 3/1668) به‌عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد. این ژنوتیپ در شرایط آبیاری نرمال نیز از نظر صفات ذکر‌شده جزو ژنوتیپ‌های مناسب بود. شایان ذکر است که ژنوتیپ Alonso تحت تنش بعد از Lauren بیشترین عملکرد دانه (kg/ha 3/3776) و روغن (kg/ha1622) را داشت. شاخص‌های STI و GMP بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و غیرتنش داشتند و برای گزینش ژنوتیپ‌های برتر مناسبند. بر همین اساس مقاوم‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش Lauren، Zorica، Alonso و Zlanta بودند. بیشترین کارایی مصرف آب زراعی (کیلوگرم در هکتار بر میلی‌متر) در شرایط نرمال مربوط به ژنوتیپ‌های Zorica (92/0) و Artist و Lauren (88/0) بود، در حالی‌که در شرایط قطع آبیاری بالاترین رکوردها در ژنوتیپ‌های Lauren(86/0)، Alonso(84/0) وHL3721(82/0) به‌دست آمد.

اثر تنش خشکی بر آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی و غیرآنزیمی در برگ پرچم و سنبله ژنوتیپ‌های متحمل و حساس گندم

پریسا شریفی؛ نیر محمدخانی

دوره 41، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 37-50

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.20256.1420

چکیده

تنش خشکی به‌عنوان یکی از عامل اصلی کاهش عملکرد گیاهان در مناطق نیمه‌خشک محسوب‌شده و منجر به تنش اکسیداتیو می‌شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی پس از گرده‌افشانی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک برگ پرچم ... بیشتر تنش خشکی به‌عنوان یکی از عامل اصلی کاهش عملکرد گیاهان در مناطق نیمه‌خشک محسوب‌شده و منجر به تنش اکسیداتیو می‌شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی پس از گرده‌افشانی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک برگ پرچم و سنبله ژنوتیپ‌های مختلف گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات دیم مراغه اجرا شد. فاکتور‌های آزمایش شامل دو سطح آبیاری؛ کنترل (آبیاری در تمام مراحل رشدی بر اساس شرایط کشت آبی) و تنش خشکی (قطع آبیاری پس از گرده‌افشانی تا پایان دوره رشد) و ژنوتیپ‌های مختلف گندم (متحمل: PTZ و TRK، نیمه‌ متحمل: Manning و Sabalan و حساس: RINA-11 و Saratoves) بود. در شرایط تنش خشکی پس از گرده‌افشانی، عملکرد دانه و وزن هزار دانه نسبت به شرایط شاهد کاهش معنی‌دار یافت. حداکثر و حداقل عملکرد دانه در این شرایط به‌ترتیب مربوط به ژنوتیپ‌های نیمه ‌متحمل Manning (97/242) و حساسSaratoves (gm-234/145) بود. بیشترین تغییرات در محتوی مالون‌دی‌آلدئید مربوط به ژنوتیپ‌های حساس بود. فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی (آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز) و غیرآنزیمی (گلوتاتیون و آسکوربات) به ‌واسطه اعمال تنش خشکی افزایش یافت. بیشترین و کمترین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز به‌ترتیب در برگ پرچم ژنوتیپ‌های TRK Saratovesو در سنبله ژنوتیپ‌های Manning و Saratoves مشاهده شد. برگ پرچم و سنبله ژنوتیپ‌های Manning و Saratoves بیشترین و کمترین فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز را نشان دادند. بیشترین محتوی گلوتاتیون و آسکوربات در برگ پرچم و سنبله، به‌ترتیب مربوط به ژنوتیپ‌هایTRK و Manning بود، این درحالی است که در ژنوتیپ Saratoves کمترین مقادیر مشاهده شد. به نظر می‌رسد که در سنبله ژنوتیپ Manning فعال شدن هر دو سیستم آنتی‌اکسیدانی آنزیمی (آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز) و غیرآنزیمی (گلوتاتیون و آسکوربات) نقش کلیدی را در افزایش تحمل به تنش خشکی داشتند و در این میان آنتی‌اکسیدان‌های غیرآنزیمی مؤثرترین نقش را ایفا کردند.

تأثیر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت هیبرید 540 در شرایط تنش رطوبتی

سید محمدرضا احتشامی؛ مهدی رمضانی

دوره 39، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 51-64

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12049

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر باکتری‌های محرک رشد و سطوح مختلف کود شیمیایی فسفر بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ذرت هیبرید 540 تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی، آزمایشی به صورت کرت‌های نواری در قالب طرح پایه بلوک‌های ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر باکتری‌های محرک رشد و سطوح مختلف کود شیمیایی فسفر بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه ذرت هیبرید 540 تحت رژیم‌های مختلف رطوبتی، آزمایشی به صورت کرت‌های نواری در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز آموزش کشاورزی شهید ناصری کرج در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 اجرا شد. با اجرای سیستم آبیاری تک شاخه 4 سطح آبیاری (بدون تنش، تنش ملایم، تنش متوسط، تنش شدید) اعمال شد. عامل فسفر نیز در 5 سطح شامل 100 درصد کود شیمیایی سوپرفسفات‌تریپل و بدون کود زیستی، 75 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی،50 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی، 25 درصد کود شیمیایی همراه با کود زیستی، کود زیستی و بدون کود شیمیایی بود. نتایج آزمایش حاکی از معنی‌دار بودن تیمار کودی در تمامی صفات مورد مطالعه در سال اول و دوم بود. در مقایسه اثر سطوح مختلف کود فسفر مشخص گردید که در شرایط بدون تنش، تیمار بدون تلقیح با باکتری و 100 درصد کود فسفر مورد نیاز، بالاترین میزان عملکرد دانه را نشان داد، در‌حالی‌که با افزایش میزان تنش، میزان عملکرد دانه برای تیمار تلقیح با باکتری و 75 درصد کود فسفر مورد نیاز به‌ترتیب در شرایط تنش کم، تنش متوسط و تنش شدید به میزان 2/1 درصد، 5/5 درصد و 35/8 درصد بیشتر از تیمار مذکور در شرایط مشابه بود. استفاده از باکتری‌های محرک رشد به همراه درصد مناسبی از کود شیمیایی فسفر ضمن افزایش کارایی کود شیمیایی و حفاظت از خاک، موجب افزایش میزان عملکرد دانه در شرایط تنش آبی می‌گردد.

شناسایی و گزینش صفات مؤثر بر عملکرد دانه در نخود زراعی تحت شرایط نرمال رطوبتی

سید سعید موسوی؛ محمدرضا عبداللهی؛ فریبرز قنبری؛ همایون کانونی

دوره 39، شماره 1 ، خرداد 1395، ، صفحه 119-131

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12046

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی مهم‌ترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه 18 لاین امیدبخش نخود به همراه دو رقم شاهد تحت شرایط اکولوژیکی سنندج انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ... بیشتر پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی مهم‌ترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه 18 لاین امیدبخش نخود به همراه دو رقم شاهد تحت شرایط اکولوژیکی سنندج انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391-1390 اجرا گردید. نتایج نشان داد که به‌ترتیب صفات تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه‌های اصلی در بوته، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و زیست‌توده دارای بیش‌ترین همبستگی مثبت و معنی‌دار و صفت روز تا 50 درصد گلدهی دارای بیش‌ترین همبستگی منفی و معنی‌دار با عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام نیز بیانگر این بود که مهم‌ترین صفات تأثیرگذار بر میانگین عملکرد دانه به ترتیب شامل صفات تعداد شاخه فرعی، زیست‌توده (بیوماس)، شاخص برداشت و روز تا 50 درصد گلدهی (با ضریب رگرسیونی منفی) بودند که در مجموع 98/97 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. طبق نتایج تجزیه علیت هم، به‌ترتیب دو صفت تعداد شاخه فرعی و زیست‌توده دارای بیش‌ترین اثر مستقیم مثبت بر عملکرد دانه بودند. هم‌چنین بیش‌ترین اثر غیر‌مستقیم مثبت مربوط به صفات شاخص برداشت و زیست‌توده (هر دو از طریق افزایش تعداد شاخه‌های فرعی) بود. بیش‌ترین و کم‌ترین وراثت‌پذیری به‌ترتیب مربوط به صفات وزن صد دانه و ارتفاع بوته بود. هم‌چنین بالاترین ضرایب تغییرات ژنوتیپی را صفات وزن صد دانه، تعداد شاخه‌های اصلی و فرعی به خود اختصاص دادند. به‌عنوان نتیجه‌نهایی، افزایش صفت تعداد شاخه فرعی در بوته و کاهش صفت روز تا 50 درصد گلدهی یک استراتژی مفید برای افزایش عملکرد تحت شرایط این آزمایش پیشنهاد می‌گردد.

مطالعه اثر کاربرد هیومیک اسید و ورمی‎کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم نواحی گرمسیری

شهرزاد شهبازی؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند

دوره 38، شماره 2 ، شهریور 1394، ، صفحه 99-110

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11323

چکیده

به منظور مطالعه اثرات کاربرد هیومیک اسید و ورمی‌کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم نواحی گرمسیری پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به ... بیشتر به منظور مطالعه اثرات کاربرد هیومیک اسید و ورمی‌کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم نواحی گرمسیری پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی و در 3 تکرار بود. عوامل آزمایش شامل ورمی‌کمپوست در سه سطح (عدم کاربرد، کاربرد 5 تن در هکتار و 10 تن در هکتار)، هیومیک اسید در دو سطح (عدم محلول پاشی و محلول پاشی با غلظت 5/1 لیتر در هکتار) و ارقام گندم در سه سطح شامل چمران، ویریناک و گندم دوروم بهرنگ بود. کاربرد خاکی ورمی‌کمپوست بین 5 تا 15 درصد و افشانه برگی هیومیک اسید بین 6 تا 11 درصد صفات اندازه گیری شده را بهبود دادند. البته، کاربرد توأم، منجر به افزایش اثرات کاربرد این کودهای آلی شد، اما بیشترین وزن هزاردانه (73/51 گرم)، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب (74/8817 و 2/19487 گرم در متر مربع) و بیشترین تعداد روز تا سنبله دهی (00/92 روز) و وزن هکتولیتری (24/837 گرم در لیتر) از تیمار محلول پاشی گندم چمران با هیومیک اسید و کاربرد ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و بیشترین محتوای پروتئین دانه (97/13 درصد) نیز در تیمار کاربرد ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و هیومیک اسید در گندم بهرنگ بدست آمد، بنابراین می‎توان توصیه کرد تغذیه ارقام گندم با کودهای آلی همچون هیومیک اسید و ورمی‌کمپوست احتمالاً جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی میبه منظور مطالعه اثرات کاربرد هیومیک اسید و ورمی‌کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم نواحی گرمسیری پژوهشی در سال زراعی 1392-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی و در 3 تکرار بود. عوامل آزمایش شامل ورمی‌کمپوست در سه سطح (عدم کاربرد، کاربرد 5 تن در هکتار و 10 تن در هکتار)، هیومیک اسید در دو سطح (عدم محلول پاشی و محلول پاشی با غلظت 5/1 لیتر در هکتار) و ارقام گندم در سه سطح شامل چمران، ویریناک و گندم دوروم بهرنگ بود. کاربرد خاکی ورمی‌کمپوست بین 5 تا 15 درصد و افشانه برگی هیومیک اسید بین 6 تا 11 درصد صفات اندازه گیری شده را بهبود دادند. البته، کاربرد توأم، منجر به افزایش اثرات کاربرد این کودهای آلی شد، اما بیشترین وزن هزاردانه (73/51 گرم)، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به ترتیب (74/8817 و 2/19487 گرم در متر مربع) و بیشترین تعداد روز تا سنبله دهی (00/92 روز) و وزن هکتولیتری (24/837 گرم در لیتر) از تیمار محلول پاشی گندم چمران با هیومیک اسید و کاربرد ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و بیشترین محتوای پروتئین دانه (97/13 درصد) نیز در تیمار کاربرد ورمی‌کمپوست (10 تن در هکتار) و هیومیک اسید در گندم بهرنگ بدست آمد، بنابراین می‎توان توصیه کرد تغذیه ارقام گندم با کودهای آلی همچون هیومیک اسید و ورمی‌کمپوست احتمالاً جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی می باشد.‎باشد. ‎باشد.

ارزیابی رشد دانه و مشارکت مواد ذخیره‌ای ساقه در عملکرد دانه ارقام جو (Hordeum vulgare L.) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

منا پور عیسی؛ مجید نبی پور؛ موسی مسکرباشی

دوره 38، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 41-53

https://doi.org/10.22055/ppd.2015.11117

چکیده

طول دوره پرشدن دانه و سرعت آن تعیین کننده وزن نهایی دانه جو می باشد. در این مطالعه به منظور بررسی اثر تنش خشکی انتهای فصل بر طول دوره مؤثر پرشدن دانه، سرعت پرشدن در مرحله خطی رشد دانه و میزان مشارکت مواد ... بیشتر طول دوره پرشدن دانه و سرعت آن تعیین کننده وزن نهایی دانه جو می باشد. در این مطالعه به منظور بررسی اثر تنش خشکی انتهای فصل بر طول دوره مؤثر پرشدن دانه، سرعت پرشدن در مرحله خطی رشد دانه و میزان مشارکت مواد ذخیره‌ای ساقه در عملکرد سنبله اصلی، آزمایشی بصورت کرت‌‌‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 90-1389 اجرا گردید. کرت‌های اصلی شامل آبیاری کامل و تنش خشکی پس از گرده‌افشانی و کرت‌های فرعی شامل 9 رقم جو بودند. نتایج نشان داد که خشکی اثر معنی‌‌داری بر طول دوره مؤثر پرشدن دانه نداشت اما سرعت پرشدن دانه را در مرحله خطی 20 درصد کاهش داد. ارقام از لحاظ طول دوره پرشدن دانه تفاوت معنی‌داری نشان دادند اما از لحاظ سرعت دوره این تفاوت دیده نشد. عملکرد نهایی دانه دامنه‌ای در حدود 348 تا 468 گرم در مترمربع داشت. کاهش 25 درصدی عملکرد با ورود به شرایط تنش بیشتر به دلیل کاهش 19 درصدی وزن دانه بود زیرا دیگر اجزای عملکرد کاهش معنی‌داری نداشتند. عملکرد دانه سنبله اصلی با ورود به شرایط تنش خشکی کاهشی 24 درصدی نشان داد. میزان مشارکت مواد ذخیره‌ای ساقه در عملکرد سنبله اصلی با ورود به شرایط تنش 33 درصد افزایش یافت. مشارکت ذخایر ساقه در عملکرد سنبله اصلی با طول ساقه و وزن حداکثر ساقه در هیچ یک از سطوح رطوبتی همبستگی معنی‌داری نشان نداد

اثرات الگو و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه یونجه رقم مساسرسا (.Medicago sativa L) در شرایط آب وهوایی جنوب خوزستان

غلامرضا عبادوز؛ عبدالامیر راهنما؛ قدرت اله فتحی

دوره 36، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 53-64

چکیده

به منظور بررسی تأثیر فاصله بین ردیف کاشت و مصرف بذر بر میزان عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک یونجه رقم مساسرسا، آزمایشی از سال زراعی 1379 بمدت 4 سال زراعی (سال اول، سال استقرار) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع ... بیشتر به منظور بررسی تأثیر فاصله بین ردیف کاشت و مصرف بذر بر میزان عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک یونجه رقم مساسرسا، آزمایشی از سال زراعی 1379 بمدت 4 سال زراعی (سال اول، سال استقرار) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های یک ‌بار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام گردید. تیمار اصلی شامل 3 سطح فاصله بین ردیف (50، 60 و 70 سانتی‌متر) و تیمار فرعی شامل 5 سطح مصرف بذر (5، 10، 15، 20 و 25 کیلوگرم بذر در هکتار) بود. اثر سال بر بیشتر صفات مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد و تنها بر تعداد غلاف در خوشه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در فاصله ردیف کاشت 50 سانتی متر با مقدار 7/656 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. از سوی دیگر با افزایش فاصله‌های بین ردیف تعداد خوشه در مترمربع، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک کاهش یافت. بیشینه عملکرد بیولوژیک در بیشترین تیمار مصرف بذر با عملکرد 5034 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتایج همبستگی ساده بین عملکرد دانه و سایر صفات نشان داد که تعداد خوشه در متر مربع یکی از مهم ترین اجزای مؤثر بر عملکرد دانه بود. این صفت بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه (**922/0 r=) نشان داد. نتایج این پژوهش مشخص می‌کند فاصله بین ردیف کاشت 50 سانتی متر و مصرف بذر 15 کیلوگرم در هکتار از طریق افزایش تعداد خوشه در مترمربع و وزن هزار دانه سبب تولید بیشتر عملکرد دانه یونجه رقم مساسرسا در استان خوزستان گردیده است.

تاثیر ارتفاع آب کرت بر دمای آب و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک و زراعی ارقام برنج در منطقه اهواز

امین لطفی جلال آبادی؛ سید عطاء اله سیادت؛ قدرت اله فتحی؛ علیرضا ابدالی مشهدی؛ عبدالعلی گیلانی

دوره 36، شماره 3 ، آذر 1392، ، صفحه 77-92

چکیده

به منظور بررسی اثر ارتفاع آب کرت بر دمای آب و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک و زراعی ارقام برنج، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین طی سال زراعی 85-1384 به صورت کرت های خرد شده در قالب ... بیشتر به منظور بررسی اثر ارتفاع آب کرت بر دمای آب و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک و زراعی ارقام برنج، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین طی سال زراعی 85-1384 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. ارتفاع آب در چهار سطح (15،10،5سانتی‌متر و شاهد: همراه با جریان آب) به عنوان فاکتور اصلی و سه رقم برنج (چمپا، عنبوری قرمز و دانیال) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان دادند که با افزایش ارتفاع آب کرت عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه و ارتفاع گیاه دارای یک روند افزایشی بودند ولی در ارتفاع 15 سانتی‌متر یک کاهش نسبی در عملکرد دانه مشاهده گردید، همچنین با افزایش ارتفاع آب کرت شاخص برداشت، تعداد پنجه، کارآیی مصرف آب و درجه حرارت آب کرت دارای یک روند کاهشی بود، ولی ارتفاع آب کرت بر روی وزن هزار دانه اثر معنی‌داری نداشت. در بین ارقام مورد بررسی رقم دانیال دارای بالاترین و رقم چمپا دارای کمترین میزان عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه و تعداد پنجه در هر کپه و کارآیی مصرف آب بود. بر اساس نتایج این پژوهش در ارقام مورد بررسی درصورت ثابت نگه داشتن ارتفاع آب در کرت برای کاهش آب مصرفی و افزایش کارآیی مصرف آب و تولید عملکرد مناسب، ارتفاع 10 سانتی‌متر آب کرت، در منطقه اهواز می‌تواند توصیه شود.

بررسی اثر کمبود آب بر عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیکی سه رقم کلزا (.Brassica napus L)

سید محمد حسینی؛ پیمان حسیبی؛ بهرام اندرزیان

دوره 36، شماره 1 ، خرداد 1392، ، صفحه 13-24

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب در مراحل ساقه رفتن و گلدهی بر برخی صفات فیزیولوژیکی شامل ماده خشک اندام هوایی، عملکرد دانه، کل قندهای محلول و نشاسته، پرولین و پتانسیل اسمزی ارقام کلزا این تحقیق در سال ... بیشتر به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب در مراحل ساقه رفتن و گلدهی بر برخی صفات فیزیولوژیکی شامل ماده خشک اندام هوایی، عملکرد دانه، کل قندهای محلول و نشاسته، پرولین و پتانسیل اسمزی ارقام کلزا این تحقیق در سال زراعی 88-1387 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اول ارقام شامل هایولا 308، هایولا 401 و RGS003، و عامل دوم تنش کمبود آب، شامل تنش در مرحله ابتدای ساقه رفتن تا ابتدای گلدهی (1D)، تنش در مرحله ابتدای گلدهی تا ابتدای ظهور خورجین‎ها (2D)، تنش در مرحله ابتدای ساقه رفتن تا ابتدای ظهور خورجین‎ها (3D) و آبیاری نرمال (4D) یا شاهد، بودند. نتایج نشان داد که رقم هایولا 401، کمترین کاهش، و رقم هایولا 308 بیشترین کاهش را در میزان ماده خشک اندام هوایی و عملکرد دانه داشتند. کمترین میزان ماده خشک اندام هوایی در رقم هایولا 308 در شرایط اعمال تنش در مرحله ابتدای ساقه رفتن تا ابتدای ظهور خورجین‎ها (22 گرم در بوته) و بیشترین میزان ماده خشک اندام هوایی در رقم هایولا 401 (74 گرم در بوته) در شرایط نرمال آبیاری مشاهده شد. در شرایط تنش میزان ماده خشک اندام هوایی در تمام ارقام مورد بررسی کاهش یافت و میزان این کاهش در زمان تنش در مرحله گلدهی نسبت به مرحله ابتدای ساقه رفتن بیشتر بود که نشان دهنده حساس‎تر بودن آن نسبت به ساقه رفتن به تنش کمبود آب بود. همچنین اثر متقابل تنش کمبود آب و رقم در صفات کل قندهای محلول و نشاسته، میزان اسید‎آمینه پرولین، پتانسیل اسمزی (01/0 p≤)، ماده خشک اندام هوایی و عملکرد دانه (05/0 p≤) دارای تفاوت معنی دار بود. همچنین در شرایط تنش میزان کل قند‎های محلول و پرولین برگ به دلیل شرکت در فرآیند تنظیم اسمزی برای کاهش تاثیر منفی تنش افزایش یافت و در رقم هایولا 401 میزان این افزایش بیشتر بود. میزان پتانسیل اسمزی در زمان اعمال تنش کاهش یافت و کمترین میزان پتانسیل اسمزی در رقم هایولا 401 و بیشترین آن در رقم هایولا 308 مشاهده شد. کاهش (منفی تر شدن) میزان پتانسیل اسمزی دلیل بر متحمل بودن رقم هایولا 401 به تنش کمبود آب ارزیابی گردید. کمترین پتانسیل اسمزی برگ در شرایط اعمال تنش در مرحله ابتدای ساقه رفتن تا ابتدای ظهور خورجین‎ها در رقم هایولا 401 ( 23/2- مگاپاسکال) و بیشترین پتانسیل اسمزی برگ در رقم هایولا 308 و در آبیاری نرمال (65/1- مگاپاسکال) مشاهده شد. در این تحقیق با توجه به نتایج بدست آمده به ترتیب ارقام هایولا 401، RGS003 و هایولا 308 متحمل، نیمه متحمل و حساس به تنش کمبود آب ارزیابی شدند.

ارزیابی عملکرد چند رقم گندم نسبت به تاریخ کاشت در نورآباد ممسنی

هوشنگ فرجی؛ علی گودرزی؛ حمید رضا اولیایی؛ محمد عظیمی گندمانی

دوره 35، شماره 4 ، اسفند 1391، ، صفحه 29-42

چکیده

به منظور تعیین تاریخ کاشت بهینه گندم در شهرستان ممسنی، آزمایشی در سال زراعی 1386-1385 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل رقم و تاریخ کاشت در چهار تکرار اجرا گردید. عامل رقم در سه ... بیشتر به منظور تعیین تاریخ کاشت بهینه گندم در شهرستان ممسنی، آزمایشی در سال زراعی 1386-1385 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل رقم و تاریخ کاشت در چهار تکرار اجرا گردید. عامل رقم در سه سطح شامل رقم‌های فلات، شیراز و چمران و عامل تاریخ کاشت نیز شامل سه سطح 20 آبان، 15 آذر و 10 دی‌ماه بود. نتایج نشان داد که تاثیر تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی‌دار گردید. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ کاشت 15 آذرماه به میزان 33/6168 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که نسبت به تاریخ کاشت 20 آبان، 24 درصد و نسبت به تاریخ کاشت 10 دی‌ماه، 35 درصد برتری داشت. در تاریخ کاشت 15 آذرماه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب با 95/13604 کیلوگرم در هکتار و 33/45 درصد نسبت به دو تاریخ کاشت دیگر به طور معنی‌داری بیشتر بود. از سوی دیگر، هر سه جزء عملکرد دانه در تاریخ کاشت 15 آذر بیشتر از دو تاریخ کاشت دیگر بود. عملکرد دانه رقم شیراز با 92/5407 کیلوگرم در هکتار به طور معنی‌داری بیشتر از دو رقم دیگر بود. عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و نیز تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله بارور در متر مربع در رقم شیراز نسبت به دو رقم دیگر، بیشتر بود. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه معنی‌دار شد. مناسب‌ترین زمان کاشت برای رقم‌های فلات و چمران، 15 آذرماه و برای رقم شیراز، 20 آبان تا 15 آذر بود. در تاریخ کاشت 10 دی‌ماه، عملکرد هر سه رقم به شدت کاهش یافت. در مجموع کشت زود هنگام و دیر هنگام هر دو باعث کاهش عملکرد دانه گردید.

بررسی اثر تاریخ های مختلف کشت و روش‌های مختلف تغذیه ای (شیمیایی و آلی) بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه خار مریم Silybum marianum L.) Gaertn )

سودابه عبداله زارع؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند

دوره 35، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 129-143

چکیده

به منظور مطالعه اثر تاریخ های مختلف کشت و سیستم های مختلف تغذیه ای (شیمیایی و آلی) بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه خار مریم (Silybum marianum L. Gaertn) آزمایشی در سال زراعی 1389- 1388 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح ... بیشتر به منظور مطالعه اثر تاریخ های مختلف کشت و سیستم های مختلف تغذیه ای (شیمیایی و آلی) بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه خار مریم (Silybum marianum L. Gaertn) آزمایشی در سال زراعی 1389- 1388 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. فاکتور اصلی تاریخ کشت در سه زمان: (23 آبان، 10 آذر و 24 آذر) و فاکتور فرعی شامل سطوح تغذیهای مختلف در شش سطح : F1 - شاهد (عدم مصرف کود )، F2- 100% کود شیمیایی (NPK 150-120-100)،F3 - 25 % کود آلی +75% کود شیمیایی (5/7 تن دامی و NPK (5/112- 90- 75 )) ، F4- 50 %آلی+50% شیمیایی( 15 تن کود دامی و NPK (75-60 -50))، F5-75% آلی+25% شیمیایی (5/22 تن کود دامی + نسبت های مختلف NPK (5/37-30-25))، F6-100% کود آلی (30 تن کود دامی) بودند. تاریخ کاشت تاثیر معنیدار بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، تعداد دانه در طبق اصلی، وزن دانه در طبق اصلی و تعداد دانه در طبقهای فرعی داشت. همچنین سطوح مختلف کودی بر تمام صفات مورد بررسی بجز وزن هزار دانه در طبق اصلی تاثیر معنیدار داشت. بیش ترین عملکرد دانه به مقدار 2175 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 10 آذر به دست آمد و تاخیر در تاریخ کاشت باعث کاهش عملکرد دانه گردید. عملکرد دانه بین سطوح مختلف کودی معنیدار بود. بیش ترین عملکرد دانه (2442 و 2408 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کودی 100% شیمیایی و تیمار 25% شیمیایی + 75% دامی حاصل شد. علاوه بر این، عملکرد دانه بیش ترین همبستگی مثبت و معنیدار را با وزن دانه در طبقهای فرعی (**92/0 = r) داشت.

مطالعه‌ی اثر تنش خشکی انتهایی (پایان فصل رشد) بر روی عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد روغن، درصد پروتئین و خصوصیات رشد ریشه‌ی کلزا (Brassica napus) در شرایط آب و هوایی اهواز

عبدالرضا سید احمدی؛ محمد حسین قرینه؛ عبدالمهدی بخشنده؛ قدرت الله فتحی؛ احمد نادری

دوره 34، شماره 2 ، بهمن 1390، ، صفحه 53-66

چکیده

این تحقیق به منظور مطالعه‌ی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد روغن، درصد پروتئین و صفات وابسته به ریشه به مدت دو سال 1387و 1388 در شرایط گل دانی درگلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان ... بیشتر این تحقیق به منظور مطالعه‌ی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد، درصد روغن، درصد پروتئین و صفات وابسته به ریشه به مدت دو سال 1387و 1388 در شرایط گل دانی درگلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا گردید. تیمارها شامل سطوح خشکی 50،60 و70 درصد تخلیه ی رطوبت خاک که از مرحله ی شروع گل دهی تا زمان برداشت اعمال گردیدو سه رقم کلزا بهاره به نام های هایولا401، شیرالی و آر.جی.اس بوده که به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. اندازه گیری ها شامل عملکرد دانه، اجزای عملکرد دانه، درصد پروتئین، درصد روغن، طول، قطر، حجم و ماده ی خشک ریشه بودند. نتایج نشان داد تنش خشکی سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت شد و میانگین کاهش دو ساله به ترتیب 3/21 ، 3/29 و 1/32 درصد بود. در بین اجزا عملکرد دانه وزن دانه و تعداد غلاف در بوته در اثر تنش خشکی به ترتیب 3/28 و 4/49 درصد کاهش یافتند. تنش خشکی درصد روغن را 1/9 درصد کاهش ومیزان پروتئین دانه را 6/16 درصد افزایش داد. تنش خشکی سبب کاهش طول ریشه، ماده ی خشک ریشه و افزایش قطر ریشه شد. میانگین طول ریشه و ماده ی خشک ریشه به ترتیب 55 و 9/36 درصدکاهش یافتند و قطر ریشه 03/58 درصد افزایش نشان داد. یافته های به دست آمده نشان داد در شرایط آب و هوایی استان خوزستان تنش خشکی انتهایی فصل از طریق تاثیر بر مؤلفه های ریشه و همچنین با کاهش عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه وکاهش درصد روغن تولید کلزا را کاهش داده است.

تأثیر مقادیر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا تحت تنش قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد

مصطفی احمدی؛ محمد جعفر بحرانی

دوره 33، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 15-30

چکیده

کلزا ((Brassica napus L. یکی از مهم‌ترین دانه‌های روغنی است که در سال‌های اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است؛ لذا کشت، تولید و مدیریت صحیح آن جهت افزایش عملکرد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به منظور ... بیشتر کلزا ((Brassica napus L. یکی از مهم‌ترین دانه‌های روغنی است که در سال‌های اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است؛ لذا کشت، تولید و مدیریت صحیح آن جهت افزایش عملکرد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به منظور بررسی تأثیر چهار سطح کود نیتروژن (0، 75 ، 150، 225 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی و چهار سطح تنش قطع‌ آبیاری ‌(آبیاری در‌تمام مراحل رشد کلزا (تیمار شاهد)، و تنش در دوره‌های به ترتیب گلدهی، خورجین‌دهی و دانه ‌بندی) به عنوان کرت اصلی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا، آزمایشی در سال‌های 1385 و 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (باجگاه) روی رقم طلایه کلزا انجام شد. نتایج نشان داد که بیش ترین میزان عملکرد دانه، تعداد خورجین، وزن هزاردانه از تیمار‌شاهد آبیاری و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار‌ حاصل شد. با افزایش میزان نیتروژن، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه افزایش معنی‌داری یافتند. کم ترین وزن هزاردانه مربوط به تیمار بدون مصرف کود نیتروژن و تنش در مرحله دانه‌بندی بود. با افزایش مصرف نیتروژن درصد روغن دانه کاهش یافت؛ به نحوی که بالاترین درصد‌ روغن‌دانه در تیمار ‌شاهد آبیاری و 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. نتایج نشان داد کلزا از کودپذیری نسبتاً بالایی برخوردار می باشد و گلدهی نیازمندترین مرحله رشدی گیاه است که با انجام آبیاری در این مرحله می‌توان از کاهش عملکرد جلوگیری‌کرد.

مطالعه سازگاری ژنوتیپ‌های پیشرفته متحمل به شوری جو در مناطق معتدل

مهرداد محلوجی؛ احمد یوسفی؛ حمیدرضا نیکخواه؛ ذبیح اله راوری؛ احمد جعفری

دوره 33، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 31-39

چکیده

به منظور بررسی سازگاری ژنوتیپ‌های متحمل به شوری جو، تعداد 10 ژنوتیپ این گیاه طی سال زراعی 82-1381 در شش ایستگاه تحقیقاتی اصفهان،کرمان،یزد،قم،مشهد وگناباد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در3 تکرار موردارزیابی ... بیشتر

تأثر تاریخ کاشت بر عملکرد سه هیبرید جدید تجاری ذرت در شمال خوزستان

عبدالحسین گل شکوه؛ محمد برزگری؛ فربد فتوحی

دوره 33، شماره 2 ، اسفند 1389، ، صفحه 55-69

چکیده

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد سه هیبرید جدید ذرت .Zea mays این تحقیق در تابستان سال 1382 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های ... بیشتر

اثر تاریخ کاشت و نسبت های مختلفN – P – K بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن در گندم در شرایط آب و هوایی اهواز

مریم ولی پور؛ امیر آینه بند؛ اسفندیار فاتح

دوره 33، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 33-47

چکیده

به منظور بررسی اثر نسبت های مختلف N-P-K و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 88 – 87 در مزرعه آزمایشی ... بیشتر به منظور بررسی اثر نسبت های مختلف N-P-K و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و کارایی مصرف نیتروژن، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 88 – 87 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. تیمار اصلی شامل تاریخ کاشت در 3 سطح، 1 – اولین تاریخ کاشت (5 آبان)، 2 – دومین تاریخ کاشت (25 آبان) و 3 – سومین تاریخ کاشت (15 آذر) و تیمار فرعی شامل نسبت های مختلفN-P-K (کیلوگرم در هکتار) در 4 سطح، 1 – شاهد (0-0-0)، 2 – 40% کمتر از بهینه (40- 50-70)، 3 – بهینه (80-90-110) و 4 – 40% بیشتر از بهینه (120-130-150) بود. صفات مورد اندازه گیری شامل عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و شاخص های کارایی مصرف نیتروژن بود. نتایج آزمایش نشان داد که در محدوده ی تاریخ کاشت بهینه در منطقه (تاریخ کاشت های دوم و سوم) بهترین عملکرد دانه (به ترتیب، 04/5 و 23/5 تن در هکتار) تولید شد. در مقابل تاریخ کاشت زود هنگام کمترین (68/4 تن در هکتار) عملکرد دانه را دارا بود. در بین تیمارهای کودی بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به نسبت 120-130-150 و شاهد به میزان 18/6 و 27/3 تن در هکتار بود. در بین اجزای عملکرد وزن هزاردانه و تعداد سنبله در متر مربع به ترتیب بیشترین تأثیر را در بهبود عملکرد دانه در بین تاریخ های کاشت و سطوح کودی دارا بودند. بهترین کارایی مصرف نیتروژن (08/38 کیلوگرم بر کیلوگرم) در دومین تاریخ کاشت و سطح کودی 40% کمتر از بهینه به دست آمد. به علاوه با افزایش مصرف نیتروژن کارایی مصرف نیتروژن نیز کاهش یافت؛ همچنین در هر سه تاریخ کاشت، نسبت کودی 40-50-70 بهترین کارایی مصرف نیتروژن را دارا بود. در مجموع مشخص شد که اگر چه بالاترین عملکرد دانه در تیمار تاریخ کاشت دوم و سطح کودی 40% بیشتر از بهینه به دست آمد؛ ولی این شرایط بهترین کارایی مصرف نیتروژن را نداشت.

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = عملکرد دانه

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده