تولیدات گیاهی - فهرست مقالات

ارزیابی و مقایسه درصد و عملکرد روغن دانه در جمعیت‌های مختلف بالنگوی شهری (Lallemantia iberica Fisch. et Mey) در شمال غرب کشور

جلیل شفق کلوانق؛ عادل دباغ محمدی نسب؛ یعقوب راعی؛ پیوند صمیمی فر؛ مینا امانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 تیر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46229.2148

چکیده

مقدمه: گیاه بالنگوی شهری، به‌ دلیل نیاز آبی کم و یا به عبارت دیگر توقع آب کم، دوره رشد کوتاه برای شرایط اقلیمی کشور به‌ ویژه آذربایجان، می‌تواند مناسب باشد. با‌توجه‌ به کاشت اکوتیپ‌های متعدد با خصوصیات ... بیشتر مقدمه: گیاه بالنگوی شهری، به‌ دلیل نیاز آبی کم و یا به عبارت دیگر توقع آب کم، دوره رشد کوتاه برای شرایط اقلیمی کشور به‌ ویژه آذربایجان، می‌تواند مناسب باشد. با‌توجه‌ به کاشت اکوتیپ‌های متعدد با خصوصیات رشدی و عملکردی متنوع و اندازه‌گیری صفات مختلف کمّی و کیفی و همچنین کاربرد روش‌های آماری در تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌توان اکوتیپ‌های سازگار و مناسب برای منطقه را شناسایی و معرّفی کرد و در صورت نیاز در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار داد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن 49 اکوتیپ بالنگوی شهری می‌باشد. مواد و روش‌ها: به منظور ارزیابی ویژگی‌های مرتبط با درصد و عملکرد روغن 49 اکوتیپ بالنگوی شهری (قَرَه‌زَرَک) جمع‌آوری‌ شده از مناطق مختلف کشور، پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و طی سال‌های 1395 و 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. مهم‌ترین صفات اندازه‌گیری شده شامل طول شاخه‌ فرعی بارور، عملکرد دانه در واحد سطح و تعداد دانه در شاخه اصلی و فرعی و همچنین برخی صفات کیفی از قبیل درصد و عملکرد روغن بود. آزمون نرمال بودن داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و تجزیه آماری داده‌ها به صورت تجزیه مرکب با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای MSTAT-C و SPSS انجام شد. مقایسه میانگین داده‌های صفات موردارزیابی با استفاده از آزمون توکی در سطح احتمال یک درصد انجام گرفت. همچنین برای گروه‌بندی اکوتیپ‌ها تجزیه خوشه‌ای به روش Ward انجام و محل برش دندروگرام حاصل با استفاده از تجزیه تابع تشخیص تعیین گردید، همچنین برای ترسیم شکل‌ها از نرم‌افزار Excel استفاده گردید. نتایج: نتایج به‌ دست‌آمده نشان داد که اکوتیپ‌ها در اکثر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نشان دادند. در تجزیه رگرسیونی عملکرد روغن، بالاترین ضریب رگرسیونی (098/1) در عملکرد دانه در واحد سطح مشاهده گردید. بر اساس نتایج مقایسه میانگین، اکوتیپ‌های شماره 37 (روستای الوار بستان‌‌آباد) با میانگین 3/116 گرم در مترمربع، شماره 23 (تبریز 4) با میانگین 7/107 گرم در هر مترمربع و شماره 24 (توده محلی کلوانق 14) با میانگین 7/101 گرم در هر مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه در واحد سطح بودند. باتوجه ‌به نتایج جدول تجزیه واریانس اثر اکوتیپ بر درصد روغن دانه و عملکرد روغن در واحد سطح، معنی‌دار گردید. به‌طوری‌که اکوتیپ شماره 8 (توده بومی شهرستان کلوانق 7) با میانگین 3/44 درصد بیشترین درصد روغن در دانه را بین 49 اکوتیپ مورد آزمایش به خود اختصاص داد و اکوتیپ شماره 27 (توده بومی روستای پارام 1 هریس) در رتبه بعدی قرار گرفت. بیشترین عملکرد روغن نیز در اکوتیپ شماره 37 (توده بومی روستای الوار بستان‌آباد) با میانگین 4/44 گرم به دست آمد. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق اکوتیپ شماره 37 (روستای الوار بستان‌آباد)، 23 (تبریز 4) و 24 (کلوانق 14) از نظر صفت عملکرد دانه و روغن به‌عنوان مناسب‌ترین و سازگارترین اکوتیپ‌ها برای شهر تبریز شناخته شدند.

مشاهده مقاله

مطالعه عملکرد و اجزای ‌عملکرد کاملینا (Camelina sativa L.) با کاربرد زئولیت و سرکه‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی

امیرمحمد عابدی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 شهریور 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46482.2155

چکیده

بخش کشاورزی مسئولیت تضمین امنیت غذایی از طریق تولید داخلی و حفظ منابع طبیعی را بر عهده دارد. دانه های روغنی از جمله مواد غذایی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان ... بیشتر بخش کشاورزی مسئولیت تضمین امنیت غذایی از طریق تولید داخلی و حفظ منابع طبیعی را بر عهده دارد. دانه های روغنی از جمله مواد غذایی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان جایگزین مناسب با ویژگی های سازگار با شرایط نامساعد محیطی و نیاز کم به آب و عناصر غذایی می تواند به عنوان راهکاری موثر برای تنوع بخشی به کشت و تامین نیازهای روغنی کشور باشد. این پژوهش به‌ منظور مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد کاملینا با کاربرد زئولیت و سرکه‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی، به‏صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 02-1401 اجرا شد. عوامل مورد بررسی در این تحقیق شامل رژیم‌های آبیاری در چهار سطح مختلف بوده‌اند: آبیاری مطلوب (I1)، کم آبیاری ملایم (I2)، متوسط (I3) و شدید (I4)، که به ترتیب بعد از تخلیه (جذب در منطقه ریشه یا تبخیر) 20، 40، 60 و 80 درصد آب قابل استفاده و سپس آبیاری تا حد ظرفیت مزرعه اعمال شده است. این رژیم‌ها در کرت‌های اصلی، استفاده از زئولیت در دو سطح مختلف (بدون کاربرد زئولیت و هشت تن بر هکتار تن در هکتار) و سرکه چوب در چهار سطح مختلف (صفر، ۵۰۰۰، 10000، 15000 پی‏پی‏ام) بصورت ترکیب فاکتوریلی در کرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج می‌توان نتیجه گرفت که استفاده از زئولیت و محلول پاشی سرکه چوب در شرایط آبیاری مطلوب می‌تواند بهبودهای قابل توجهی در تمامی صفات اندازه‌گیری شده، داشته باشد. همچنین، در شرایط کم آبیاری متوسط و کم آبیاری شدید، این تأثیرات معنی‌دارتر می‌شود. اما باید توجه داشت که در کم آبیاری شدید، تأثیرات معناداری از زئولیت مشاهده نشد، در حالی که استفاده از سرکه چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام می‌تواند بهبودهای قابل توجهی در برخی از ویژگی‌های گیاه، مانند عملکرد دانه و شاخص برداشت، داشته باشد. برای افزایش سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع، تعداد خورجینک در بوته، و وزن هزار دانه، آبیاری مطلوب و همچنین از زئولیتبرای افزایش سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع، تعداد خورجینک در بوته، و وزن هزار دانه، آبیاری مطلوب و همچنین از زئولیت و محلول پاشی سرکه چوب با غلظت 5000 پی‌پی‌ام توصیه میشود. برای افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، در صورت امکان کم آبیاری متوسط و همچنین کاربرد زئولیت به‌عنوان بصرفه ترین تیمار معرفی میشود. در شرایط کم آبیاری شدید، استفاده از محلول پاشی سرکه چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام به جهت افزایش عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک توصیه می‌گردد.

مشاهده مقاله

تاثیر تراکم بوته بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی لاین‌های مختلف ذرت در شرایط شمال استان خوزستان

غلامحسین اسلام‌نیا؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ سید عطاء اله سیادت؛ خلیل عالمی سعید؛ علی‌اکبر صانعی‌نژاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47210.2179

چکیده

ارقام تجاری ذرت جهت کشت در مناطق مختلف جهان جهت تولید دانه و علوفه شامل ارقام هیبرید هستند که سالانه توسط شرکت‌های تولید بذر جهت کاشت در مزارع کشاورزان عرضه می‌شود. از این رو بررسی رشد، عملکرد و ویژگی‌های ... بیشتر ارقام تجاری ذرت جهت کشت در مناطق مختلف جهان جهت تولید دانه و علوفه شامل ارقام هیبرید هستند که سالانه توسط شرکت‌های تولید بذر جهت کاشت در مزارع کشاورزان عرضه می‌شود. از این رو بررسی رشد، عملکرد و ویژگی‌های سازگاری فیزیولوژیکی لاین‌های ذرت در شرایط مختلف مدیریتی و زراعی می‌تواند سبب شناسایی مدیریت بهینه لاین‌های مورد نظر جهت تولید هیبریدهای ذرت شود. بنابراین، به منظور بررسی پاسخ‌های اکوفیزیولوژیک لاین های مختلف ذرت به تراکم کاشت در شمال خوزستان، آزمایشی در تابستان سال 1398 و 1399 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفیآباد دزفول استان خوزستان انجام شد. این پژوهش بصورت آزمایش فاکتوریل دو عاملی درقالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. در این آزمایش تراکم بوته (60 و 78 و 110 هزاربوته در هکتار) به عنوان عامل اول در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ (لاین های SD-95-11 ،C3-95-5 ،C3- 95-15 ،C4-95-2 ، C4-95-3 و لاین شاهدMO17)به عنوان عامل دوم در کرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، سطح ویژه برگ، کلروفیل برگ، ارتفاع بوته، عملکرد و اجزای عملکرد، شاخص برداشت، و عملکرد بیولوژیک بود. نتایج نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار بین لاین‌های ذرت در واکنش به تراکم بوته در واحد سطح مزرعه بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین بیشترین عملکرد دانه در تراکم 110 هزار بوته در هکتار و لاین 103 (2115 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه در تراکم 60 هزار بوته در هکتار و لاین 119 (1030 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. نتایج آنالیز آماری بدست آمده از این پژوهش نشان داد که تراکم 110 هزار بوته در هکتار در اکثر صفات اندازه گیری شده دارای بالاترین میزان آن صفت بوده و به عنوان بهترین تراکم کاشت برای لاین های مورد آزمایش بوده است. از بین صفات مورفولوژیک موثر بر رشد گیاه، سطح ویژه برگ، همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه نشان داد. همچنین لاین شماره 103 به عنوان برترین لاین انتخاب گردید که از آن می توان در برنامه اصلاحی ذرت در مناطق گرم و خشک کشور استفاده نمود. رسیدن به تراکم مناسب در لاین های ذرت می تواند برای افراد و یا شرکت هایی که در زمینه تولید بذر فعال هستند بسیار حائز اهمیت باشد زیرا در این مزراع از لاین های خالص پدری و مادری استفاده می گردد. از طرف دیگر در مجموع از بین 6 لاین مورد استفاده، لاین شماره 103 به عنوان برترین لاین انتخاب گردید که از آن می توان در برنامه اصلاحی ذرت در مناطق گرم و خشک کشور استفاده نمود.

مشاهده مقاله

تاثیر باکتری تیوباسیلوس و گوگرد بنتونیت‌دار بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیک گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

حمید اله دادی؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ حمید رضا بلوچی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47066.2174

چکیده

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، گیاهی چندمنظوره با کاربردهای دارویی و روغنی است که عمدتاً برای تولید روغن خوراکی و رنگ‌های صنعتی کشت می‌شود. محدودیت منابع آب در ایران و تنش خشکی بر رشد و عملکرد این گیاه تأثیر منفی ... بیشتر گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، گیاهی چندمنظوره با کاربردهای دارویی و روغنی است که عمدتاً برای تولید روغن خوراکی و رنگ‌های صنعتی کشت می‌شود. محدودیت منابع آب در ایران و تنش خشکی بر رشد و عملکرد این گیاه تأثیر منفی دارد. گوگرد به عنوان چهارمین عنصر پرمصرف گیاهی، در فتوسنتز و ساختارهای غشای سلولی نقش حیاتی دارد. استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی گوگردی می‌تواند به شوری خاک منجر شود. بنابراین، کودهای زیستی به عنوان جایگزینی مناسب مطرح شده‌اند. باکتری‌های تیوباسیلوس (Thiobacillus spp.) با تأمین سولفات و بهبود خصوصیات خاک، به رشد بهتر گیاه کمک می‌کنند. این مطالعه جهت ارزیابی اثر منابع شیمیایی و زیستی گوگردی شامل گوگرد بنتونیت‌دار و باکتری تیوباسیلوس بر محتوای عناصر اندام هوایی، برخی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه گلرنگ تحت شرایط تنش کم‌آبی در تابستان 1401 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج واقع در دشتروم اجرا گردید. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. رژیم‌های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مراحل شروع گلدهی و شروع پر شدن دانه) به عنوان عامل اصلی و ترکیب کود گوگرد بنتونیت‌دار در سه سطح (0، 150 و 300 کیلوگرم در هکتار) و باکتری تیوباسیلوس در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) به عنوان عوامل فرعی مورد بررسی قرارگرفتند. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که با افزایش سطوح کود گوگرد بنتونیت‌دار و کاربرد باکتری تیوباسیلوس، محتوای عناصر اندام هوایی، صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه که متاثر از سطوح تنش خشکی واقع شدند، به طور معنی‌داری بهبود یافته است. تحت شرایط تنش شدید کم آبی بیشترین محتوای عناصر اندام هوایی شامل نیتروژن (33/2 درصد)، گوگرد (149/0 درصد)، آهن (44 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و روی (66/25 میلی‌گرم بر کیلوگرم) از تیمارکاربرد همزمان 300 کیلوگرم گوگرد بنتونیت‌دار + باکتری تیوباسیلوس حاصل شد. همچنین اثر متقابل سه‌گانه رژیم آبیاری × گوگرد بنتونیت‌دار × تیوباسیلوس بر صفات محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید، قندهای محلول کل و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز معنی‌دار شد. بیشترین مقدار صفات مذکور در هر یک از رژیم های آبیاری با کاربرد همزمان 300 کیلوگرم گوگرد بنتونیت‌دار + باکتری تیوباسیلوس مشاهده شد. محتوای مالون دی آلدهید نیز با قطع آبیاری از مراحل گلدهی و پر شدن دانه افزایش یافت ولی با کاربرد گوگرد بنتونیت دار و باکتری تیوباسیلوس کاهش یافت. عملکرد دانه نیز متاثر از کاربرد 300 کیلوگرم در هکتار گوگرد بنتونیت‌دار + تیوباسیلوس در سطوح آبیاری کامل و تنش متوسط به ترتیب با افزایش 28/25 و 54/45 درصدی همراه شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اعمال قطع آبیاری به ویژه از مرحله گلدهی با کاهش صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه گلرنگ همراه بوده و کاربرد ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار گوگرد بنتونیت‌دار به همراه باکتری تیوباسیلوس علاوه بر کاهش مصرف کود شیمیایی و درنتیجه پیامدهای منفی ناشی از آن، منجر به افزایش جذب عناصر غذایی، ارتقای کارایی کود زیستی و بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش کم‌آبی شده است.

مشاهده مقاله

بررسی تولید کلزای پاییزه تحت تیمارهای آبیاری و ارقام مختلف کلزا: مطالعه شبیه‌سازی

مژگان صادقی؛ سجاد رحیمی مقدم؛ اسماعیل محمدی احمدمحمودی؛ خسرو عزیزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2025.47907.2203

چکیده

کلزا به دلیل داشتن روغن خوراکی با کیفیت، جایگاه ویژه‌ای در تولید روغن مورد نیاز کشور دارد. با این حال مشکلات مربوط به تخصیص آب در اواخر دوره رشد کلزای پاییزه به محصولات بهاره، یکی از موانع تولید بهینه ... بیشتر کلزا به دلیل داشتن روغن خوراکی با کیفیت، جایگاه ویژه‌ای در تولید روغن مورد نیاز کشور دارد. با این حال مشکلات مربوط به تخصیص آب در اواخر دوره رشد کلزای پاییزه به محصولات بهاره، یکی از موانع تولید بهینه این محصول در کشور شده است. بنابراین این تحقیق با هدف شناسایی مناسب‌ترین رقم و بهترین مرحله رشدی کلزا برای قطع آبیاری در سطح چهار شهرستان خرم‌آباد، پلدختر، کوهدشت و الشتر استان لرستان انجام شد. این پژوهش به صورت آزمایش بلندمدت شبیه‌سازی و با به‌کارگیری مدل شبیه‌سازی APSIM-canola در دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان صورت پذیرفت. به این منظور در گام اول مدل مورد استفاده با استفاده از دو سری داده مستقل مورد ارزیابی قرار گرفت. ارقام مورد بررسی در این پژوهش شامل رقم‌های Hyola308، Hyola401 و RGS003 بود و تیمارهای آبی شامل آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله گلدهی، قطع آبیاری در مرحله غلاف‌‌دهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه بودند. پس از اعمال تیمارهای پژوهش، عملکرد دانه و ماده خشک کلزا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. ارزیابی مدل نشان داد که این مدل با مقدار خطای برآورد 18 درصد توانایی شبیه‏سازی عملکرد دانه کلزای پاییزه را دارد. نتایج شبیه‌سازی‌ها نشان داد که عملکرد دانه و ماده خشک کلزای پاییزه در بین مناطق مورد بررسی، تیمارهای مختلف قطع آبیاری و ارقام مورد بررسی تغییر‌پذیری قابل توجهی داشت. نتایج به‌دست آمده نشان داد که بیشترین و کمترین مقدار میانگین عملکرد دانه کلزای پاییزه به‌ترتیب در شهرستان‏های خرم آباد 49/4 و الشتر 96/1 تن در هکتار بود. بررسی مقدار ماده خشک تولید شده نیز نشان داد بیشترین و کمترین مقدار ماده خشک در بین مناطق مورد بررسی به ترتیب به شهرستان‌های خرم آباد و الشتر (به ترتیب 80/17 و 89/8 تن در هکتار) تعلق داشت. یافته‌های پژوهش نشان داد که تفاوت شرایط دمایی مناطق مورد بررسی اهمیت بالایی در اختلاف عملکرد و تولید مناطق مورد بررسی داشت و همچنین تاثیر بسزایی در انتخاب شیوه‌های مدیریتی مانند انتخاب رقم و تیمار آبیاری داشت. بر این اساس، استفاده از رقم میان رس Hyola401 در شهرستان‌های پلدختر، خرم‌آباد و کوهدشت و آبیاری کامل تا انتهای فصل رشد به‌ترتیب با 38/5، 36/5 و 49/4 تن در هکتار منجر به بیشترین عملکرد دانه شد در حالی که در شهرستان الشتر (با شرایط دمایی خنک‌تر) استفاده از رقم زودرس Hyola308 و عدم آبیاری تا انتهای فصل رشد منجر به بیشترین مقدار عملکرد دانه (64/2 تن در هکتار) در این منطقه شد. این نتایج نشان داد که در زراعت کلزای پاییزه توجه به شرایط اقلیمی منطقه (به ویژه دمای هوا) و در دسترس بودن منابع آبی می‌تواند تاثیر بسزایی در نوع رقم کشت شده داشته باشد. در واقع در شرایط محدودیت آبی، کشت ارقام زودرس و میان‌رس با توجه به شدت محدودیت می‌تواند راهکاری مناسب برای کاهش اثرات کم آبی و کمک به پایداری تولید هر منطقه باشد.

مشاهده مقاله

تأثیر منابع کود فسفره بر بهبود جذب عناصر غذایی و کارایی مصرف فسفر در سویا (Glycine max L.)

صائب جلال پور؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ راضیه کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2025.48406.2231

چکیده

چکیده دانه‌های روغنی بعد از غلات دومین منبع مهم تأمین انرژی لازم جوامع انسانی به شمار می‌روند. از آنجا که بخش زیادی از روغن مصرفی کشور از خارج وارد می‌شود، کشت دانه‌های روغنی از جمله سویا و مدیریت صحیح ... بیشتر چکیده دانه‌های روغنی بعد از غلات دومین منبع مهم تأمین انرژی لازم جوامع انسانی به شمار می‌روند. از آنجا که بخش زیادی از روغن مصرفی کشور از خارج وارد می‌شود، کشت دانه‌های روغنی از جمله سویا و مدیریت صحیح آنها در جهت افزایش عملکرد، اهمیت بسیار زیادی دارد. فسفر، دومین عنصر محدودکننده رشد گیاهان پس از نیتروژن محسوب می‌شود و سالانه مقادیر زیادی از فسفر موجود در کودهای شیمیایی بعد از ورود به خاک به فرم نامحلول درآمده و از دسترس گیاه خارج می-شود. از جمله راه‌های عملی برای استفاده از فسفر تجمع یافته در اراضی، به کارگیری کودهای زیستی فسفره می‌باشد. این مطالعه جهت ارزیابی اثر قارچ مایکوریزا، تلقیح کود زیستی فسفاته به‌رشد و مصرف کود شیمیایی فسفره در سویا رقم پارسا، در سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج واقع در دشت‌روم اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل کود شیمیایی فسفره (سوپرفسفات تریپل) در چهار سطح: صفر، 60 ، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار و عامل دوم شامل کود زیستی فسفره در چهار سطح شاهد، کود زیستی فسفاته به‌رشد حاوی باکتری سودوموناس، قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae L.) و کاربرد توأم کود زیستی فسفاته به‌رشد و قارچ مایکوریزا می‌باشد. نتایج نشان داد اثر متقابل تیمارهای اعمال شده بر شاخص سطح برگ معنی‌دار بود و مصرف 180 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی همراه تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا باعث افزایش 61/112 درصدی شاخص سطح برگ نسبت به شاهد شد. تلقیح با کود زیستی فسفره اثر افزایشی معنی‌داری بر غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی و دانه داشت. بیشترین غلظت عناصر غذایی اندام هوایی و دانه مربوط به تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا و کمترین نیز مربوط به شاهد بود. برهمکنش کود شیمیایی و زیستی فسفره بر عملکرد دانه معنی‌دار گردید. بالاترین عملکرد دانه (2085 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 180 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات‌تریپل و تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا به دست آمد و کمترین عملکرد دانه (67/971 کیلوگرم در هکتار) در سطح صفر کود شیمیایی و تیمار شاهد کود زیستی مشاهده شد. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود شیمیایی کارآیی مصرف فسفر روند نزولی پیدا می‌کند. در سطح 60 کیلوگرم کود سوپرفسفات مصرفی، کاربرد کود زیستی فسفاته به‌رشد + مایکوریزا توانست افزایش معنی‌داری نسبت به سایر سطوح کود زیستی در این صفت ایجاد نماید و افزایش 17/38 درصدی نسبت به شاهد داشت. لذا در این پژوهش تلفیق کودهای زیستی فسفره شامل باکتری‌های حل کننده فسفات و قارج مایکوریزا باعث افزایش رشد رویشی و بهبود عملکرد دانه و عملکرد روغن و بهبود کارایی مصرف فسفر در سویا گردید. در حالی که با افزایش سطوح مصرف کودهای شیمیایی فسفره، کارآیی مصرف کودهای زیستی کاهش معنی‌داری پیدا کرد.

مشاهده مقاله

شناسایی ژنوتیپ‌های برتر گندم نان با استفاده از شاخص‌های ترکیبی برای کشت در مناطق گرم

علی رضا عسکری کلستانی؛ سید محمود طبیب غفاری؛ حسن زالی؛ محسن اسماعیل زاده مقدم

دوره 47، شماره 4 ، دی 1403، ، صفحه 491-510

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46831.2163

چکیده

گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات بطور ترکیبی ... بیشتر گندم از نظر اقتصادی و اجتماعی یک محصول مهم در ایران است. بهبود بهره ژنتیکی صفات کمی از طریق انتخاب، هسته اصلی هر برنامه اصلاحی موفق است. شناسایی ژنوتیپ‌هایی که عملکرد بالا را در بسیاری از صفات بطور ترکیبی دارند یک کار چالش برانگیز است. بنابراین، هدف از این تحقیق در ابتدا انتخاب ژنوتیپ-های برتر بر اساس عملکرد دانه و تعدادی صفات مورفو- فنولوژیک و در نهایت مقایسه شاخص‌های مختلف ترکیبی شامل شاخص‌ انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG)، شاخص فاصله ژنوتیپ ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) و شاخص طراحی ایدئوتیپ از طریق پیش بینی نااریب بهترین خط (FAI-BLUP) بود. این آزمایش در سال زراعی 1402-1401 به‌صورت طرح آزمایشی آگمنت با شش بلوک ناقص و سه شاهد سارنگ، مهرگان و برات در دو منطقه داراب و صفی‌آباد دزفول اجراء گردید. صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه-دهی، تعداد روز تا رسیدگی، وزن هزار دانه، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه اندازه-گیری شدند. پارامترهای ژنتیکی با استفاده از روش حداکثر درست‌نمایی محدود شده (REML) برآورد شد. نتایج آزمون REML نشان داد که برای صفات ارتفاع بوته، تعداد روز تا خوشه‌دهی، تعداد روز تا رسیدگی، سرعت پر شدن دانه، دوره پر شدن دانه و عملکرد دانه (به‌جزء وزن هزار دانه) تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. این نتایج و نقشه حرارتی صفات، نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپ‌های گندم مورد بررسی بود. همچنین وراثت‌پذیری عمومی ژنوتیپ‌ها از 124/0 (طول دوره پرشدن دانه) تا 879/0 (ارتفاع بوته) متغیر بود. در منطقه داراب شاخص SIIG برتری داشت و در منطقه دزفول و میانگین دو منطقه، شاخص FAI-BLUP نسبت به شاخص‌های دیگر دارای برتری بود. در داراب بر اساس شاخص SIIG ژنوتیپ‌های G5، G36 و G42 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر شناسایی شدند. در دزفول شاخص FAI-BLUP، ژنوتیپ‌های G26، G30 و G37 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر معرفی نمود. برای میانگین دو منطقه ژنوتیپ‌های G30، G35 و G36 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر با استفاده از شاخص FAI-BLUP معرفی شدند. همچنین شاخص انتخاب FAI-BLUP به‌طور میانگین در داراب، دزفول و میانگین دو منطقه از صفات بیشتری با دیفرانسیل گزینش مطلوب در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر استفاده کرده است. در مجموع، نتایج بررسی شاخص‌های مختلف انتخاب نشان داد که در شرایط این تحقیق، شاخص انتخاب FAI-BLUP نسبت به دو شاخص دیگر برتری نسبی دارد. نتایج نمودار دو بعدی بررسی همزمان شاخص‌های انتخاب و عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ‌های G50، G52 و G60 را می‌توان به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر، جهت کشت در آزمایش‌های مقدماتی گندم نان مناطق داراب و دزفول معرفی کرد.

تاثیر محلول‌پاشی 24-اپی‌براسینولید بر سامانه دفاع آنزیمی و غیرآنزیمی و عملکرد دانه لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris L. cv. Pinto) تحت تنش کم‌آبیاری

سولماز سامفر؛ حجت اله لطیف منش؛ علی مرادی؛ امین میرشکاری؛ حمید اله‌دادی

دوره 47، شماره 4 ، دی 1403، ، صفحه 543-560

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47285.2184

چکیده

لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) از مهم‌ترین حبوبات است که به‌دلیل محتوای بالای پروتئین و فواید تغذیه‌ای خود در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران ارزش زیادی دارد. در سال‌های اخیر، افزایش تقاضای جهانی برای غذاهای غنی ... بیشتر لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) از مهم‌ترین حبوبات است که به‌دلیل محتوای بالای پروتئین و فواید تغذیه‌ای خود در سطح جهانی و به‌ویژه در ایران ارزش زیادی دارد. در سال‌های اخیر، افزایش تقاضای جهانی برای غذاهای غنی از پروتئین، اهمیت کشت لوبیا را بیشتر کرده است. با این حال، بحران کمبود آب به‌عنوان یک چالش جدی برای تولید غذا و امنیت غذایی در سطح جهانی مطرح است. این مشکل به‌خصوص در ایران که در ناحیه بیابانی قرار دارد و میزان بارش آن کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی است، حادتر است. در این شرایط، استفاده از روش‌های نوین کشاورزی می‌تواند به بهبود عملکرد محصولات کمک کند. براسینواستروئیدها به‌عنوان تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی، با بهبود فعالیت‌های فیزیولوژیکی گیاهان، می‌توانند مقاومت آن‌ها را در برابر تنش‌های محیطی افزایش دهند. به‌منظور بررسی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و امکان افزایش عملکرد دانه در لوبیا چیتی، پژوهشی با استفاده از 24-اپی‌براسینولید تحت شرایط تنش کم‌آبی انجام شد. این تحقیق به‌صورت کرت‌های یکبار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401، در مزرعه‌ای واقع در شرق شیراز انجام شد. در این تحقیق، رژیم آبیاری در سه سطح: آبیاری کامل (100 درصد نیاز رطوبتی) و تنش کم‌آبی در سطوح 80 و 60 درصد نیاز رطوبتی به عنوان عامل اصلی و چهار غلظت 24-اپی‌براسینولید (شامل شاهد با آب مقطر، 05/0، 1/0 و 2/0 میلی‌گرم بر لیتر) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی و محلول‌پاشی 24-اپی‌براسینولید تأثیر معنی‌داری بر تمامی صفات داشتند. کاربرد 24-اپی‌براسینولید با غلظت 2/0 میلی‌گرم بر لیتر موجب افزایش شاخص کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ‌ها به ترتیب به میزان 42/7 درصد و 77/11درصدنسبت به تیمار شاهد (بدون کاربرد هورمون) شد. با معنی‌داری برهمکنش رژیم ‌آبیاری و محلولپاشی هورمون، در سطوح 60 و 80 درصد نیاز آبی، کاربرد 2/0 میلی‌گرم بر لیتر 24-اپی‌براسینولید آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز را در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 172، 105، 35/0 و 131، 115 و 45/0 درصد افزایش داد. در همین راستا کاربرد بالاترین سطح هورمون در سطوح 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به ترتیب موجب افزایش 38/72، 02/56 و 35/44 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با تیمار شاهد شد. بنابراین کاربرد 24-اپی‌براسینولید (به میزان 2/0 میلی‌گرم بر لیتر) به جهت کاهش رادیکال‌های آزاد اکسیژن و جلوگیری از آسیب دیواره سلولی و تخریب درشت مولکول‌ها، به‌عنوان راهکاری برای افزایش عملکرد دانه لوبیا تحت شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبیاری (60 و 80 درصد نیاز آبی) پیشنهاد می‌شود.

مطالعه رنگریزه‌ فتوسنتزی، عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا (Camelina sativa L.) تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری در منطقه تهران

کیمیا مومنی شیجانی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده؛ امیر محمد عابدی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 387-403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46765.2161

چکیده

با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات ... بیشتر با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. در این پژوهش عوامل بررسی شده شامل رژیم‌های مختلف آبیاری در زمان گلدهی گیاه در چهار سطح به عنوان عامل اصلی تعریف شد. این سطوح شامل آبیاری مطلوب (بدون تنش)، کم‌آبی ملایم، کم‌آبی متوسط و کم‌آبی شدید بود. که به ترتیب آبیاری تا زمانی ادامه یافت که رطوبت قابل استفاده گیاه در منطقه ریشه به 20، 40، 60 و 80 درصد برسد و سپس ادامه آبیاری تا حد ظرفیت زراعی مزرعه و عامل فرعی شامل کاربرد کود نیتروژن از منبع اوره به صورت محلول‌پاشی برگی در شش سطح (1%، 2%، 3%، 4% و محلول‌پاشی آب مقطر و عدم محلول‌پاشی) بود. با توجه به نتایج این پژوهش مشاهده شد که در شرایط آبیاری مطلوب، عملکرد دانه و مقدار روغن بیشترین مقدار را نشان دادند. عملکرد دانه در شرایط کم‌آبی ملایم نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) 83/12 درصد کاهش داشت و محلول‌پاشی اوره 1، 2، 3 و 4 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 23/18، 95/27، 30/16 و 74/11 درصد عملکرد دانه را افزایش داد. استفاده از محلول‌پاشی کود اوره با غلظت 3% نیتروژن منجر به افزایش بیشتری در عملکرد دانه و مقدار روغن نسبت به سایر غلظت‌ها شد. عملکرد روغن در شرایط کم‌آبیاری ملایم و متوسط نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) به ترتیب 42/4 و 23/21 درصد کاهش داشت. همچنین محلول‌پاشی اوره 1، 2 و 3 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 85/23، 37/35 و 81/23 درصد عملکرد روغن را افزایش داد. تیمار کم‌آبی ملایم و محلول‌پاشی اوره 4 درصد نیتروژن بیشترین مقادیر اسید چرب پالمیتیک، استئاریک، اولئیک و لینولئیک را ایجاد کرد. از سوی دیگر، بیشترین مقدار اروسیک‌اسید از تیمار آبیاری مطلوب و محلول‌پاشی اوره 1 درصد نیتروژن به دست آمد.

تعیین تراکم مطلوب گیاهی در دو نوع خاک با خصوصیات فیزیکوشیمیایی مختلف در نشاکاری دستی و ماشینی برنج (Oryza sativa L.)

ابراهیم رضایی؛ مرتضی سام دلیری؛ حمیدرضا مبصر؛ امیرعباس موسوی میرکلایی؛ مرتضی مبلغی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 405-423

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47425.2191

چکیده

خاک یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی و منبع اصلی تأمین مواد مغذی و آب برای رشد گیاهان است. از اینرو خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌طور مستقیم بر رشد گیاه و در نتیجه بر تولید محصول برنج تأثیر می-گذارد. همچنین ... بیشتر خاک یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی و منبع اصلی تأمین مواد مغذی و آب برای رشد گیاهان است. از اینرو خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به‌طور مستقیم بر رشد گیاه و در نتیجه بر تولید محصول برنج تأثیر می-گذارد. همچنین تعیین تراکم مطلوب گیاهی اساسی‌ترین و حیاتی‌ترین اقدامات زراعی برای کاشت ارقام برنج پرمحصول می‌باشد. با توجه به نشاکاری برنج در ایران به هر دو صورت دستی و ماشینی، آزمایش جاری با هدف تعیین تراکم مطلوب گیاهی در دو نوع خاک با خصوصیات فیزیکوشیمیایی مختلف در نشاکاری دستی و ماشینی برنج انجام شد. آزمایش حاضر به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال‌های 1400 و 1401 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد قائم‌شهر، استان مازندران انجام شد. عوامل آزمایشی شامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (خاک نوع اول و خاک نوع دوم) به‌عنوان عامل اصلی، روش کاشت (نشاکاری دستی و ماشینی) به‌عنوان عامل فرعی و تراکم بوته (به‌ترتیب 9/15، 8/20 و 8/27 بوته در متر مربع) به‌عنوان عامل فرعی-فرعی بودند. نتایج نشان دادند که در مرحله آغازش خوشه، بیشترین طول ریشه در سال 1401 در تراکم 8/27 بوته در متر مربع (9/23 سانتی‌متر) به‌دست آمد. در همان مرحله، بیشینه وزن تر ریشه در سال 1401 با خاک نوع دوم (2/66 گرم) مشاهده شد. در مرحله رسیدگی، بیشینه طول ریشه با خاک نوع دوم در نشاکاری دستی (4/22 سانتی‌متر) ثبت شد. در همان مرحله، بیشترین وزن تر ریشه با خاک نوع دوم در تراکم 9/15 بوته در متر مربع (4/86 گرم) مشاهده شد. بیشترین تعداد خوشه در متر مربع در خاک نوع دوم به‌ترتیب در نشاکاری ماشینی و تراکم 8/27 بوته در متر مربع (6/554 خوشه) و در نشاکاری دستی با همان تراکم بوته (4/547 خوشه) به‌دست آمد. بیشترین تعداد کل خوشه‌چه در خوشه در خاک نوع اول در نشاکاری دستی و تراکم 8/27 بوته در متر مربع (1/134 خوشه‌چه) مشاهده شد که به‌خاطر تعداد خوشه در متر مربع (0/427 خوشه) بود. کمترین وزن هزار دانه در سال 1400 با خاک نوع اول در نشاکاری دستی (6/26 گرم) به‌دست آمد. عملکرد دانه در خاک نوع دوم، 7/8 درصد بیشتر از خاک نوع اول بود. همچنین بیشترین عملکرد دانه در تراکم 8/27 بوته در متر مربع (8687 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بر اساس نتایج به‌دست آمده در مطاله حاضر، خاک نوع دوم و تراکم 8/27 بوته در متر مربع هر کدام به‌تنهایی به‌منظور دستیابی به بالاترین عملکرد دانه به‌عنوان پیشنهادات قابل ارائه می‌باشند.

تأثیر سلنیوم، سلسیوم و زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد و درصد اسانس رازیانه(Foeniculum vulgare Miller.) در منطقه خسروشهر

جلیل شفق کلوانق؛ محمدباقر تاج خلیلی؛ احمد بایبوردی؛ مینا امانی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 441-454

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44762.2122

چکیده

بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی بر ... بیشتر بررسیها نشان داده است که کاربرد بعضی از ترکیباتی که اغلب توسط محققان و کشاورزان اهمیت آن نادیده گرفته شده، میتواند تأثیر قابل ملاحظهای بر رشد و عملکرد گیاهان داشته باشد و در گیاهان دارویی بر میزان تولید اسانس بیفزاید. لذا این تحقیق با هدف بررسی اثرات محلولپاشی سلنیوم و سلسیوم و زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و درصد و عملکرد اسانس رازیانه (Foeniculum vulgare Miller.) انجام شد. این آزمایش بهصورت اسپلیت اسپلیت پلات (دوبار خرد شده) بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خسروشهر در سال زراعی 1399 اجرا گردید. فاکتور اول شامل محلولپاشی سلسیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) و فاکتور دوم محلولپاشی سلنیوم (صفر و 4 گرم در لیتر) بهترتیب در کرت‌های اصلی و فرعی و فاکتور سوم شامل کاربرد زئولیت (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) در کرت‌های فرعی فرعی قرار داده شدند. در مرحله رسیدگی کامل، 5 بوته از یک مترمربع هر کرت برداشت گردید و ماده خشک کل بوته، تعداد دانه در چتر، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد اسانس اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه با کاربرد این تیمارها افزایش یافت که نتیجه آن افزایش عملکرد اسانس رازیانه در واحد سطح بود. براساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین دادهها، کاربرد هر سه ترکیب زئولیت، سلسیوم و سلنیوم افزایش معنی‌داری را در عملکرد اسانس رازیانه باعث شد و این صفت را بهترتیب بهمیزان 24، 1/23 و 5/22 درصد افزایش داد. سلسیوم و سلنیوم با افزایش عملکرد دانه تولیدی، عملکرد اسانس را افزایش داد. علاوه بر آن زئولیت از طریق تعداد دانه، بر عملکرد دانه اثر مثبت داشت، درحالیکه سلسیوم و سلنیوم، هر دو ویژگی اجزای عملکرد شامل وزن هزاردانه و تعداد دانه را افزایش داد. درنهایت افزایش محصول اسانس رازیانه تحت تأثیر کاربرد زئولیت، سلسیوم و سلنیوم قرار گرفت. در اغلب موارد هر سه ترکیب بر صفات ارزیابی شده مؤثر بود و لذا میتوان این گونه نتیجهگیری کرد که این سه ترکیب با مکانیسمهای مختلف بر افزایش عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه مؤثر بودند.

شبیه‌سازی پاسخ ارقام عدس به تاریخ کاشت و رطوبت اولیه خاک در استان لرستان

مجتبی کوهرو؛ سجاد رحیمی مقدم؛ خسرو عزیزی؛ سعید حیدری؛ سیدرضا امیری

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 475-489

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.45041.2127

چکیده

حبوبات پس از غلات دومین منبع غذایی در کشورهای در حال توسعه هستند و تقریبا یک چهارم نیاز پروتئین در این کشورها توسط حبوبات تامین می‌گردد. تولید عدس مانند گیاهان دیگر تحت تاثیر سه فاکتور مدیریت، ژنتیک ... بیشتر حبوبات پس از غلات دومین منبع غذایی در کشورهای در حال توسعه هستند و تقریبا یک چهارم نیاز پروتئین در این کشورها توسط حبوبات تامین می‌گردد. تولید عدس مانند گیاهان دیگر تحت تاثیر سه فاکتور مدیریت، ژنتیک و محیط می‌باشد. با بهینه‌سازی این عوامل می‌توان به تولید بیشتری دست پیدا کرد. بر این اساس، مطالعه حاضر به منظور شبیه‌سازی اثرات رقم، تاریخ کاشت و رطوبت اولیه خاک بر عملکرد دانه عدس در مناطق مختلف استان لرستان انجام شد. مناطق مورد بررسی شامل الیگودرز، نورآباد، خرم‌آباد و کوهدشت بودند. به منظور شبیه‌سازی رشد و نمو محصول عدس از مدل SSM-iCrop2استفاده شد. داده‌های مورد نیاز برای اجرای مدل شامل داده‌های اقلیمی، خاکی، مدیریتی و گیاهی بودند. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار تاریخ کاشت (9 بهمن، 23 بهمن، 13 اسفند و 30 فرودین)، دو رقم (زودرس و دیررس) و چهار آب اولیه خاک (32، 36، 42 و 58 میلی‌متر) بودند. تعداد سال‌های شبیه‌سازی برابر با 41 سال (1399-1358) بود. برای به دست آمدن آب‌های اولیه خاک و تاریخ کاشت‌ها یک آزمایش اولیه شبیه‌سازی انجام شد. نتایج نشان داد که به طور میانگین در همه‌ی تیمارهای مورد بررسی، بالاترین عملکرد دانه با 388 کیلوگرم در هکتار در منطقه خرم‌آباد به علت طول فصل رشد بیشتر بدست آمد. همچنین اختلاف ایجاد شده توسط تیمارهای تاریخ کاشت از 124 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 30 فروردین تا 364 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 9 بهمن بود. دلیل بالا بودن عملکرد دانه در تاریخ کاشت 9 بهمن نسبت به تاریخ کاشت‌های دیگر بیشتر بودن بارندگی تجمعی در طول فصل رشد (3/149 میلی‌متر در مقابل 2/99 میلی‌متر) و پایین‌تر بودن میانگین دما در طول فصل رشد (9/22 درجه ‌سانتی‌گراد در مقابل 9/23 درجه ‌سانتی‌گراد) بود. به طور میانگین در همه‌ی مناطق، تاریخ‌ کاشت‌ها و ارقام مورد بررسی بیشترین عملکرد دانه (263 کیلوگرم در هکتار) در آب اولیه خاک 58 میلی‌متر شبیه‌سازی شد. همچنین به طور میانگین در همه‌ی تاریخ کاشت‌ها، آب‌های اولیه خاک و مناطق، عملکرد دانه رقم زودرس (405 کیلوگرم در هکتار) به علت اجتناب از تنش خشکی آخر فصل بیشتر از رقم دیررس (63 کیلوگرم در هکتار) بود. با در نظر گرفتن برهمکنش‌های مختلف به طور میانگین در همه‌ی مناطق، بیشترین عملکرد دانه با 704 کیلوگرم‌ در هکتار در برهمکنش رقم زودرس، تاریخ کاشت 9 بهمن و آب اولیه خاک 58 میلی‌متر شبیه‌سازی شد. به طور کلی نتایج مشخص کرد که عملکرد دانه عدس در بین تیمارها (تاریخ کاشت، رقم و آب اولیه خاک) و مناطق مختلف مورد بررسی در استان لرستان متفاوت بود. کشاورزان استان لرستان با استفاده از برهمکنش تاریخ کاشت زودهنگام (9 بهمن) × رقم زودرس (کیمیا) × آب اولیه خاک بالاتر (58 میلی‌متر) می‌توانند عملکرد دانه را افزایش دهند. باید ذکر شود که مطالعه حاضر تحت شرایط محدودیت آب انجام شده است و پیشنهاد می‌شود محققان در مطالعات آینده بر روی دیگر فاکتورهای محدودکننده و کاهنده متمرکز شوند.

تجزیه پایداری عملکرد گندم دوروم با استفاده از مدل‌های SHMM و GGE بای پلات

توحید نجفی میرک؛ منوچهر دست فال؛ منوچهر سیاح فر؛ حسین فرزادی؛ شهریار ساسانی؛ حسن زالی

دوره 47، شماره 2 ، شهریور 1403، ، صفحه 161-178

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46214.2144

چکیده

گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) یک محصول مهم برای رژیم غذایی انسان است که در بسیاری از نقاط جهان عمدتاً برای سمولینا و در نتیجه تولید ماکارونی کشت می شود. به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه، 17 لاین ... بیشتر گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) یک محصول مهم برای رژیم غذایی انسان است که در بسیاری از نقاط جهان عمدتاً برای سمولینا و در نتیجه تولید ماکارونی کشت می شود. به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه، 17 لاین امیدبخش گندم دوروم به همراه دو شاهد گندم دوروم (هانا و آران) و یک شاهد گندم نان (مهرگان) در مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، خرمآباد، کرج، دزفول و فارس (داراب) مقایسه شدند. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و در دو سال زراعی (1401-1399) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب عملکرد دانه نشان داد اختلاف بین محیط های اجرای آزمایش، ژنوتیپ ها و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در سطح 1 درصد معنی دار میباشد. بیشترین عملکرد دانه در سال اول اجرای آزمایش در کرمانشاه (Ker1) (8441 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه در خرمآباد در سال اول (Kho1) (5648 کیلوگرم در هکتار) و کرج در سال دوم (Kar2) (5961 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. با توجه به نتایج GGE بای پلات، دو گروه محیطی مشخص گردید. اولین گروه محیطی شامل محیط های Kho1، Dar1، Kar1، Kar2 و Dar2 بود و ژنوتیپ های 18، 17، 2 و 19 جزء ژنوتیپ های برتر در این محیط ها بودند. دومین گروه محیطی شامل Kho2، Dez1، Ker2، Dez2 و Ker1 بود و ژنوتیپ های 12، 9 و 8 جزء ژنوتیپ های برتر در این محیط ها بودند. نتایج بای پلات نشان داد ژنوتیپ های 10، 5، 13، 18 و 16 به ترتیب پایداری عملکرد بیشتری نسبت به سایر ژنوتیپ ها داشتند. مقایسه ژنوتیپ های مورد بررسی با ژنوتیپ ایده آل نشان داد که ژنوتیپ های 18 و 10 به ترتیب نزدیک ترین ژنوتیپ ها به ژنوتیپ ایده آل می باشند که علاوه بر عملکرد بالای دانه، دارای پایداری عملکرد بالا نیز هستند. همچنین، Dar2 نزدیک ترین محیط به محیط ایده آل بود. نتایج نشان داد دسته بندی محیط ها بر اساس مدل SHMM کاملاً با مدل GGE بای پلات انطباق داشت. محیط های Dar2 و Ker1 نسبت به سایر محیط ها از قابلیت تمایز بالایی برخوردار بودند. در نهایت نتایج نشان داد که ژنوتیپ های 18 (DW-99-18) و 10 (Dw-99-10) جزء بهترین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه بالا و پایداری عملکرد هستند. این لاین ها در آزمایشات تحقیقی- ترویجی در شرایط زارعین مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت و هر کدام از آنها که در مزارع زارعین نیز برتری خود را نشان دهد به عنوان رقم جدید برای مناطق معتدل و گرم کشور معرفی خواهد شد.

معرفی و ارزیابی ویژگی‌های زراعی ارقام تجاری کنجد مقاوم به ریزش دانه (ناشکوفا) به نام‌های برکت، مهاجر، چمران و دزفول

محمد رضا سیاهپوش؛ لیلا نژادصادقی؛ محمد سینا سیاهپوش؛ سامان شیدایی؛ عنایت رضوانی؛ حسین صادقی

دوره 46، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 473-490

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46295.2149

چکیده

کنجد یکی از گیاهان روغنی مهم دنیا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که به ملکة دانه‌های روغنی شهرت یافته است. درصد روغن بالا با ترکیب اسیدهای چرب مناسب، خواص دارویی و نیاز آبی بسیار پایین از شاخصه‌های ... بیشتر کنجد یکی از گیاهان روغنی مهم دنیا به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد که به ملکة دانه‌های روغنی شهرت یافته است. درصد روغن بالا با ترکیب اسیدهای چرب مناسب، خواص دارویی و نیاز آبی بسیار پایین از شاخصه‌های این گیاه روغنی است. عامل اصلی عدم توسعه کشت کنجد در سراسر دنیا شکوفا بودن کپسول‌ها و ریزش دانه در زمانی رسیدگی است. تلاش‌های زیادی جهت دستیابی به ارقام کنجد با ویژگی ناشکوفایی کپسول در زمان رسیدگی و مقاومت به ریزش دانه صورت گرفته است. در این مقاله به معرفی و ارزیابی ویژگی‌های زراعی ارقام کنجد ناشکوفای جدید اصلاح شده به نام‌های برکت، مهاجر، چمران و دزفول پرداخته خواهد شد. ارقام کنجد ناشکوفا به نام‌های پیشنهادی برکت، مهاجر، چمران و دزفول طی یک برنامه اصلاحی در دانشگاه شهید چمران اهواز با همکاری شرکت کشت و صنعت شهید رجایی اصلاح گردیده‌اند. این ارقام جهت ثبت و تجاری‌سازی، تحت آزمایشات تمایز، یکنواختی و پایداری[1] (DUS) و تعیین ارزش زراعی[2] (VCU) زیر نظر مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال طی دو سال زراعی 1400 و 1401 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایشات ارقام کنجد ناشکوفا به همراه ارقام تجاری کنجد شکوفا به نام‌های اولتان، سردار و شوین به عنوان ارقام شاهد در چهار منطقه با شرایط آب و هوایی مختلف کشور شامل دزفول، داراب، مغان و گرگان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. به‌علاوه کشت مکانیزه چهار لاین امیدبخش کنجد ناشکوفا بطور مجزا در مزارع 100 هکتاری در منطقه دزفول صورت گرفت و برداشت با کمباین انجام شد. بیشترین ارتفاع بوته در رقم برکت با متوسط 144 سانتی‌متر و کمترین در رقم چمران با 140 سانتی متر به‌ دست آمد. بیشترین تعداد کپسول در بوته با متوسط 8/89 و بیشترین تعداد دانه در کپسول با متوسط 3/72 در رقم مهاجر مشاهده گردید. وزن هزار دانه از 41/2 گرم در رقم دزفول تا 72/3 گرم در رقم مهاجر در نوسان بود. در مقایسه گروهی بین ارقام کنجد اصلاح شده ناشکوفا و ارقام شاهد شکوفا اختلاف معنی‌داری (P≤0.01) از نظر عملکرد دانه مشاهده گردید به‌طوریکه ارقام شکوفا با متوسط 05/1 تن در هکتار نسبت به ارقام شاهد با 80/0 تن در هکتار دارای برتر بودند. بیشترین متوسط عملکرد دانه ارقام در مناطق مختلف و طی دو سال اجرای آزمایش با 08/1 تن در هکتار در ارقام برکت و مهاجر به دست آمد. دامنه تغییرات درصد روغن بین 31/47 تا 22/49 درصد برآورد گردید. ارقام کنجد ناشکوفا دارای اختلاف آماری معنی‌داری از نظر درصد روغن دانه با یکدیگر و با رقم شاهد شوین نبودند. میزان ریزش دانه در برداشت مکانیزه ارقام کنجد ناشکوفا با کمباین کمتر از 8/2 درصد برآورد گردید. ارزیابی صفات ظاهری نشان داد که ارقام کنجد ناشکوفا دارای ارتفاع متوسط و رشد نامحدود بوده و دارای یک تا شش شاخة فرعی بسته به ژنوتیپ و تراکم بوته بودند. برتری عملکردی تمامی ارقام کنجد ناشکوفا نسبت به ارقام شاهد به طور معنی‌داری مشاهده گردید و ارزش زراعی بالای این ارقام در مقایسه با تعدادی از ارقام تجاری کنجد شکوفای کشور مورد تأیید قرار گرفت. بعلاوه متوسط افزایش عملکرد دانه حدود 24 درصدی مشاهده شده در ارقام اصلاح شده کنجد ناشکوفا، می‌تواند در افزایش تولید کنجد کشور بسیار مؤثر باشد. درنهایت ارقام کنجد ناشکوفای برکت، مهاجر، چمران و دزفول به عنوان اولین ارقام دارای ویژگی مقاومت به ریزش دانه در زمان رسیدگی در کشور معرفی شدند. این ارقام علاوه بر عملکرد بالاتر نسبت به ارقام شاهد، به دلیل داشتن ژن عدم شکوفایی کپسول در زمان رسیدگی کامل، قابلیت برداشت با کمباین در کشت مکانیزه کنجد را فراهم می‌نمایند و بکارگیری گسترده آنها در الگوی کشت زراعی کشور نوید دهنده امنیت غذایی در تولید روغن خوراکی و کاهش مصرف آب در فصل پرتنش تابستان خواهد بود. [1]- Distinctness, Uniformity and Stability; DUS[2]- Value of Cultivation and Use; VCU

کاهش آثار فیزیولوژیک تنش گرمایی آخر فصل رشد با مصرف بور در سه رقم کلزا

سید محمد مولی؛ محمد رضا مرادی تلاوت؛ علی مشتطی؛ علی قاطعی؛ نفیسه رنگزن

دوره 46، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 367-380

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43212.2091

چکیده

با هدف ارزیابی واکنش رشد، فیزیولوژی و عملکرد ارقام کلزا (.Brassica napus L) به سطوح عنصر بور در شرایط تنش گرمای آخر فصل ناشی از تاریخ‌های کاشت دیرهنگام در شرایط آب و هوایی ملاثانی- اهواز، این مطالعه به صورت اسپلیت- ... بیشتر با هدف ارزیابی واکنش رشد، فیزیولوژی و عملکرد ارقام کلزا (.Brassica napus L) به سطوح عنصر بور در شرایط تنش گرمای آخر فصل ناشی از تاریخ‌های کاشت دیرهنگام در شرایط آب و هوایی ملاثانی- اهواز، این مطالعه به صورت اسپلیت- اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401-1400 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. تاریخ‌های کاشت مورد بررسی شامل سه تاریخ کاشت (30 آبان (شاهد)، 20 آذر و 10 دی‌ماه) در کرت‌های اصلی، چهار سطح مصرف بور از منبع اسید بوریک (صفر، 4، 8 و 12 کیلوگرم در هکتار) در کرت‌های فرعی و ارقام کلزا ( (RGS (میان‌رس)، ظفر (میان‌رس) و صفار (زودرس)) در کرت‌های فرعی- فرعی بودند. نتایج پژوهش نشان داد، تاریخ کاشت و تنش گرمای آخر فصل اثر معنی‌دار بر اغلب صفات مورد بررسی داشت. اثر متقابل فاکتورهای آزمایشی مورد بررسی بر اغلب صفات اندازه‌گیری‌شده معنی‌دار شد. این موضوع نشان‌دهنده تغییرپذیری قابل‌توجه ویژگی‌های رشد و عملکرد کلزا به تاریخ کاشت و مصرف بور در بین ارقام مختلف مورد بررسی بود. در این آزمایش هم‌چنین اثر بور بر صفاتی از جمله شاخص سطح برگ، نسبت سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی آب برگ، نشت الکترولیت‌ها، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی، معنی‌دار شد. اثر متقابل سه گانه نیز بر اغلب صفات مورد بررسی معنی‌دار شد. به طوری که با تأخیر در کاشت و به تبع آن افزایش دما و وقوع تنش گرمای آخر فصل در دوره‌های زایشی و حساس گیاه کلزا، موجب کاهش شاخص سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی برگ، نسبت سطح برگ، سطح ویژه برگ، عملکرد دانه و بیولوژیک گردید، در مقابل، اثر تنش گرمای آخر فصل، نشت الکترولیت‌ها از سلول‌های برگ و دمای سایه‌انداز گیاهی را افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه به رقم صفار در تاریخ کاشت 20 آذر با سطح بور 4 کیلوگرم در هکتار با میانگین 4590 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت. بیشترین میانگین شاخص سطح برگ در تاریخ کاشت اول و رقم صفار مشاهده شد. کاربرد بور به طور معنی‌داری شاخص‌ سطح برگ در هر سه رقم مورد بررسی کاهش داد که این نشان‌دهنده نیاز کمتر ارقام مورد بررسی در این آزمایش به مصرف بور بود. به طور کلی تنش گرمای آخر فصل، بسته به شدت آن موجب ایجاد اختلالات فیزیولوژیک از جمله رطوبت نسبی برگ (RWC)، پایداری غشا و دمای سابه‌انداز گیاه شد و در نهایت عملکرد دانه را با شدت متفاوت و بسته به نوع ژنوتیپ گیاه، تحت تاثیر قرار داد. بر اساس نتایج بدست‌آمده می‌توان گفت که مصرف بور در مزارع کلزا مخصوصا در نواحی گرمسیری می‌تواند روشی موثر در مقابله با تنش گرمای آخر فصل در نظر گرفته شود و از کاهش عملکرد دانه و عملکرد روغن در واحد سطح جلوگیری نماید.

پاسخ عملکرد و اجزای عملکرد کاملینا به تاریخ و فاصله کاشت در استان مازندران

فائزه زعفریان؛ حمیدرضا قربانی؛ پرستو مجیدیان؛ محمد کاوه

دوره 46، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 427-440

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.44449.2117

چکیده

تولید دانه‌های روغنی، نقش به‌سزایی در صرفه‌جویی ارزی، تسریع روند توسعه اقتصادی، امنیت و استقلال غذایی کشور ایفاء می‌نماید. کاملینا (Camelina sativa L. Crantz)، قادر است در شرایط مختلف آب و هوایی و خاک رشد نماید ... بیشتر تولید دانه‌های روغنی، نقش به‌سزایی در صرفه‌جویی ارزی، تسریع روند توسعه اقتصادی، امنیت و استقلال غذایی کشور ایفاء می‌نماید. کاملینا (Camelina sativa L. Crantz)، قادر است در شرایط مختلف آب و هوایی و خاک رشد نماید و نسبت به سایر دانه‌های روغنی نیاز کمتری به آب، کود و آفت‌کش‌ها دارد. لذا، پژوهش حاضر با هدف معرفی این گیاه و ارزیابی پتانسیل عملکرد و سازگاری کشت آن در سال 1399 به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بایع‌کلا (مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران) اجرا شد. شش تاریخ‌ کاشت (15 آبان، 1 و 15 آذر، 1، 15 و 30 دی ماه) و پنج فاصله کاشت (15، 20، 25، 30 و 35 سانتی‌متر) به‌عنوان عامل‌های مورد مطالعه انتخاب شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که فاصله کاشت و تاریخ کاشت، اثربخشی معنی‌داری در ویژگی‌های کاملینا داشت. ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر اثر متقابل تیمارهای مورد مطالعه قرار گرفتند. به‌طوری که بیشترین ارتفاع بوته در تاریخ کاشت 15 آبان ماه و در فواصل 20 و 30 سانتی‌متر (به ترتیب 5/125 و 75/124 سانتی‌متر) مشاهده شد. همچنین عملکرد دانه، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه تحت تاثیر تاریخ کاشت و نیز تعداد روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و وزن هزار دانه تحت تاثیر فاصله کاشت قرار گرفتند. در زمینه تولید دانه و دستیابی به عملکرد دانه بیشتر، اگرچه تاریخ‌های کاشت 15 آبان لغایت 15 آذر اختلاف معنی‌داری با یکدیگر نداشتند؛ ولی تاریخ کاشت 1 آذر به‌سبب بیشترین عملکرد دانه و نیز تعداد دانه در کپسول بالاتر، بهترین تاریخ کاشت ممکن بود.

تأثیر کاربرد نیتروژن در برخی ویژگی‌های جو درکشت مخلوط با ماشک در شرایط دیم

حسین نیستانی؛ حمید عباس دخت؛ احمد غلامی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 171-183

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42974.2080

چکیده

به‌منظور مطالعه‌ی پتانسیل تولید وتوان رقابتی گیاهان جو و ماشک در شرایط دیم تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و استفاده از نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 98-1397در ایستگاه تحقیقاتی دیم شیروان استان خراسان شمالی ... بیشتر به‌منظور مطالعه‌ی پتانسیل تولید وتوان رقابتی گیاهان جو و ماشک در شرایط دیم تحت تأثیر الگوهای مختلف کاشت و استفاده از نیتروژن، آزمایشی در سال زراعی 98-1397در ایستگاه تحقیقاتی دیم شیروان استان خراسان شمالی اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکراربود. عامل اصلی شامل کود نیتروژن در سه سطح (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) و عامل فرعی الگوهای مختلف کشت در پنج سطح (تک‌کشتی گیاه جو، تک‌کشتی گیاه ماشک، نسبت‌های سری افزایشی 15، 30 و 45 درصد افزایش ماشک به تراکم جو) و کشت از نوع درهم و سری افزایشی بود. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین مقدار وزن هزار دانه در تیمار کشت خالص جو و در استفاده 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (75/52 گرم)و در تیمار کشت مخلوط 100:30 و در عدم استفاده نیتروژن کمترین مقدار وزن هزار دانه (45 گرم) را داشت، بیشترین تعداد دانه در سنبله در نیتروژن 100 کیلوگرم در هکتار و کشت مخلوط 100:30 با متوسط 25/17 عدد و کمترین مقدار این صفت نیز در تیمار عدم استفاده نیتروژن و کشت خالص جو با متوسط 8/10 دانه در سنبله بود. همچنین بیشترین عملکرد دانه در کشت خالص جو و در تیمار نیتروژن 100 کیلوگرم (1515 کیلوگرم) به دست آمد و کمترین آن در کشت مخلوط 100:45 و تیمار کودی عدم استفاده نیتروژن (5/732کیلوگرم) به دست آمد نسبت برابری زمین در کشت مخلوط 100:45 و نیتروژن 50 کیلوگرم بیشترین مقدار (158/1) را داشت. با توجه به نتایج LER استفاده از گیاه ماشک به‌عنوان گونه تثبیت ‌شده کننـده نیتروژن همراه با مصرف 50 کیلوگرم کـود نیتروژن در هکتار برای دستیابی به عملکرد مطلوب می‌تواند مؤثر باشد.

بررسی عملکرد ژنوتیپ متحمل به ریزش کنجد در آرایش کاشت‌های مختلف در مناطق داراب و دزفول

مجید غلامحسینی؛ غلامرضا قدرتی؛ ابوالقاسم الحانی؛ سعدالله منصوری؛ فرناز شریعتی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 293-305

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.43685.2100

چکیده

ارقام اصلاح شده متحمل به ریزش کنجد شاید تنها گزینه موجود برای توسعه کشت کنجد در کشورهای مستعد کشت این گیاه از جمله ایران باشد. در ارتباط با مدیریت زراعی از جمله آرایش کاشت بهینه ژنوتیپ واراداتی متحمل ... بیشتر ارقام اصلاح شده متحمل به ریزش کنجد شاید تنها گزینه موجود برای توسعه کشت کنجد در کشورهای مستعد کشت این گیاه از جمله ایران باشد. در ارتباط با مدیریت زراعی از جمله آرایش کاشت بهینه ژنوتیپ واراداتی متحمل به ریزش کنجد اطلاعاتی در اختیار نیست. به همین منظور آزمایشی طی دو سال 1399 و 1400 در مزارع پژوهشی دو مرکز تحقیقات کشاورزی در استانهای خوزستان (دزفول) و فارس (داراب) به صورت بلوکهای خرد شده (نواری) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این پژوهش اثر فاصله ردیفهای30، 45 و 60 سانتیمتری و فاصله بوته روی ردیفهای 5، 8، 11 و 14 سانتیمتری بر عملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و عملکرد روغن ژنوتیپ متحمل به ریزش کنجد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در هر دو منطقه کاهش فاصله بین ردیفها و بین بوتهها روی ردیف که پیامد آن افزایش تراکم در واحد سطح است موجب افزایش ارتفاع بوته شد. در ارتباط با عملکرد دانه، در منطقه داراب افزایش فاصله بین ردیفها از 30 به 45 سانتیمتر، شش درصد عملکرد دانه را افزایش داد اما بیشتر شدن این فاصله (از 45 به 60 سانتیمتر) موجب کاهش عملکرد دانه شد. نتایج در این منطقه حاکی از آن است که بیشترین عملکرد دانه به مقدار 659 کیلوگرم در هکتار از آرایش کاشت 5×45 سانتیمتر و کمترین آن با کاهشی 21 درصدی از آرایش کاشت 14×60 سانتیمتر بهدست آمد. در دزفول حداکثر عملکرد دانه از آرایش کاشت 11×45 سانتیمتر به مقدار 684 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. نتایج این پژوهش نشان داد در هر دو منطقه اجرای آزمایش بیشترین عملکردهای دانه از فاصله بین ردیفهای 45 سانتیمتری حاصل شد. به عبارت دیگر در هیچ یک از مناطق فاصله بین ردیف متداول 60 سانتیمتر بیشترین عملکرد دانه را تولید نکرد. همچنین نتایج نشان داد که در منطقه داراب افزایش تراکم کاشت تا 42 بوته در مترمربع عملکرد دانه را افزایش داد این در حالی است که حداکثر عملکرد دانه در دزفول در تراکم 38 بوته در مترمربع بهدست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که کاهش فاصله بین ردیفها با حفظ فاصله مناسب بین بوتهها میتواند در حصول به عملکردهای بالا در کنجد موثر باشد. همچنین با افزایش تراکم، عملکرد دانه تا حد معینی افزایش مییابد و پس از آن در محدوده باریکی از تراکم عملکرد ثابت و با افزایش بیشتر تراکم به علت افزایش رقابت عملکرد کاهش پیدا میکند.

تعیین مناسب‌ترین آرایش کشت، تراکم بوته و ژنوتیپ کنجد در منطقه بهبهان

مجید غلامحسینی؛ امیرخسرو دانایی؛ عباس فلاح طوسی

دوره 45، شماره 4 ، بهمن 1401، ، صفحه 575-587

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40492.2023

چکیده

کنجد با نام علمی (Sesamum indicum L.) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه سازگار با شرایط اقلیمی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد ... بیشتر کنجد با نام علمی (Sesamum indicum L.) گیاهی یک‎ساله و گرمادوست از خانواده پدالیاسه (Pedaliaceae) است که به ملکه گیاهان روغنی مشهور است. این گیاه سازگار با شرایط اقلیمی ایران است و با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن، امکان کشت دوم آن بعد از گندم در مناطق خشک و نیمه‌خشک وجود دارد. برای استفاده از حداکثر ظرفیت تولیدی گیاهان، اعمال روشهای صحیح زراعی امری اجتناب ناپذیر است. از جمله این مدیریت ها تعیین تراکم بوته و آرایش کشت بهینه و انتخاب ژنوتیپ مناسب میباشد. به منظور بررسی اثر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد دانه دو ژنوتیپ کنجد، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1396 و 1397 در منطقه بهبهان با مختصات جغرافیائی 30 درجه و 36 دقیقه عرض شمالی و 50 درجه و 14 دقیقه طول شرقی و اقلیم گرم و خشک، اجرا شد. در این آزمایش سه عامل شامل آرایش کاشت (کشت یک و دو ردیفه روی پشته)، تراکم بوته در واحد سطح (شامل تراکم 20، 30 و 40 بوته در مترمربع) و ژنوتیپهای کنجد به نامهای محلی بهبهان و رقم شوین بررسی شدند. نتایج عملکرد دانه، به عنوان مهمترین صفت مورد بررسی، حاکی از آن است که در کشت یک ردیفه حداکثر عملکرد ژنوتیپ محلی بهبهان (1068 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 20 بوته در مترمربع حاصل شد و افزایش تراکم باعث کاهش معنیدار عملکرد این ژنوتیپ در آرایش کاشت یک ردیفه شد. در کشت دو ردیفه، ژنوتیپ محلی بهبهان به افزایش تراکم گیاهی پاسخ مثبت داد و افزایش تراکم تا 40 بوته در مترمربع موجب افزایش معنیدار عملکرد دانه آن شد. با این حال حداکثر عملکرد دانه حاصله در کشت دو ردیفه و تراکم 40 بوته در مترمربع (919 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با تیمار برتر (کشت یک ردیفه با تراکم 20 بوته در مترمربع)، 16 درصد کمتر بود. در رقم شوین حداکثر عملکرد دانه در کشتهای یک ردیفه (683 کیلوگرم در هکتار) و دو ردیفه (610 کیلوگرم در هکتار) بهترتیب در تراکمهای 40 و 20 بوته در مترمربع بدست آمد. نتایج نشان داد که متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ محلی بهبهان (851 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم شوین (561 کیلوگرم در هکتار) در هر آرایش کشت و تراکمی بهطور معنیداری برتر بود. چنین نتیجهگیری میشود که در منطقه بهبهان و برای ژنوتیپ محلی بهبهان، به عنوان ژنوتیپ برتر، کشت یک ردیفه با تراکم گیاهی 20 بوته در مترمربع قابل توصیه میباشد.

بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیک لاین های گندم تریتی پایرم در پاسخ به تنش شوری

فاطمه رازقی جهرمی؛ محمد اسماعیل پور؛ حسین شاهسوند حسنی

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 409-420

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.41353.2047

چکیده

شوری خاک اثر نامطلوبی بر تولیدات کشاورزی و در نتیجه امنیت غذایی دارد. تریتیپایرم یک گندم آمفی پلوئید دستساز بشر (2n=6x=42 ، AABBEbEb) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (2n=4x=28 ، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم ... بیشتر شوری خاک اثر نامطلوبی بر تولیدات کشاورزی و در نتیجه امنیت غذایی دارد. تریتیپایرم یک گندم آمفی پلوئید دستساز بشر (2n=6x=42 ، AABBEbEb) است که از تلاقی بین گونه تریتیکوم دوروم (2n=4x=28 ، AABB) با تینوپایرم بسارابیکوم (2n=2x=14 ، EbEb) بدست آمده است و میتواند به عنوان یک گیاه با کاربرد دوگانهی علوفهای و دانهای مورد کشت قرار گیرد. در این آزمایش، برخی خصوصیات فیزیولوژیک لاین های اولیه گندم تریتی پایرم در شرایط شوری در قالب کرت‌‌های خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در محیط کشت هیدروپونیک در دانشگاه شهرکرد در سال 1399 مورد ارزیابی قرار گرفت. شوری به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح (0، 100 و 200 میلی مولار کلرید سدیم) و ژنوتیپ شامل سه لاین اولیه تریتیپایرم (La/b، Ka/b وSt/b)، نسلهای 4F، 5F، 6F لاین ترکیبی تریتیپایرم اولیه (Cr/b)(Ka/b)، رقم گندم دوروم کرسو و همچنین لاین امید بخش تریتیکاله (45Ma) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. تیمارهای شوری از مرحله سه برگی به بعد اعمال شد. صفاتی از قبیل غلظت سدیم، پتاسیم، کلسیم، نسبت پتاسیم به سدیم اندام هوایی و ریشه، سطح برگ پرچم، تعداد گلچه بارور در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد آزمایشی اندازهگیری شدند. بر اساس نتایج بدست آمده، بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده شد. در تنش شوری 200 میلی مولار، لاین امید بخش تریتیکاله (45Ma) و لاین تریتیپایرم (Ka/b)(Cr/b)(F6) بیشترین و لاین La/b کمترین سطح برگ پرچم داشتند. همچنین لاین تریتیپایرم (6 (Ka/b)(Cr/b)(Fبالاترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در واحد آزمایشی و کمترین غلظت سدیم در اندام هوایی در تنش شوری 200 میلیمولار را دارا بود. با افزایش شدت تنش شوری، غلظت سدیم در ریشه و اندام هوایی در کلیه ژنوتیپ ها افزایش یافت و متعاقباً صفات سطح برگ پرچم، تعداد گلچهی بارور، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در واحد آزمایشی در ارقام و لاین های مورد مطالعه کاهش یافت. همبستگی منفی و معنی دار بین غلظت سدیم اندام هوایی و ریشه با صفات سطح برگ پرچم، تعداد گلچه بارور و وزن هزار دانه مشاهده شد اما بین عملکرد بیولوژیک و غلظت سدیم ریشه و اندام هوایی همبستگی معنی داری وجود نداشت. بطور میانگین لاینهای مختلف تریتیپایروم نسبت به گندم کرسو و تریتیکاله میزان بیشتری سدیم در ریشه تجمع داده بودند در حالی که غلظت این عنصر در اندام هوایی آن ها کمتر از دو گونه مذکور بود. بنابراین ممکن است یکی از مکانیسم های تحمل شوری در لاین های تریتی پایروم جلوگیری از انتقال یونهای سدیم به بخشهای هوایی باشد.

شناسایی الگوهای مختلف خشکی گندم دیم در شمال غرب ایران با استفاده از مدل APSIM

سجاد رحیمی مقدم؛ حامد عینی نرگسه

دوره 45، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 435-446

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.40869.2036

چکیده

این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد ... بیشتر این تحقیق در راستای شناسایی و بررسی الگوهای مختلف خشکی در برخی از بوم نظام های تولید گندم دیم در شمال غرب کشور در سال 1397 در 8 شهرستان انجام شد. در این تحقیق برای شبیه سازی رشد و نمو گندم دیم در مناطق مورد مطالعه از مدل APSIM[1] استفاده شد. داده‎های بلند مدت اقلیمی (2016-1980) شامل بیشینه و کمینه دما، بارش و تابش بودند که از سازمان هواشناسی کشور جمع آوری شدند و به عنوان ورودی مدل شبیه سازی رشد و نمو گیاه زراعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین الگوهای مختلف خشکی از شاخص عرضه و تقاضای آب استفاده شد. نتایج نشان داد که 4 الگوی مختلف خشکی در طول فصل رشد گندم دیم در مناطق مورد مطالعه شناسایی شد. الگوی خشکی 1 نشان دهنده عدم تنش خشکی یا تنش خشکی خفیف در تمام طول فصل رشد گندم دیم بود. الگوی 2 بیانگر تنش خشکی بود که قبل از گلدهی شروع و در طی پر شدن دانه پایان یافت. تحت الگوی خشکی 3، تنش آب از زمان جوانه‌زنی شروع شد اما در طول دوره رویشی به بعد برطرف گردید. الگوی خشکی 4 تنش خشکی در مراحل اولیه رشد شروع شد و تا پایان فصل رشد گندم ادامه یافت. عملکرد دانه تحت الگوی خشکی نوع 1، 2، 3 و 4 به ترتیب برابر با 7/3738، 7/2949، 6/694 و 2/1456 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین درصد الگوهای خشکی خفیف (1 و 2) مربوط به منطقه مرند با 100 درصد بود و منطقه سراب الگوی‎های خشکی شدید را بیشتر از مناطق دیگر تجربه کرد (2/88 درصد). به طور میانگین در تمام سال‎ها، بالاترین عملکرد در شهرستان مرند تحت الگوی خشکی 1 با 4759 کیلوگرم در هکتار شبیه سازی شد و کمترین میزان آن در شهرستان ارومیه و الگوی 3 با 8/208 کیلوگرم در هکتار ثبت شد. در مجموع بیشترین رخداد مربوط به الگوی خشکی 4 (DP4) بود که تحت این الگو، تنش خشکی خفیف در مراحل اولیه رشد شروع می‎شود و تا پایان فصل رشد گندم دیم ادامه دارد. با توجه به این موضوع پیشنهاد می‎شود راهکارهای مختلفی از جمله به کار بردن ارقامی با طول دوره رسیدگی کم که از تنش خشکی آخر فصل اجتناب کنند و استفاده از ارقامی با مقاومت بالا به تنش خشکی به ویژه در دوره گلدهی مورد بررسی قرار گیرد.

مطالعه رقابت گیاه سویا(Glycine max (L) Merrill) و چیا(Salvia hispanica L.) در نسبت‌های مختلف کشت مخلوط به‌صورت جایگزینی

رحمت عباسی؛ میثم نامداری

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.37720.1986

چکیده

به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش ... بیشتر به منظور بررسی کشت مخلوط بر خصوصیات زراعی گیاه چیا و سویا، آزمایشی در سال 1398 و به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت‌های کاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به‌ترتیب چیا-سویا) به روش جایگزینی بودند. نتایج نشان داد نسبت‌های مختلف کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی سویا و ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد گل‌آذین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه چیا داشتند. بیشترین تعداد شاخه ‌فرعی، تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه سویا مربوط به نسبت کاشت 25:75 بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت چیا در نسبت‌های مختلف کاشت ارتفاع بوته و وزن هزار دانه چیا افزایش و تعداد گل‌آذین در بوته کاهش یافت. همچنین در طی مراحل مختلف رشد، درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی در کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بود و مقدار آن با کاهش سهم کاشت سویا در کشت مخلوط افزایش یافت. علاوه بر آن کشت خالص سویا (100:0) و چیا (0:100) به‌ترتیب با میانگین 57/4629 و 14/823 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین مقدار عملکرد دانه بودند. بیشترین مقدار شاخص نسبت برابری زمین مربوط به نسبت کاشت 25:75 با میانگین 22/1 بود. افزایش کارایی کشت مخلوط در نسبت کاشت 25:75 به علت افزایش 37/75 درصدی سهم اثر مکملی بر عملکرد دانه و ایجاد تعادل و تسهیل در رقابت بین‌گونه‌ای است.

اثر تنش غرقابی بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فتوسنتزی دو رقم ماش در شرایط اهواز

سید بشیر فاضلی؛ افراسیاب راهنما؛ پیمان حسیبی

دوره 45، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 95-108

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30538.1805

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده ... بیشتر به منظور بررسی اثر تنش غرقابی بر برخی ویژگی‌های فتوسنتزی و زراعی ماش، پژوهشی گلدانی مزرعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در تابستان سال 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. مراحل مختلف رشدی شامل رشد رویشی، ابتدای گلدهی، پر شدن دانه و هر سه مرحله رشدی در کرت اصلی و شرایط بدون تنش و تنش غرقابی و نیز دو رقم هندی و عمرانی ماش در کرت فرعی قرار گرفتند. تنش سبب کاهش وزن خشک و عملکرد دانه شد. این کاهش برای رقم هندی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 45 و 37 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 66 و 68 درصد، پر شدن دانه به‌ترتیب 44 و 48 درصد و هر سه مرحله رشدی به‌ترتیب 39 و 41 درصد و برای رقم عمرانی در مرحله رشد رویشی به‌ترتیب 60 و 60 درصد، ابتدای گلدهی به‌ترتیب 51 و 44 درصد، پر شدن دانه به ترتیب 46 و 45 درصد و هرسه مرحله رشدی به‌ترتیب 69 و 58 درصد بود. به‌طور‌کلی تنش غرقابی منجر به کاهش سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، سرعت تعرق، محتوای کلروفیل و عدد اسپد در هر دو رقم شد. در تیمارهای تنش در هر مرحله رشدی به صورت منفرد، رقم عمرانی به دلیل نامحدود رشد بودن و انعطاف پذیری فنولوژیکی و طولانی‌تر بودن مدت زمان تشکیل غلاف‌ها توانست تا حدودی آسیب ناشی از تنش را جبران کند. بنابراین در خوزستان که گیاهان تابستانه مانند ماش با شرایط غرقابی در مراحل مختلف رشدی روبرو می‌شوند، رقم هندی برای کشت مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

اثر تاریخ کشت و تنش گرمای انتهای فصل بر صفان فنولوژیک و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های گندم نان

سیده فاطمه موسوی؛ محمد رضا سیاهپوش؛ کریم سرخه

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 157-170

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.28957.1744

چکیده

چکیدهمراحل فنولوژیک ارقام تجاری گندم از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تحمل به گرما بوده که در برنامه‌های اصلاحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تنش گرما بر صفات فنولوژیک، ... بیشتر چکیدهمراحل فنولوژیک ارقام تجاری گندم از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده تحمل به گرما بوده که در برنامه‌های اصلاحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و تنش گرما بر صفات فنولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان، آزمایشی در سال زراعی 95-1394در مزرعه آزمایشی دانشگاه شهید چمران اهواز در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی 30 ژنوتیپ گندم نان با طول مراحل فنولوژیک متفاوت اجرا شد. ارقام در دو تاریخ کاشت به‌موقع و دیرهنگام (تنش گرمای انتهای فصل) کشت شده و داده‌های حاصل به‌صورت تجزیه مرکب تجزیه گردید. در این تحقیق تنش گرما اثر معنی‌دار در کاهش صفات فنولوژیک مورد مطالعه داشت. عملکرد و اجزای عملکرد نیز تحت تأثیر تنش گرمای انتهای فصل قرار گرفت و کاهش یافتند. بر اساس نتایج حاصل همبستگی بین صفات فنولوژیک و اجزای عملکرد در شرایط بدون تنش مثبت و در اکثر موارد در شرایط تنش گرما منفی بود. نتایج همبستگی کانونیک نشان داد که صفات فنولوژیک در همبستگی کانونیک اول در شرایط بدون تنش 38 درصد و در شرایط تنش گرما 47 درصد واریانس در اجزای عملکرد را تفسیر نمودند که نشان‌دهنده تأثیر شدیدتر صفات فنولوژیک بر اجزای عملکرد در شرایط تنش گرما است. نتایج تجزیه خوشه‌ای نیز نقش بسیار مهم مراحل فنولوژیک در گروه‌بندی ارقام تجاری گندم کشور را نشان داد. به‌طور‌کلی، اگر در مناطق گرم انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب بر اساس طول مراحل فنولوژیک مناسب صورت پذیرد، می‌توان به ارقام متحملی دست یافت که ضمن تولید عملکرد بالا، پایداری بیشتری در عملکرد دانه داشته باشند.

ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای (S.C 704)

هاله بدوان؛ مجتبی علوی فاضل

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 271-282

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.30499.1797

چکیده

چکیدهبه منظور ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و مؤلفه‌های تولیدی ذرت دانه‌ای، آزمایشی در تابستان سال 1396 در منطقه ویس، واقع در شمال اهواز به‌صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های ... بیشتر چکیدهبه منظور ارزیابی نقش کم آبیاری و تغییر تراکم بوته بر کارایی مصرف آب و مؤلفه‌های تولیدی ذرت دانه‌ای، آزمایشی در تابستان سال 1396 در منطقه ویس، واقع در شمال اهواز به‌صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به مرحله اجرا گذاشته شد. کرت‌های اصلی به‌صورت آبیاری جوی و پشته‌ها به‌طور کامل (شاهد)، آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت ثابت تا پایان دوره رشد و آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر و کرت‌های فرعی شامل تراکم‌های مختلف کاشت (65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار) بود. نتایج نشان داد که اثر روش‌های مختلف کم آبیاری بر طول کچلی بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. تراکم‌های کاشت از نظر طول کچلی بلال، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و کارایی مصرف آب در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد دانه در آبیاری کامل (6858 کیلوگرم در هکتار) و در تراکم 85 هزار بوته در هکتار (6159 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. بیشترین کارایی مصرف آب در آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر (33/17 درصد) و در تراکم 85 هزار بوته در هکتار (52/15 درصد) به‌دست آمد. در مجموع می‌توان گفت که برای رسیدن به کارایی مصرف آب و عملکرد مطلوب در جهت استفاده بهینه از منابع آب و هم‌چنین کاهش تلفات آبیاری، آبیاری یک در میان جوی و پشته‌ها به‌صورت متغیر با تراکم 85 هزار بوته در هکتار ذرت دانه‌ای مناسب به نظر می‌رسد.

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

کلیدواژه‌ها = عملکرد دانه

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده