احسان علی نژاد؛ مهدی حدادی نژاد؛ کامران قاسمی؛ مرتضی سلیمانی اقدم
چکیده
میوه‌های تمشک به‌دلیل نداشتن لایه محافظ یا کوتیکول به پوسیدگی حساس بوده و پس از جدا شدن از بوته به‌سرعت با کاهش وزن، پلاسیده می‌شوند. بنابراین میوه‌های تمشک عمر کوتاهی دارند و نگهداری طولانی مدت میوه ...
بیشتر
میوه‌های تمشک به‌دلیل نداشتن لایه محافظ یا کوتیکول به پوسیدگی حساس بوده و پس از جدا شدن از بوته به‌سرعت با کاهش وزن، پلاسیده می‌شوند. بنابراین میوه‌های تمشک عمر کوتاهی دارند و نگهداری طولانی مدت میوه تمشک مشکل است. به همین منظور در این تحقیق تأثیر تیمارهای قبل از برداشت بر ماندگاری میوه تمشک سیاه بدون خار مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در سال1399به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تیمارهای تغذیه‌ای در پنج سطح (شاهد، نیترات کلسیم 5 در هزار، سیلیکات پتاسیم 1 در هزار، نیترات کلسیم 5 در هزار +سیلیکات پتاسیم 1 در هزار، کود پتاسیمی 51-0-0 با غلظت 5/3 در هزار) بود که در مرحله تشکیل میوه اعمال گردید. فاکتور دوم زمان نگهداری در انبار سرد در چهار سطح (صفر، 6، 12 و 18 روز پس از برداشت) در نظر گرفته شد. صفات کیفیت ظاهری (درصد کاهش وزن و سفتی حبه)، کیفیت خوراکی (pH عصاره، مواد جامد محلول، شاخص طعم، اسید آسکوربیک)، ارزش غذایی (فنول و آنتوسیانین کل)، ارزیابی حسی (بازارپسندی، طعم و رنگ میوه) بررسی شدند. نتایج این بررسی نشان داد در طول مدت نگهداری تمشک سیاه میزان کاهش وزن میوه روند افزایشی داشت. درحالی‌که تیمار توأم نیترات کلسیم*سیلیکات پتاسیم به‌صورت معنی داری افت آب‌میوه را در روز هیجدهم کاهش داد. همچنین همین تیمار توانست بیشترین سفتی میوه (21/0 نیوتن) را در طول انبارمانی به‌همراه داشته باشد؛ این در شرایطی است که با افزایش زمان نگهداری روند کلی سفتی میوه کاهشی بود. با افزایش زمان نگهداری از طول و عرض میوه کاسته شد، به طوریکه بیشترین میزان این پارامترها در تیمار شاهد (به‌ترتیب 107/2 و 923/1 سانتی‌متر) به‌دست آمد. مقدار مواد جامد محلول و شاخص طعم از روز برداشت تا روز دوازدهم با افزایش همراه بود و بالاترین مقادیر (به‌ترتیب 9 و 22/4) در تیمار سیلیکات پتاسیم به‌دست آمد. همچنین بررسی میزان اسید آسکوربیک نشان داد در طول مدت نگهداری تمشک سیاه میزان آن در تیمار شاهد تا روز ششم روند افزایشی و پس از آن تا پایان دوره نگهداری روند کاهشی و ثابتی داشته است. کاربرد سیلیکات پتاسیم موجب حفظ معنی‌دار ویتامین ث (P≤ 0.05) نسبت به سایر تیمارها در طول انبارمانی گردید، به طوریکه در این تیمار و در روز هجدهم 9 میلی گرم در 100 میلی لیتر آب میوه ویتامین ث ثبت شد. میزان فنول در طول نگهداری و با کاربرد نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم بیشترین مقدار(74/75 میلی‌گرم اسید گالیک در گرم عصاره میوه) را نشان داده است. بر اساس نتایج، آنتوسیانین میوه نیز در تیمار ترکیبی نیترات کلسیم*سیلیکات پتاسیم بیشترین مقدار (8/189 میلی‌گرم سیانیدین 3-گلوکوزید در لیتر آب‌میوه) را در روز برداشت نشان داد. در نهایت، نتایج بررسی پارامترهای حسی نشان داد با افزایش زمان نگهداری از کیفیت میوه کاسته شد. همچنین در بین تیمارهای قبل از برداشت، تیمارهای پتاسیمی مؤثرتر بود. درمجموع نتایج نشان داد استفاده از تیمار توأم نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم باعث افزایش سفتی میوه در طول مدت نگهداری می‌شود. همچنین، استفاده از سیلیکات پتاسیم تأثیر مثبتی بر میزان مواد جامد محلول و شاخص طعم میوه دارد و می‌تواند ویتامین ث را در میوه حفظ کند. استفاده از نیترات کلسیم و سیلیکات پتاسیم میزان فنول و آنتوسیانین را در میوه افزایش می‌دهد. اگرچه با افزایش زمان نگهداری، کیفیت میوه کاهش می‌یابد ولیکن استفاده از تیمارهای تغذیه‌ای می‌تواند با تأثیر مثبت بر میوه، به کشاورزان و فروشندگان میوه‌ها در بهبود نگهداری و افزایش کیفیت محصول کمک نماید.
