تولیدات گیاهی

مطالعۀ عملکرد و اجزای ‌عملکرد کاملینا (Camelina sativa L.) با کاربرد زئولیت و سرکۀ‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی

امیرمحمد عابدی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده

دوره 48، شماره 1 ، فروردین 1404، ، صفحه 21-38

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46482.2155

چکیده

گیاهان روغنی مثل سویا و آفتابگردان از جمله محصولات زراعی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان جایگزین مناسب با ویژگی‌های سازگار با شرایط نامساعد محیطی و نیاز ... بیشتر گیاهان روغنی مثل سویا و آفتابگردان از جمله محصولات زراعی ضروری هستند که به مقدار قابل توجهی آب نیاز دارند. معرفی گیاه کاملینا به عنوان جایگزین مناسب با ویژگی‌های سازگار با شرایط نامساعد محیطی و نیاز کم به آب و عناصر غذایی می‌تواند به عنوان راهکاری مؤثر برای تنوع بخشی به کشت و تأمین نیازهای روغنی کشور باشد. این پژوهش به‌ منظور مطالعه عملکرد و اجزای عملکرد کاملینا با کاربرد زئولیت و سرکۀ‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی، به‏صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعۀ دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال زراعی 02-1401 اجرا شد. عوامل مورد بررسی در این تحقیق شامل رژیم‌های آبیاری در چهار سطح مختلف بوده‌اند: آبیاری مطلوب (I1)، کم آبیاری ملایم (I2)، کم آبیاری متوسط (I3) و کم آبیاری شدید (I4)، که به ترتیب پس از تخلیه (جذب در منطقه ریشه یا تبخیر) 20، 40، 60 و 80 درصد آب قابل استفاده و سپس آبیاری تا حد ظرفیت مزرعه اعمال شده است. رژیم‌های آبیاری در کرت‌های اصلی و استفاده از زئولیت در دو سطح مختلف (بدون کاربرد زئولیت و هشت تن در هکتار زئولیت) و سرکۀ چوب در چهار سطح مختلف (صفر، ۵۰۰۰، 10000، 15000 پی‏پی‏ام) به صورت ترکیب فاکتوریل در کرت‌های فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین زمان و حجم آبیاری و همچنین مقدار نفوذ عمقی آب، از دستگاه Time-Domain Reflectometry یا TDR استفاده شد. استفاده از زئولیت و محلول‌پاشی سرکۀ چوب در شرایط آبیاری مطلوب سبب بهبود قابل توجهی در تمامی صفات اندازه‌گیری شده گردید. همچنین، در شرایط کم آبیاری متوسط و کم آبیاری شدید، این تأثیرات چشمگیرتر بود. اما باید توجه داشت که در کم آبیاری شدید، تأثیرات معنی‌داری از زئولیت مشاهده نشد، در حالی که استفاده از سرکۀ چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام توانست نتایج قابل توجهی در برخی از ویژگی‌های گیاه، مانند عملکرد دانه و شاخص برداشت داشته باشد. بیشترین عملکرد دانه، در کاربرد زئولیت و عدم کاربرد سرکۀ چوب حاصل شد که با تیمار کاربرد زئولیت و محلول‌پاشی سرکۀ چوب با غلظت 15000 پی‌پی‌ام (1350 کیلوگرم در هکتار) از لحاظ آماری با یکدیگر اختلاف معنی‌داری نداشتند. در کم‌آبیاری شدید با 951 کیلوگرم در هکتار، عدم کاربرد زئولیت، محلول‌پاشی سرکۀ چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام بیشترین عملکرد دانه را ثبت کرد. سایر رژیم‌های آبیاری از لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. بیشترین شاخص برداشت در آبیاری مطلوب با 33/86 درصد در تیمار کاربرد زئولیت و عدم محلول‌پاشی سرکۀ‌چوب به دست آمد، در کم آبیاری شدید، عدم کاربرد زئولیت و محلول‌پاشی با غلظت 10000 پی‌پی‌ام بیشترین شاخص برداشت را 30/31 درصد ثبت کرد. با توجه به نتایج، می‌توان چنین استنباط نمود برای افزایش سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع، تعداد خورجینک در بوته، و وزن هزار دانه، آبیاری مطلوب و همچنین استفاده از زئولیت و محلول‌پاشی سرکۀ چوب با غلظت 5000 پی‌پی‌ام توصیه می‌شود. برای افزایش عملکرد دانه و عملکرد زیست توده، در صورت امکان کم‌آبیاری متوسط و همچنین کاربرد زئولیت به‌عنوان به صرفه ترین تیمار معرفی می‌شود. در شرایط کم آبیاری شدید نیز استفاده از محلول‌پاشی سرکۀ چوب با غلظت 10000 پی‌پی‌ام به جهت افزایش عملکرد دانه و عملکرد زیست توده توصیه می‌گردد.

مطالعه رنگریزه‌ فتوسنتزی، عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا (Camelina sativa L.) تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری در منطقه تهران

کیمیا مومنی شیجانی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی حیدرزاده؛ امیر محمد عابدی

دوره 47، شماره 3 ، آبان 1403، ، صفحه 387-403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.46765.2161

چکیده

با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات ... بیشتر با توجه به بحران آب و نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان به روغن، لزوم مطالعات به جهت بهبود تولید دانه‌های روغنی و در راستای بهبود تغذیه و سلامت جامعه مشهود است بدین منظور این پژوهش با هدف بررسی عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. در این پژوهش عوامل بررسی شده شامل رژیم‌های مختلف آبیاری در زمان گلدهی گیاه در چهار سطح به عنوان عامل اصلی تعریف شد. این سطوح شامل آبیاری مطلوب (بدون تنش)، کم‌آبی ملایم، کم‌آبی متوسط و کم‌آبی شدید بود. که به ترتیب آبیاری تا زمانی ادامه یافت که رطوبت قابل استفاده گیاه در منطقه ریشه به 20، 40، 60 و 80 درصد برسد و سپس ادامه آبیاری تا حد ظرفیت زراعی مزرعه و عامل فرعی شامل کاربرد کود نیتروژن از منبع اوره به صورت محلول‌پاشی برگی در شش سطح (1%، 2%، 3%، 4% و محلول‌پاشی آب مقطر و عدم محلول‌پاشی) بود. با توجه به نتایج این پژوهش مشاهده شد که در شرایط آبیاری مطلوب، عملکرد دانه و مقدار روغن بیشترین مقدار را نشان دادند. عملکرد دانه در شرایط کم‌آبی ملایم نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) 83/12 درصد کاهش داشت و محلول‌پاشی اوره 1، 2، 3 و 4 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 23/18، 95/27، 30/16 و 74/11 درصد عملکرد دانه را افزایش داد. استفاده از محلول‌پاشی کود اوره با غلظت 3% نیتروژن منجر به افزایش بیشتری در عملکرد دانه و مقدار روغن نسبت به سایر غلظت‌ها شد. عملکرد روغن در شرایط کم‌آبیاری ملایم و متوسط نسبت به شاهد (آبیاری مطلوب) به ترتیب 42/4 و 23/21 درصد کاهش داشت. همچنین محلول‌پاشی اوره 1، 2 و 3 درصد نیتروژن نسبت به شاهد (عدم محلول‌پاشی) به ترتیب 85/23، 37/35 و 81/23 درصد عملکرد روغن را افزایش داد. تیمار کم‌آبی ملایم و محلول‌پاشی اوره 4 درصد نیتروژن بیشترین مقادیر اسید چرب پالمیتیک، استئاریک، اولئیک و لینولئیک را ایجاد کرد. از سوی دیگر، بیشترین مقدار اروسیک‌اسید از تیمار آبیاری مطلوب و محلول‌پاشی اوره 1 درصد نیتروژن به دست آمد.

اثر ترکیب اسیدهای آمینه مختلف بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه دارویی سیر (Allium Sativum L.)

علی حیدرزاده؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 46، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 237-249

https://doi.org/10.22055/ppd.2023.42775.2071

چکیده

به منظور بررسی واکنش سیر به محلول‌پاشی ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. ... بیشتر به منظور بررسی واکنش سیر به محلول‌پاشی ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه در سال زراعی 98-1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس پژوهشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل: 1) آرژنین+ اسیدآسپارتیک، 2) آرژنین+والین، 3) آرژنین+تیروزین، 4) آرژنین+لوسین، 5) اسیدآسپارتیک+والین، 6) اسیدآسپارتیک+تیروزین، 7) اسیدآسپارتیک+لوسین، 8) والین+تیروزین، 9) والین+لوسین، 10) تیروزین+لوسین، 11) اسید آمینه تجاری، 12) آب مقطر و 13) شاهد (بدون استفاده از هیچ ترکیبی) بود. نتایج نشان داد که کاربرد ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه سبب افزایش عملکرد در سیر شد به طوری که محلول‌پاشی اسیدآسپارتیک و لوسین (با تولید 054/13 تن در هکتار وزن تر سوخ و 267/12 تن در هکتار وزن تر سیرچه) بیش‌ترین وزن تر سوخ و سیرچه را داشت که با تیمارهای اسیدآسپارتیک و تیروزین (با تولید 2/12 تن در هکتار سوخ و 683/9 تن در هکتار سیرچه)، آرژنین و لوسین (با تولید 129/12 تن در هکتار سوخ و 425/9 تن در هکتار سیرچه) و اسیدآسپارتیک و والین (با تولید 425/11 تن در هکتار سوخ و 256/9 تن در هکتار سیرچه) اختلاف معناداری نداشت. همچنین بیش‌ترین سرعت فتوسنتز از محلول‌پاشی اسیدآسپارتیک و لوسین با 58/10 میکرو مول CO2 در مترمربع بر ثانیه به‌دست آمد. بیش‌ترین میزان کلروفیل a، b و کل از کاربرد ترکیب اسیدآسپارتیک با لوسین به‌دست آمد در حالی که کم‌ترین میزان کارتنوئید در کاربرد اسیدآسپارتیک با لوسین (43/2 میلی‌گرم در گرم وزن تر) و آرژنین با لوسین (10/3 میلی‌گرم در گرم وزن تر برگ) مشاهده شد. بالاترین فعالیت آنزیم کاتالاز از کاربرد آرژنین با اسیدآسپارتیک (U mgFW-1 9064) مشاهده شد در حالی که فعالیت آنزیم پراکسیداز در تیمارهای اسیدآسپارتیک و والین (U mgFW-1 517)، آرژنین و تیروزین (U mgFW-1 511) و آرژنین و لوسین(U mgFW-1 496) بیش‌تر از سایر تیمارها بود. به طور کلی، با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می‌رسد محلول‌پاشی اسیدهای آمینه با افزایش راندمان انرژی در گیاه (ذخیره انرژی گیاه در راستای تولید اسیدهای آمینه) و همچنین افزایش سرعت فتوسنتز و در نتیجه کمک به گیاه سبب افزایش عملکرد می‌شود. در بین بررسی ترکیبات مختلف اسیدهای آمینه، ترکیب اسیدآسپارتیک و لوسین بیش‎تر از سایر ترکیبات عملکرد سوخ سیر (به عنوان عملکرد اقتصادی سیر) را افزایش داد و به عنوان تیمار برتر در این پژوهش معرفی می‌شود.

اثر نوع و روش مصرف اسیدهای آمینه مختلف بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، محتوای پرولین و عملکرد دانه عدس (Lens culinaris Medik.)

علی حیدرزاده؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 44، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 381-394

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.31327.1834

چکیده

چکیدهبه منظور مطالعه اثر اسیدهای آمینه مختلف روی عملکرد و صفات بیوشمیایی عدس، آزمایشی در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های ... بیشتر چکیدهبه منظور مطالعه اثر اسیدهای آمینه مختلف روی عملکرد و صفات بیوشمیایی عدس، آزمایشی در سال زراعی 1397 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل نحوه کاربرد آمینواسیدها در سه سطح بذرمال، محلول‌پاشی و بذرمال + محلول‌پاشی به‌عنوان عامل اول و کاربرد انواع آمینواسیدها در پنج سطح آرژنین، آسپارتیک اسید، پرولین، اسیدآمینه تجاری پروآمین و آب‌مقطر (شاهد) به‌عنوان عامل دوم در نظر گرفته شد. مقدار مصرف اسیدهای آمینه یک گرم در لیتر بود. نتایج نشان داد بیش‌ترین وزن خشک کل به‌ترتیب از تیمارهای بذرمال و محلوپاشی آسپارتیک اسید (2388 کیلوگرم در هکتار)، محلول‌پاشی آرژنین (2330 کیلوگرم در هکتار) و محلول‌پاشی اسیدآمینه تجاری پروآمین (2219 کیلوگرم در هکتار) به‌دست آمد. بیش‌ترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار استفاده از آب‌مقطر به‌صورت محلول‌پاشی و کمترین فعالیت آن در کاربرد آرژنین به‌صورت بذرمال مشاهده شد. کاربرد اسیدآمینه آسپارتیک اسید با8/718 کیلوگرم در هکتار بیش‌ترین عملکرد را تولید کرد که بیش از سه برابر عملکرد حاصل از استفاده از آب‌مقطر (شاهد) بود. کاربرد آرژنین (1/555 کیلوگرم در هکتار)، اسیدآمینه تجاری پروآمین (5/444 کیلوگرم در هکتار) و پرولین (8/327 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفت. کاربرد آسپارتیک اسید به‌صورت بذرمال و محلول‌پاشی با بیش‌ترین عملکرد به‌عنوان تیمار برتر معرفی می‌شود.

پاسخ ژنوتیپ‌های جدید کلزا (Brassica napus) به قطع آبیاری انتهای فصل درآب و هوای نیمه‌خشک

حامد عینی نرگسه؛ مجید آقاعلیخانی؛ امیر حسین شیرانی راد؛ علی مختصی بیدگلی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 41، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 55-68

https://doi.org/10.22055/ppd.2018.22672.1491

چکیده

در تحقیقی که در سال زراعی 95-1394در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتیپ جدید کلزا به دو نوع رژیم آبیاری (آبیاری کامل در طول فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی تا برداشت) بررسی ... بیشتر در تحقیقی که در سال زراعی 95-1394در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج انجام شد پاسخ 17 ژنوتیپ جدید کلزا به دو نوع رژیم آبیاری (آبیاری کامل در طول فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی تا برداشت) بررسی شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. به منظور گزینش متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها تحت شرایط آبیاری نرمال و قطع آبیاری، شاخص‌های تحمل به تنش و کارایی مصرف آب زراعی محاسبه شد. در تیمار قطع آبیاری ژنوتیپ Lauren با داشتن صفات زراعی مناسب مانند ارتفاع بوته (cm9/158 )، تعداد خورجین در بوته (6/158)، تعداد دانه در خورجین (6/18)، وزن هزار دانه (44/3 گرم)، ماده خشک (kg/ha15471)، عملکرد دانه (kg/ha3/3854)، درصد روغن دانه (33/43) و عملکرد روغن (kg/ha 3/1668) به‌عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد. این ژنوتیپ در شرایط آبیاری نرمال نیز از نظر صفات ذکر‌شده جزو ژنوتیپ‌های مناسب بود. شایان ذکر است که ژنوتیپ Alonso تحت تنش بعد از Lauren بیشترین عملکرد دانه (kg/ha 3/3776) و روغن (kg/ha1622) را داشت. شاخص‌های STI و GMP بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و غیرتنش داشتند و برای گزینش ژنوتیپ‌های برتر مناسبند. بر همین اساس مقاوم‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش Lauren، Zorica، Alonso و Zlanta بودند. بیشترین کارایی مصرف آب زراعی (کیلوگرم در هکتار بر میلی‌متر) در شرایط نرمال مربوط به ژنوتیپ‌های Zorica (92/0) و Artist و Lauren (88/0) بود، در حالی‌که در شرایط قطع آبیاری بالاترین رکوردها در ژنوتیپ‌های Lauren(86/0)، Alonso(84/0) وHL3721(82/0) به‌دست آمد.

بررسی اثر تراکم بوته، تلقیح بذر با باکتری و روش‌های مختلف کوددهی نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum vulgare Mill)

محمدرضا دلفیه؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ روزبه فرهودی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 111-121

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12436

چکیده

به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های مختلف تغذیه نیتروژن اعم از شیمیایی، آلی و زیستی و هم‌چنین تراکم‌های مختلف بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر سیستم‌های مختلف تغذیه نیتروژن اعم از شیمیایی، آلی و زیستی و هم‌چنین تراکم‌های مختلف بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 تیمار و 4 تکرار در سال زراعی 1393-1392 در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر به انجام رسید. در کرت‌های اصلی، تیمارهای مختلف نیتروژن شامل N1 پخش یکنواخت کود اوره نیمی در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه ‌روی، N2 نیمی از کود اوره در زمان کاشت و بقیه در ابتدای ساقه‌ روی به‌صورت محلول‌پاشی، N3 کود گاوی، N4 تلقیح بذر با باکتری‌های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم،50N5 درصد نیتروژن از کود گاوی + 50 درصد از منبع اوره،50N6 درصد نیتروژن از کود گاوی + تلقیح بذر با باکتری‌های ازتوباکتر و آزوسپریلیوم قرار گرفتند. در کرت‌های فرعی تراکم رازیانه شامل60FD1 بوته در مترمربع،80FD2 بوته در مترمربع و100FD3 بوته در مترمربع اعمال گردید. بر اساس نتایج حاصله، استفاده از تیمار تلفیقی 1 که شامل کودگاوی و کود شیمیایی نیتروژنه با نسبت 50 :50 بود در کنار به‌کارگیری تراکم 100 بوته در مترمربع، توانست عملکرد دانه معادل 94/575 گرم در مترمربع و اسانسی به میزان 3/375 درصد تولید نماید. این ترکیب تیماری علاوه بر حصول کمیت و کیفیت مطلوب در این آزمایش، سازگاری بیشتری نیز با محیط‌زیست دارد.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 48 (1404)

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

نویسنده = سید علی محمد مدرس ثانوی

مطالعۀ عملکرد و اجزای ‌عملکرد کاملینا (Camelina sativa L.) با کاربرد زئولیت و سرکۀ‌چوب در شرایط تنش کم‌آبی

چکیده

مطالعه رنگریزه‌ فتوسنتزی، عملکرد و ترکیبات روغن کاملینا (Camelina sativa L.) تحت تاثیر محلول‌پاشی اوره و رژیم‌های آبیاری در منطقه تهران

چکیده

اثر ترکیب اسیدهای آمینه مختلف بر ویژگی‌های کمی و کیفی گیاه دارویی سیر (Allium Sativum L.)

چکیده

اثر نوع و روش مصرف اسیدهای آمینه مختلف بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی، محتوای پرولین و عملکرد دانه عدس (Lens culinaris Medik.)

چکیده

پاسخ ژنوتیپ‌های جدید کلزا (Brassica napus) به قطع آبیاری انتهای فصل درآب و هوای نیمه‌خشک

چکیده

بررسی اثر تراکم بوته، تلقیح بذر با باکتری و روش‌های مختلف کوددهی نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و اسانس گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum vulgare Mill)

چکیده