تولیدات گیاهی

تاثیر باکتری تیوباسیلوس و گوگرد بنتونیت‌دار بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیک گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

حمید اله دادی؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ حمید رضا بلوچی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 آذر 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.47066.2174

چکیده

گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، گیاهی چندمنظوره با کاربردهای دارویی و روغنی است که عمدتاً برای تولید روغن خوراکی و رنگ‌های صنعتی کشت می‌شود. محدودیت منابع آب در ایران و تنش خشکی بر رشد و عملکرد این گیاه تأثیر منفی ... بیشتر گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، گیاهی چندمنظوره با کاربردهای دارویی و روغنی است که عمدتاً برای تولید روغن خوراکی و رنگ‌های صنعتی کشت می‌شود. محدودیت منابع آب در ایران و تنش خشکی بر رشد و عملکرد این گیاه تأثیر منفی دارد. گوگرد به عنوان چهارمین عنصر پرمصرف گیاهی، در فتوسنتز و ساختارهای غشای سلولی نقش حیاتی دارد. استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی گوگردی می‌تواند به شوری خاک منجر شود. بنابراین، کودهای زیستی به عنوان جایگزینی مناسب مطرح شده‌اند. باکتری‌های تیوباسیلوس (Thiobacillus spp.) با تأمین سولفات و بهبود خصوصیات خاک، به رشد بهتر گیاه کمک می‌کنند. این مطالعه جهت ارزیابی اثر منابع شیمیایی و زیستی گوگردی شامل گوگرد بنتونیت‌دار و باکتری تیوباسیلوس بر محتوای عناصر اندام هوایی، برخی خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد دانه گلرنگ تحت شرایط تنش کم‌آبی در تابستان 1401 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج واقع در دشتروم اجرا گردید. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. رژیم‌های آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل و قطع آبیاری از مراحل شروع گلدهی و شروع پر شدن دانه) به عنوان عامل اصلی و ترکیب کود گوگرد بنتونیت‌دار در سه سطح (0، 150 و 300 کیلوگرم در هکتار) و باکتری تیوباسیلوس در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) به عنوان عوامل فرعی مورد بررسی قرارگرفتند. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که با افزایش سطوح کود گوگرد بنتونیت‌دار و کاربرد باکتری تیوباسیلوس، محتوای عناصر اندام هوایی، صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه که متاثر از سطوح تنش خشکی واقع شدند، به طور معنی‌داری بهبود یافته است. تحت شرایط تنش شدید کم آبی بیشترین محتوای عناصر اندام هوایی شامل نیتروژن (33/2 درصد)، گوگرد (149/0 درصد)، آهن (44 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و روی (66/25 میلی‌گرم بر کیلوگرم) از تیمارکاربرد همزمان 300 کیلوگرم گوگرد بنتونیت‌دار + باکتری تیوباسیلوس حاصل شد. همچنین اثر متقابل سه‌گانه رژیم آبیاری × گوگرد بنتونیت‌دار × تیوباسیلوس بر صفات محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید، قندهای محلول کل و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز معنی‌دار شد. بیشترین مقدار صفات مذکور در هر یک از رژیم های آبیاری با کاربرد همزمان 300 کیلوگرم گوگرد بنتونیت‌دار + باکتری تیوباسیلوس مشاهده شد. محتوای مالون دی آلدهید نیز با قطع آبیاری از مراحل گلدهی و پر شدن دانه افزایش یافت ولی با کاربرد گوگرد بنتونیت دار و باکتری تیوباسیلوس کاهش یافت. عملکرد دانه نیز متاثر از کاربرد 300 کیلوگرم در هکتار گوگرد بنتونیت‌دار + تیوباسیلوس در سطوح آبیاری کامل و تنش متوسط به ترتیب با افزایش 28/25 و 54/45 درصدی همراه شد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اعمال قطع آبیاری به ویژه از مرحله گلدهی با کاهش صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه گلرنگ همراه بوده و کاربرد ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار گوگرد بنتونیت‌دار به همراه باکتری تیوباسیلوس علاوه بر کاهش مصرف کود شیمیایی و درنتیجه پیامدهای منفی ناشی از آن، منجر به افزایش جذب عناصر غذایی، ارتقای کارایی کود زیستی و بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش کم‌آبی شده است.

مشاهده مقاله

بررسی تأثیرکودهای آلی و زیستی بر جذب عناصر، فعالیت‌های فیتوشیمیایی، آنتی‌اکسیدانی و عملکرد گل گاوزبان اروپایی Borago officinalis))

کیامرث آزادی نژاد؛ علیرضا یدوی؛ امین صالحی؛ هوشنگ فرجی؛ پروین رستم پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2025.48204.2219

چکیده

چکیده گل گاوزبان اروپایی با نام انگلیسیBorage از خانواده‌یBoraginaceae با نام علمیBorago officinlis L. است. این گیاه از دیرباز در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، مـرهم بافت‌های مخاطی، خلـط آور، کـاهش‌دهنـده تـپش ... بیشتر چکیده گل گاوزبان اروپایی با نام انگلیسیBorage از خانواده‌یBoraginaceae با نام علمیBorago officinlis L. است. این گیاه از دیرباز در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، مـرهم بافت‌های مخاطی، خلـط آور، کـاهش‌دهنـده تـپش قلـب، تقویت‌کننده و ضد سـرماخوردگی، مـورد اسـتفاده قـرار گرفته است. همچنین عصاره گل گاوزبان خاصیت ضد التهابی و ضد افسـردگی دارد. به منظور بررسی تأثیر نهاده‌های تغذیه‌ای اکولوژیک بر برخی خصویات گاوزبان اروپایی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1400-1399 در روستای فهلیان، شهرستان نورآباد، از توابع استان فارس اجرا گردید. عامل اول شامل کود کمپوست (کاه و کلش برنج+کود گوسفندی) در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و عامل دوم شامل کودهای زیستی در چهار سطح (شاهد، قارچ میکوریزا Funneliformis moseae، باکتریBacillus subtilis و قارچ میکوریزا+باکتری) بود.صفات مورد مطالعه شامل عناصرغذایی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن و روی)، صفات فیتوشیمیایی (میزان فنل، فلاونوئید، آنتوسیانین و میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی) و در نهایت عملکرد گل بود. اثرکمپوست و کودهای زیستی مورد تحقیق بر کلیه صفات مورد مطاله معنی‌دار بود. برهمکنش این دو فاکتور بر میزان آهن و روی برگ، فنل، فلاونوئید، فعالیت آنتی‌اکسیدانی معنی‌دار نبود ولی بر صفات نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آنتوسیانین و عملکرد گل معنی‌دار شد. نتایج به دست آمده بیانگر افزایش معنی‌دار میزان آهن، روی، فنل، فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گل گاوزبان اروپایی با افزایش سطوح کمپوست از 0 به 10 تن در هکتار بود و در بین سطوح کود زیستی بیشترین میزان این صفات از تیمار تلفیقی کودهای زیستی میکوریزایی و باکتریایی حاصل شد. بیشترین میزان نیتروژن (54/1 درصد)، فسفر (46/0 درصد)، پتاسیم (48/2 درصد)، آنتوسیانین (49/0 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک گل) و صفت کلیدی عملکرد گل (60/65 گرم در متر مربع) نیز در زمان کاربرد 10 تن کمپوست در هکتار و کاربرد تلفیقی قارچ مایکوریزا و باکتریهای باسیلوس سابتیلیس و کمترین میزان نیز از تیمار شاهد بدون کاربرد کمپوست و کودهای زیستی حاصل شد. طبق نتایج، گرچه منابع کودی ارگانیک و زیستی هر دو در تولیدگل گاوزبان اروپایی منجر به بهبود صفات مورد بررسی گردید اما، کاربرد تلفیقی کمپوست و کودهای زیستی (10 تن کمپوست در هکتار و تلفیق دو کود زیستی میکوریزایی و باکتریایی)، تأثیر و کارآیی بیشتری در افزایش این صفات به خصوص صفت کلیدی عملکرد گل داشت. بنابراین با توجه به اثرات مخرب کودهای شیمیایی و همچنین آثار مطلوب مشاهده شده از کودهای زیستی و آلی به‌منظورگسترش کشاورزی پایدار، مصرف کودهای زیستی و آلی به‌‌‌منظور توسعه کشت گل گاوزبان اروپایی توصیه می‌شود.

مشاهده مقاله

تأثیر منابع کود فسفره بر بهبود جذب عناصر غذایی و کارایی مصرف فسفر در سویا (Glycine max L.)

صائب جلال پور؛ علیرضا یدوی؛ محسن موحدی دهنوی؛ راضیه کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 دی 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2025.48406.2231

چکیده

چکیده دانه‌های روغنی بعد از غلات دومین منبع مهم تأمین انرژی لازم جوامع انسانی به شمار می‌روند. از آنجا که بخش زیادی از روغن مصرفی کشور از خارج وارد می‌شود، کشت دانه‌های روغنی از جمله سویا و مدیریت صحیح ... بیشتر چکیده دانه‌های روغنی بعد از غلات دومین منبع مهم تأمین انرژی لازم جوامع انسانی به شمار می‌روند. از آنجا که بخش زیادی از روغن مصرفی کشور از خارج وارد می‌شود، کشت دانه‌های روغنی از جمله سویا و مدیریت صحیح آنها در جهت افزایش عملکرد، اهمیت بسیار زیادی دارد. فسفر، دومین عنصر محدودکننده رشد گیاهان پس از نیتروژن محسوب می‌شود و سالانه مقادیر زیادی از فسفر موجود در کودهای شیمیایی بعد از ورود به خاک به فرم نامحلول درآمده و از دسترس گیاه خارج می-شود. از جمله راه‌های عملی برای استفاده از فسفر تجمع یافته در اراضی، به کارگیری کودهای زیستی فسفره می‌باشد. این مطالعه جهت ارزیابی اثر قارچ مایکوریزا، تلقیح کود زیستی فسفاته به‌رشد و مصرف کود شیمیایی فسفره در سویا رقم پارسا، در سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج واقع در دشت‌روم اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. عامل اول شامل کود شیمیایی فسفره (سوپرفسفات تریپل) در چهار سطح: صفر، 60 ، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار و عامل دوم شامل کود زیستی فسفره در چهار سطح شاهد، کود زیستی فسفاته به‌رشد حاوی باکتری سودوموناس، قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae L.) و کاربرد توأم کود زیستی فسفاته به‌رشد و قارچ مایکوریزا می‌باشد. نتایج نشان داد اثر متقابل تیمارهای اعمال شده بر شاخص سطح برگ معنی‌دار بود و مصرف 180 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی همراه تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا باعث افزایش 61/112 درصدی شاخص سطح برگ نسبت به شاهد شد. تلقیح با کود زیستی فسفره اثر افزایشی معنی‌داری بر غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی و دانه داشت. بیشترین غلظت عناصر غذایی اندام هوایی و دانه مربوط به تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا و کمترین نیز مربوط به شاهد بود. برهمکنش کود شیمیایی و زیستی فسفره بر عملکرد دانه معنی‌دار گردید. بالاترین عملکرد دانه (2085 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 180 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات‌تریپل و تلقیح با کود زیستی فسفاته به‌رشد + قارچ مایکوریزا به دست آمد و کمترین عملکرد دانه (67/971 کیلوگرم در هکتار) در سطح صفر کود شیمیایی و تیمار شاهد کود زیستی مشاهده شد. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود شیمیایی کارآیی مصرف فسفر روند نزولی پیدا می‌کند. در سطح 60 کیلوگرم کود سوپرفسفات مصرفی، کاربرد کود زیستی فسفاته به‌رشد + مایکوریزا توانست افزایش معنی‌داری نسبت به سایر سطوح کود زیستی در این صفت ایجاد نماید و افزایش 17/38 درصدی نسبت به شاهد داشت. لذا در این پژوهش تلفیق کودهای زیستی فسفره شامل باکتری‌های حل کننده فسفات و قارج مایکوریزا باعث افزایش رشد رویشی و بهبود عملکرد دانه و عملکرد روغن و بهبود کارایی مصرف فسفر در سویا گردید. در حالی که با افزایش سطوح مصرف کودهای شیمیایی فسفره، کارآیی مصرف کودهای زیستی کاهش معنی‌داری پیدا کرد.

مشاهده مقاله

ارزیابی اثر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های کنجد (Sesamum indicum L.) تحت رقابت علف‌های‌هرز

ثریا حقانیان؛ علیرضا یدوی؛ حمید رضا بلوچی؛ علی مرادی؛ یعقوب بهزادی

دوره 42، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 195-210

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.22805.1497

چکیده

چکیدهاین آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان 1392 در شهرستان امیدیه انجام شد. فاکتور اصلی سطوح مختلف نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور فرعی شامل ... بیشتر چکیدهاین آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان 1392 در شهرستان امیدیه انجام شد. فاکتور اصلی سطوح مختلف نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور فرعی شامل برهمکنش ژنوتیپ کنجد (بهبهان، یلووایت،tn -238 و tn-240) و علف‌ هرز (با دو سطح عاری وآلوده به علف‌ هرز) بود. نتایج نشان داد که تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، رقابت علف‌های هرز و ارقام کنجد بـر عملکـرد و اجـزای عملکرد معنی‌داری گردید. برهم‌کنش نیتروژن و رقم بر شاخص سطح برگ، تعداد کپسول در بوته، وزن هزاردانه و شاخص برداشت معنی‌دار شد. با افزایش نیتروژن مصرفی شاخص سطح برگ کنجد افزایش یافت ولی رقابت علف‌های هرز سبب کاهش 23 درصدی تعداد کپسول در بوته کنجد شد و وزن هزار دانه به میزان 5/7 درصد شد. بیشترین عملکرد دانه (06/158 گرم در مترمربع) از تیمار 100 کیلوگرم نیتروژن و از رقم محلی بهبهان (38/ 151 گرم در مترمربع) حاصل شد. در مجموع کاربرد تیمار نیتروژن افزایش 31 درصدی عملکرد بیولوژیک را نسبت به تیمار شاهد سبب شد. رقابت علف‌های هرز به‌ترتیب کاهش 43 و24 درصدی عملکرد دانه و بیولوژیک کنجد را باعث شد. نتایج به‌دست آمده از این تحقیق نشان داد که کشت رقم محلـی بهبهان با کاربرد تیمار 100 کیلوگرم نیتـروژن در شـرایط منطقه‌ای امیدیه، سبب افزایش عملکرد دانه خواهد شد.

تأثیر کمپوست زباله‌ شهری و نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی علوفه ذرت شیرین

علی مجاب قصرالدشتی؛ حمیدرضا بلوچی؛ علیرضا یدوی؛ سید یاسر الدین موسوی

دوره 35، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 43-54

چکیده

به منظور بررسی اثر کود نیتروژنه و کمپوست زباله‌ شهری بر عملکرد کمی و کیفی علوفه و برخی صفات مرفولوژیک ذرت شیرین، آزمایشی در سال 1388 در شهرستان مرودشت، فارس اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در ... بیشتر به منظور بررسی اثر کود نیتروژنه و کمپوست زباله‌ شهری بر عملکرد کمی و کیفی علوفه و برخی صفات مرفولوژیک ذرت شیرین، آزمایشی در سال 1388 در شهرستان مرودشت، فارس اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل‌های آزمایش شامل کود نیتروژنه در پنج سطح (100، 150، 200، 250 و 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و عامل فرعی شامل کمپوست در چهار سطح (10، 20، 30 و40 تن در هکتار) انتخاب شد. نتایج نشان داد که اثر نیتروژن و کمپوست بر عملکرد علوفه‌ خشک، قطر ساقه و ارتفاع بوته معنی‌دار گردید. بیش ترین عملکرد علوفه‌ خشک معادل 584 گرم در مترمربع در سطح 300 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و 618 گرم در مترمربع در سطح 40 تن کمپوست در هکتار حاصل شد. طول بلال تنها تحت تأثیر کود نیتروژنه قرار گرفت. درصد فیبر خام علوفه فقط تحت تأثیر نیتروژن و درصد پروتئین خام تحت تأثیر نیتروژن و کمپوست قرار گرفت که بیش ترین درصد پروتئین خام در سطح 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار معادل 71/13 درصد ماده خشک به دست آمد. سطح 40 تن در هکتار کمپوست هم بیش ترین درصد پروتئین خام معادل 63/11 درصد ماده خشک را نشان داد. کمپوست و نیتروژن تأثیری بر درصد خاکستر، الیاف نا محلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی نداشتند.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 47 (1403)

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

نویسنده = علیرضا یدوی

تاثیر باکتری تیوباسیلوس و گوگرد بنتونیت‌دار بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیک گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

چکیده

بررسی تأثیرکودهای آلی و زیستی بر جذب عناصر، فعالیت‌های فیتوشیمیایی، آنتی‌اکسیدانی و عملکرد گل گاوزبان اروپایی Borago officinalis))

چکیده

تأثیر منابع کود فسفره بر بهبود جذب عناصر غذایی و کارایی مصرف فسفر در سویا (Glycine max L.)

چکیده

ارزیابی اثر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های کنجد (Sesamum indicum L.) تحت رقابت علف‌های‌هرز

چکیده

تأثیر کمپوست زباله‌ شهری و نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی علوفه ذرت شیرین

چکیده