تولیدات گیاهی

ارزیابی تنوع فنوتیپی درجه-روز رشد تجمعی (GDD) و عملکرد دانه در ارقام گندم بهاره تحت شرایط بهینه و کمبود روی

نسرین ولی پور؛ هادی علی پور؛ رضا درویش زاده

دوره 46، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 65-78

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.39617.2003

چکیده

با توجه به اهمیت عنصر روی در بسیاری از فرآیندهای گیاهی، این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع با استفاده از خصوصیات فنولوژیکی و بررسی اهمیت این صفات با عملکرد دانه در اثر درجه روز رشد (GDD)، در 64 رقم گندم بهاره تحت ... بیشتر با توجه به اهمیت عنصر روی در بسیاری از فرآیندهای گیاهی، این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع با استفاده از خصوصیات فنولوژیکی و بررسی اهمیت این صفات با عملکرد دانه در اثر درجه روز رشد (GDD)، در 64 رقم گندم بهاره تحت شرایط بهینه و تنش کمبود عنصر روی، پژوهشی در سال زراعی 99-1398 در قالب طرح لاتیس ساده در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. مراحل فنولوژیکی شامل تعداد روز تا جوانهزنی، تعداد روز تا سنبلهدهی، تعداد روز تا گردهافشانی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و طول دوره پر شدن دانه به همراه GDD آنها زمانیکه 50 درصد نمونهها در مرحله نموی مربوطه قابل مشاهده بودند، یادداشتبرداری شدند. علاوه بر صفات فنولوژیکی تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه نیز مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که تحت شرایط بهینه و تنش کمبود روی بین ارقام مورد بررسی از نظر تمامی صفات مورد مطالعه بهجز صفت تعداد روز تا گردهافشانی تفاوت آماری معنیداری وجود دارد. براساس نتایج آمارههای توصیفی تحت شرایط تنش کمبود روی صفات عملکرد، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه کاهش و صفات فنولوژیک افزایش داشتند. در میان صفات فنولوژیک، نه تنها صفت تعداد روز تا سنبلهدهی تنوع نسبتاً بالایی داشت، بلکه براساس نتایج همبستگی و رگرسیون ارتباط معنیداری با عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود روی نشان داد. تجزیه به عاملها نشان داد که در شرایط نرمال چهار عامل اصلی 81/87 درصد از تغییرات کل را تبیین نمودند، به طوری که سهم عاملهای اول تا چهارم به ترتیب 38/38، 52/21، 88/15 و 03/12 درصد بود. در شرایط تنش کمبود روی پنج عامل اصلی 68/95 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند، به طوری که سهم عاملهای اول تا پنجم به ترتیب 62/34، 48/18، 51/17، 66/14 و 40/10 بود. تجزیه کلاستر ارقام گندم بهاره مورد مطالعه را در شرایط نرمال و تنش کمبود روی به ترتیب در سه و چهار گروه طبقهبندی نمود. براساس نتایج تجزیه کلاستر در شرایط بهینه و تنش کمبود روی، ارقام نیشابور، گلستان و گهر به عنوان ارقام مطلوب و متحمل شناسایی شدند که میتوانند در برنامههای به نژادی آتی مورد استفاده قرار گیرند. نتایج حاصل از گروهبندی تجزیه کلاستر براساس نتایج تابع تشخیص کانونیکی مورد تأیید قرار گرفت.

ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات اگرومورفولوژیک در توده‌های فلفل بومی ایران (Capsicum annuum L.)

محسن صالحیان؛ رضا درویش زاده؛ محمود رضازاده باری؛ میترا جباری؛ مرجان جنت دوست

دوره 45، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 157-168

https://doi.org/10.22055/ppd.2022.37868.1988

چکیده

مطالعه تنوع ژنتیکی از گام‌های مهم در طرح‌ریزی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان زراعی می‌باشد. طبق نظر محققان متنوع بودن جمعیت تحت گزینش حصول نتایج مطلوب در برنامه‌های به‌نژادی را تضمین می‌کند و در این ... بیشتر مطالعه تنوع ژنتیکی از گام‌های مهم در طرح‌ریزی برنامه‌های به‌نژادی گیاهان زراعی می‌باشد. طبق نظر محققان متنوع بودن جمعیت تحت گزینش حصول نتایج مطلوب در برنامه‌های به‌نژادی را تضمین می‌کند و در این راستا استفاده از ظرفیت توده‌های محلی، پیشبرد اهداف اصلاحی را بسیار کارآمد می‌سازد. لذا هدف از اجرای این پژوهش بررسی صفات اگرومرفولوژیک 30 توده فلفل ایرانی جهت شناسایی پتانسیل به‌نژادی توده‌های بومی و زمینه‌سازی در جهت تولید ارقام هیبرید و استفاده به‌نژادگران بود. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی در پنج تکرار به‌صورت گلدانی در محل گلخانه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه طی سال 1396-1395 اجرا گردید. نتایج اختلاف آماری معنی‌داری را بین توده‌ها برای کل صفات مورد بررسی نشان داد. بالاترین ضریب تنوع فنوتیپی را وزن تک میوه (36/88) و بالاترین ضریب تنوع ژنوتیپی را نیز وزن تک میوه (63/83) داشت. صفات وزن گوشت میوه و عملکرد میوه (950/0) دارای بالاترین ضریب همبستگی مثبت و معنی‌دار و صفات وزن تک میوه و تعداد میوه (558/0) نیز دارای بالاترین ضریب همبستگی منفی و معنی‌دار بودند. طبق نتایج تجزیه خوشه‌ای توده‌های مورد مطالعه در پنج خوشه تقسیم‌بندی شدند. توده‌های تبریز واقع در خوشه اول و قره‌باغ ارومیه واقع در خوشه چهارم از لحاظ صفت تعداد میوه نسبت به سایر توده‌ها برتری داشتند. توده‌های باش‌قلعه ارومیه، نخجوان ارومیه و کشتیبان ارومیه در یک خوشه قرار گرفتند و نسبت به سایر توده‌های مورد مطالعه از لحاظ اکثر صفات برتری داشته و عملکرد میوه بیشتری داشتند. لذا می‌توان از این توده‌ها به‌عنوان یکی از والدین برتر در تلاقی با سایر توده‌ها جهت ایجاد ترکیبات مطلوب ژنتیکی بهره‌مند شد.

تخمین ارزش اصلاحی صفات پومولوژیک انگور بر اساس نشانگر مولکولی REMAP

میترا رازی؛ رضا درویش زاده؛ حامد دولتی بانه؛ محمداسماعیل امیری؛ پدرو مارتینز گومز

دوره 44، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 515-530

https://doi.org/10.22055/ppd.2020.34003.1925

چکیده

چکیدهیکی از مهم‌ترین اهداف به‌نژادی انگور دستیابی به ارقام بی‌دانه با حبه‌های درشت و طعم و مزه مطلوب است. در برنامه‌های به‌نژادی اطلاع از نحوه عمل و میزان اثر ژن‌ها مهم می‌باشد چرا که دانش در این ... بیشتر چکیدهیکی از مهم‌ترین اهداف به‌نژادی انگور دستیابی به ارقام بی‌دانه با حبه‌های درشت و طعم و مزه مطلوب است. در برنامه‌های به‌نژادی اطلاع از نحوه عمل و میزان اثر ژن‌ها مهم می‌باشد چرا که دانش در این زمینه به به‌نژادگران در انتخاب ارقام با صفات مطلوبِ بازارپسند و ارقام با عملکردِ بهتر کمک اساسی می‌نماید. در این پژوهش، ارزشِ اصلاحی برای چهارده صفت شامل: مواد جامد محلول، pH، اسیدیته، وزن حبه، وزن گوشت حبه، وزن تک بذر، تعداد بذر، حجم آب میوه، عرض خوشه، طول خوشه، وزن خوشه، درصد جوانه‌زنی دانه گرده، درصد تشکیل میوه در شرایط گرده‌افشانی آزاد و گرده‌افشانی کنترل شده در 45 رقم انگور آذربایجان غربی با استفاده از بهترین پیش‌بینی نااُریب خطی (BLUP) برآورد شد. ارزیابی‌های فنوتیپی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی (ایستگاه تحقیقات دکتر نخجوانی (کهریز)) و ارزیابی‌های ژنوتیپی در پژوهشکده زیست‌فناوری دانشگاه ارومیه در سال 1395 انجام گرفت. با در نظر گرفتن مجموع ارزش‌های اصلاحی صفات مورد مطالعه، ارقام آق‌شانی، طائِفی، قزل اوزوم، لعل‌قرمز، تَبَرزه قرمز، گرمیان، ریش بابا قرمز و قره‌شانی بالاترین رتبه را داشتند. در بین ارقام بی‌دانه مورد مطالعه؛ رقم رجین از لحاظ وزن تک بذر و رقم کشمشی سفید از لحاظ تعداد بذر دارای بالاترین میزان ارزش اصلاحی بودند و به نظر می‌رسد که این ارقام بی‌دانه بالاترین توان انتقال صفات وزن تک بذر و تعداد بذر را به نسل بعد دارند. در بین ارقام دانه‌دار رقم شیرازی از لحاظ وزن تک بذر و رقم قره‌شانی از لحاظ تعداد بذر دارای بالاترین میزان ارزش اصلاحی بودند. ارقام گرمیان، ریش بابا قرمز، کشمشی قرمز، تبرزه قرمز، آق‌شانی و شیرازی برای صفات جوانه‌زنی دانه‌گرده، درصد تشکیل میوه در شرایط گرده‌افشانی آزاد و کنترل‌شده ارزش اصلاحی مثبت و بالا نشان دادند. ارقام سرقوله، گزندایی و قزل اوزوم با داشتن ارزش اصلاحی بالا و مثبت برای صفات وزن حبه و وزن گوشت میوه می‌توانند به‌عنوان والد مناسب برای اصلاح این صفات در برنامه‌های تلاقی استفاده شوند چرا که بهتر می‌توانند خصوصیات خود را به نتاج منتقل نمایند. ارقام لعل قرمز، ریش بابا قرمز و تبرزه قرمز نیز برای سه صفت طول خوشه، عرض خوشه و وزن خوشه دارای ارزش اصلاحی مثبت و بالا بودند و بنابراین می‌توانند به‌عنوان والد مطلوب برای اصلاح این صفات در برنامه‌های به‌نژادی انگور معرفی شوند.

تجزیه مسیر ترتیبی بر اساس عملکرد و سایر ویژگی‌های فیزیولوژیکی- مورفولوژیکی در کدوهای بومی شمال غرب ایران

داود مردان‌ زاده؛ رضا درویش زاده؛ بهمن زاهدی

دوره 42، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 115-132

https://doi.org/10.22055/ppd.2019.15317.1244

چکیده

پژوهش حاضر به منظور تعیین ویژگی‌های مرفولوژیک و فیزیولوژیک تأثیرگذار در عملکرد توده‌های کدو از مناطق شمال غرب ایران در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی ساعت‌لوی آذربایجان ... بیشتر

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های هندوانه بومی ایران (Citrullus vulgaris) در شرایط آب و هوایی ارومیه

احمد حاجی علی؛ رضا درویش زاده؛ بهمن زاهدی؛ جهانگیر عباس کوهپایگانی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 29-40

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12555

چکیده

به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی هندوانه بومی ایران از نظر صفات مورفولوژیک، 16 توده به همراه دو رقم هندوانه اصلاح شده (کریمسون‌سویت و چارلستون‌گری) در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مرکز ... بیشتر به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی هندوانه بومی ایران از نظر صفات مورفولوژیک، 16 توده به همراه دو رقم هندوانه اصلاح شده (کریمسون‌سویت و چارلستون‌گری) در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی ارومیه در سال 1392 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد 15 صفت شامل طول و عرض برگ، طول ساقه‌ی اصلی گیاه، تعداد میوه در بوته، طول میوه، عرض میوه، وزن کل میوه، وزن گوشت میوه، وزن پوست میوه، وزن صد بذر، طول بذر، عرض بذر، pH، درصد مواد جامد محلول و عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس نشان داد بین توده‌ها از لحاظ کل صفات مورد بررسی به جزء صفات pH، طول ساقه‌ی اصلی گیاه و تعداد میوه در بوته اختلاف آماری معنی‌داری وجود دارد. متوسط عملکرد از 24926 کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ چارلستون‌گری تا 13444 کیلوگرم در هکتار برای توده817 همدانمتغییر بود. میزان درصد مواد جامد محلول در بین توده‌ها از 9/27 درصد برای ژنوتیپ کریمسون‌سویت تا 5/1 درصد برای توده‌ی 806 خراسان، pH میوه از 63/5 در توده‌ی 817 همدان تا 4/78 در ژنوتیپ چارلستون‌گری متغیر بود. بیشترین همبستگی مثبت (0/968) بین دو صفت وزن گوشت و وزن میوه و بیشترین همبستگی منفی (0/815-) بین صفات قند میوه و طول بذر مشاهده شد. بیشترین توارث‌پذیری (0/96) مربوط به وزن صد بذر و کمترین توارث‌پذیری (0/03) مربوط به pH بود. در تجزیه‌ی خوشه‌ای به روش وارد، توده‌های مورد بررسی در سه گروه متفاوت قرار گرفتند. بیشترین فاصله بین توده‌های گروه اول و سوم مشاهده شد.

افزایش بیان ژن‌های چاویکول O-متیل ترنسفراز و سینامات 4-هیدروکسیلاز تحت تأثیر متیل جاسمونات در گیاه دارویی ریحان (.Ocimum basilicum L)

لیلا حسنی؛ بابک عبدالهی مندولکانی؛ رضا درویش زاده؛ عباس حسنی

دوره 39، شماره 3 ، آذر 1395، ، صفحه 101-112

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.11961

چکیده

اسانس ریحان سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی بوده و آنزیم چاویکول O-متیل ترنسفراز (CVOMT) و سینامات 4-هیدروکسیلاز (C4H) از آنزیم‌های مؤثر در تولید این ترکیبات می‌باشد. به‌منظور بررسی تاثیر متیل جاسمونات ... بیشتر اسانس ریحان سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی بوده و آنزیم چاویکول O-متیل ترنسفراز (CVOMT) و سینامات 4-هیدروکسیلاز (C4H) از آنزیم‌های مؤثر در تولید این ترکیبات می‌باشد. به‌منظور بررسی تاثیر متیل جاسمونات به‌عنوان محرک بر میزان بیان ژن‌های کد‌کننده این دو آنزیم، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. محلول‌پاشی متیل جاسمونات با سه غلظت صفر، 0/1 و 0/5 میلی مولار در مرحله گلدهی کامل بر روی برگ‌های گیاهان سالم انجام گرفت. نمونه‌های برگی صفر، 24، 48 و 72 ساعت پس از محلول‌پاشی برداشت و میزان بیان نسبی ژن‌ها با Real time PCR بررسی شد. تجزیه واریانس داده‌ها با در نظر گرفتن غلظت متیل جاسمونات به‌عنوان عامل اصلی و زمان به‌عنوان عامل فرعی به‌صورت طرح اسپیلیت پلات در زمان انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده‌ها، بیشترین میزان بیان نسبی ژن CVOMT در غلظت 0/5 میلی مولار و زمان 48 ساعت بعد از محلول‌پاشی حاصل شد (p≤0.01). اثر غلظتهای مختلف متیل جاسمونات و زمان بعد از محلول‌پاشی بر میزان بیان نسبی ژن C4H معنی‌دار بود (p≤0.05). بیشترین میزان بیان نسبی این ژن در غلظت 0/1 میلی مولار بود. هم‌چنین میزان بیان نسبی این ژن 48 ساعت بعد از محلول‌پاشی به بیشترین مقدار رسید. هر دو غلظت متیل جاسمونات باعث افزایش معنی‌دار بیان ژن‌های کدکننده دو آنزیم مذکور شد که احتمالاً می‌تواند منجر به افزایش تولید ترکیبات فنیل پروپانوئیدی مانند چاویکول و متیل چاویکول در ریحان شود.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

نویسنده = %D8%B1%D8%B6%D8%A7 %D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4 %D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87

ارزیابی تنوع فنوتیپی درجه-روز رشد تجمعی (GDD) و عملکرد دانه در ارقام گندم بهاره تحت شرایط بهینه و کمبود روی

چکیده

ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات اگرومورفولوژیک در توده‌های فلفل بومی ایران (Capsicum annuum L.)

چکیده

تخمین ارزش اصلاحی صفات پومولوژیک انگور بر اساس نشانگر مولکولی REMAP

چکیده

تجزیه مسیر ترتیبی بر اساس عملکرد و سایر ویژگی‌های فیزیولوژیکی- مورفولوژیکی در کدوهای بومی شمال غرب ایران

چکیده

ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های هندوانه بومی ایران (Citrullus vulgaris) در شرایط آب و هوایی ارومیه

چکیده

افزایش بیان ژن‌های چاویکول O-متیل ترنسفراز و سینامات 4-هیدروکسیلاز تحت تأثیر متیل جاسمونات در گیاه دارویی ریحان (.Ocimum basilicum L)

چکیده