تولیدات گیاهی

بررسی مدیریت تلفیقی علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد و صفات کیفی کلزا در تناوب با ذرت

نگار آتش بار؛ علی منصفی؛ اسفندیار فاتح

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 فروردین 1403

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.43934.2106

چکیده

روش خاک‌ورزی حفاظتی و وجود بقایای گیاهی بر سطح خاک از طریق کاهش جوانه‌زنی و استقرار علف‌های هرز بر عملکرد گیاهان زراعی اثر مثبت دارند. وجود علف‌های هرز از مهم‌ترین عوامل کاهش‌دهنده محصولات کشاورزی ... بیشتر روش خاک‌ورزی حفاظتی و وجود بقایای گیاهی بر سطح خاک از طریق کاهش جوانه‌زنی و استقرار علف‌های هرز بر عملکرد گیاهان زراعی اثر مثبت دارند. وجود علف‌های هرز از مهم‌ترین عوامل کاهش‌دهنده محصولات کشاورزی در جهان است و به میزان زیادی منجر به کاهش عملکرد محصولات کشاورزی می‌گردد. علف‌های هرز به عنوان یکی از عوامل مؤثر محدود کننده زراعت گیاه کلزا، به دلیل رقابت در جذب منابع محیطی رشد نظیر عناصر غذایی، تشعشع و آب سبب کاهش عملکرد محصول کلزا می‌شود. از طرف دیگر، اختلاط بذور علف‌های هرز با بذور کلزا، کیفیت روغن کلزا را کاهش می‌دهد. به منظور بررسی اثر شخم متناوب و مدیریت علف‌های هرز، پژوهشی در سال 1400-1401، در مزرعه آموزشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. این پژوهش به صورت طرح آزمایشی کرت‌های یک‌بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتور اصلی خاکورزی متناوب در سه سطح: 1) بدون خاک‌ورزی-بدون خاکورزی، 2) کم‌ خاک‌ورزی- خاک‌ورزی متداول و 3) خاک‌ورزی متداول- بدون خاکورزی و فاکتور فرعی کنترل علف هرز در شش سطح: شاهد (بدون اعمال تیمار)، وجین دستی (20 و 40 روز بعد از کاشت)، علف‌کش سیکلوکسیدم 2 لیتر در هکتار به صورت پس رویشی و تقسیط 15 و 30 روز بعد از کاشت، علف‌کش سیکلوکسیدم 2 لیتر در هکتار 30 روز بعد از کاشت به صورت پس رویشی+ بقایای گیاهی ذرت (5 تن در هکتار) و بقایای گیاهی ذرت (5 تن در هکتار) + علف‌کش سیکلوکسیدم 5/1 لیتر در هکتار به صورت پس رویشی 30 روز بعد از کاشت بود. بالاترین تعداد دانه در خورجین، بالاترین عملکرد دانه، بالاترین عملکرد بیولوژیکی و درصد روغن در تیمار مربوط به اثرات متقابل خاکورزی متداول-بدون خاک‌ورزی و وجین دستی علف‌های هرز بود. اما بالاترین تعداد خورجین در بوته و وزن هزاردانه در شرایط خاکورزی متداول-بدون‌خاکورزی و کاربرد علف‌کش سیکلوکسیدم 2 لیتر در هکتار به‌صورت تقسیط مشاهده شد. استفاده خاکورزی متداول و کاربرد علف‌کش سیکلوکسیدم 2 لیتر در هکتار به‌صورت تقسیط در کنار وجین دستی می‌تواند در مهار علف‌های هرز و افزایش عملکرد گیاه زراعی مؤثر باشد. بالاترین میزان فسفر دانه با (63/11) کیلوگرم در هکتار در تیمار مربوط به اثرات متقابل خاکورزی متداول-بدون خاکورزی و وجین دستی علف‌های هرز بود و کمترین میزان فسفر دانه با (57/7) کیلوگرم در هکتار در تیمار بون خاکورزی-بدون خاکورزی و عدم کنترل علف‌های هرز مشاهده شد. با توجه به نتایج فوق عدم خاکورزی در کشت پاییزه کلزا، باتوجه به برداشت دیر هنگام ذرت در خوزستان، باعث عدم تاخیر در کشت به موق این محصول استراتژیک می‌شود.

مشاهده مقاله

بررسی خلاء عملکرد کلزا در شهرستان دهلران

مرضیه آبسالان؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند؛ ابوالفضل درخشان

دوره 46، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 455-472

https://doi.org/10.22055/ppd.2024.43006.2082

چکیده

باتوجه به اینکه زمین‌های مناسب کشاورزی برای افزایش تولید محصول درحال کم شدن است و گسترش زمین‌های کشاورزی با خسارات زیست محیطی جبران ناپذیری همراه می‌باشد، تشدید پایداری در زمین‌های زراعی موجود ... بیشتر باتوجه به اینکه زمین‌های مناسب کشاورزی برای افزایش تولید محصول درحال کم شدن است و گسترش زمین‌های کشاورزی با خسارات زیست محیطی جبران ناپذیری همراه می‌باشد، تشدید پایداری در زمین‌های زراعی موجود تنها راه برای افزایش تولید در جهت رفع تقاضای روز افزون به منابع غذایی است. بنابراین بررسی محدودیت‌های بیوفیزیکی عملکرد و تعیین بزرگی خلأ موجود در اراضی تحت کشت و همچنین کم کردن این فاصله و خلا، یکی از راه‌های افزایش عملکرد در واحد سطح می‌باشد. کلزا پس ‌از سویا مقام دوم تولید روغن در بین دانه‌‌های روغنی را دارا می‌باشد. استان ایلام یکی از مناطق مهم کشور در زمینه کشت دانه‌های روغنی از جمله کلزا به شمار می‌رود و حدود 80 درصد محصول کلزای این استان، در شهرستان مرزی دهلران تولید‌شده و این شهرستان، یکی از شهرستان‌های پیشرو و قطب اصلی تولید کلزا در استان می‌باشد. لذا با توجه به اهمیت کلزا در این شهرستان و مطالب ذکر شده، این مطالعه با هدف تعیین عوامل محدود کننده‌ تولید کلزا در شهرستان دهلران انجام شد. به این منظور کلیه عملیات مدیریتی انجام شده از مرحله تهیه بستر بذر تا برداشت در 51 مزرعه از طریق مطالعات میدانی طی سال‌های 1400 تا 1401 ثبت شد. خلأ عملکرد به روش تحلیل مقایسه کارکرد[1]و آنالیز خط مرزی[2] برآورد شد که برای تعیین مدل عملکرد، رابطه بین متغیرهای کمی و کیفی اندازه گیری شده و عملکرد با روش رگرسیون گام به گام مورد ارزیابی قرار گرفت. تعیین عوامل محدود کننده تولید در زراعت کلزا در منطقه مورد مطالعه نشان داد که بین عملکرد واقعی کشاورزان و عملکرد پیش‌بینی‌ شده با مدل حدود 54/833 کیلوگرم در هکتار فاصله وجود داشت که سهم متغیرهای کود پتاس، کود گوگرد، تعداد آبیاری و مقدار مصرف ریز مغذی‌ها از این فاصله عملکرد به ترتیب سهمی معادل 99/102، 56/118، 20/442 و 79/169 کیلوگرم در هکتار بود که به ترتیب معادل با 36/12، 22/14، 05/53 و 37/20 درصد از کل خلأ عملکرد مشاهده ‌شد. آنالیز خلأ عملکرد کلزا نشان داد که تعداد دفعات آبیاری به تنهایی در حدود 53 درصد از کاهش عملکرد نسبت به عملکرد قابل دستیابی را به خود اختصاص داده‌ است. با توجه به اینکه در تاریخ کاشت‌های بسیار زود هنگام در مهرماه نیاز به آبیاری مزرعه بالا است، به ‌نظر می‌رسد می‌توان با مدیریت بهتر این تاریخ کاشت کلزا در منطقه از بروز تنش خشکی به گیاه کاست و تا حدی خلأ عملکرد را پر کرد. علاوه بر این، 57 درصد از خلأ عملکرد موجود در منطقه مربوط به استفاده از کودهای پتاس، گوگرددار و ریزمغذی‌ها بوده که به سهولت می‌توان نسبت به رفع این محدودیت‌ها در مزارع اقدام کرد. [1]- CPA[2]- BLA

تأثیر کودهای زیستی تیوباسیلوس و نیتروکارا و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن بر برخی صفات کیفی و انتقال مجدد مواد در کلزا

رزیتا جشنی؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 1-14

https://doi.org/10.22055/ppd.2017.12067

چکیده

به‌منظور بررسی اثر کاربرد کودهای زیستی و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن بر برخی خصوصیات کیفی و انتقال مجدد کلزا پژوهشی در سال زراعی 1392-1391در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. طرح آزمایشی ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر کاربرد کودهای زیستی و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن بر برخی خصوصیات کیفی و انتقال مجدد کلزا پژوهشی در سال زراعی 1392-1391در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. طرح آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و در 3 تکرار بود. فاکتورها شامل شش سطح کودهای ریزمغذی شاهد، سولفات روی (2 و 4 میلی‌لیتر در لیتر یا 2 و 4 در هزار)، کلات آهن (2 و 4 میلی‌لیتر در لیتر یا 2 و 4 در هزار) و مصرف توأم سولفات روی و کلات آهن (2 میلی‌لیتر در لیتر یا 2 در هزار) و کودهای زیستی در سه سطح شاهد، تلقیح تیوباسیلوس همراه گوگرد بنتونیت‌دار و تلقیح کودزیستی نیتروکارا به‌علاوه تیوباسیلوس همراه گوگرد بنتونیت‌دار بود. نتایج حکایت از نقش مؤثر کاربرد توأم کودهای زیستی و میکرو در افزایش محتوای عناصر کم‌‌مصرف در دانه و کاهش وابستگی گیاه به انتقال مجدد مواد بود. با توجه به اثر متقابل کودهای زیستی و عناصر ریزمغذی، بیشترین عملکرد تک بوته 10/62 گرم در متر‌مربع‌ و کمترین کارایی انتقال مجدد 13/85 درصد با مصرف تیوباسیلوس همراه نیتروکارا و مصرف توأم روی و آهن 2 در هزار و بیشترین محتوای روغن (48/47 درصد) از تیمار تیوباسیلوس همراه مصرف توأم روی و آهن 2 در هزار حاصل شد. در حالی‌که کمترین درصد روغن (31 درصد) از تیمار شاهد به‌دست آمد. طبق نتایج کلی این پژوهش تلقیح بذورکلزا با کودهای زیستی و محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی که با کاهش مصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه همراه است می‌تواند در بهبود خصوصیات کمی ‌و کیفی ارقام روغنی کلزا مفید باشد.

تأثیر گیاهان کود سبز بر حاصلخیزی خاک و کاهش تراکم علف‌های هرز

خاتون دبیقی؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند

دوره 39، شماره 2 ، شهریور 1395، ، صفحه 1-10

https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12069

چکیده

به منظور بررسی تاثیر گیاهان کود سبز بر جمعیت علف‌های هرز و حاصل‌خیزی خاک، درسال زراعی ٩٣-١٣٩٢ آزمایشی درمزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر گیاهان کود سبز بر جمعیت علف‌های هرز و حاصل‌خیزی خاک، درسال زراعی ٩٣-١٣٩٢ آزمایشی درمزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. گیاهان کود سبز با 5 سطح شامل ارزن، جو، ماش، مخلوط (ارزن+ ماش) و آیش (عدم کشت گیاه کود سبز) بود. در این آزمایش تیمار مخلوط (ارزن+ ماش) با تولید 2168 کیلوگرم در هکتار زیست توده‌ی بیشتری نسبت به سایر تیمار‌ها تولید کرد. کم‌ترین زیست توده تولید شده مربوط به کود سبز جو (4/387 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که تیمار‌های مخلوط، ماش، ارزن وجو به ترتیب با 43، 38، 36 و 15درصد وزن خشک علف‌های هرز را نسبت به شاهد کاهش دادند. تیمار‌های گیاهان کود سبز مورد آزمایش، تراکم علف‌های هرز را نسبت به شاهد به ترتیب 57، 35،33 و 6 درصد کاهش دادند. بیش‌ترین درصد ماده‌ی آلی در تیمار کود سبز مخلوط (ارزن + ماش) به میزان 41/1 درصد حاصل شد. با توجه به توانایی لگوم‌ها در تثبیت بیولوژیکی نیتروژن، بیشترین میزان نیتروژن انتقال یافته از تیمار کود سبز ماش به میزان 082/0 درصد حاصل شد. تیمار‌های کود سبز ماش، مخلوط و ارزن از نظر میزان پتاسیم انتقال یافته به خاک تفاوت معنی‌داری نشان ندادند. بیش‌ترین میزان پتاسیم در تیمار مخلوط ماش و ارزن (168 میلی‌گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. همچنین از نظر میزان فسفر بین تیمار‌های کود سبز ماش و مخلوط تفاوتی مشاهده نشد و بیش‌ترین میزان آن در تیمار کود سبز ماش (3/12 میلی‌گرم بر کیلوگرم) حاصل شد.

بررسی تأثیر مدیریت تلفیقی عناصر غذایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

آذر موقتیان؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند؛ امیر سیاهپوش

دوره 37، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 113-126

چکیده

به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی_آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum Vulgare Mill)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در 3 سطح (0- K0-P 0N ، N60- P60- K48 و N120-P120- ... بیشتر به منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی_آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (.Foeniculum Vulgare Mill)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در 3 سطح (0- K0-P 0N ، N60- P60- K48 و N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار) و زیستی_آلی در 6 سطح (بدون مصرف کود، ترکیب بیوسوپرفسفات و نیتروکسین، نیتروکسین، بیوسوپرفسفات، کمپوست ضایعات نیشکر و بیوسولفور) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار در سال 1389 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد کود شیمیایی به جز صفات تعداد شاخهی فرعی، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در چترک، وزن هزار دانه و شاخص برداشت بر بقیهی صفات تأثیر معنیداری داشت به طوریکه با افزایش مقدار کود شیمیایی تا سطح N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار، صفات مورد بررسی روند افزایشی نشان دادند. تأثیر کود زیستی_آلی نیز بر کلیهی صفات به جز تعداد شاخهی فرعی، وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنیدار بود. به طوریکه بیشترین تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار کمپوست مشاهده شد. بیشترین چترک در چتر در تیمار تلفیق بیوسوپرفسفات و نیتروکسین مشاهده شد. همچنین اثر برهمکنش دو فاکتور نشان داد که بیشترین (7/237 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (2/103 کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه در کاربرد همزمان کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار و بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی مشاهده شد. بیشترین و کمترین عملکرد بیولوژیک نیز با مصرف همزمان کمپوست ضایعات نیشکر و N120-P120- K96کیلوگرم در هکتار و تیمار شاهد مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد شاخص برداشت در تیمار شاهد بیشترین (2/27) و در کاربرد بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی کمترین (53/18) مقدار بود. در مجموع این مطالعه نشان داد که کاربرد کودهای زیستی_آلی در تلفیق با کودهای شیمیایی نقش مفید و مؤثری در بهبود ویژگیهای رشد، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه دارد.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 46 (1402)

دوره 45 (1401)

دوره 44 (1400)

دوره 43 (1399)

دوره 42 (1398)

دوره 41 (1397)

دوره 40 (1396)

دوره 39 (1395)

دوره 38 (1394)

دوره 37 (1393)

دوره 36 (1392)

دوره 35 (1391)

دوره 34 (1390)

دوره 33 (1389)

دوره 32 (1388)

نویسنده = اسفندیار فاتح

بررسی مدیریت تلفیقی علف‌های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد و صفات کیفی کلزا در تناوب با ذرت

چکیده

بررسی خلاء عملکرد کلزا در شهرستان دهلران

چکیده

تأثیر کودهای زیستی تیوباسیلوس و نیتروکارا و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن بر برخی صفات کیفی و انتقال مجدد مواد در کلزا

چکیده

تأثیر گیاهان کود سبز بر حاصلخیزی خاک و کاهش تراکم علف‌های هرز

چکیده

بررسی تأثیر مدیریت تلفیقی عناصر غذایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

چکیده