بهلول عباس زاده؛ معصومه لایق حقیقی؛ راضیه عظیمی؛ نگار ولی زاده
چکیده
استفاده از گیاهان دارویی و فرآوردههای آنها در کشورهای مختلف توسعه فراوانی یافتهاند. مریم گلی با نام علمی Salvia officinalis از گیاهان دارویی باارزش تیره نعنائیان است. برگ های مریم گلی حاوی انواع مختلفی از ...
بیشتر
استفاده از گیاهان دارویی و فرآوردههای آنها در کشورهای مختلف توسعه فراوانی یافتهاند. مریم گلی با نام علمی Salvia officinalis از گیاهان دارویی باارزش تیره نعنائیان است. برگ های مریم گلی حاوی انواع مختلفی از فلاونوئیدها و ترکیبات فنولیک می باشند و دارای خواص دارویی مهمی همچون فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی بوده و علاوه براین، از برگ ها و سرشاخه های گلدار مریم گلی در فراوری مواد غذایی و عطرسازی نیز استفاده می شود. برخی از ترکیبات موجود در اسانس مریم گلی نظیر 8,1-سینئول، بورنئول، کامفور و توجن دارای خصوصیاتی چون ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی، بهبود حافظه، آلزایمر و ضد سرطان می باشد.کاربرد کودهای زیستی نه تنها نقش مهم و اساسی در افزایش عملکرد گیاهان دارویی دارند، بلکه بر کیفیت مواد مؤثره نیز مؤثر هستند. یکی از راهکارها در سیستم های کشاورزی پایدار جهت افزایش حاصلخیزی خاک، استفاده حداقلی از نهاده های درون مزرعه ای، از جمله کودهای زیستی وکاربرد تلفیقی آن با کودهای آلی وشیمیایی می باشد. همچنین از عوامل ضروری موفقیت در کشت، مدیریت کود می باشد. به منظور ارزیابی اثرات کاربرد مصرف کودهای شیمیایی و زیستی بر تغییرات درصد و ترکیبات اسانس گیاه مریمگلی آزمایشی به-صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1401-1400درمزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجراشد. تیمارهای آزمایش شامل فاکتور اول، شاهد (عدم مصرف کود)، کودهای شیمایی شامل کود فسفات(P) 150کیلوگرم در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل و کود ازته(N) 300 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) فاکتور دوم شامل عدم تلقیح و تلقیح با قارچهای مایکوریزا، گونههای Funneliformis mosseae و Rhizophagus irregularis و باکتریهای حل کننده فسفات Pseudomonas fluorescens strain 187 بودند.
نتایج نشان داد که استفاده از کودهای شیمیایی بر عملکرد و درصد ترکیبات اسانس آلفا-پنین، کامفن،8,1-سینئول، آلفا-توجون و بتا-توجون، مجموع مونوترپنهای هیدروکربنی، مجموع منوترپنهای اکسیژندار و مجموع سزکوئیترپنهای اکسیژندار، عملکرد ترکیبهایی نظیر آلفا-پینن، 8,1-سیئنول، آلفا توجون، بتا توجون و عملکرد کامفر معنیدار بود. همچنین بیشترین درصد ترکیب آلفا-توجون (25/0 %) در تیمار کاربرد هر دو کودهای شیمیایی (اوره و فسفاته) بدست آمد. بیشترین درصد لینالول و عملکرد کامفن نیز در تیمار کاربرد کودهای زیستی حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس با میانگین 57/97، 07/97 و 27/89 کیلوگرم در هکتار به ترتیب متعلق به تیمارهای N300P0* Funneliformis mosseae + Rhizophagus irregularis + Pseudomonas fluorescens strain 187، Pseudomonas fluorescens strain 187 *N0P150، Funneliformis mosseae + Rhizophagus irregularis + Pseudomonas fluorescens strain 187* N0P150 بود.
نتایج نشان داد که گیاه مریم گلی به دلیل تولید اندام هوایی زیاد، یک گیاه کود پذیر بوده و برای بدست آوردن عملکرد بالا نیاز به مصرف انواع کودها می باشد علاوه بر آن درصد اسانس خیلی تحت تاثیر عامل کود یا بهعبارتی عامل محیطی نبوده و به نظر میرسد این صفت بیشتر تحت کنترل عوامل ژنتیکی باشد که در صورت تایید این نتیجه در تحقیقات تکمیلی میتوان به راحتی نسبت به گزینش و انتخاب و معرفی رقم این گیاه اقدام کرد. همچنین نتایج بیانگر این بود که، با استفاده تلفیقی از انواع کودهای شیمیایی و زیستی میتوان درصد و مقدار تولید ترکیبهای عمده اسانس گیاه مریم گلی را را مدیریت کرد و نسبت به افزایش کیفیت اسانس و تولید گیاهانی با درصد بالا از ترکیبات خاص اقدام نمود.