سیده یلدا رئیسی ساداتی؛ فرشته رئیسی ساداتی
چکیده
مقدمه: امروزه با صنعتیشدن جوامع، ترکیبات سمی زیادی در محیط آزاد شده است. آلودگی محیطی ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین عوامل جهانی آلودگی خاک است که امنیت غذایی را تهدید میکند. با توجه بهاینکه قسمت ...
بیشتر
مقدمه: امروزه با صنعتیشدن جوامع، ترکیبات سمی زیادی در محیط آزاد شده است. آلودگی محیطی ناشی از فلزات سنگین یکی از مهمترین عوامل جهانی آلودگی خاک است که امنیت غذایی را تهدید میکند. با توجه بهاینکه قسمت عمدهای از خاکهای آهکی ایران در معرض تنش فلزات سنگین قرار دارد و روز به روز بر این مشکل افزوده میشود. امروزه محققین بهدنبال راهکاری هستند که اثرات سمی فلزات سنگین خاک را کاهش داده و بتوانند کیفیت محصولات کشت شده در خاکهای آلوده به فلزات سنگین را بهبود بخشند.
مواد و روشها: این آزمایش بهمنظور ارزیابی برخی ویژگیهای بیوشیمیایی گیاه رازیانه و امکان تخفیف اثرات تنش فلز سنگین کادمیوم با محلولپاشی نانوذره سلنیوم، عصاره جلبکی و برهمکنش آنها در شرایط گلخانهای بهصورت فاکتوریل بر پابه طرح بلوک-های کامل تصادفی آزمایشی با سه تکرار در سال 1402-1403 اجرا گردید. فاکتور اول شامل فلز سنگین کلرید کادمیم در دو سطح (شاهد و 20 میلیگرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور دوم تغذیه برگی در سه سطح (شاهد، عصاره جلبکی و نانوذره سلنیوم بهترتیب با غلظتهای 1 میلیگرم در لیتر و 20 میلیگرم در لیتر در نظر گرفته شد. در مرحله چهار برگی محلولپاشی برگی در سه سطح صفر، عصاره جلبکی (1 میلیگرم در لیتر) و نانوذره سلنیوم (20 میلیگرم در لیتر) سه بار با فاصله زمانی 15 روز انجام شد و ده روز بعد از قرارگرفتن گیاه در تنش مورد نظر، نمونهبرداری از نمونههای شاهد و تیماری بهمنظور بررسی پارمترهای بیوشیمیایی در پایان مرحله فیزیولوژیکی گیاه انجام گرفت.
نتایج: یافتهها نشان دادند که در شرایط تنش کادمیوم میزان مالون دیآلدهید، آنزیمهای کاتالاز و سو\راکسید دیسموتاز، محتوای پرولین و درصد نشت یونی افزایش معنیداری یافت، درحالیکه محتوای رنگیزههای فتوسنتزی نسبت به شاهد کاهش نشان داد. همچنین بیشترین سطح غلظت مالون دیآلدهید و فعالیت آنزیمهای کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در محلولپاشی با عصاره جلبکی تحت تنش کادمیوم نسبت به شاهد ملاحظه شد. اثر همافزایی نانوذره سلنیوم و عصاره جلبکی موجب کاهش 91/3 درصدی نشت یونی و افزایش73/16 درصدی پرولین و رنگیزههای فتوسنزی بهویژه افزایش 11/33 درصدی کلروفیل b شد. بهعبارتی اثرات نامطلوب تنش کادمیوم با تقویت سیستم آنتیاکسیدانی و فتوسنتزی گیاه رازیانه توسط نانوذره سلنیوم و عصاره جلبکی کاهش یافته است.
نتیجهگیری: بهطور کلی تغذیه برگی با عصاره جلبکی (غلظت یک میلیگرم بر لیتر) بهدلیل محتوای بالای عناصر ماکرو و میکرو و خاصیت آنتیاکسیدانی در مقایسه با نانوذره سلنیوم، توانسته با افزایش فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی رادیکالهای آزاد را مهار و یکپارچگی غشاء را با کاهش نشت الکترولیت در شرابط تنش کادمیوم حفظ کند.